Ciceros erste und zweite philippische rede

51쪽

OR PHILIPPICAM, . . t 13-15. 45 annum propagavit, adduci tamen non possem ut quemquam mortuum coniungerem cum immortalium religione, ut, cuius sepulchrum usquam exstet ubi parentetur, ei publice supplicetur. Ego vero eam sententiam dixissem, ut me adversus popu-

lum Romanum, si qui accidisset gravior rei publicae casus, si bellum, si morbus, si ames, acile possem defendere quae partim iam sunt, partim timeo ne impendeant. Sed hoc ignoscant di immortales velim et populo Romano, qui id non pro

bat, et huic ordini, qui decrevit invitus. Muid de reliquis rei 1410 publicae malis licetne dicere Mihi vero licet et semper licebit

dignitatem tueri, mortem contemnere. Potestas modo veniendi

in hunc locum sit dicendi periculum non recuso. Atque utinam, patres conscripti, Kalendis Sextilibus adesse potuissem non quo prosici potuerit aliquid, sed ne unus modo consularis, quod i tum accidit, dignus illo honore, dignus re publica inveniretur. Qua quidem ex re magnum accipio dolorem, homines amplissimis populi Romani beneficiis usos L. Pisonem ducem optimae

sententiae non secutos. Idcircone nos populus Romanus consules fecit, ut in altissimo gradu dignitatis locati rem publicam 2 pro nihil haberemus Non modo voce nemo L. Pisoni con 15sularis, sed ne vultu quidem adsensus est Quae malum lestista voluntaria servitus Fuerit quaedam necessaria; neque ego hoc ab omnibus iis desidero, qui sententiam consulari loco dicunt: alia causa est eorum, quorum silentio ignosco, alia

52쪽

OR PHILIPPICA I, . . I. 1b-17. eorum, quorum Vocem requiro quos quidem doleo in suspicionem populo Romano venire non modo metus, quod ipsum esset turpe, sed alium alia de causa deesse dignitati suae. z. Quare primum maximas gratias et ago et habeo Pisoni, qui non quid efficere posset in re publica cogitavit, sed quid facere bipse deberet deinde a vobis, patres conscripti, et ut etiam si sequi minus audebitis rationem atque auctoritatem meam, benigne me tamen, ut adhuc fecistis, audiatis.1 Primum igitur acta Caesaris servanda censeo, non quo probem - quis enim id quidem potest sed quia rationem 10 habendam maxime arbitror pacis atque otii. Vellem adesset M. Antonius, modo sine advocatis, sed, ut opinor, licet ei minus valere, quod mihi heri per illum non licuit: - doceret me vel potius vos, patres conscripti, quem ad modum ipse Caesaris acta defenderet. An in commentariolis et chirographis et 15 libellis se uno auctore prolatis, ac ne prolatis quidem, sed tantummodo dictis, acia Caesaris firma erunt quae ille in aes incidit,

in qu populi iussa perpetuasque leges esse voluit, pro nihilo 17 habebuntur Equidem existimo nihil tam esse in actis Caesaris quam leges Caesaris. An si cui quid ille promisit, id erit 206xum, quod idem non facere potuit ut multis multa promissa

mi h 24. II, 100 uud Phil. V. 11:

53쪽

non fecit quae tamen multo plura illo mortuo reperta sunt, quam a vivo beneficia per omnes annos tributa et data. Sed ea non muto, non moveo summo studio illius praeclara acta defendo. Pecunia utinam adipis maneret cruenta illa quidem, sed his temporibus, quoniam iis, quorum est, non redditur, ne0essaria

quamquam ea quoque sit effusa, si ita in actis fui Ecquid 18 est quod tam proprie dici possit actum eius, qui togatus in republica cum potestate imperioque versatus sit, quam lex Quaere acta Gracchi, leges Semproniae proferentur: quaere Sullae,10 Corneliae. Quid ' ompei iertius consulatus in quibus actis constitit nempe in legibus. De Caesare ipso si quaereres, quidnam egisset in urbe et in toga, leges multas responderet se et praeclaras tulisse chirographa ver aut mutaret aut non daret aut, si dedisset, non istas res in actis suis duceret Sed haec 1 ipsa concedo, quibusdam etiam in rebus coniveo in maximis ver rebus, id est legibus, acta Caesaris dissolvi ereodum non puto. 8 Quae lex melior, utilior, optima etiam re publica 19 saepius flagitata, quam ne praetoriae provinciae plus quam annum neve plus quam biennium consulares obtinerentur Hac 20 lege sublata videnturne vobis posse Caesaris acta servari Quid lege, quae promulgata est de tertia decuria, nonne omnes iudi-

eo . . Me omnia facta, seripta, Mea, promisag evilaea Caesaris νιν -- lerent, quam sti ipse viserae'

ta an dem Capitolium tav. 39, 22 an de Sette gesen das Forum,

54쪽

eiariae leges Caesaris dissolvuntur 'rat vos acta Caesaris defenditis, qui leges eius evertitis' nisi sorte, si quid memoriae causa rettulit in libellum, id numerabitur in actis et, quamvis iniquum et inutile sit, defendetur, quod ad populum centuriatis comitiis My tulit, id in actis Caesaris non habebitur. . At quae est ista tertia decuria' Centurionum inquit. Quid isti ordini iudicatus lege Iulia, etiam ante Ompeia, Aurelia non patebat 'Census praesiniebatur' inquit. Non centurioni quidem solum, sed equiti etiam Romano itaque viri fortissimi atque honestissimi, qui ordines duxerunt, res et iudicant et iudica erunt. Non is

suaero inquit istos quicumque ordinem duxit iudicet ' At si

erretis, quicumque equo meruisset, quod est lautius, nemini probaretis; in iudice enim spectari et fortuna debet et dignitas. Non quaero inquit ista addo etiam iudices manipulares ex legione laudarum aliter enim nostri negant posse se salvos ibesse. - contumeliosum honorem iis, quos ad iudicandum

55쪽

necopinantes vocatis hic enim est legis index, ut ii res in tertia decuria iudicent, qui libere iudicare non audeant. In quo quantus error est, di immortales, eorum, qui istam legem excogitaverunt lUt enim quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severis late iudicandi sordes suas eluet laborabitque ut honestis decuriis potius dignus videatur quam in turpem iure coniectus. s. Altera promulgata lex est, ut et de vi et maiestatis dam-21 nati ad populum provocent, si velint. Haec utrum tandem lex est an legum omnium dissolutio Quis est enim hodie, cuius 16 intersit istam legem ' manere Nem reus est legibus illis,

nemo, quem futurum putemus armis enim gesta numquam

profecto in iudicium vocabuntur. At res popularis. Utinam quidem aliquid velletis esse populare omnes enim iam cives de

rei publicae salute una et mente et voce consentiunt. Quae est

i igitur ista cupiditas legis eius serendae, quae turpitudinem summam habeat, gratiam nullam Quid enim turpius quam qui maie-

sen's R. Gesta. II, 110 3ὶ

δἰ am eontineri putabat. 10. Misa interrit. Cio deutet an,

12. utinam . . euestia d. h. War'

16. qui a Mistem p. R. minuerit.

t. Woute die Provocation aue in

56쪽

statem populi Romani minuerit per vim, eum damnatum iudicio ad eam ipsam vim reverti, propter quam sit iure damnatus

22 Sod quid plura de lege disputo quasi ver id agatur ut

quisquam provocet id agitur, id sertur, ne quis omnino umquam istis legibus reus fiat. Quis enim aut accusator tam amens re bperietur, qui reo condemnato obicere se multitudini conductae velit, aut iudex, qui reum damnare audeat ut ipse ad operas mercennarias statim protrahatur Non igitur provocatio ista lege datur, sed duae maxime salutares leges quaestionesque tolluntur. Quid est aliud hortari adulescentes, ut turbulenti, ut seditiosi, ut 10 perniciosi cives velint esse Quam autem ad pestem furor tribunicius impelli non poterit his duabus quaestionibus de vi et 23 maiestatis sublatis Quid, quod obrogatur legibus Caesaris, quae iubent ei, qui de vi, itemque ei, qui maiestatis damnatus sit, aqua et igni interdici quibus cum provocatio datur, nonne ibacta Caesaris rescinduntur Quae quidem ego, patres conscripti, qui illa numquam probavi, tamen ita conservanda concordiae causa arbitratus sum, ut non modo, quas vivus leges Caesar tulisset, infirmandas hoc tempore non putarem, sed ne illas quidem, quas post mortem Caesaris prolatas esse et fixas videtis 202 10. De exsilio reducti a mortuo, civitas data non solum singulis, sed nationibus et provinciis universis a mortuo, immunitatibus infinitis sublata vectigalia a mortuo. Ergo haec uno Verum

omnia ad δελ- risus hoati arma largiri X, 5 ρυμ ει alis libra-itim mei laudare, non Brutum' 11. Festem, sc rei publicae iu&

rendam. 21. a mortuo . . a mortuo, Figur

22. nationi bus ae prosinosis ad Att. 14, 12, 1 Antonius Meae tagrandi se,nia istae Myem a distato e eomitiis latam, qua Sinai sives Romani: Mitia rei viso in montiontilis. - mmunisa αδ- s. II, 97.

57쪽

OR PHILIPPIC I, c. 10 ε 24-26.

optimo auctore domo prolata defendimus eas leges, quas ipse nobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, quibus latis gloriabatur eisque legibus rem publicam contineri putabat, deprovinciis, de iudiciis eas, inquam, Caesaris leges nos, qui defendi 5 mus acta Caesaris, evertendas putamus Ac de his tamen legi ibuS, quae promulgatae sunt, saltem queri possumus de iis, quae iam latae dicuntur, ne id quidem licuit illae enim sine ulla promulgatione latae sunt ante quam scriptae. Quaero autem, quid sit cur aut ego aut quisquam vestrum, patres conscripti, bonisi tribunis plebi leges malas letua Paratos habemus qui intercedant, paratos qui rem publicam religione defendant vacuumetu esse debemus. - tu mihi, inquit, intercessiones quas religiones' Ea scilicet, quibus rei publicae salus continetur. - Neglegimus ista et nimis antiqua ac stulta ducimus: 16 forum saepietur, omnes claudentur aditus, armau, praesidiis multis locis collocabuntur. - Quid tum quod ita erit gestum,

id lex erit in aes incidi iubebitis, credo, illa legiuma:

Ien mirrumstossen3' Vn m de imp. Pomp. 5 2 a. A. 1. domo prolata: as is davonde Gesensare 2 resitavit a praecone recitari iussit. n. Asconii ars ad ComeΙ. p. 58 is P. Servilius Globulus tribunus pl.), tibi via ferunda dissumit et praeeo subirione aeriba sorbalogia Corneliae reostare populo ooepit,

scripta eat non ante factum id m- -m futurum quisquam etia Nisattia' - quaero autem quid

mihi religionem arma quam poe

ae lum, multa et magna re πυ--. II, 3. Num etiam hos, homo audasissime, ex Caesaris sommonta

At ido aedes aliam et Ortoa. 72. ne omnia idear onera to e. Moero. b. A me Q. Caeaar eouniam our potius quam ego ab illo' 74. eam bonus gladiator rudem is esto eonfratim ad eam. 81. esto, hoe immerito. g 101 modi tria milia iugerum, rhetori duo. 110. Et e in Maaris momoria diligena' 15. aemetur, um nur hinne dereisne Parte EuEulassen. - in Frao-aidiis, 1 militarische ostea. 4.

58쪽

OR PHILIPPICA I e. 10. H.4 26 27. consules populum iure rogaverunt' - hocine a maio

ribus accepimus ius rogandi populusque iure civit': qui populus igne, qui exclusus est quo iure an eo, quod vi et armis omne sublatum est Atque haec dico de futuris, quod

est amicorum ante dicere ea, quae vitari possint quae si facta 5 non erunt, refelletur oratio mea. Loquor de legibus promulgatis, de quibus est integrum vobis, demonstro vitia tollite ldenuntio vim arma removete Irasci quidem vos mihi, Dola- 274 a pro re publica dicenti non oportebit. 11. Quamquam te quidem id facturum non arbitror, novi facilitatem tuam--- 10 collegam tuum aiunt in hac sua fortuna, quae bona ipsi videtur mihi, ne gravius quippiam dicam, avorum et avunculi sui consulatum si imitaretur, fortunatior videretur . sed eum iracundum audio esse lacium. Video autem quam sit odiosum habere eundem iratum et armatum, cum tanta praesertim ua 15diorum sit impunitas, sed proponam ius, ut opinor, aequum, quod M. Antonium non arbitror repudiaturum. Ego, si quid invitam eius aut in mores cum contumelia dixero, quo minus mihi inimicissimus sit, non recusabo: in consuetudinem meam tenuero, id est, si libere quae sentiam de re publica dixero, primum 20 deprecor ne irascatur, deinde, si hoc non impetro, peto ut sic

erscheinen.

59쪽

OR PHILIΡPICA I e. 11. 12 6 27-30. 53 irascatur ut civi Armis utatur, si ita necesse est, ut dicii sui

defendendi causa iis, qui pro re publica quae ipsis visa erunt dixerint, ista arma ne noceant. Quid hac postulatione dici potest aequius Quodsi, ut mihi a quibusdam eius familiaribus dictum 28

est, omnis eum, quae habetur contra Voluntatem eius oratio, graviter offendit, etiam si nulla inest contumelia, feremus amicinaturam. Sed idem illi ita mecum loquuntur: non idem tibi, adversario Caesaris, licebit, quod isoni socero', et simul admonent quiddam, quod cavebimus: nec erit iustior in senatum 10 non veniendi morbi causa quam mortis 12. Sed per deos im 29

mortales - te enim intuens, Dolabella, non possum utriusque Vestrum errorem reticere, credo enim vos, nobiles homines magna quaedam spectantes, non pecuniam, ut quidam nimis creduli suspicantur, quae semper ab amplissim quoque clarissii Minoque o tempta est, non opes violentas et populo Romano minime serendam potentiam, sed caritatem civium ei gloriam concupivisse. Est autem gloria laus recte factorum magnorumque in rem publieam meritorum, quaecum optimi cuiusque, tum etiam multitudinis testimoni comprobatur Dicerem, Dolabella, 30 20 qui recte actorum fructus esset, nisi te praeter ceteros paulisper esse expertum viderem. Quem potes recordari in viis inluxisse tibi diem laetiorem quam cum expiato foro, dissipato concursu impiorum, principibus sceleris poena adsecus, te domum recepisti cuius ordinis, cuius generis, cuius denique fortunae 25 studia tum laudi et gratulationi tuae se non obtulerunt Quin mihi etiam, quo auctore te in his rebus uti arbitrabantur, et gratias boni viri agebant et tuo nomine gratulabantur Recor-

60쪽

54 R. PHILIPPICA I e. 12. 13. ε 30-32. dare, quaeso, Dolabella, consensum illum theatri, cum omnes earum rerum obliti, propter quas fuerant tibi offensi significarent 31 se beneficio novo memoriam veteris doloris abiecisse. Hanc tu, P. Dolabella, - magno loquor cum dolor' hanc tu, inquam,

potuisti aequo animo tantam dignitatem deponere 13. v bautem, M. Antoni, - absentem enim appello - unum illum diem, quo in aede Telluris senatus fuit, non omnibus his mensibus, quibus te quidam multum a me dissentientes beatum putant, anteponis Quae fuit oratio de concordia quanto metu senatus, quanta sollicitudine civitas tum a te liberata est, cum collegam 10 tuum depositis inimicissis, oblitus auspiciorum a te ipso augure populi Romani nuntiatorum, ill primum die collegam tibi esse voluisti, tuus parvus filius in Capitolium a te missus pacis obses 32 fuit. Quo senatus die laetior quo populus Romanus qui quidem nulla in contione umquam frequentior fuit. Tum denique ab liberati per viros fortissimos videbamur, quia, ut illi obaerant, libertatem pax consequebatur. Proximo, altero, tertio, denique reliquis consecutis diebus non intermittebas quasi donum aliquod cotidie adferre rei publicae, maximum autem illud, quod dictaturae nomen sustulisti. Haec inusta est a te, a te, inquam mor 20

tuo Caesari nota ad ignominiam sempiternam. Ut enim propter unius M. Manlii scelus decreto gentis Manliae neminem patricium