장음표시 사용
51쪽
υμος V. 32 formis demonstratur. Quot igitur fere sunt ta- tuendi Quamquam hoc quidem loco vix opus est ad vivum hanc rem reseCare, tamen ad Consilium diligenter persequendum erit utilius. Praxagoram si persequimur per totius prologi decurSum, nusquam invenimus indicium, unde illam Comitem Secum habuisse concludatur. Nam quod . a dicit: μῆς, certe omnes intellegit et Comprehendit mulieres, quae eius Consilii erant Consciae. Itemque verbis εἰ μέμνησθε τι v. 22 non alloquitur Comites, sed id quod fit saepissime in comoediis,
ConSeMum Spectatorum. Praeterea ipsa evocat vicini uxorem VV. 33 Sq. Denique Verbo: παναχωρηὶσω prorSu evincitur Comitem Cum Praxagora non in pulpitum venisse. A ne OPu quidem erat, Cum Praxagora prodisset vestitu virili in- Structa omniaque, quae ad rem gerendam erant Sui, SeCum portaret. Quod declaratur primum timore et sollicitudine, ne veniret in viri conspectum Cf. V. 29, V. 28 Sq. Cf. V. 479 Sqq., V. 495). Deinde nuSquam Commemoratur in scaena illam vestem mutasse, nisi quod ante orationem habendam Cum
paucis aliis v. 22 faciei quoque persona pallida obductae Cf. V. 385 qq. V. 428 λε-ος barba addidit virilitatem. Praxagora igitur sola ad scaenam accesserat. Neque id mirum. Etenim histrionis agebat partes, et nunquam ab Aristophane illis adiunguntur comites vel servi, nisi ad partes
aliquas tuenda sunt neCeSSarii. Iam ex mulierum Caterva Segregemus alias, quae histrionis partes obtinuerunt. Atque amiCam vicinam Praxagorae non fuisse e numero choreularum iam a Beerio est Coniectum' δ).
Quod ad certum redigitur ea re, quod illam quoque videmus et Calceis CL σποδουsiavi v. 36 et veste virili V. in exor natam prodisse. Praeterea domicilium habebat prope Caenam, ut inde in ipsum pulpitum egrederetur neque Comite
Tertiam denique si circumspicimus, quae erat pro histrione, mihi quidem non est dubium, qui fuerit non Geusi- Strate, Cauponis Coniux, ut voluit Beerius 'i, sed uxor Smi-
52쪽
SuSpicionem vocata). Quamquam igitur nulla amiCa Comitante per tenebras ad scaenam contendit, tamen praeter Consuetudinem' ' non secum duxit amulam, nimirum, quia histrioni non licebat. Tres igitur illae mulieres iam omnibus rebus nec saritSerant ornatae, nisi quod barba nondum Circumligaverant VV. II 8 Sq., V. III sqq.), Sed vel gestabant manibus vel in sinu reconditas. Praeterea raxagora e domo extulerat lucemam et Coronas ad oratore de more exornandOS, URSipSam manu tenuisse perspiCitur ex . Iaa. Vicini autem uxor erat insignis fustis magnitudine uv. 76 sqq. - baculo etiam Praxagoram fuisse instruCtam cognoSCimu&eX V. 543 Sqq., ut de tertio histrione vix dubitare liceat , elistiche denique quasillo v. 8 sq. Itaque his quidem omnibus ad eas res gestandas alieno auxilio non erat opus. Iam videamus choreulas. rodeunt in Caenam ipSarum vestibus instructae. Nam v. 68 sqq. demum iubentur virorum Calceos et vestimenta induere. Verum tamen non omni vestitu femineo videntur fuisse amictae, sed solis tuni- Culis, quae Succinguntur . 68. Nam raxagora quoque eiusque amica το ἱγμιδιπλοίδιον v. 18 vel το κροκκυτέδιον β') v. 33a domi reliquerant cf. v. 353, nimirum ne plurium vestimentorum onere et molestia premerentur. Et quoniam virorum formas non iam erant ementitae, hae quidem seminae lucernarum splendore tenebras audacter illustrabant Cf. v. 27, V. O). ortanda autem erant singulis praeterea baCulum, vestis virilis, calcei LaconiCi, barba cf. V. 68 Sqq. , V. 269 qq.). Iam quae dextera tenebat lucernam, Geusistrate V. 49), quomodo tulit vestem, barbam, Calceos, Cum Sinistra se gestandum baculum Num forte axilla adhibita Toto Caelo puto errare, si quis baiulorum modo arbitretur singulas
65 Nam illas ἐμβάδας fuisse ΛακωΜικάς apparet, si v 74 et 269 compar veris eum v. 50 o. 345 542 eum'. 314 342. Vide praeterea, quae πο- sint Disasius in Diario archaool vol. 43 p. 43 sq. 66 cf. schori Chariel voL II p. 268 271 es Lysisti. v. 18 xl δ' taέ-67 et L M. Hormami antiqv. Grase odit. M. voL HI p. 162, p. 166 adn. 12 Bochori chariol voL III p. 176 sq.
53쪽
mulieres prodisse. Alia enim est chori in Lysistrat condicio, ubi senes et aniculae ipsae ligna, faculas, hydrias ferentes
adveniunt. Ancillae autem et pedissequae mulieribus nostro loco non videntur adfuisse. ullum enim eius rei exstat vestigium, et praeterea ne opus quidem erat famularum auxilium, A choreutae non adveniebant singuli, sed bini vel terni et inter sese adiuvabant. Sed iam tempus est redire, unde digressi sumus. Vidimus igitur veri simillimum esse choreula non prodiSSe ingulos, Sed Complure una Coniuncto ad Scaenam ContendiSse,
id quod etiam ea re Comprobatur, quod apud Aristophanem re vera linaret et Sostrate et Philaenete atque Philodoreti
et Chaeretadis uxores dicuntur una advenisse. Itemque etiam Geusistrate putanda est Cum amica aliqua CC SiSSe, quae, cum illa lucernam dextera teneret, partem aliarum rerum ei necessariarum sibi imposuerat. Iam elistiche cur sola ad SCaenam adiret, Cum Supra exposuerimus, plane nihil credo obstare, quominu numerum pluralem V. 3 referamu ad
duo modo Choreutas, qui una intraverunt. Cur ad ipsos duos Θiure interrogabis. Quia, si haec sententia Qui probatur, haud scio, an facillime removeantur dissicultate quaedam, quae insunt in voce τροσιοντων v. I ad mulierculas referenda. Nam etsi non desunt exempla, quibus evincitur a poetis maxime adhiberi interdum pluralem numerum generi maS- Culini pro genere feminino' '), tamen nostro loco nulla est
Causa perspicua, Cur poeta reCeSSerit a Consuetudine, quam
paulo inferius v. a est secutus. Quod laydesio, ut est
coniecturarum Cupidissimus, satis fuit Causae, ut priore quoque loco Scriberet προσιουσων. Verum tamen Cum nemo neSCiat
formas dualis numeri generis feminini esse rariores et plerumque Compensari formis masculis '), velut ab ipso Aristophane in luti v. Ia et in Eccles. v. ΙΙ , ubi obelius articulum quoque mihi videtur recte mutasse' '), haud scio,
an nostro quoque loco facillima mutatione pro προσιοκτων sit restituendum ,προσιόντοιν . Nam in plurali numero Coniuncto cum duali nihil est offendendum CL Av. V. 4: απο- ω et G. Hormam adnota ad Vigerum p. 715 M ad Orphic hymn. 78, 4;
54쪽
Plutis. ω υι ει φιεταπεμφασθον λι). Sed si cui, quod a me est propositum, minu plaCeat, per me licet traditam retineat Cripturam, Cum Sententiam meam, qua OS V a pauCi modo Choreutae ad scaenamaCCeSSerunt, Sati me muniVisSe arbitrer argumentis e rerum
condicione repetitis δ). Quae sententia Commendatur arisino quoque et onacensi Codicibus, in quibus versui OeS praefixum γυνε τις, neque vetatur libro Ravennate Coryphaeum illa verba locutum esse exhibente. Nam profecto Coryphaeus erat illa mulier, quae amica a Praxagorae aedibuS, quo ut Convenirent erat edictum, ad Contionem erat deductura. Et quia prodibat non toto horo vel hemichorio Comitante, non profert tetrametroS, ut paulo infra V. 285 Sqq., cum iam Coryphaei partes et dignitatem suscepit tuendaS, sed satis habet more histrionum pro se modo, non pro pluribUS verba facientium trimetris uti iambicis. Et si ex me quaeris, quisnam simul Cum Coryphaeo ad Scaenam pervenerit, haud scio, an tibicen eum Comitatus it. Cui nisi statim prodiit una cum Coryphaeo poStea ViX Se Obtulit adeundi apta occasio. Verum hoc nolim diCere Confidentius. Etenim cum Avium Carmina priora omissa tibia Cantata esse mihi demonstrasse videar ' ), fieri sane potuit, ut etiam in Ecclesiaetusis tibicen postea demum et ad parteSVOCaretur et locum occuparet. Nam ad Carmen αγροικικώ,
quod est in fabulae parte priore ab exeuntibus choreulis de- Cantatum, fortasse ne aptus quidem erat cantus tibicinis. Neque aliter res se habere videtur in carmine, quod legitur poS V. 477. Sed mittamus haec, quia sunt inferiori generis EngeruSigitur et Arnoldiius post v a chorum faciunt subito intrantem in orchestram. Verum quam ob causam prodit et Cur
prodit silentio Et quid agit in orchestra inter mulierum contionandi meditationes Cur Praxagora plures exspectat
55쪽
muliere Choreularum nulla ratione habita Cur denique feminae eae, quae diu exspectatae in pulpitum Convenerant, vestitu et disciplina instruuntur, si, ut voluit Arnoldiius y 3, choreutae veste et habitu non permutato proficiscuntur in contionem Iam vides Engerum et Arnoldiium nullo modo
Se posse extricare ex angustiis, qua sibi paraverunt eorumque Sententiam non esse ferendam' β).
Quae cum ita sint, satis mihi videor comprobasseChorum non post V 29 intrasse in orchestram, Sed post coryphaei adventum paulatim in Caenam Convenisse, ut ante Praxagorae verba: κάθλησθε τοίνυν κτλ. v. 57 etiam illae τεραι πολλαί, quas paulo supra v. 2 indicaverat, adessent omnesque iustum numerum viginti quattuor ho-reutarum emcerent' q). Advenerunt igitur ex choreularum numero primae linarete, Sostrate, Philaenete, qua prospiciens apte adhortatur CoryphaeuS, ut gradu aCCelerent. Nam v. 43 sqq Cur invito libro Ravennate cum in-
desto' a Coryphaeo abiudicemus, cauSa est nulla. Immo cum illae sententiae sint semper anteponendae, quae maXime Congruunt Cum codiCum memoria, pro me Sane facit, quod hoc loco mihi non est opus mutatione. Deinde postquam praeterea CCeSSerunt GlyCe, - nam eam adfuisse ipsam vix
est quod negemus meusistrate, hilodoreti et Chaeretadis
uxores et multae admodum aliae mulieres' ), iam toto choro praesente ad contionis meditationem accingitur Praxagora V. 57.
Reicienda igitur est Berghi aliorumque, qui illum sunt
secuti, sententia dimidiam tantum Chori partem, urbana muliereS, OS V 29 prodiSSe et rusticas CCeMisSe postea ' ). Quae Coniectura nullo plane argument innititur neque con-74 α l. I p. 100.
5 Vido, quas iam opposuit Minus l. l. p. 17 sqq. 76 Ct Aginima I. l. p. 17 sq. 7 Cf. odit sabulae. 78 Cc adnotat eritic. p. XXVI in ab edit
82 Nominantur igitur septem horeutae, quibus octavus adiungitur coryphaeus. AEam Molisticho histrionis partes suscepisse aute exposuimus.
83 es edition prassat voI I p. XX.
56쪽
firmatur Amoldii interpretatione verborum, quae sunt invV. 5 sqq. ε). Nam quod legimus: ἴ τι πέρ ἐστ' oφελος ἐν
τῆ πολει, Ο πολις non de urbe, sed de civitate Atheniensium ut passim intellegenda Si Cf. V. 75, IO, 397, 455, 456 ἐν uorou etc. Immo totus Chorus iam Contioni meditationi adfuit in pulpito 'Φ3. Atque, quae accesserant feminae, ad unam omne ex urbe Convenisse equidem persuasum habeo. Quod autem agrestium, non urbanorum hominum speciem induerunt, ideo est factum, quia ipsae erant ex infima plebe ad agricolarum mores et vestitum proxime CCedenti. Et praeterea eis haec quoque agrestium ConSuetudo erat imitanda, ut, quo facilius laterent, tempore aeque matutino profiClacerentur, quo senes rustici consuerant ad contionem tendere 'q). Contionis meditatione perpetrata et veste virili induta choreutae iubentur iam proficisci ad contionem ipsam Cantantes Carmen senile et imitantes modum cantandi agrestium VV. 77 qq.). Nimirum quia mulieres agricolarum natu grandium formam et speciem ementiebantur, raxagora duX, ut Singula quaeque, quae erant mulierculi praeter ConSuetudinem facienda, caute praecepit, id quoque monet, ne feminarum Voce Canoras in Cantando emittant, sed imitentur Virorum agrestium atque eorum Aenum voce et Cantandi rationem. Quo facto raxagora quoque quique praeter eam erant histriones sunt de scaena exituri. Etenim vestis eiSiam erat ad partes insequentes commutanda. Et aptissime poeta eo facit discessum excusantes verbis his:
προιέομεν αυτων' καὶ aes τέρας ἰηιαι ἐκ τῶν πρῶν ἐς το πυκν' ν ξειν αντικρυς γυναῖκax VV. 270 Sqq.). Quibus in verbis vox αυτων sine ulla dubitatione Cum Beerio, Engero Homungio, Amoldii ad choreutas referendaeSt, non ad D 3των γροί αυνε, ut voluerunt Choenbomius et Agillius' ') Nam histrionibus statim erat de Caena abeundum atque id eadem via, qua accesserant. Praeterea ne 84 et L l. p. 100.
85 Idsm recto iam statuit Aginius os l. l. p. 171, p. 173. 86 et Ach. 6 19 sqq. 87 Moinolui coniecturam προτωνιε, ἔσται non posse probari per se est manifestum et instrariat p. 289).
57쪽
iam de scaena erat descendendum in orchestram et inde Carmine demum senili decantato abeundum ad Contionem. Itaque Praxagora recte via tendit de scaena a pnycem et eXC at aliarum mulierum agrestium Catervam, nimirum ante contionem in ipsa via instruendam. Quae quidem in scaena vel orchestra non est spectata, id quod sibi persuaserunt Berghius et Arnoldiius. Nam praeter alia, quae Contra OS monuit ussius ''), illorum sententia mihi quidem videtur non POSSe non ConCidere propter OCem αντικρυς Quamquam ACholiasta Ravennas eam hoc loco pro αυτικα arbitratur positam esse. Sed quae iusta abeundi causa fuisset Ρraxagora aliisque histrionibus, si statim ad contionem venissent amiCae rusticae Nonne iure exspectares illos potius in SCaena remanSisse, ut cum advenientibus ibi statim colloquerentur Verum si recta via illae dicebantur tendere, Praxagora apte Sane poterat abire, ut amicas in via exciperet et Cum illi quoque, priusquam a pnyCem emeniSSent, Om municaret Consilia Praeterea autem ex verbis ἐς ν' πυκν'ν ξειν iure mihi videor aliquid praesidii ad sententiam meam
Confirmandam repetere. Nam si per orchestram, ut illi quidem Statuerunt, aut per Caenam mulieres rusticae ad pocem ContendiSSent, Certe adventus earum esset spectatoribus a poeta de more indicatus. Et sane fuisset facile pro ἐς πιν πυκνα scribere ἐνταυθ'o vel tale quid, quo attenderentur Atheniensium animi. Quae cum ita sint, Choreularum exitus mea quidem Sententia se habuit ita. Postquam histriones abierunt id etiam monentes, ne diutius choreutae tempus tererent, CoryphaeuSiam parte Suas suscepit. Qui dum iterum muliere Commone-MCit, ut Viro SeSe esse semper sint memores, cum illi de pulpito descendit in orchestram. Quo postquam omne per Venerunt, Chorus de more incepit Cantare et Cantu peracto per orchestrae aditum discessit ad contionem in nyce habendam. Quae si statuimus, et sabulam non esse actam aliter, equidem habeo persuasum omnes dissicultates simul sunt
in Aliter o habet ros in fabularum ritu, et V pM, Eucleatamaas, I tum, ubi re bono peraeis et histriones et chorouiso cum aliqua antilena sorte oblata per orchestram una abeunt
58쪽
remotae, quas alios, qui alia sententias tulerunt, sibi peperisse videmus' '). Et aptissima ad meam quoque Sententiam Sunt
αστεως νῖκοντας, quibus Amoldtius Engeri sententiam studuit infringere suamque non minus falsam et rursus a umo impugnatam Comprobare. Tenendum enim est mulierculas agrestium Speciem prae se ferente ea Verba locuta Se, ut more quoque et cogitationes plebeculae rusticae imitarentur. Denique Si univeream SpeCta rationem meam, vix poteri negare eam ea quoque Commendari re, quod Certe
multo est simplicior quam aliorum velut Amoldii artificiosa et nimis tortuosa explicatio.
Contione peracta chorus revertitur et intrat denuo in orchestram post v 477. Atque AS eaSdem muliereS, quae antea in scaenam convenerant, luculenter demonstratur VV. 489 Sqq. quibus Praxagorae domum indicant se recognosCere. Illae autem τεραι ἐκ των γρῆ- ροαὶ ς, quae VV. 28 Sq. ad nycem fingebantur contendere, inde statim
domum revertisse statuendae sunt. Neque Vereor, ne a quo quam Spectatorum sint exspectatae tanquam in orchestram adventurae. Etenim quia legitimus Choreularum numerUS redierat, incremento nullo erat opus. At non plenum Chorum in orchestram Convenisse demonstratur poetae ipsiu Verbis. CognosCimus enim ex . O3 χαυται γαρ υκωψιν πάλαι τὰ σχῆμα τουτ εχουσαι et ex . - - ιιεντο συ ιἐν amaς κροτευτρεσαζε Cum Praxagora Certo unam mulierem in Caenam
Venisse, quae ad horum delegatur. Delegatur Sane, ex fortam non una tantum, sed plures, id quod statuere non prohibemur pronomine συ v. γ)ηδ) Verum tamen
90 Vid ipsas eorum dissonatio a nonam longum at singulos quosque errores, qui alter alterum docuerunt, numeratos rosollers. Facile ipse invenios, quae non rideantur erodenda, velut quod molduua l. l. p. 102 muliorum urbanarum hemichorium, quod statuit, facit silentio de orehostra egressum. 91 et dolos. v. 29 sqq. αλλ' Ἀαριτιμι δ ii καὶ Σμ κυθε καὶ Δράκτὶς, που
o. 433 sq. J, δα καὶ Φρυξ βοήθει δευρο καὶ Μασυυτια, καὶ λαβεσθε τουτουί. Quamquam Volsenus cum ludosio verba συ 1si ad eam refert mulierem, quae coryphaei partes agebati
59쪽
aliud est ad chorum delegari, aliud ipsa choreularum partes agere. Atque illis, qui de Chori parodo sententiam tulerunt
me alienam, hae ipsa verba videntur erroris ansam dedisse. Atque Engerus ' verba aυται γὰρ μουσιν πιτλ. interpretatu est de mulieribus, quae prius ad raxagoram in SCaenam Convenerant quasque a Clior Vult Seiuncta et putari saltatrices. ockius '' autem ex illis verbis recte sibi est visus elicuisse, Cum Praxagora dimidiam partem Choreutarum advenisse in Caenam et inde in orchestram missam
esse Arnoldiius 'ε denique sibi persuasit et in Engeri et in Ochii sententiis aliquid veri inesse. Itaque ab illo recepit saltatrices, ab hoc hemichorium, ut nobis fidem faceret poS V. 477 hemichorium modo in orchestram intravisse et alterum hemichorium post v. O demum Cum Praxagora duce in Caenam prodisse, sed ita, ut illae mulieres Choreularum vim et speciem retinerent, hae vero in altatrice Spectarentur Conversae. Quibus adstipulari nunquam potero. Atque de Engeri sententia Aristophani ad hanc fabulam agendam saltatri Cum quoque Catervam praeter horum legitimum adfuisse iam supra, quid sentirem, ita aperui, ut o loco non sit opus plura addere. Itemque Kockii iudicium non habet, quo Commendetur. Etenim quod arbitratur Aristophanem ideo horum reduxisse bipartitum, ne omnibus simul, sed duodecim modo choreulis in orchestra esset vestis Coram SpeCtatoribus mutanda, - nam quam partem dimidiam una cum PraXagora CenSet profectam eam iam ante Caenae introitum putat pristina feminarum vestimenta reCepiSS - ea RuSare vera est nulla. Cur viginti quattuor horeutae non poterant simul vestem virilem coram spectatoribus deponere, quam in eorum Conspectu antea induerant Nullam ille protulit Causam nisi hanc, eam rem ortaSSe φορτικόν fuiSSe neque poetam habuisse satis iocorum atque festivitatis, ut illam moram excusaret Videtur igitur iam ockius statuisse, id quod Arnoldiius aperte profitetur, duodecim Comites raxagorae VerbiS: a s ιεντο συο ἐν ταυτας κατευτρεπιοῦ alterum hemichorium in veste commutanda adiuvare iusS Se. Verum tamen neque Kockius neque Arnoldiius exposuerunt, Cur duodecim Choreularum vel saltatricum Opera Set neC in os l. l. p. 257.
60쪽
Saria, quoniam quae antea vestitum virilem induerant calceosque subligaverant ipsae, Certe multo facilius eas res sine aliarum auxilio poterant reicere' '). Et prorsus repudianda est
Velseni versuum O et o permutatio itemque Schneideri
Coniectura, quam ille vir doctus sententiae suae ut firmum substruxit fundamentum. Nam quod Schneiderus' ' secutus Angium' ' in eo offendit, quod calce bis memorentur, reticeatur barba, primum ut iustam Coniecturae anSam habeant, illis erit demonstrandum Praxagoram venisse ad mulier , quae barbas nondum abiecerant. Quod illis vix bene videtur Se Cessurum. Etenim Praxagora ipsa non rettulit barbam, quoniam si coniugi occurrisset barbata, vel barbam ut alia vestimenta virilia tenuisset manibus, certe imprimi ea de re fuit illi reddenda ratio. Et profecto in barbarum Surpatione summum periculi erat positum, id quod ea re satis declaratur, quod raxagora ipsa aliaeque muliere ea non prius Circumligaverunt, quam exigebatur necessitate es.
VV. ΙΙ8 sqq. V. 2733''). Quam ob rem prorsu est ConSentaneum raxagoram quam primum barbam deiecisse, neque ulla mi Causa, Cur alias mulieres cum Schneidero et Vel seno statuamus non fuisse dicto audientes, ubi primum idem facere sunt iussae v. Oa. Nam ipsae quoque barbis maxime angebantur Cf. V. 49 Sq.3. Quam ob rem equidem arbitror, Praxagora Cum horum alloqueretur . iam omnes barba fuisse a mentis remotas Praeterea autem non bis memorantur calcei LaconiCi,
ut illi quidem voluerunt, sed paulo accuratius pra Cribitur modus deponendi, ut supra subligandi quoque ratio erat di
ου λει ταυτας κατευτρέπιζε ad oryphaeam pertinoro eo uorun Vorum Vix credendm est coryphas apto potuisse imperari, ut illo ipso horeularum V suis componendo extremam manum imponere
96 Ut Anna philo voL 113 p. 33. 97 et programma Budolatassisnas a. 18 14 28.
in Quod Ris omnes ad unum oditores post vocem tale interpunxerant, non recto mihi videntur oesmo, quomam mulieros paulo insorius v. 273 eo mloe iubentur barba circumligare, non domum in contione ipsa. Interpunge dum est potius post verbum περιδησομεσθα, ut particula κε coniungatur cumvoctis insequentibus.