C. Suetoni Tranquilli quae supersunt omnia: quae supersunt omnia

371쪽

DE GRAMMATICIS. 261sus diu in patria, quinquagesimo demum anno Romam comsule Cicerone transiit docuitque maiore fama quam emolumento. Namque iam persenex pauperem sis habitare sub tegulis quodam scripto latetur Librum etiam, cui est titu-5lus Perialogos edidit continentem querelas de iniuriis, quas professores neglegentia aut ambitione parentum acciperent. Fuit autem naturae acerbae, non modo in antisophistas, quos omni in occasione laceravit, sed etiam in discipulos, ut et Horatius significat plagosum eum appellans, et id Domitius Marsus scribens: Si quos θrbilius ferula scuticaque cecidit. Ac ne principum quidem virorum insectatione abstinuit; siquidem ignotus adhuc cum iudicio requenti testimonium diceret, interrogatus a Varrone diversae partis advocato, quid- unam ageret et quo artificio uteretur, gibberosos se de sole in umbram ransferre respondit quod Murena gibber erat. Vixit prope ad centesimum aetatis annum, amissa iam pridem memoria, ut versus Bibaculi docet:

Orbilius ubinam est, litterarum oblivio Ias Statua eius Beneventi ostenditur in capitolio ad sinistrum latus marmorea habitu sedentis ac palliati, appositis duobus scriniis Reliquit filium Orbilium, et ipsum grammaticum pro

fessorem.

L. Ateius Philologus libertinus Athenis est natus no 10 et Capito Ateius notus iuris consultus inter grammaιicos rhetorem, inter rhetores grommaticum fuisse ait. De eodem Asinius Pollio in libro, quo Sallustii scripta reprehendit ut nimia priscorum verborum affectatione oblita, ita tradit In eam rem adiutorium ei feci marime quidam Ateius Praea leaetatus nobilis grammati s Latinus, declamantium deinde auditor atque praeceptor, ad summam Philologus ab semet nominatus. Ipse ad Laelium Hermam scripsit, se in Graecis litteris magnum processum habere et in Latinis nonnullum, audisse Antonium Gniphonem eiusque Heru, mam, postea docuisse. Praecepisse autem multis e claris

iurenisus, in quis Appio quoque et Pulchro Claudiis fratribu8, quorum etiam comes in provincia fuerit Philologi appellationem assumpsisse videtur, quia sic ut Eratosthenes,

372쪽

262 C. SUETONIUS TRANQUILLUS qui primus hoc cognomen sibi vindicavit, multiplici variaque

doctrina censebatur. Quod sane ex commentariis eius apparet, quanquam paucissimi extent, de quorum tamen copia sic altera ad eundem Hermam epistola significat 'len nostram aliis memento commendare, quam omnis generis coegimu3,

uti scis, octingentos in libros coluit postea lamiliarissime c. Sallustium et eo defuncto Asinium Pollionem, quos historiam componere aggressos, alterum breviario rerum omnium Romanarum, ex quibus quas vellet eligeret, instruxit, alterum praeceptis de ratione scribendi. Quo magis miror Asinium 10 credidisse, antiqua eum verba et figuras solitum esse colligere Sallustio cum sibi sciat nihil aliud suadere quam ut noto civilique et proprio sermone utatur, vitetque maxime obscuritatem Sallustii et audaciam in translationibus.11 P. Valerius cato, ut nonnulli tradiderunt, Bursen cuius-lodam libertus ex Gallias ipso libello, cui est titulus Indignatio, ingenuum se natum ait et pupillum relictum, eoque facilius licentia Syllani temporis exutum patrimonio. Docuit

multos et nobiles, visusque est peridoneus praeceptor, maxime ad poeticam tendentibus, ut quidem apparere vel staversiculis potest: Cato grammaticus, Latina Siren, i solus Mysi ac facit poetas. Is scripsit praQter grammaticos libellos etiam poemata, ex

quibus praecipue probantur Lydia et Diana Lydiae Ticida smeminit: Lydia doctorum maxima cura liber; Dianae cinna: Secula permaneat nostri Dicamna calanis. Vixit ad extremam senectam, sed in summa pauperie et pene Minopia, abditus modico gurgustio, postquam Tusculana villa creditoribus cesserat, ut auctor est Bibaculus: Si quis forte mei domum Calanis, Demetas minis assulas, e illos utodis videt hortulos Priapi: MMiratur, qui scilla disciplinis

Tantam si sapientiam araeculuS,

em tres cauliculi selibra farris,

373쪽

DE GRAMMATICIS. 263 Racemi duo estula sub una

ad summam prope nutriant seneclam. Et rursus Catonis modo, Galle, Tusculanum Tota credisor urbe venduabat. Mirati sumus, unicum ma strum, Summum strammaticum, optimum poetam omnes solvere posse quae3tiones,

Unum difflesie eae dire nomen. id En cor Zenodore, en iecur Cratetis I.Cornelius Epicadus, L. cornelii Syllae dictatoris libertus 12

calatorque in sacerdotio augurali, filio quoque eius Fausto gratissimus suit quare nunquam non utriusque se libertum edidit. Librum autem, quem Sylla novissimum de rebus usuis imperfectum reliquerat, ipse suppleVit. Staberius Eros suomet aere emptus de catasta et propter 13 litterarum studium manumissus, docuit inter ceteros Brutum et Cassium. Sunt qui tradant tanta eum honestate praeditum, ut temporibus Syllanis proscriptorum liberos gratis et sinero mercede ulla in disciplinam receperit.

curtius Nicia haesit N. Pompeio et C. Memmio sed cum 14 codicillos Memmi ad Pompei uxorem de stupro pertulisset, proditus ab ea Pompeium offendit, domoque ei interdictum est. Fuit et M. Ciceronis familiaris in cuius epistola ad Dorolabellam haec de eo legimus: Nihil Romae geritur quod is putem Dire curare, nisi forte scire vis, me intre Niciam nostrum se ridium iudicem esse. Profert alter, opinor duobus versiculis, empensum Moiae; aver Aristarchus hos bellaei ago tanquam σἰticus antiquos iudicaturus 'sum, utrum sint του ποιητου ais παρεμβε ,ημενοι. Item ad Atticum De Nicia quod scribis, si ita me haberem ut eis humanitate frui possem, in primis vellem mecum si-ium habere; sed mihi solitudo et recessus pronencia St. Praeterea nosti Niciae nostri imbecillitatem, mollitiam,n consuetudinem victus. Cur ergo illi molestus esse insiam,

eum mihi ille iucundus esse noni possit Volanιas tamen eius mihi grata est. Huius se Lucilio libros etiam Santra

comprobat.

374쪽

264 C. SUETONIU TRANQUILLUSIM Lenaeus, Magni Pompei libertus et pene omnium expeditionum comes, defuncto eo filiisque eius schola se sustentavit docuitque in carinis ad Telluris, in qua regione Pompeiorum domus fuerat, a tanto amore erga patroni memoriam extitit, ut Sallustium historicum, quod eum oris probi, sanimo inverecundo scripsisset, acerbissima Myra laceraverit, Iastaurum e ιurconem e nebulonem popinonemquo appellans, et vita scriptisque monstrorem, praeterea priscorum Catonisque verborum ineruditistimum furem. Traditur autem puer adhuc Athenis surreptus, refugisse in pa-1οtriam, pereeptisque liberalibus disciplinis, pretium suum Te- tulisse, verum ob ingenium atque doctrinam gratis manumissus.

I Q. caeeillus Epirota, Tusculi natus, libertus Attici equitis Romani, ad quem sunt ciceronis opistolae, cum filiam iopatroni nuptam M. Agrippae doceret, suspectus in ea et ob hoc remotus, ad cornelium Gallum se contulit vixitque una lamiliarissime, quod ipsi Gallo inter gravissima crimina ab Augusto obiicitur. Post deinde damnationem mortemque Galli scholam aperuit, sed ita ut paucis et tantum adulescenti χοbus praeciperet, praetextato nemini, nisi si cuius parenti hoc officium negare non posset. Primus dicitur Latine ex tempore disputasse, primusque Virgilium et alios poetas novos praelegere coepisse, quod etiam Domitii Marsi versiculus indicat:

Epirota, tenellorum nutricula vatum. 2517 M. Verrius Flaccus libertinus docendi genere maxime claruit. Namque ad exercitanda discentium ingenia aequales inter se committere solebat, proposita non solum materia quam scriberent, sed et praemio quod victor auferret. Id erat liber aliquis antiquus, pulcher aut rarior. Quare ab Augusto soquoque nepotibus eius praeceptor electus, transiit in Palatium cum tota schola, verum ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet docuitque in atrio catulinae domus, quae pars Palatii tunc erat, et centena sestertia in annum accepit. Decessit aetatis exactae sub Tiberio statuam habet Prae neste, in superiore fori parte circa hemicyclium, in quo fastos a se ordinatos et marmoreo parieti incisos publicarat. I L. Crassicius, genere Tarentinus, ordinis libertini, cogno-

375쪽

DE GRAMMATIC18. 265mine Pasicles, mox Pansam se transnominavit. mo initio circa scenam versatus est, dum mimographos adiuvat deinde in pergula docuit, donec commentarioamyrnae edito adeo inclaruit, ut haec de eo scriberentur:

Uni Crassicio se credere Zmyrna probavit: Desinite indocti coniussio hane stieres Soli Crassicio se diri nubere velle, Intima cui soli nota sua eaesiderint.

Sed cum edoceret iam multos ac nobiles, in iis Iulium Anto-ionium, triumviri silium, ut Verrio quoque Flacco compararetur, dimissa repente schola, transiit ad Q. Sexti philosophi

sectam.

Scribonius Aphrodisius orbili servus atque discipulus 19 mox a Scribonia Libonis filia, quae prior Augusti uxor fuerat,

15 redemptus et manumissus, docuit quo Verrius tempore, cuius etiam libris de orthographia rescripsit, non sine insectatione studiorum morumque eius.

c. Iulius Hyginus, Augusti libertus, natione Hispanus, in nonnulli Alexandrinum putant et a Caesare puerum Romam et adductum Alexandria capta studiose et audiit et imitatus est Cornelium Alexandrum grammaticum Graecum, quem propter antiquitatis notitiam Polyhistorem multi, quidam Historiam ο-cabant. Praesuit Palatinae bibliothecae, nec eo secius plurimos docuit fuitque familiarissimus vidi poetas et Clodio 25 Licino consulari, historico, qui eum admodum pauperem decessisse tradit et liberalitate sua, quoad vixerit, sustentatum. Huius libertus sui Iulius Modestus, in studiis atque doctrina vestigia patroni secutus. C. Melissus, Spoleti natus ingenuus, sed ob discordiam 2130 parentum expositus, cura et industria educatoris sui altiora studia percepit, ac Maecenati pro grammatico muneri datus est cui cum se gratum et acceptum in modum amici videret, quanquam asserente matre, permansit tamen in statu servitutis praesentemque condicionem Verae origini anteposuit: quare cito manumissus, Augusto etiam insinuatus est. Quo

delegante, curam ordinandarum bibliothecarum in Octaviae porticu suscepit. Atque, ut ipse tradit, sexagesimum aetatis annum agens, libellos Ineptiarum, qui uno Iocorum

376쪽

266 AEUETONIUS TRANQUILLUS inscribuntur, componere instituit, absolvitque C et L, quibus et alios diversi operis postea addidit. Fecit et novum

genus togatarum inscripsitque ira beatas. II M. Pomponius Marcellus, sermonis Latini exactor molestissimus, in advocatione quadam nam interdum et causassagebat soloecismum ab adversario actum usque adeo arguere perseveravit, quoad cassius Severus, interpellatis indicibus, dilationem petiit, ut litigator suus alium grammaticum adhiberet quando non putat is cum adrersario de iure sibi, sed de soloecismo controversiam futuram. Hic 1ο idem, cum ex oratione Tiberium reprehendisset, affirmante Ateio capitone, et esse illud Latinum, et si non esset, suturum certe iam inde nentitur inquit Capito itu enim Caesar, civitatem dare polas hominibus, verbo non pote3. Pugilem olim suisse, Asinius Gallus hoc in eum epigrammate is ostendit:

oui caput adlevam didicit, glossemata nobis Praecipit os talum, vel potius pussiis la Q. Remmius Palaemon, Vicetinus, mulieris verna, primo, ut serunt, textrinum, deinde herilem filium dum comitatur in si scholam litteras didicit Postea manumissus docuit Romae a principem locum inter grammaticos tenuit, quanquam infamis omnibus vitiis, palamque et Tiberio et mox claudio praedicantibus, nemini minus institutionem puerorum reliarenum committendam. Sed capiebat homines cum memo 25ria rerum, tum facilitate sermonis nec non etiam poemata faciebat ex tempore. Scripsit vero variis, nec vulgaribus metris. Arrogantia sui tanta, ut M. Varronem porcum appellaret secum et natas e morituras litteras iactaret nomen suum in Bucolicis non temere positum, sedpraesagante M

Uirgilio, fors quandoque omnium poetarum ac poematum Palaemon- iudicem. Gloriabatur etiam, latronas quondam sibi propter nominis celabritatem parsisse. auxuriae ita indulsit, ut saepius in die lavaret, ne sufficeret sumptibus,

quanquam ex schola quadringena annua caperet, ac non 3 multo minus ex re familiari cuius diligentissimus erat, cum et officinas promercalium vestium exerceret, et agros adeo coleret, ut vitem manu eius insitam satis constet CCLX

377쪽

DE GRAMMATICIS. 267 uvas edidisse. Sed maxime flagrabat libidinibus in mulieres, usque ad infamiam oris dicto quoque non infaceto notatum serunt cuiusdam, qui cum in turba osculum sibi ingerentem quanquam refugiens devitare non posset, Vis tu, inquit, massister, quotiens festinantem aliquem vides, abligurire M. Valerius Probus, Berytius, diu centuriatum petiit, do-24nae taedio ad studia se contulit. aegerat in provincia quosdam veteres libellos apud grammatistam, durante adhuc ibi

antiquorum memoria, necdum omnino abolita sicut Romae.1o Hos cum diligentius repeteret atque alios deinceps cognoscere ceperet, quamvis omnes contemni magisque obprobrio legentibus quam gloriae et fructui esse animadverteret, nihilominus in proposito mansit multaque exemplaria contracta emendare ac distinguere et annotare curavit, soli huic necis ulli praeterea grammatices parti deditus. Hi non tam discipulos quam sectatores aliquot habuit. Nunquam enim ita docuit ut magistri personam sustineret unum et alterum, Vel cum plurimos tres aut quatuor postmeridianis horis admittere solebat, cubansque inter longos ac vulgares sermones ast legere quaedam, idque perraro Nimis pauca et exigua de quibusdam minutis quaestiunculis edidit. Reliquit autem non mediocrem silvam observationum sermonis antiqui.

378쪽

Rhetorio quoque apud nos perinde atque grammatica sero recepta est, paulo etiam difficilius, quippe quam constet nonnunquam etiam prohibitam exerceri. Quod ne cui dubium sit, vetus S. c. item censorium edictum subiiciam, C. Fannio Strabone M. Valerio Messala cons. η. Pomponius praetor senatum consuluia. Ouod verba facta sunt de philosophis et rhetoribus, de ea re ita censummi, ut M. Pomponius praetor animadvertere curaretque, ut si ei e re p. fideque sua videretur, uti Romae ne essent. De eisdem interiecto tempore 10 CN. Domitius Aenobarbus, L. Licinius crassus censores ita edixerunt Rereuntiatum est nobis, esse homines qui norum gemus disciplinae instituerunι, ad quos iuventus in Iudum conveniat; eos sibi nomen imposuisse Latinos rhetoras ibi hominas adolescentulos dies totos desidere. ηα-lsiores nostri, quae liberos suos discere et quos in Iudositare vellent, instituerunt Haec nova, quae praeter consuetudinem ac morem maiorum unt, neque pιacent neque recta ridentur. suapropter et iis qui eos Iudos habent, et iis qui eo venire consuerunt, ridetur faciundum ut 20

ostenderemus nostram sententiam, nobis non placsre.

Paulatim et ipsa utilis honestaque apparuit, multique eam et praesidii causa et gloriae appetiverunt cicero ad praeturam usque etiam Graece declamitavit, Latine vero senior quoque et quidem cum consulibus Hirtio et Pansa, quosdι-26scipulas et grandis praelaaetatos voeabat. N. Pompeium quidam historio tradiderunt sub ipsum civile bellum, quo sa-cilius . curioni promptissimo iuvant, causam caesaris defendenti, contradiceret, repetisse declamandi consuetudinem: M. Antonium, item Augustum ne Mutinensi quidem bello omi in sisse Nero caesar primo imperii anno, publice quoque bis

379쪽

DE RHETORIBUS. 269 antea declamavit Plerique autem oratorum etiam declamationes ediderunt. Quare magno studio hominibus iniecto, magna etiam professorum ac doctorum profluxit copia, adeoque storuit, ut nonnulli ex infima fortuna in ordinem senato rium atque ad summos honores processerint. Sed ratio docendi nec una omnibus, nec singulis eadem semper fuit, quando Vario modo quisque discipulos exercuerunt. Nam et diota praeclare per omnes figuras, per casus et apologos aliter atque aliter exponere, et narrationes cum id breviter ac presse tum latius et uberius explicare consuerant: interdum Graecorum scripta convertere, ac viros illustres laudare vel vituperare quaedam etiam dissum communis vitae instituta tum utilia et necessaria, tum perniciosa et supervacanea ostendere saepe sabulis fidem firmare aut det mere, quod genus thesis et nascevas et catascevas Graeci vocant: doneo sensim haec exoleverunt, et ad controveratam

ventum est.

Veteres controversiae aut ex historiis trahebantur, sicut sane nonnullae usque adhuc, aut ex Veritate ac re, si quaro sorte recens accidisset itaque locorum etiam appellationibus additis proponi solebant. Sic certe collectae editaeque se habent, ex quibus non alienum fuerit unam et alteram exempli causa ad verbum referre.

Aestis tempore adolescenis urbani cum Ostiam re- ranisseri, litus ingressi, piscatores trahentes reis adierunt et pepigerunt, bolam quania emerent nummos siserunt; diu expectaverunt, dum reιia aetraherentur aliquando Dacus, piscis tilius Uuu, sed sporta auri obsυια. Tum emptores bolum suum aiunt, piscators Buum. δ' Venalici cum Brundusi gregem venalium e navi educe-rsnt, formoso et pretioso puero, quod portitores areban-rur, bullam et prast tam togam sevoaverunt; faciis μι-ιaciam celarunt Romam venitur, res cognita est, petitur

puer, quod domini voluntate fueri libar, in liberιatem.

. olim autem eas appellationes Graece synthesis vocabant; mox controversias quidem, sed aut fictas aut iudiciales. Illustres prosessores, et quorum memoria aliqua extet, non temere alii reperientur quam de quibus tradam.

380쪽

270 AUETONIUS TRANQUILLUS L. Plotius Gallus. De hoc cicero in epistola ad M. Titinnium si refert Equidam mamoria teneo, pueris nobis primum Latina docare coepisse Plotium quendam. Ad quem cum Arest concursus, quod studiosissimus quisque apud eum eaeerceretur, dolabam mihi idem non licere. Contime sbar aulam docιissimorum hominum auctoritate, qui eae sι-aban Graecia Mercitationibus ali melius ingenia posse. munc eundem nam diutissime vixit) M. Coelius in oratione, quam pro se de vi habuit, significat dictasse Atratino, accusatori suo, actionem subtractoque nomine or - 1sarium eum rhetorem appellat, deridens ut inflatum ac larem si sordidum. L. Voltacilius Pilutus servisse dicitur atque etiam ostiarius Vetere more in catena luisse, donec ob ingenium ac si dium litterarum manumissus, accusanti patrono subscripsit i Deinde rhetoricam professus, N. Pompeium Magnum docuit, patrisque eius res gestas, nec minus ipsius, compluribus libris exposuit primus omnium libertino,n, ut Cornelius Nepos pinatur, scribere historiam orsus, nonnisi ab honestissis quoque scribi soliιam ad id tempus ad M. Epidius, alumnia notatus, ludum dicendi aperuit docuitque inter ceteros M. Antonium et Augustum quibus quondam c. Cannutius, obiicientibus sibi quod in re p. administranda potissimum consularis Isaurici sectam sequeretur,

malle respondit Isauri esse discipulum quam Epidi a Nislumniatoris. Hic Epidius ortum se ab Epidio Nucerino praedicabat, quem serunt olim praecipitatum in fontem fluminis

Sarni, paulo post cum cornibus extitisse, ac statim non comparuisse in numeroque deorum habitum. Sextus Clodius e Sicilia, Latinae simul Graecaeque elo 30quentiae prosessor, male culatus et dicax, par oculorum in amiciua M. Antonii triumviri emtrisse se aiebat eiusdem uxorem Fulviam oui altera bucca inflatior erat, acumen stili tentars dixit, nec eo minus, immo vel magis ob hoc Antonio

gratus. A quo mox consule ingens etiam congiarium acce sopit, ut ei in Philippicis cicero obiicit Adhibes ioci cavsa

magistrum, inrisio suo et compotorumauorum rhetorsm, ovi concessisti ut inue quae velle diceret, salsum onmino