장음표시 사용
451쪽
addita simul eum septem praedictis explent numerum 23. Climatum. Ita prima Tabellae columna sunt numeri q8, parallelorum. in seeunda numeri Climatum a 3. in tertia maxima dies unicuique parallelo eonueniens. In quatia eorundem altitudines poli, siue distantiae ab aequatore. In quinta Climatum amplitudines, siue latitudineS, quarum borealiores sunt semper minores. In sexta sunt loea a quibus Climata denominantur, quod medij Climatum paralleli per ea transeant. Eadem omnia in Hemisphaerio quoque Australi recentiores coneipiunt.
Tabula Tarallelorum Climatum secundum recentiores.
ma dies Altitu Amplit. Loea insigniora perdo poli.lClimat. quae transeunt.
Per Syenem sub trop. mPer Alexandriam. Per Rhodum &Babylone Per Rom. Corsic. ct Hest, Per VenetiaS. Per Podoliam. Per Vitebergam. Per Rostochium. Per Hyberniam. Per Bous eastria Norueg.
452쪽
l Maxi- s Altitu Amplitima dies ido poli. Climati Loca in igniora peri quae transeunt.
VT adhue melius totam terram, ae partes eius distinguerent, aedi gnoscerent, designarunt infinitos Meridianos, seu per fini gula pun cta aequatoris intesJigunt duet singulos Meridianos, ita ut nullus sit terra locus, qui non sit sub eorum aliquo. Porro ex istis Meridianum Vr aessc omnium primum statuerunt, illum vide laeet, qui per extremum ter rae cognitae occinentale duceretur, isque fuit Meridianus Insularum Fortunatarum, uihil enim certi ultra eas antiqui cognouerunt . ab hoc ita quo Mericiaso aB, numerabantur procedendo versus orientcm , qua pr ster
453쪽
pter gradus etiam aequatoriS terrestris ab hoe meridiano numerari ine .piunt proeedendo versus orientem, quemadmodum in caelo gradus Zodia ei numerantur a puncto aequinoctij verni, seu a primo g adu Arietis versus ori ea tem procedendo; ita ut ibi Zodiaci initium constituatur. In globis autem GeographiciS , & uniuersalibus Tabulis seribi solene
meridiani per quinOS tantummodo gradus aequatoriS , plureS enim parerent eonfusionem ; quare erunt omnes 3 6, qui tamen totum globum in partes 7a, diuidunt, quasi in segmenta quaedam ab uno polo ad alicrum pertinentia. Primu , Meridianus est Insularum Fortunatarum. seeumdus transit per 3. gradaequatoris; tertiuS per Io; quartus peras. & sie deinceps orientem versu S . Caeterum de usu horum meridianorum apud
Geographos vide quae supra de usu meridiani in sphaera seripsimus , po stea lege quae sequuntur.
Dὸ longitudine, latitudine Terrae, locorum omnium.
OVemadmodum Astroaomi in eoelo singularum stellarum Ioea per
earum longitudineS, ae latitudine S determinant et ita etiam Geograpni singulorum locorum situm in terra definiunt, & eonstituunt medio longitudinum, ae latitudinum . ve autem melius haec percipias vide quae supra scripsimus de locis stellarum, necnon de longitudine & latitudine earum in tractatu de Zodiaco, & ecliptiea : ex quibus aduertere d b's i5-gitudines.& latitudines Astronomorum. & Geographorum differre, quod 1llae referuntur ad eclipticam auxillo circulorum latitudinum, qui transeunt per polos eelipticae ; hae vero reserantur ad aequatorem tei restrem auxilio meridianorum, qui pariter transeunt per polos aequatoris: Quare quod ibi latitudinum circuli praestant, nic meridiani essiciunt. .uid longitudo & latitudo sit Geographis, diistum est in sphaera cap. demeridiano, num 8. & s. de ossicijS eius. ubi iterum aduertendum est, quod quaisuis latitudines in terra sint ditiantiae ab aequatore versus alterutrum po-loru, in caelo tamen distantiae ab aequatore ad vir unuis polorum di euntur Declinationςs, ut in eap. de aequatore dictum est. Au eior quidam duplieem facit longitudinem, orientalem, & Oecidentalem I illa continet grad Igo, versus Orientem incipientes a meridiano Fortunatarum ; haee Uero numerat alios I 8o, ab eodem meridiano versus oecidentem quae mini probantur; sieue enim duplex latitudo fiatuitur Borealis de australis, ita duplex longitudo orientalis di occidentalis utilis erit.
Qua ratione locorum latitudines inuestigentur.
A Lias in tractata de cireulis Sphaerae ostendimus tantam esse cuiusuis ioci latitudinem, siue distanciam ab aequatore, quanta est eiusdem Λ Λ a a loci,
454쪽
loei, poli eleuatio : Inuenias igitur altitudinem poli, quo diximus modo in eapite de meridiano, & simul inueneris eiusdem latitudinem.
ua ratione locorum longitudines inuenigentur.
DIEeilior multo est hale inuestigatio praecedeti, nee adeo certa; eausa dissieultatis est, quod nullum fiet in eas opunctum prope aequat rem fixum ae stabile, ad quod, sicuti ad polum, distantiae locorum referri
possint. modus tamen Geographis usitatior est hie. Primo ex mensuratione aliqua nautica cognouerunt quantum distarent nonnulla loca oecide- talissima Afrieae,aut Hispaniae, a Meridiano Fortunatarum; quae distantia erat ipsa eorum longitudo: Idem cognoscere etiam potuerunt per lunares eclipses hac ratione, exempli gr. Tempore alicuius eclipsis lunaris, unus obseruator in Insulis Fortunatis obseruauit initium eel ipsis Lunareontigisse hora Ir. absoluta praeci se, siue media nocte e alius obseruator
existens Ulympone in Hispania eiusdem eclipsis initium notauit accidisse hora Ial post meridiem, hoc est, una tertia parte horae post mediam noctem. differentia igitur tempori S, quae est horae qua Ulympone tardius incipit lunae defectus, indicat Vlymponem esse orientaliorem, quam lacus alter Fortunatarum I eum enam illi tardius respectu sui meridiani eadem defectio apparuerit, signum est Solem prius eum attigisse, quam alterum . quoniam vero Sol motu diurno una hora conficit gr. Is , una horae tertia conficiet grad. .cum ergo Sol pratereat Meridianum Vlymponensem una horae tertia prius quam Fortunatarum , dillabit ille ab hoe Sra. I, quod erat propositum. Cognita longitudine unius loei obseruantae inde eclipsium momenta alterius loci, euius longitudo sit inuestiganda,eaque comparant cum temporibus, quibus in priori loeo accidit; ex quorum differentia eruunt distantiam meridianorum; qua habita latere nequit distantia Meridiani loci assumpti a Meridiano Fortunatarum, quae est ipsa eius longitudo. Loco eclipsis assumere possumus planetae cuiuspiaconiunctionem,uel eum alio planeta, vel cum quapiam amxarum. Cumprimum in Mathematicis tyrocinium ponerem,venat in mentem alius modus, qui certissimus esset si horologium exactissimum ae diuturnum fabri eari possiet. is est huiusmodi. assumo horologium , quod exacte diem totum ostendat, seu quod indicat diem totum elapsum esse, seu iam, a , horas praeterijsse; Volo igitur exempli gratia, inuenire quantum Roma sit orientalior Mediolano, seu quanta sit differentia longitudinum inter Romam & Mediolanum; existens ego primum Mediolani obseruo de media nocte stellam quampiam dum meridianum attingit , atque i eodem momento horologium, quod prius silebat soluo; quo facto statim Romam Deto, horologium ferens mecum; illud statim ac unam diem elapsam esse indicauerit, iterum ad pristinum restituens .sicque semper fam
455쪽
eio quousque Romam perueneram ; ubi eum horologium suas integras periodos exegerit, necessario stella Mediolani assumpta, obtinebit eumdem Mediolanensem meridianum , quia singulis diebus elapsis eundem meridianum repetit : absoluti S autem horologij periodis, necessario etiam abso uti erunt totidem dies , quare stella cadem eundem meridianum obtinebit stati: D ac horolcgii m RCmae fuerit absolutum. quo temporis momento Mediolaniderit ne dia nox , Romae autem erit horata dior, v. g. una horae tertia. post mediam noctem , quae differentia temporis indieat Romanam longitudinem maiorem esse Mediolanensi gra.s. Postquam igitu G'og aphi locorum latitudines δε longitud Ines comperet int, conscribunt tabulas locorum cum suis longit. & latitud. ut v uere est apud Ptolemaeum i& alios ; huiusmodi tabulam , sed breuem , quam supra in Cap. de Meridiano promi limus, nunc exhibemus, videli-eet sequentem.
Tabula continens Longitudines, Latitudiness, praecipuarum Urbium , est locorum.
38 aoi Calicut Indiae. ol Calaris Sardiniae. o Cayrum AEgypti. O l Candia, Cretae. 3o Caesaraugusta. 8l Catanea. ol Colonia Agrippina. Ol Compostella. aq Conimbrica Lusitaniae. i 1 l Constantinopoli S.
456쪽
Oenipontum, I ruch. 3 34 7 Grao 'Panhormus, Palermo. 374o Papia. 33o Parma. hic seribo. 323o Patauium. 33 Piliori iam , Pistola. 3 3Placentia. 3 2
Salamantica. Sassarum in Sardinia. Senae, Siena. Strigonium. Syene, Asina. Syracusae.
Tauris Persiae. Thebae. Theodosia, Cain. D. Thomae Insula.
o: Valentia Hispaniae. Venetiae.1s Verona. o Uienna Austriae.
Austra'. Zosaia Asrici. Vtinam vero Geographieum istud istudium, non obiter tantum, sed nam cr
457쪽
uiter ice etiam sedulo coleretur: non euim tanta praesertim longitudinum differentia ac d 1 scordia inter aulli re S eerneretur. qua de causa nos tantum gradus integros longitudinum sine ullis minutis scripsimus. Sed forte in haec re Regum, ac Principum captanda est liberalitas , ouam pro eorum in haec pulcherrima studia amore, spero non defuturam. fructus autem & usus huius Tabellae est cognoscere exacte in superficie terrae locum . seu situm cuiusvis Vi bi S, Oppidi, &ac. quod per eius longitudinem di latitudinem assequimur, uti Geographi docent.
uua ratione globus Geographstus con tituatur.
Eodem prorsus modo, quo stellas omnes per earum longitudines, &latitudines depingunt in globo astronomico, de cuius constructione in tractat. de Stellis satis diximus, ita depingunt etiam in globo geographico omnia terrae loca, quorum longitudines, & latitudines deprehensae fuerint. In globo geographico designant ante omnia aequatorem , tropicos, &eirculos potares; praeterea meridianos falcem per qui nos gradus aequa toris, qui erunt 36, horum unum statuunt Pro meridiano Fortunatarum, qui scilicet sit omnium primus, eumque fa cto initio ab aequatore diuidue in gradus, quorum numeratio incipit ab aquatore, & desinit in polis, ita ut in polis sint nonagesimi gradus sed relege constructionem globi stelliferi, quae huic simillima est, & omnia tibi peripicua reddentur. Antipodes , eAntaeci, Periaeci. DE seriptis in Geographico globo locis omnibus cognitis, & conseisquenter tota sere terra habitabili , quaedam inter eorum habitatores notandae sunt habitudines, unde quidam dicuntur Antipodes, Antae- Antipodes ij dicuntur , qui diametra liter opponuntur, ijdenque sunt sub eodem meridiano: sed praeterea extra sphaeram rectam , & paralleia) sunt in oppositis paralleli S , quorum unus est borealis, alter australis; unde habent aequales latitudines , sed diuersas, una enim est borealis, altera Australis. Sit globus terrestris, ACB D, in quo ei reuius A E C GBH DF, sit meridianus, aquatoris au
tem diameter C D ; sint L F, & G H,
458쪽
diametri duorum parallelorum oppositorum , quorum ille sit borealis, hie australis. Α, polus arcticus, B antareticus : iam habitatores duo G. &F, sunt mutuo Antipodes, opponuntur enim secundum diametrum G F, suntque in oppositis parallelis E F, G H. & sub eodem meridiano. eadem ratione A, B, sunt Antipodes, similiter C, D, quamuis non sint sub oppositis parallelis . Parmenses , & ij qui degunt sub altitudine poli Australis gra. y, seu in opposito parallelo, siuatque sub eodem meridiano in parte
diametraliter opposita, sunt inuitem Antipodes; dicuntur etiam Anti-cthones. qui sunt sub diuersis polis, extra omne S parallelos, sunt tamenta Antipodes. Porro Antipodibus contraria omnia accidunt, quamuis enim habeant eundem horizontem, eius tamen auersas facies inhabitant , &opposita hemisphaeria. quando nos aestatem habemus, illi hyemem habet: quando nos diem, ij noctem: quando nobis occidit Sol, ijs oritur: cum nobis dies longissima,&C. Antaeei, id eli, Anticolae sunt, qui habitant sub Oppositis parallelis, suntque sub eodem meridiano, non tamen diametraliter, quia sunt sub eodem se inicirculo meridiani inter polos intercepto, sic E, G, sunt Antaeci, ne non F, H. sic Parmenses habent suos Antaecos sub eodem meridiano, sitos, sed tantum ultra aequatorem ad Austrum, quantum Parmeses ad Boream. habent Antaeci diuerso tempore aestatem ,& hyemem , item diem maximum , & minimum. eodem tamen temporis momento habent meridiem,& mediam noctem , quamuis non semper eodem tempore Sol vitisque oriatur, & Occidat,&c. Periaeci, idest, circuneolat habitant sub eodem parallelo & meridiano, sed inter eos medius est mundi polus; opponunturque diametraliter respectu diametri paralleli, sub quo existunt. unde eundem polum , eodem modo eleuatum aspiciunt , tales sunt in figara E, F , necnon G, H. si Parma quis ambularet versus polum Arcticum, tantundemque ultra illum Proficisceretur , ibi suos periaecos reperiret. quando nobis est nox , illis dies est , reliqua omnia sunt eommunia, Abstas, Hyems,die S maxima,&e. Po trςmo aduertendum est , sequi ex praedictis habitatores aequatoris C,&D, csse tantum Antipodes, de eosdem simul Periae eos,non autem An istaecos, quia nulluS parallelus aequatori opponitur. Habitatores vero sub polis esse tantum Antipodes & Antaecos eosdem simul, non autem Periae-coS, quia non sunt sub parallelis. cum autem volueris scire, quinam ha bitatores sint inuicem Antipodes, aut Antaeei, aut Periaeci, facile id asse-
quaeris ex globo Astrono inico, si ea quae nunc dicta sunt recte pereepisti.
ΡRaeterea in globo Geographico iam eonstructo, considerant Ge graphi quae nam loca seu Prouinciae sint in una quaque Tonarum ; quas
459쪽
quidem Zonas exfieauimus in secunda parte Sphaerae in sine. Tandem iidem Geographieonsiderant septem varias sphaerae mundi eonstitutiones seu habitationes,quarum prima est sphaera recta. Secunda sphaera obliqua, euius vertex est inter alterutrum tropicorum,& aequatorem. Tertia obliqua, cuius vertex est in alterutro tropicorum. Quarta obliqua , euius vertex est in alterutra Zonarum temperatarum, seu inter tropicos,& po- lares eireellos. Quinta obliqua, euius vertex est in alterutro circellorum potarium. Sexta obliqua, euius vertex est intra praedictos circellos pola res, non tamen sub polis ipsis. Septima est sphaera parallela, cuius vertex est alter polorum, alter vero eoeli imum; in qua omnes paralleli aequatoris, sunt etiam horizontis paralleli, quia aequator ipse coineid it cum horizonte. Porro sphaera recta nee borealis, nec australis est, sed in medio. Reliquae vero sex dupliees sunt: sex enim sunt boreales, & sex australes,
Prout polus arctieus, aut antarctieus eis eleuatur. Proprietates autem harum habitationum , quas Astronomi confiderae sunt quinque. r. Ortus,&occasus astroru, ae signorum. r. Dus,& noctes. 3. AEquinoctia, & Solstitia. q. Quatuor anni tempora. I. Vmbrae solares. .
De prima Daera, idessis, recta,cuius Dertex erit sub Aequatore,
I xN hae mundi constitutione , exeeptis mundi polis , omnia coelix puncta, omniaque sydera quotidie oriuntur, & Occidunt ἔ ascenduntque, & descendunt , facientes angulos rectos cum hor: ZOnte, fie uti etiam aequator, viropici recta ascendunt , & descendunt: unde & recta sphaera uicta est. a In ea dierum nulla sunt inere menta, aut decrementa. 3 Sed perpetuum est aequinoctium ; quia, ut perspicuum est, adi, hi s sphaera materiali, eaque sic constituta , ut sphaeram lianc rectam , representet; horizon bifariam secabit aquatorem, tropicos, reliquosque omnes cireulos vel potius spiras , quas Sol singulis anni diebus describit. S militer reliqua sydera tantum supra hori Zontem, quantum infra mora a-tur, ita ut semicirculos tam supra, quam infra hori Eontem ducant. 4. Habitatores hi habent duas aestates,&duas hyemes; bi Senim in anno sol per verticem eorum transit, id est, in utroque aequinoctio, quando videlicet aequatorem, attingit, sub quo eorum vertex eit: duas igitur aestates habent in aequinoctijs, quia tune Sol eapitibus eorum imminens ra- dijs maxime perpendicularibus terram impetit. dua S vel C llyem cs, di in
Sol eirca tropicos versatur, ubi maxime a vertite eorum recedI P. re vera
tamen hae hyemes, ita appellantur respectu aestatum calidissimarum mor quQd admodum frig dae lant. ex accideti tamen ali Quo multis in locis res
460쪽
aliter se haliet, euIus rationes reddere est Geographi no Fas Mathematicis Aristotelis in secudo Meteororum numero marginali rie
hute rei satisfecimuS. 1. Habent quatuor umbrarum discrimina ; oriente enim Sole habetie' umbram occidentalem ; occidente vero orientalem. Sole borealia figna robeunte umbram meridianam' proijeiunt ud aiast ri .e eonfiae vel oui signis australibus umbram horealem essiciunt. ratione satiam duarum rei brarum meridianarumdicniatur Amphasei , quasi Amphiumbrae' enim est umbra. in aequinoctijs nullam effetut umbram meridianam, qula in meridie Sol directe vertiei incumbit, eosque propterea circunquaque 1 illuminat; unde& putei toti usque ad imum, , totusque eorum funduSit Iustratur. Porro haec sphaera eceterarum nobilissima est, tum ib perpetuuaequinoctium , tum ob quotidianam totius coeli apparentiam, uuae pariter de utraque mundi plaga boreali, & australi participiunt, totoque ecerito, ae stellis omnibus perfruuntur.
De sicunda Sphaera , ide Z , o sta, cuius Dertex e i inter
AEquatorem, sist alterrem tropicorum ia
r πN horizonte huius sphaerae non omnia sydera oriuntur, & occidunt, L sed illa tantum, quae sunt intra duos circulos a quatori paralleloS,
di horizentem tangenteS, quorum unus est maximus semper appaletium, alter vero maximuS semper Occultorum. Ea vero sydera, quae continentur intra parallelum semper apparentem versus polum conspicuum, nec oriuntur, nec occidunt, sed perpetuo supra horizontem circa polum mouenturi quae vero clauduntur intra alterum semper occultum , perpetuo latent infra horiZontem , similiter ortus, & occasus expetita; ut in sphaera Arataea,vel etiam Armillari videre est. a. Habeat incrementa,& decre menta dierum i& noctium. 3. Habent bis aequinoetium, vernum,& autumianale, ne enon duo solstitia. q. Bis aestatem, bisque hyemem, eis Sol affert,. cuius causa est, quia bis per eorum verticcs trantit, bisque ad tropicos recedit. 3. Quadruplicem umbram proij ciunt, ratione umbrarum meri.
dianarum Amphiscij, uti etiam superiores dicuntur.
De tertia Sphaera,ides, obliqua,cuius mertex es in 'Uno trepicoris.
HAbet haec splicera determinatam poli eleuationem gr. 23 - , praeter ea circelli polares coineidunt eum maximis circulis, quorum VnVScit sc Π Per apparentium maximus, alter semper latentium itidem ma X