장음표시 사용
41쪽
ambiguo et, ut ita dicam, Comoediae Cothumus mixtus Cum socco. Quod quibus de ausis a poeta sit institutum, ex eis licet divinare, quae supra sunt adumbrata et paulo infra clarius perspicietur. Hi satis est evicisse non Ρluti demum, ut vulgo statuitur, sed iam Ecclesia sarum fabulam prima ostendere inclinationis vestigia neque ea leviter impressa '). Sunt enim, etsi a re publica proficiSCitur Comoedia, permulta admixta, in quae poetae ipsius Cadunt verba haec:
Cohaeret haec questio artissime Cum illis, quae modo sunt exposita. Sed quoniam nostram inter et priore Comoedias quantum intercedat discriminis, per se satis intellegitur, fusiore inter haec et illarum carmina comparatione facile
Ac primum quidem, ut praefracte dicam, non iam Comi- eorum, sed tragiCorum more Composita est Comoedia. Iam enim omnia Carmina vel quod eorum loco est substitutum, ita sunt interiecta, ut aeque ac fit in tragoediis locum habeant in fine pisodiorum eaque inter se conectant explendis intervallis. Nullae igitur choreularum partes, quae quidem non spectent ad fabulae actionem promovendam ut V. I Sqq.,VV. 57 sqq. in ipSi epiSodii sunt positae ne duobus Atropharum dimidiis seiunctim collocatis sermonis Ctionisque interrumpunt Contextum δ'). Quamquam pauCa, Sed tamen certa habemus carminum exempla, quibus sententia mea innitatur. Neque enim Carmina duo priora ita possunt Coniungi, ut voluit Zielinskius ). Nam non efficiunt paroclum eodem modo ut in Achamensibus interruptum, Sed quoniam Chorus post discessum revertitur '), non potest dubitari, qui SeCun-19 Vide, quae recto exposin Drusonus in vortionis labula praelatione.
22 Quod in Adhamensibus quoque horum ex orchestra Mosaias stat it istius clusa L p. 157, p. 128, p. 238, eum Dieaeopolidis illud ευφημειτε, ευ- φηνιειτ V. 237 exaudisset, sine iusta ea a sacrum ea
42쪽
dum carmen ut in Eumenidibus Aeschylea et Aiace Sophoclea
sit habendum pro epiparodo. Et mira Certe Set Coniunctio, si poeta, qui in tota fabula partes Chorica quam maxime coercuit et prius disiuncta in unum Collegit, antiquissimum fere quem chori inducendi modum rebus florentissimis adhibuerat, Copulasset Cum novi imi rationibus, quae Spectabant ad eum abolendum. Duo igitur habemus Carmina et ea antistrophica, Sed ita comparata, ut Strophas aeque atque in tragoediis statim subsequantur antiStrophae. Quae vero praeterea habemus Cantica, tantam prae Se ferunt tenuitatis SpeCiem, ut reCtiu ea voCaveri umbra et imaginem quam ipsa Chori Carmina. Invenitur enim, si recesseris ab illo, quod in exitu est positum, iam nullum, quod arte Sit paulo insignius aut ubertate et sententiarum praestantia aliquam praebeat delectationem. Et facile cognosCitur in universa fabula poetam non admisisse Carmina niSi quae omnino sunt necessaria. Necessitati igitur debetur paroclus vel, ut rectius dicam, Carmen illud metastaticum inde a v. 289, neque etiam ullo modo poterat carer epiparodo. Et alia carmina in priore fabulae parte iam nemo exspeCtabat, quoniam eorum facultatem per chori absentiam non Sine CauSa prorSUS Rdemerat poeta et eo loco, ubi Carminis erat USUS, post V. 356)sollerter histrionis longiorem declamationem interposuerat. Quo facto iam omnia ex Consuetudine videbantur progressura, etsi illum, qui paulo erat attentior, non poterat fugere, illo ipso loco, ubi desiderabatur horUS , argumentum omni gravitate orbatum maxime iacere, inde vero ConVerSum ab nugis egaricis resurgere ad chori reditum
DeinCep quae a Choro praeStantur, quamV1 Satis etiam valeant ad fabulae Compagem Continendam, mutatae rationiS vestigia ostendunt apertissime. Nam postquam inde a v. 5 inter mulierum horum Praxagoramque ducem imperandi et audiendi commercium est restitutum, id quod Coram SpeC-tatoribus plane erat necessarium, quia reditu non erat una neque eadem via factus, chorus iam omnino desistit rem gerendam adiuvare vel celebrare laudibus. Quamquam non deest agonis instituendi adhortatio, quae, quoniam non Ot- erat ea careri, ne in luto quidem est miSS Cf. V. 487 Sq.
43쪽
Sed agona ipsum chorus iam nullo verbo persequitur. Et poterat sane fieri, ut assensionis interponeret significationes velut in Avium agone admirationis '). Quamquam Carminum periCula ne faceret neve subiret, poetae sollertia
est impeditum, qui ut in Pluti fabula agoni prius dedit finem,
quam horus ad parte voCaretur.
Iam vero accingendum erat ad parabasin. Sed qui antea omnibus animi facultatibus erat eniSUS, ut Cureum antiquo more institutum tenere videretur, eum ad parabasin Superandam deficiebant vires choreularum hin. Itaque quae tam penitus inhaerebat antiquae Comoediae insita, ut nuSquam antea locum non obtineret q), primum erat omittenda. Et eo facilius est omissa, quod sine fraude argumenti poterat abesse neque ad fabulam deducendam, qua est natura propria ulliuSerat momenti. Quod autem ex ea videbatur Si non necessarium, tamen ad victoriam utilius, adiecit poeta in fabulae
exitu V. II 54-ΙΙ62. Parabas vero Cum SuperSederetur, et eam Certe SSe
omissam, ex Captatione illa benevolentiae perspicitur, cui ibi erat locus legitimus '' - non est admirandum Cetera quoquestasima abesse. imirum ad fabulae actionem promovendam ne illa quidem erant necessaria neque opus ad Coniungenda episodia. Etenim qui modus ad parabasis locum explendum a poeta erat inventus, facile ad illa quoque Compensanda adhiberi poterat. Neque ullam video rationem, Cur Cum
24 Non probanda vidotur sententia Zielinari L l. p. 117 sqq. cum Berctio invitis odicibus upupam pro horo substituentis. 25 Cl. Homungit eommentationis do partibus omoed Graeci particul. p. 25. 26 Prorsus tacto cum estphalio, qui ne Lysistratam quidem parabasi carer recte intelloxit, sed illa, quae sequuntur inde a. v. 616, esse pro ea habenda cf. Prolore ad Aeschyli tragoedias p. 46 sqq.). Idem ore jam consuorat Minius De parabas p. 141 sqq. Vellem Zielinarium quoque l. l. p. 18 sq. totum, nec modo quasi dimidiatum ad illos os applicasse. Aliam sententiam tulerunt alii, velut olator: D parabasi veteris comoed Attic parte antiquissima
p. 32, Homungius . l. p. 25 sq. Holduus: De partibus choricis Aristoph. p. 146. 27 Quod in ubium sabula in altera parabasi sat posita es. v. 111 sqq.),
id a re excusatur, quod prior erat plena vituperationis neque preeos apte poterant coniungi cum castigatione. Ceterum hac quoque re perspicitur poetaeingonium sibi rerum consuetudinem, non se rerum consuetudini subiungentis.
44쪽
Zielinskio cogitemus de interiectis carminibus, quae vel
aliunde erant repetita, vel ad hanc fabulam elaborata a poeta non sunt facta iuris publici. Habemus enim in nostra Comoedia alia Carmina, quae sine ulla dubitatione sunt ad hanc ipsam fabulam a poeta inventa, habemus praeterea in luto canticum illud inde a v. m. Atque hoc ex scholiastae testimonio Cf. ad . am carmen quoddam hiloxeni poetae irrisum est, eundemque propter aliud carmen melicum in fine Ecclesiagusarum esse petitum sane probabilis est Berghii coniectura ε). Haec igitur Carmina ad locos, quo obtinent, composita sunt et edita. Cur alia, quibus opus erat, poetam
censebimus confecta non edidisse vel aliunde esse mutuatum, ut Concedamus potuisse apte fieri, ut mutuaretur si) Et non Stetisse per poetam Sed per horum, quominus Carminibus no adhu deleCtemur, ex eis, quae iam Sunt exposita, Satis puto manifestum esse. Immo, si voluisset poeta chorum illis locis Carminibus uti, profecto non esset impeditus, quominuS ad spem victoriae augendam expromeret nova, quae e Consuetudine publici iuris faceret. Neque metu est, ne a librariis ea sint omissa, quoniam Cetera peracripserunt et ne meretricum quidem Cantilenas VV 803 sqq. Sunt gravati. raeterea nusquam ab illi uni- Vere Carmina Sunt deleta, Cum quod in Nubium fabula post v 888 desideratur, a poeta omnino non esse CompoSitum propter fabulae condicionem multo sit veri similius δ'). Et accedit alia quoque Causa. Ranarum enim partem priorem perluStrante Carminaque Comparante Cum aliarum fabularum non potest fugere ea, quae ibi inveniuntur ad
28 et indorm Aristoph. omood edition Oxoniens voL III, p. 23 sqq. 29 α l. l. p. 109. 30 etras comoedia media et recentiore p. 8 sq.
31 et Ia p. 175, p. 178.32 et L L p. 546. 33 CGL I p. 212 p. 273, et p. 158.
34 et Common do oll. omoed Attic antiqv. p. 212. 35 Quae carmina cum tabulae mytho non cohaerentia Agathon auctore Aristotes sectas arte os p. 1456, interposuit, ea fuisse nova neque antea iam audita non aeno quisquam negabiti 36 in Beer. L L p. 12s, qui si sevius God Hermannum ad Nubium v. 888 odium Lipsiens. a. 1830. Vide raotero Nesoniannum De pia iis Aristoph. P. 5.
45쪽
ipsum argumentum non spectare I). estimonio sunt cantilenae ranarum inde a V 2 , quae nisi voce βρεκεκεκε κοαξκοα a Dionyso aegerrime essent latae, omnino non ConiunCtae essent cum fabulae actione. Neque magis prioribus mystarum Carminibus cum eis quidquam est Commune, quae in Caena aguntur, Si exceperis parva illa Strophas, quae Sequuntur versus 33 et 580. Quod non est admirandum. Nam argumentum ipsum erat humilius atque sordidius, quam quod chorus efferret laudibus perpetuis et Carminibus proseCutuS. Itaque ad Iacchi Cererisque invocationes et rei publicae salutem aptissime confugiens δ' argumenti non prius habuit rationem, quam ad gravitatem dignitatemque esset eveCtum. Verum in Ecclesiagusarum parte posteriore neque deorum neque rei publicae saluti erat locus. Nam scaena iam nimis exstiterat domestica, quam ut more antiquo Cum ea Copularetur orchestra quasi publica. Quod Certe, quo erat
ingenio, non fugit Aristophanem, qui carmine illo in fabulae
exitu collocato satis indicavit sententias paulo graviore et SeVeriore non AS ad rem, quae agebatur, ConVenient . Itaque ubi ad Carminum locum pervenerat, ne ipSum quidem CenSe voluime, ut chorus interponeret Carmina, Sed eiusmodi admisisse embolia, quae ut argumentum pariter Sentia' χλ , verum tamen τερπνὰ και κωφιέρδικά.
Atque haud scio, an cum illis sit faciendum, qui ut in
Romanorum '), ita etiam in Graecorum comoediis a choro destitutis actionis intercapedines a tibicine cantando expletas esse iure statuerunt q). Quod iam in Ecclesi usis factum Se omnibus rebus adducimur, ut nobis pereuadeamuS. Quamquam inveniuntur, qui inter histrionum respiratione populum
37 Idom de armino, quod si in luto indo a v. ae, iure statuit nolins-hi a L p. 158. 38 Vide, quas exposuerunt Kocrius in sabulas odition praesa edi tore p. 30 sq. et Nosomannus in programmato Lissensi a. 1868, p. 20.39 et lauti risud. LI. 160 tibi cs vos intors hie dessetavori Vido
praetore Donati argumen Andrias Toronti: Est igitur attento animadvortem dum, ubi et quando casn vacua sit ab omnibus orsonis, ut in ea horas vel tibicen audiri possit; quod cum viderimus, ibi actum osse finitum do,omus
40 et 8sinsidorum Do tuo re casiae p. 216 Droysonum in luti versionis ras p. 392 odi tertias; osomannum De pisod Aristoph. p. 4 sq.
46쪽
saltatione delectatum esse arbitrentur ε 3. Verum tamen cum illis temporibus, quibus comoedia est acta, Cives Atheniens summi anguStila premerentur, per Se non admodum est probabile choragum, qui ad carminum legitimorum meditationem Sumptu non praebuerat, horum SuSCepiSSe alendum, ut saltationem exerceret. Et accedit, quod aliis quoque in fabulis eiusdem aetatis ars saltandi admodum videtur neglecta esse, id quod latonis comici fragmento satis declaratur: ia re εἴ τις ποετ ευ θέαμ' ην νυν δε ρωσιν ουδέν, ἀλx ῶσπερ αποπληκτοι στάδην στῶτες ρυονται 3. Praeterea autem luti versibus I sqq. , quo Engerus ad sententiam suam fulciendam in usum VOCaVit, ne Comprobari quidem videtur, quod ille voluit eis demonstratum. Legimus enim haec Carionis verba: ἄγ' εἶ νιν των σκωμιε-ων ri αλλαγέντες ,δλὶ
βουλὶ σομαι του δεσα novλαβων τιν' αρτον καὶ κρέας
Cario igitur, postquam σκωμματα, quae antea Cum Choro exerCUerat, ad finem sunt perducta, iam vult abire et quieti
sese dare Chorum autem iubet ἐπ' ἄλλ' εἶδος τρέπεσθαι. Quid sibi vult: ἄλλο εἶδος iure interrogabis. Num Engerum secuti aliam saltationis figuram intellegemus 8 At hae apud
Graeco nominantur σχηματα, non εἴδη δ). Et quam ob causam alio saltandi genere erat opus Nonne eius rei iam satis erat factum, ut requiescerent histriones et Chremylus apte in Caenam posset statim prodire Μihi quidem cum Compar V. 57: σκωπτειν πειρῆ καὶ κωμWδεῖν του σπουδαζειν διιελήσας, multo videtur veri similius choreutas illis verbis a Carione Commoneri, ut iugis illis iam omissis animos ad fabulae
47쪽
actionem et ad scaenam Converterent ε 3. Etenim paulo post Chremylus in Caenam est egresSuS. Qui Cum Chorum Comiter compellaret Verbisque:
omo δε μοι και ταλλα συι ιπαραστάταιεσεσθε καὶ σωτῆρες οντως του θεου vv. 326 Sq.3orchestrae libertate quasi sublata rusticos, qui in ea erant, faceret ministros et satellite eorum, qui in Caena rem gebant, optime Sane, si in meam sententiam accipitur, se habet Carionis adhortatio: μεῖς δ εα λύ ειδος τρεπεσθε. imirum Choreularum quae fuerat natura propria, iam plane erat exuenda et abeundum in mutarum fere pereonarum otium, quae paene non ad parte VoCabantur, nisi histrionum respiratione peracta denuo incipiebat actio CL V. 627 qq., 8O Sqq. 959 qq.)Itaque plane abicienda est Engeri sententia iam ab Arnoldito h et Kockio ε' iure impugnata. Ille enim statuerat praeter viginti quattuor Choreula saltatricum quoque aliquem numerum Aristophani ad fabulam agendam praesto fuisse My). Immo ne legitimi quidem chori, sed unius tibicinis operam
in Sum ΟCare aeque atque antea videtur poetae licuisse.
Chorum autem, qui iam inde ab initio praeter consuetudinem rei ipSiuS, quae agebatur, partes Susceperat 'i, OS Praxagorae verba: σπερι/ιείνατε νυν, να τ/ῆς αρχῆς, ζι αρτι κεχειροτονημαι
ξυμβουλοισιν πάσαις sui χρωωs αι Καὶ γὰρ κε μοι ἐν τεν θορυβερ καὶ τοῖς δεινοὶ ἀνδρειοταται γεγενησθε VV. I Sqq. Cf. luti V. 326 sq.)Cum illis, qui in scaena versabantur, plane Coniunctum egiSSe Censuerim. Atque qui statim post reditum ex Contione factum ad eam partem orchestrae aCCeSSerant '), quae SCaenam attingebat, ei certe carmine illo, quod est inde a V. 57Ι, de- Cantato aditum, qui ex orchestra ad Caenam ferebat, et deinde scaenam ipsam occuparunt Quod re vera esse
45 es. l. l. p. 104. 46 Cf. Annia philol. ol supplementi III, p. 274. 47 cs l. L p. 261 Socutus sum os Schoenbomius, aio scaena Graec. p. 333. 48 et Aginium L L p. 170, Nosomannum in programmato Lissensi a. p. 8, adn. 27. 49 et v. 496 αλλ' εἶ δευρ' ἐπὶ σκια ἐλθουσα πρὸς τὸ olito κτλ.
48쪽
factum evincitur his verbis, qui sunt coryphaei in sabulae exitu: τὶ δητα διατρίβεις ἐχων, αλ iam γεις τασδὶ λαβών ἐν σου καταβαίνεις, ἐγευἐπρσομαι μελος τι μελλοδειπνικον VV. ΙΙ5 Sqq.). Itaque eodem fere modo se habet res atque in Lysistrata β'), quae fabula, ut est initium Ecclesiagusarum simile, exitum quoque habet non alienum Choreutae igitur in nostrae Comoediae parte posteriore pro personis mutis in scaena adfuisse statuendi sunt βι), ut etiam nunc in theatris vel civium vel militum catervas Consuevimus SpeCtare. Quae vero choreularum fuerat provincia, Cantu nimirum, quoad
eius fieri poterat, in fabulae parte posteriore ad histriones est delata, qui inde a v. 893 tibicine adhibito uv. 89 sq.)altemis cantilenis populum delectaverunt δη). Quae cum ita sint, ut argumentum, ita etiam Chorus Ecclesiaetusarum in medio est positus inter antiquae et recentioris comoediae consuetudinem. Nam non plane desideramu Cantum, neque omnino deest saltatio choreularum pristino more instituta. Etenim carmen illud ιιελλοδειπνι κον in fine fabulae positum esse Cum Choreularum Saltatione Coryphaeo pronuntiatum ex Verbis: Κρητικως ουν τω ποδε καὶ συ κίνει iure collegit Westphalius '). Et si vera est obetii 'ε coniectura pro tradita lectione πανακινεi in V. ΙΙ65 substituentis στα τοπινεῖν, poeta hoc verbo fortasse allusit ad Certam quandam saltandi speciem βδ). Nam αποκινον fuisse saltationem, ην καὶ τολλαὶ ποιντο γυναiκες testis est Athe-50 es v. 121 sqq. et praetorsa Boorium L l. p. 94 Schos ornium L l. p. 30 sq. 51 Vido, quas de quibusdam porsonis mutis in Mibus admissis exposui incommontationibus Ribboorianis p. 518 sq. 52 No amo quidem illud μυελλοδειπvtκο a toto choro, sed ab uno coryphaeo cantatum esse recto statuerunt Bernius in edition praesa p. XVI;-oldtius L L p. 107, et p. 124 Volsonus Errat Minius in libro, qui est dopronuntiatione partium chorio Aristoph. p. 25, p. 174. 53 Os sos motrieam p. 384. Adstipulati sunt maeus, os L I p. 25;Ziolinarius es La p. 190, adn. 1 L mellen, os a L p. 224, alii 54 es nemos. voLm, p. 220. Receperunt eam coniecturam usinori
Blaydesius, Volsonus. De ipso verbo παποκιvεῖ et M. v. 1011 Theam. v. ae Equ. V. 20.
49쪽
naeus in libro XIV, p. 620 C, CL Chol ad Eq. v. Ο ΡΟΗ. IV, ΙΙΟ. Praeterea autem haud SCio, an etiam πιπάροδος, quae est inde a. v. 478, si Cum saltatione decantata. Nam quae de tetrametorum iambicorum numeris ad saltandum aptissimis disseruit estphalius ''), mihi quidem plane persuasit. Num vero illi quoque emuS, quo ante agona Choru interposuit V. 57 Sqq. Sint a Saltantibus pronuntiati, ut voluit Μumus β'), mihi, ut libere profitear, non satis liquet. Neque quidquam refert. Vidimus Sane, id quod ago, Aristophanem in Ecclesiaetusis ut cantum, ita saltationem quoque Choreutarum retinuisse, quoad eius fieri poterat β'). imirum non sine dolore quodam et animi aegritudine ' putandus est a
pristina comoediarum forma, quam ipse excoluerat, ad recentiorum poetarum ConSuetudinem et neCessitatem transisse. Itaque quod novum genus emboliorum propter temporum et
argumenti rationem erat adhibendum, in Ecclesiazusis, quam maxime potuit, non in usum Vocavit, sed singula pisodia produxit praeter Consuetudinem. Quae res Vix potest apte explicari, si intercapedines essent ex consuetudine Cantilenis vel saltatione expletae. In luti autem fabula re magis inveterata et, ut videtur, et poetae ipsi et populo probata non dubitavit chori adiumento magis etiam resputo novo embolio multo largius uti.
B ehor adventu et diseessu.Subdissicilis sane et multum agitata est de chori adventu
et discessu quaestio. Etenim cum Carminum abiectio esset per se manifesta, propter chori condicionem id esse factum, profecta erat Satis prompta suspicio. Verum tamen nullam
56 Cta L p. 493 sq. ssiphalium saltationem statuentem si sequimur, eo idit octi vituperatio annon nimis osse languidum sci Annal. philol. voLsupplemen IV, p. 2753. Neque tamen probo am rationem, qua Arnoldii illam eriminationem dolore studuit La p. 97 sqq.
58 carmen metariatieum in fabulae parto priore non esse eum saltatio pronuntiatum et modio o sontentiis vincitur es ostphalium L L p. 761;
Muruma I p. 77, p. 173 A. messorum L L p. 22.59 et Odolred Mustior histor littor Gras voLm, odi ter p. 233.
50쪽
- sententiam puto SA adhuc prolatam, quae Cum fabula, ut est Cta, plane Congrueret. Ac primum quidem de chori introitu non satis ConStat inter viros doctos. Apparet enim ex . 1 feminam illa verba loquentem, quae Sane erat e choro, non advenime solam, neque tamen, quae illiu fuerint ComiteS, CognoScimuS. Itaque exstiterunt, qui post Praxagorae orationem V 3 totum chorum vel hemichorium statuerent introisse et introisse in orchestram' '), Cum alii horum Censerent Caenam CCupasse' ). Verum neutra sententia mihi videtur probanda, sed assentiendum Beerio, qui recte dixit ea ipSa mulieres, quae ad Praxagoram ConVeniunt, postea effecisse horum' ). Et profecto Cum unam modo lucemam prospiceret raxagora uniusque modo viri adventum SuSpicaretur V 27 qq. ViXoculorum auriumque sensus habuit tam hebetes atque obtusos, ut non sentiret multo plures feminas duodecim vel viginti quattuor, appropinquare. Nam plures quoque lucernae
essent adhibitae, ut in Vespis Cf. v. I9, 55, 262), Si toto choro vel hemichorio fuit via illustranda. Si vero adveniente tetendissent ad orchestram, ut illi voluerunt, non reCtavia ad ipSam Caenam, cur latebras petivit Praxagora Et num fieri poterat, ut quae versabatur in pulpito, apte diceret Se proSpiCere luCernam CCedentem, Si ea appropinquabat per orchestrae aditum Θ Nam si iam fuisset in ipsa orchestra,
Cum animadvertebatur, Certe etiam aliae, quae maiori mulierum numero erant ferendae, non poterant non videri et praeterea a prodeuntibus esset visa Praxagora Itaque Seoccultare fuisset non modo inutile, sed etiam ridiculum. Longis vero intervallis choreutas, qui post V 29 adVeniunt, accessisse est viri dissimillimum et una eos Sse profeCtOS advenientium verbis, quae unus facit pro omnibus, Satis innuitur VV. 3 Sq.).
Quae Cum ita sint, meo quidem iudicio iam nihil relinquitur, nisi ut statuamus pauco modo Choreula poS V. 20 adisse eosque adisse in ipsam caenam Paucos diCΟ, nam non fuiSSe unum, sed plures, pronominum Iu δν V. ID et
60 Geppertus De scaena Graec antiqv. p. 161, p. 251,rangerus l. l. p. 257, Horongius L L p. 15 Arnoldiius L L p. 100, rusius in programmato Flens, gens a. 1874, p. 27.