Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

641쪽

ctiones minores edere constituit. Quaevis autem sectio, ut Cl. Auctor monet, complectetur partem duorum summorum capitum, quaeque in classes edordines diuisa, quae adhuc plura alia per totum opus sequentur, praeter ea quodque genus vel species, in ea descripta et delineata, sub sua classe et ordino cum suo charactere reperiri poterit cum nomine suo bolanizo, quandoque et vernaculo, tandem post unamquamque sectionem haec accurato indice de monstrabuntur; etiam in quavis sectione obseruati nes addet, quas vel in generibus vel speciebus ena

ratis ipse instituit.

Praefationem, nune a nobis in compendio datam, sequitur Oxplicatio quarundam denominationum et proprietatum earum partium, quae in hoo opere ad discernendas plantas proferuntur. Et primo Cotyledonis definitionem proposuit, dein diuisionem in mono- et polycotyledones explicatam dedit, et licet omnes plantas, quae monogotyledOnes non sunt, duas modo, nunquam plures ostendere conledones statuat; tamen illas potius pol quam dico ledonum nomine insignire voluit. Pomro plantae seminalis et couledonum per filum et funiculum quasi considerauit nexum, et cum hac in re magnum inueniatur discrimen, plures differentias notauit, quas ipsius Auctoris verbis hic repetamus: dixit ita: quod adtinet ar longitudinem petiolorum vel florum catsedonum, nam in iis, qui his nonIimiles sunt, ut et in mustiis monoeotycedonibus adpellationem

sili aut nexur retinebimur quae deinceps tantum sub nomine petiolorum veniunt; illi adpellantur breuisitini, quando serme habent dimidium latitudinis eostedonis, breues, quanta aequant dimidium latitudinis ;longiusculi, quando fere tam longi fiunt, quam tota latitudo, langi, quando aequant totam latitudinem, longissimi, quando petis ut totam latitudinem cotyles nis

642쪽

nis exsuperat. Si vero longitudo petiolorum latitudi. nem cotyleonum adeo δε erat . ut eorum dimidium I totam longitudinem aequet, uet tota longitudino paulo longiores sunt nempe talium coissedonum quorum latitudo cum Mugitusne clare discr' tum petiolorum longitudo ita poni debet; scillaei spropem dum habent dimidium longitudinis codiledonis, bro uissimi dicuntur; quando aequant dimidium longitu dinis , breues, Ii vero fere tam langi sunt, quam cot Pledonis longitudo, longiusculi, si autem eorum ple nam longitudinem attingωnt, longi , et si illam superant, longissimi adpessantur. Cauliculi etiam, ut dein

pergit Cl. Auctor , quarundam Plantularum, quos memoro, qsique in duas partes iscreti sunt , et Gnbur particularibus adpellationibus nominati; sic ea paracauliculi, quae a radi eo sursum pro se tur eu, qu9 cst νω- dones inhaerent vel adhaerent, adpellantur eo ledonis cauliculi, ob veros cotylersenex, quus portat; atque ea pars, quae ab insistemur petiol orum verorum cotyledonum adsedem verorum et propriorum soliorum tenerae plantae, quae immediate primo pus verorve proprius cosyleones in manuuta generantur, psem do cotyledonis cauliculi dicuntur; quia nonnulli illa vera et propria prima lalia quarundum plantarum, quae in apice suo uerum colyteronem e terra secum sur-jum ferunt, et quando pr0Pullulant, vel paulo ps re-

aescunt, atque plane de onNnt, et quantum detegere potui. immerito pro veris habuerunt co ledonibus phaec vero prima folia, siue proueniunt integra vel dinvisa. pyra nominuntur pseudo-cotyledones.

His itaque illustrationis gratia praemissis, ipsam tandem proponit plantarum methodum Cl. Auctori Sundi scit. plantae: Cap. I. MONO COTΥLEDONES aequo

A) IN visisILEs, qua0 sub terra occultatas

manent.

643쪽

Clas. I. Perforatae dum plantula plane per

totum semen Crescit. Oxd. Ι. Plantula plane per corticem f. tunicam et ab uno latere cGylasinis crescens, absque qu0 tunicam vel corticem frangit. A) Totum semen minus magiSue Oui- forme et angul3re. M Tunion angulata, laeuissima, ossea, et colore parumper Coeruleo a fine acuminato sub oblique aperta, et ab altero rotundo umbilicata et perforata.

R Cotyledon subsordatus, ab uno latere planus et profunde sub

Ord. ΙΙ. nunc deficit, et in hac, ut et sequentibus Classibus suo tempore sequetur. Cl. II. Ralcatae dum cotyledon immediate supra radicem collocatur. Ord. I. Radice recta linea deorsum tendente. Zea.

Ord. II. Radicibus fibrosis scale.

Cl. III. Funiculatae, quae laniculo umbili calia plantula separatae sunt.

ordo I Ita ubique in reliquis generibus vel speciebus totum

semen, tunicam eiuSdem et coryledonem descripsit, quae vero, Plerumque Periti S Bolanicis nota, repetero in sequentibus noluimuS. I Generis vel speciei hic denominatae delineationem vivis coloribus variam plerumque pictam dedit, quocotyledonis. radiculae et enatae stantulae varias status habitusque clare adpareat, H

644쪽

ord. L Funiculo umbilicati deorsum tendente e dorso cotyledonis, ae inhaerente apici crassae et quasi oblique desectae atque deorsum dehiscentis vaginae Phoenix. Ord. II. Funiculo umbilicati deorsum tendente ex uno fine cotyledonis decliuem essiciente arcum, inhaerente

vaginao quasi plane desectae limbo Narcissus.

Ord. III. Funiculo umbilicati sursum temdente e medio vel dorso cotyledonis, inhaerente apici cuiusdam quasi obibque desectae et aliquantulum dehiscentis vaginae. Commeliusi. Ord. IV. Funiculo umbilicati sursum tendente ex uno fine cotyledonis, breui arcu sursum curuato, recte su sum tendente in substantia ad apicem cuiusdam subhamis mis vaginae, quae oblique deorsum dehiscit. Muchen dorsis. v ISIsILES. Quae supra superficiem te

rae Crescunt.

Cl. IV. Cuculatae. In quibus cotyledon supra in apice primi folii vel soliorum

plantulae collocatur. Ord. I. Primo solio, in quo semen vel co-tyledon collocatus est, subulato, solido, succido et laeuissimo, ab inferiori parte absque cauliculo atque torO- sani essiciente crassitudinem apud primcipium radicis. Aium.

II. POLY COTYLEDONES.

INVISIBILES, quae subter superficiem terrae occultas manent, atque edanem

magnitudinem habent.

645쪽

ci. I. Semireniformes. Quisque cotyledon, minus magisque reniformis secundum longitudinem dissectus. Ord. Ι. Cartilaginosae, plerumque Conclusae manentes. Hicia.

Cl. II. Semiglobinae, quisque cotyledon gi bosus dissectus.

Ord. I. Cartilaginosae, plerumque con clusae manentes. Num '). M visisILEs. Quae veniunt supra superficiem terrae, et eandem magnitudinem habent. Cl. III. Sernioui formes, quisque cotyledonouisormis longitudinaliter disseilus. Ord. I. Cartilaginosae, paululum modo supra superficiem terrae venienteSet plerumque a se inuicem separatae, quaeque in limbo suo ad unum latus a plantula distant. Phaseolus. Oxd. II. Cartilaginosae, et supra superficiem terrae longe se eleuantes, et a se inuicem separatae, az in pla- s a nitio I Duas si spectes, amens fri albo, et Eruilia BDestris

hoc ordine recensentur, et Utriusque,Vt iam monuimus,

semen totum, eius tunica et colyledon describitur, Praeterea vero in his prima plantae folia ut charactein xes distinctivi specifici commemorantur, quae in priori specie ex communi ritiose proueuiuut Numero qua-suor, cotiscata per paria, primum par ab utroque Larere axillae, alterum in flue eiusdem, auteriori opim etioli voci modo depresso. Pisi Eruilia dictae vero Primi pseusi couledones communiter fiunt acute lanceοι tu et cum suis inferioribus partibus sibi inuicem cohν- iuncti, atque ita apud cautem deorsum tendentes et hoc modo cum eo couuexi, qui vero postes proueuiuut, vices suos in tres acutos bamulos diuidunt. Eadem

ratione duas miminae species respectu γximi folii distinguit CL Austor.

646쪽

nitie sua magis minusue sursum ad utrumque latus a plantula distantes Dolichv. Cl. IV. Exsectae, quisque cotyledon ab inferiori parte acuto angulo excrematuS. Ord. l. Cartilaginosae, et quisque limbus acuto angulo terminans, et ab anteriore parte obtus - rotundus, cOtyledonis caulis infra apud radicem lato et plano pede extensus. Mim s. Ord. II. Cartilaginosae; et quisque limbus in crispatam desinens auriculam, a superiori parte latus et aliquantulum Congauus, Obtuso rotundus; cotyledonis caulis apud radicem lato et plano pede expansus, radix rubicundo fusco colore, Potn-

Et haec est aliqualis, hoc primo specimine

data, methodi nouae delineatio, genera plura et species in posterum proponentur. An eadem Bolanicis placebit, diuinare haud quaquam valeamus ; attamen Cl. Auctoris industriam attentionemque, merito collaudamus.

VII. Dissertatio de Aceto. Auctore Cl. NICOL A GEORGIO OOSTER DYK. Traiecti ad Rhenum, ex ossicina Iohannis Broedelet. I 762.4 mai. pl. 7. Componitur haec dissertatio ex duabus partibus:

in priori acetum chemice exploratur, in poste- p. I. riori vero usus eiusdem medicus exponitur. ACe- tum

647쪽

tum liquorem vegetabilem, secunda sementationa productum, ex vino, in .quod Omnes vegetabilium succi, cocti potissimum, saccharini ormes apta partium transpositione, hos est sermentatione, prius mutantur, obtineri, constat. Acidus iste liquor, quonam modo parandus sit, primo explicare Noster annititur; hinc ex hydromelle, quomodo vinum et ex hoc quomodo azetum paretur, ostendit. Recte autem monet, a vitiis, in prima fermentatione commissis, plurima, quae in ageto parando OCeum xunt, incommoda derivanda esse, omnemque, azetum bene parandi, artem in eo consistere, ut spirituum, qu nsum licet, reseruetur. Aceti parandi modo descripto et phaenomenis , in fermentatione obuiis, explicatis ad examen partium Re proprietatum aceti transit. Idcirco destillationi istud subiecit, p. rret varia inde acquisita producta disquirens annot uit, qualis sit aciditatis eorum discrepantia et quaenam ab acido isto, productis inhaerente, sale solui se patiantur corpora; deinde autem in inflammabilem, quae varia sub forma prodit, substantiam inquisiuit, tandem vero residuum exustum explorauit et salinas inde obtentas particulas variae indolis examinauit. Partibus examinatiS azeti naturam exponit p. 27. dictumque acidum ab uniuersali illo acido sola tantum componentium partium mixtione ac proportione nec indole diuersum esse, ostendit. Cuncta haer, quae hactenus exposuit, variis nec paucis experimentis illustrauit, quae quidem, licet noua prorsus existimanda non sint, ita tamen Comparata deprehenduntur, ut iis, qui acidi huius liquoris naturam eiusdemque vim in varia corpora in memoriam rursus reuocare cupiunt, utilitati esse queat. Ultimo dεmum loco de usu appli modigo agit Cl. Au- P. ctor, quem ex aliorum obseruationibus se collegisse,

latetur.

648쪽

n VIII. lavrnal de Medecine, Chirurgie, Pharmacie, etc par M. VANDER ΜONDE, Docteur en Μ

decine de la Faculte de Paris , ancien Professehar en Chirurgie francoise, Censeur Royal, et Membre de l' Institui de Pologne. Tom. XIlI. a Paris, chez Vincent. 8. Alph.

h. e.

Diarium, ad artem salutarem, chirurgiam, Pharmaciam, cet. pertinens. Auctore Cl.

VANDER MONDE. TOmUS XIII. et XIV. etc. 13. Tn mense tutio r76o haec inprimis notari merem I tur. 38. 3) D' variolarum eruptione, balneis adiuta, Au

ctore Cl. OLI v IER. Puer septem annorum, tem

pore, quo variolae saeuiebant, subito conuulsionibus cum stridore dentium ac febre assiciebatur. Sumto emetico conuulfio quidem mitigata est, sed purpura erumpebat, post sex horas rursus euanescens, et regredientibus conuulsionibus. Idem e sectus ab usu spiritus volatilis cornu cerui et laudano liquido sYDEN HAMI prouenit. Cum cutis emo, lienda esset, et alba cutis semper densiorem struct rara habeat, chirurgi enim in venaesectione semper maiorem resistentiam a cute alba sentiunt balneum aquae tepidae ad semihoram tam utiliter adhibitum fuit, ut somnum, variolarumque confluentium eruptionem excitaret, conuulsionesque Plano depebleret.

649쪽

Adonnae Femina 36 annorum in mamma dextra iam a pueritia tumorem carcinomaticum habuit, qui tandem, cum terrore menses supprimerentur, motus suit, et variis imprudenter applicatis, breui te pore maximos dolores excitauit, ichorem et ex sun-go exprescente sanguinem emisit. Fomentationes vero crebriores cum decocto belladonnae carnem fungosam sensim compescebant, suppuratio accede bat et aegra tandem plane conualuit.

8 De excrescentia ad sing uae radicem, ligatura p.

cis moschatae magnitudine, pedunculo insidebat. Aegra et in operatione et postea vomuit, altero dictaegrius respirauit halitum foetidum, tertio tumor exfoliari videbatur, quarto hunc simul cum esca do- glutiebat aegra atque sic conualuit. 1 oi Obseruatio de hernia inguinali, vomitu em p. 71. eituta et gangraena fretis, Auctore Cl. L AT Tm E. Tumori applicuit cataplasmata emollientia sed sexto die gangraena accessit, et crusta oriebatur, per quam laeces egrediebantur. Haec tertio die applicatis digestiuis secessit, essiuxus foecum et seri sensim cessauit et cicatrix formabatur. Cum vero aegra purgans sumsistet, per quatuor dies magna seri copia, inter intestina et peritonaeum proficiscens, o vulnere emanauit, aegra tamen intra mensem plane

Surata est.

In mense Augusto, I76o. N. S. Ob fersotionem de cardiastia eonuul a

exhibet Cl. MARTE AU DE GRAND v ILLI E RS. p. I 2. Iuvenis quindecim annorum Conuulsione extremitutum laborauit cum vomitu pituitae aeris, saepe sanguinolentae, samo canina, dolore dextri lateris ca

650쪽

guore insigni. exili dratri pupilla nimis, dilatata vix aliquid vidit, urina turbida, alba, sero lassis similis

orat. Simul ac in dextro latere pectinaretur, in syncopen et gonulsiones incidit. Hoc a natum, quod perpetuus usus fructuum crudorum et lassiciniorum sensim excitarat, lapides cancrorum, puluis de gut tetta, infusa florum xiliae, lenia purgantia et aquae martiales breui tempore sustulerunt. ip. 1 9. N. 6) Obseruatio de hydrope et parulidis tumore, ad febrem putridam sensim accedente , ubi infgnus: Ufectus corticis peruuiani in gangra8na declaratur, Auctore Cl. RICHAR D. Febris putrida quidem cum ascite per diuretica intra duodecim dies depulsae sunt, sed subito parotis sinistra adeo intumuit, ut, iugularibus compressis, faciei erysipelas efficeret, et altero die gangraena accederet. Resecta deinde parte corrupta, cardiaca et anti septica, inprimis china china, per dies ad unciam semis sumta, altero die suppurationem et sensim vires excitarunt. Quamquam vero paulo post musculi maxillae instammabantur et pus in saniem mutabatur: duplicata tamen corticis peruuiani dosis, digestiuum simplex et balsamusArcaei vicera haec sensim consolidarunt et aeger sanitatem recuperauit.

Cl. RONTE. Vir per aliquod tempus in regione epigastrica pondus sentiens, postremo quaecunquo assumserat, vomitu reiecit. Aucta anxietate et dolore in variis abdominis regionibus progrediente, tandem per aluum eiecit lapidem insignem, colore flavo, splendente , levem, pinguem tactu, inflammabilem, liquescentem et aquae innatantem. Qui exortus in vesica sollea, per ductum cholodochum ad duodenum delatus, ibique a bile nimis viscida sensim auctus esse videtur.