C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

401쪽

DEPERDITORUM LIBRORUM RELIQUIAE. 291 homines exuta ternate rationem vitae habere coepissent

seque ac deos suos nosse, cultum modicum ac sermonem n

cessarium commenti sibi, utriusque magnificentiam ad religionem deorum suorum excogitaverunt. Igitur ut templa illis domibus pulchriora et simulacra corporibus ampliora faciebant, ita eloqui etiam quasi augustiore honorandos putaverunt laudesque eorum et Verbis illustrioribus et iucundioribus numeris extulerunt. Id genus quia forma quadam em-citur, quae ποιοτης dicitur, poema vocitatum est eiusque 1 fictores poetae. Isidorus hymol. 8, 7.

Do ipsis poetis apud Hieronymum supersunt haec:

T. Livius tragoediarum scriptor clarus habetur, qui ob ingenii meritum a Livio Salinatore, cuius liberos erudiebat, libertate donatus est a. 567. 568. 15 Naevius comicus Uticae moritur, pulsus Roma factione nobilium a praecipue Metellorum a. 55 553. Plautus ex Umbria Sarsinas Romae moritur; qui propter annonae difficultatem ad molas manuarias pistori se loeaverat, ibi quotiens ab opere Vacaret, scribere fabulas oro Vendere solitus a. 553. 554.

Q. Ennius poeta Tarenti nascitur qui a Catone quaestore Romam translatus habitavit in monte Aventino, parco admο- dum sumptu contentus et unius ancillae ministerio a. IIII. . . Ennius poeta septuaginta maior annis articulari morbors perit, sepultus in Scipionis monument via Appia intra primum ab urbe miliarium. Quidam ossa eius Rudiam ex Ianiculo translata a firmant a. 586-589. statius caecilius comoediarum scriptor clarus habetur, natione Insuber Gallus et Ennii primum contubernalis. Quis dam Mediolanensem serunt mortuus est anno post mortem Ennii et iuxta Ianiculum sepultus a. 575. Pacuvius Brundusinus tragoediarum scriptor clarus habetur, Ennii poetae ex filia nepos, vixitque Romae quoad picturam exercuit ac fabulas venditavit. deinde Tarentum a transgressus prope nonagenarius diem obiit a. 6oo. 6oI. P. Terentius Karthaginiensis comoediarum scriptor, ob ingenium et formam libertato donatus, in Arcadia moritur:

qui primam Andriam antequam aedilibus venderet, Caeciliis.

402쪽

2s c. 8UETONII TRANQUILLI multum se miranti legit a. 596.597. . . Publius Terentius Aser, carthagine natus, servit Romae Terenti Lucano senatori, a quo O ingenium et formam non institutus modo liberaliter sed et mature manumissus est. Quidam aptum esse existimant, quod fieri nullo modo potuisse Fenestella docet, cum sinter finem sεeundi Punici belli et initium tertii natus sit et mortuus nec si a Numidis et Gaetulis captus sit, ad ducem Romanum pervenire potuisse, nullo commercio inter Italicos et Afros nisi post deletam Carthaginem coepto. Hi cum multis nobilibus familiariter vixit, sed maxime cum Scipione Afri 1o cano et c. Laelio. Quibus etiam corporis gratia conciliatus existimatur, quod et ipsum Fenestella arguit, contendens utroque maiorem natu fuisse, quamvis et Nepos aequales omnes suisse tradat et Porcius suspicionem de consuetudine per haec faciat: 5

Dum lasciviam nisibilium et laudes fucosas petit, Dum Africani vocem divinam inhia aridis auribus, Dum ad Philum se cenitare et Laelium pulchrum putat, sum se amari ab his credi crebro in Albanum rapitur ob florem aetatis suae. o

Post sublatis rebus ad summam inopiam re crus est. Itaque e conspectu omnium abit Graeciam in terram Isimam,

Mortuus Stymphalo, Arcadiae in oppido. I Publius Scipio profuit, ni illi Laelius, ni Furius, Tres per id tempus qui amsabant nobiles facillime. MEorum ille Uera ne domum quidem habuit conduesiciam, Salismis esset quo referret obitum domini servinus.

Scripsit comoedias sex, ex quibus primam Andriam cum aedilibus daret, iussus ante Caecili recitare, ad cenantem cum venisset, dictus est initium quidem sabulae, quod soerat contemptiore vestitu subsellio iuxta lectulum residens legisse, post paucos vero Versus invitatus ut accumberet

cenasse una, dein cetera percucurrisse non sine magna caecilii admiratione. Et hanc autem et quinque reliquas aequaliter populo probavit, quamvis Vulcatius dinumeratione asomnium ita scribat: Sumetur Hecyra eoeta eae his fabula. Eunuchus quidem bis die acta est meruitque pretium quan-

403쪽

DEPERDITORUM LIBRORUM RELIQUIAE. 293tum nulla antea cuiusquam comoedia, id est octo milia nummorum; propterea summa quoque titulo ascribitur. Nam

Adelphorum principium Varro etiam praesert principio Menandri.

Non obscura lama est adiutum Terentium in scriptis a Laeli et Scipione, eamque ipse auxit numquam nisi leviter refutare conatus, ut in prologo Adelphornm:

Nam quod isti dicunt malasoli, homines nobiles Eum adiutare assidueque una a Bere,1 θυο illi maledictum vehemens esse Mistimant: Eam laudem hic ducit marimam, cum illis placet Pui sobis universis et populo placeri ouorum opera in bello, in otio, in negotio Suo quisque tempore usus est Sine superbia.

D idetur autem se levius defendisse, quia sciebat et Laelio et Scipioni non ingratam esse hanc opinionem: quae tamen magis et usque ad posteriora tempora valuit C. Memmius in oratione pro se ait: P. Africanus, qui a Terenti personam mutuatus, quae domui luserat ipse nomine illius

M in scenam detulit. Nepos auctore certo comperisse se ait, C. Laelium quondam in Puteolano l. Martiis admonitum ab uxore temperius ut discumberet petisse ab ea ne interpellaret, seroque tandem ingressum triclinium dixisse, non saepe in soribendo magis sibi successisse deinde rogatum ut scrias pia illa proferret pronuntiasse versus qui sunt in Heautontimorumeno:

Satis po proterve me Syri promissa huc in aereunt. Santra Terentium existimat, si modo in scribendo adiutor,bus indiguerit, non tam Scipione et Laeli uti potuisse, quiso tunc adulescentuli fuerunt, quam C. Sulpicio Gallo, homine docto et cuius consularibus ludis initium sabularum dandarum secerit, vel Q.Fabio Labeone et M. Popillio, consulari utrο-que ac poeta ideo ipsum non iuvenes designare qui se adiuvare dicantur, sed viros quorum operam et in bello et ins otio et in negotio populus sit expertus.

Post editas comoedias nondum quintum atque vicesimum egressus annum, causa vitandae opinionis qua videbatur

404쪽

294 c. UETONI TRANQUILLI aliena pro suis edere seu percipiendi Graecorum instituta moresque, quos non perinde exprimeret inscriptis, egressus est neque amplius rediit. De morte eius Vulcatius sic tradit Sed in Aser pomis eae comoedias dedit, Bin hine in Asiam fecit et napem ut semel

conscendit, visus numquam est ri visa vaeacuuintus coseonius redeuntem e Graecia perisse in mari cum c. et in labulis conversis a Menandro, ceteri mortuum esse in Arcadia Stymphali sive Leucadiae tradunt Ν. Cor-1οnelio Dolabella M. Fulvio Nobiliore consulibus, morbo implicitum ex dolore ac taedio amissarum sarcinarum, quas in navem praemiserat, ac simul sabularum quas novas fecerat. Fuisse dieitur mediocri statura, gracili corpore, colore lusco. Reliquit filiam, quae post equiti Roman nupsit, item 1ahortulos XX. iugerum via Appia ad Martis villam. Quo magis miror Porcium scribere: Scipio ni, profuit, nihil Laelius, nihil Furiu'Tres per id tempus qui a labant nobiles facillime. Eorum ille opera ne domum quidem habui conducticiam, mSauem ut esse quo referret obitum domini ger Iu3. Huno Afranius quidem omnibus comtois praefert, ori-hens in compitalibus:

Terenti non similem iacens quempiam.

Vulcatius autem non solum Naevio et Plauto et caecilio, sed di Licinio quoque et Atili postponit cicero in Limone hactenus laudat: Tu quoque, qui solus Deis sermone, rem conperatim e renumque Latiria με Menandrum In medium nobis se sis sociis emera, ouiddam come loquens, atque omnia dulcia inicem. Item c. caesar: Tu quoque tu in summis, o dimidisis Menander, Poneris, et mersio, puri sermonis amaia r. Lenibus auue utinam scriptis adiuncta fore vis, a. Comica, aequais virtus pollere honore cum Graecis neve hae despectus parie iseereal num Me maereor a doleo in deerae, arena.

405쪽

DEPERDITORUM LIBRORUM RELIQUIAE. 295 meo Suetonius Tranquillus Aelirus Donatus principi commentarii is serentium. Turpilius comicus senex admodum Sinuessae moritur

a. oeius tragoediarum scriptor clarus habetur natus Mancino et Serrano consulibus parentibus libertinis, et seni iam Pacuvio Tarenti sua scripta recitavit a quo et fundus Aeolanus iuxta Pisaurum dicitur, quia illuc ex urbe inter o

lonos luerat deductus a. I6.10 aucilius poeta nascitur a. o6 6o7. . . . c. Lucilius satirarum scriptor Neapoli moritur ac publico lanere effertur anno aetatis quadragesimo sexto a. 65I. 652. T. Quintias Atta scriptor togatarum Romae moritur sepultusque via Praenestina ad miliarium feeundum a. 76.1. a Pomponius Bononiensis Atellanarum scriptor clarus habetur a. 664. . Terentius Varro philosophus et poeta nascitur a. 638. . . . Terentius Varro philosophus prope nonagenarius moritur a. 726-73o.r Laberius mimorum seriptor decimo mense post c. caesarem Puteolis moritur a. II. Publius mimographus natione Syrus Romae cenam tenetis. II. . Furius poeta cognomento Bibaculus cremonae narescitur a. 653-655.

T. Lucretius poeta nascitur, qui postea amatori poculo in furorem versus, cum aliquot libros per intervalla insaniae conscripsisset, quos postea cicer emendavit, propria se manu interfecit anno aetatis quadragesimo quarto a. 656.

a cornifieius poeta a militibus desertus interiit, quos

saepe fugientes galeatos lepores appellarat. AEuius soror cornificia, cuius insignia extant epigrammata a. 7I3. I4. N. Bavius poeta, quem Virgilius in Bucolicis notat, in cappadocia moritur a. I9-72I.. P. Terentius Varro vico Atao in provinoia Narbonensi nascitur, qui postea annum quintum et tricesimum agens Graeeas litteras summo studio didicit a. 72.

406쪽

2s C. SUETONII TRANQUILLI c. Valerius catullus scriptor lyricus Veronae nascitura. 667 668 . . . Catullus tricesimo aetatis suae anno Romae moritur a. 697 698. Varius et voca, Virgilii et Horatii contubernales, poetae habentur illustres, qui Aeneidos postea libros emendave srunt sub ea lege ut nihil adderent a. 737.

Virgilius Maro in pago qui Andes dicitur haud proeul a

Mantua nascitur Pompeio et crasso cons Idibus otobribus a. 684. . . . Virgilius Cremonae studiis eruditur a. 696. 697 . . . Virgilius sumpta toga Mediolanum transgreditur et 1a post breve tempus Romam pergit a. 7oI. or. . . Quintilius cremonensis Virgilii et Horatii amicus moritur a. 73o. 73I. . . Virgilius Brundusii moritur Senti Saturnino et Lucretio cinna cons ossa eius Neapolim transIata in secundo ab urbe miliario sepeliuntur, titulo huius modi supra scripto 1sque ipse moriens dictaverat: Mantua me genuit, calabri rapuere, tenet nunc Parthenope cecini pascua, rura, duces. a. 735.

Vergilianam vitam, quae Donati commentatoris eas et fertur v. Glossarium Isidorianum a. v. lenociniis et vere esse videtur, licet 20 multi Tranquillo vindicarint, hi referre ausi non sumus. Ceterum plurima Suetoniani ingenii vestigia agnoscas in eo exemplo eius vitae, quod omnium antiquissimum e codice olim Floriacensi, uno Bernensi

172 edidit P. Daniel et nuper Rudolphopoli 1847yc. G. Mulier. cornelius Gallus Foroiuliensis poeta, a quo primum Ae raraptum rectam supra diximus, quadragesimo tertio aetatis suae anno propria se manu interficit a. 727. 728 . . . Aegyptus sit Romana provincia, quam primus tenuit C. Cornelius Gallus, de quo Virgilius scribit in Bucolicis a. 725. 726. Horatius Flaccus satiricus et lyricus poeta libertino patre is Venusii nascitura. 687-6S . . . Horatius quinquagesimo septimo aetatis suae anno Romae moritura. 744. . . Statuerat Ηο- ratius ad tertium usque librum complere opus carminum, verum tribus libris iam editis ex maximo intervallo hunc quartum scribere compulsus est ab Augusto, ut refert Suetonius Min vita Horatii, in laudem privigni sui Drusi Neronis, qui victor de Raetis Vindelicis fuerat reversus Scholis ad

Horat carm. . I, I. Apparet hunc librum. . . hortatu caesaris scriptum esse, cuius rei etiam Suetonius auctor est.

407쪽

DEPERDITORUM LIBRORUM RELIQUIAE. 297 Nam apud eum epistola invenitur Augusti increpantis Hor tium, quod non ad se quoque plurima scribat Scholia ad Horat epist 2 I, I ... Q. Horatius Flaccus, Venusinus, patre ut ipse tradit libertino et eaeactionum coactore, ut vere creditum est salsamentario, cum illi quidam in altercatione exprobrasset Quotiens ego vidi patrem tuum brachio se

emungentems bello Philippensi excitus a Marco Bruto imperatore, tribunus militum meruit victisque partibus venia inpetrata scriptum quaestorium comparavit. Ac primo Mae- 10 cenati, mox Augusto insinuatus non mediocrem in amborum amicitia locum tenuit Maecenas quantopere eum dilexerit satis testatur illo epigrammate:

Ni te visceribus meis, Horali, Plus iam diligo, tu tuum sodalem 1 Innulo videas strigosiorem;

sed multo magis extremis iudiciis tali ad Augustum elogio: Horati Macci ut mei esto memor Augustus epistolarum quoque ei officium optulit. Hoc ad Maecenatem scripto significat ante ipse sussciebam scribendis spistolis amico-2o rum, nunc occupatissimus et i mus Horatium nostrum a te cupio abducere. Veniet ergo ab ista parasitica mensa ad hanc resiam, e nos in epistolis scribendis iuvabit Aone recusanti quidem aut suscensuit quicquam aut amicitiam suam ingerere desiit. Extant epistolae, e quibus argumentiis gratia pauca subieci Sume tibi aliquid iuris apud me, tamquam si convicis mihi fureis recte enim et non is-mere feceris, quoniam id usus mihi tecum esse volui, si per valirudinem tuam fleri possit Et rursus: Tu qualem habeam memoriam, poteris sae Septimis quoque nostro auso dire; nam incidit, illo coram fleret a me tui mentio. μ-que mim si tu superbus amicitiam nostram sprevisti, ideo

no quoque ανθυφερηφανουμεν Praeterea saepe eum inter alios iocos purissimum penem e homuncionem lepidissimum appellat, unaque et altera liberalitate locupletavit.

as Scripta quidem eius usque adeo probavit mansuraque perpetua opinatus est, ut non modo Seculare carmen componendum iniunxerit sed et Vindelicam victoriam Tiberii Drusique, privignorum suorum, eumque coegerit propter hoc

408쪽

2s c. I TONII TRANQUILLI tribus earininum libris ex longo intervallo quartum addere: post sermones vero quosdam lectos nullam sui mentionem

habitam ita sit questus Irasci me tibi scuo, quod non inplarisque eius modi scriptis mecum potissimum loquaris; an rereris ne apud posισο infame tibi sit, quod ridearis sfamiliaris nobis esse Expressitque Eclogam ad se, cuius

initium est:

cum o sus eas et lanis nessotia Solu' Res Balas armis tuteris, moribus Orne' Lembus emendes in publica commoda peccem, 16Si longo sermone morer tua is ora, Caesar.

Habitu corporis fuit brevis atque obesus, qualis et a semet ipso in Satiris describitur et ab Augusto hac epistola: Perrulit ad me Onysius libellum tuum, quem ego ut a causanis, quantuluscumque est, o si consula Uereri 15 autem mihi ideris ne maiores libelli tui sint, quam ipse es sed sibi statura deest, corpusculum non deest. Itaque licebit in sertariola scribas, ut circuitus volaminis tui sit oγκωδέστατος, sicut est remeri si tui. Ad res Venerias intemperantior traditur; nam speculatore

dubiculo oorta dioitur habuisse disposita, ut quocumque respexisset ibi ei imago coitus referretur. Vixit plurimum in secessu ruris sui Sabini aut Tiburtini, domusque ostendituroirca Tiburni luculum. Venerunt in manus meas et Elegi sub titulo eius et epistola prosa oratione quasi commendan ditis se Maecenati, sed utraque salsa puto nam legi vulgares, epistola etiam Obscura, quo vitio minime tenebatur. Natus est VI. Idus Decembris L. Cotta et L. Torquato oonsulibus, decessit V El. Decembris c. volo censorino et c. Asinio Gallo oonsulibus post nonum et quinquagesi-Nmum annum, herede Augusto palam nuncupato, cum urgente vi valitudinis non sumoeret ad obsignandas testamenti tabulas. Humatus et conditus est extremis Esquiliis iuxta aecenatis tumulum. aestat hueo vita in eo iuribus Horatii eodicibus, unde primus protuli Suetonioque vindicavit sari rus annis a. 548. Aemilius acer Veronensis poeta in Asia moritur a. 738. Ovidius Naso nascitur in Pelignis a. 7I2. I . . . OvL

409쪽

DEPERDITORUM LIBRORUM RELIQUIAE. Isseius poeta in exilio perit et iuxta oppidum omos sepelitur

Philistion mitiographus natione Magnesius Asianus clarus habetur Romae a. 759-76I. Persius Flaocus satiricus poeta Volaterris nascitur a.

787. - . . . Persius Volaterranus satiricus poeta moritur anno aetatis suae vigesim non a SIG. SI6.

Vita A. Persii Flacci vulgo hic poni solita a nobis omissa est, cum veteres libri de commentario Probi Valerii sublatam demonstrent.1 N. Annaeus Lucanus cordubensis poeta in Pisoniana coniuratione deprehensus brachium ad secandas venas medico praebuit a. 3I7. IS.

prima ingenii experimenta in Neronis laudibus dedit quinquennali certamine, dein civile bellum,

is quod a Pompei et caesare gestum est, recitavit, ut praelatione quadam aetatem et initia sua cum Virgilio comparans ausus sit dicere: e quantum mihi resista Culleem 7 20 Hio initio adolescentiae, cum ob infestum matrimonium patrem suum ruri agere longissime cognovisset revoeatus Athenis a Nerone cohortique amicorum additus atque etiam quaestura honoratus, non tamen permansit in gratia. Siquidem aegre ferens, recitante se subit a nulla nisi refrigera pandi sui causa indici senatu recessisse, neque Verbis adVersus principem neque factis extantibus post haec temperavit, adeo ut quondam in latrinis publicis clariore cum strepitu ventris emissi hemistichium Neronis magna consessorum fuga pronuntiarit: a Sub erris sonuisse putes. Sed et famoso carmine eum ipsum tum potentissimos amicο-rum gravissime proscidit. Ad extremum paene signifer Pisonianae coniurationis extitit, multus in gloria tyrannicidarum palam praedicanda ac plenus minarum, usque e intema perans ut caesaris caput proximo cuique iactaret. Verum detecta coniuratione nequaquam parem animi constantiam praestitit faeile enim eonfessus et ad humillimas devolutus Preces matrem quoque innoxiam inter socios nominarit, spe

410쪽

300 C. SUETON TRANQUILL rans impietatem sibi apud parricidam principem profuturam. Impetrato autem mortis arbitrio libero codicillos ad patrem corrigendis quibusdam versibus suis exaravit, epulatusque largiter braohia ad secandas venas praebuit medico. Poemata eius etiam praelegi memini, confici vero a proponi venalia non tantum operose et diligenter sed nepte quoque.

Hanc vitam initis mutilam, quas in nonnullis Lucani libris reperta et ab Omnibo. a. 475 sdita est, primus Iosephus Scaliger Suelonii esse iudicavit.

Iuvenalis vitam omittendam duximus, cum ne potuisse quidem lorianquillus per aetatem videatur de eo poeta agere. Do illustribus Historicis iero mus e Suetonio excerpsithaeo fere:

cornelius Nepos scriptor historious clarus habetur a III. Sallustius crispus scriptor historicus in Sabinis Amiternicis

nascitur a. 663. 669 . . . Sallustius diem obiit quadriennio ante Actiaoum bellum a. I9. Messala sorvinus orator nascitur et T. Livius Patavinus scriptor historicus a. 695-697 . . . T. Livius historiographus Patavii moritur a. 77o. o Fenestella historiarum scriptor et carminum septuagesimo anno moritur sepeliturque sumis a. 772. Q. Asconius Pedianus scriptor historious clarus habetur, qui septuagesimo tertio aetatis suae anno captus luminibus

duodecim postea vixit annos in summo honore omnium con assenescens a. 28. 29.

Plinius Secundus Novocomensis orator et historicus insignis habetur, cuius plurima ingenii opera extant. Periit dum visit Vesuvium a. 69-362 . . . ita Plinii ex catalogo Virorum illustrium Tranquilli. Plinius Secundus Novocomen ah sis equestribus militiis industrie functus procurationes quο-que splendidissimas et continuas summa integritate administravit, et tamen liberalibus studiis tantam operam dedit, ut non temere quis plura in tio scripserit. Itaque bella

Omnia, quae unquam cum Germanis gesta sunt, XX. Olu ruminibus comprehendit, itemque naturalis historiae XXXVII. libros absoIvit Periit lade campaniae cum enim Misenensi classi praeesset et stagrante Vesubio ad explorandas