De ratione quae Lockii inter et Kantii placita intercedat

11쪽

si Num eri critici fuerint. Faeile ex iis, quae in0d attuli, apparebit, antium nomine criticiSmi, tu Summum l0oce gradum Significari supra vidimus, quod ipse p0ti8Simum eo a Scenderat, pro ipSa 0gice Sum esse. Est enim

criticus quieunque non temere Scientiam Veram SSe

arbitratus, fidem ejus argumentis demonstrat. Sed eXigilum h00 St, ad graviora pergimus. 0ckii disputati0nem amplioribus finibus incluSam 8Se quam Kanti diximus. antius enim criticismum totum in Una quaeStione VerSari cenSet qui seri potest, ut synthetice a pri0ri judicetur Loelitus intellectus physi0l igiam innibu numeris abs0lutam deScripturus est. Gravis differentia, quae quanti m0menti Sit, Su0 loco monebimuS; nunc iterum pergimus, ut de ipso eriticismo nonnihil distamuS. Omnium primum maxima severitate id animo tenendum est, h0mine rerum pSarum pr0rSUS ignarOS, proxime de s0lis deis suis scire quicquid ultra p0nitur, inconsulte ponitur, dogmatice p0nitur. Jam Ver0, quae sint 0ckii et antii disciplinae videamus. Ambo praesumptis pinionibus ducuntur; ambobus in

ipS viae ingre8Si perSuaSum St, Lockio, ea tantummodo reS, quae ad Vitae Sum pertineant, intelligi po88e, anti rationem pestillativam in experientiae finibus esse continendam. Sto; 0Strem fortaSSepraelatione Scripserint, haec autem rati0ne procedente argumenti c0nsi mantur. Certe sed in his ipsis argumentis aliquid dogmatismi reStat no Ver quo

aptius ipsa disciplina animo percipiamus, quale Sit

12쪽

istud, hoc loco praemittere oportet. Lockius dicit: animus est illiti tabulae rasae similis; mne ideaeeXperientia asseruntur; en autem in this deis conjungendis et effingendis elaborat. antius dicit percipimus mens perceptis excitatur et illa formis intuendi, categoriis, dei includit. Uter est magis d0gmaticus, Loclitus an antius 3 8Se eorum, quae

eaetra OS Sunt, Xperientiam, SSe animum, qui, reSeSSe, qua eXperiatur, id anti tant0pere exploratum eSSe Videtur, Ut, cur commem0ret Saltem, ViX CRUSam

videat certe si genuinam libri Hu formam spectamus postea enim admonitu emendaVit. Nece8Se St, re Sint, quarum imagine recipiat animus aliter nimirum Ormae illae vacuae forent forma autem esse persuasum habet. Lockiu Sibi tamen perceptionem,

primum illud c0gnitioni Atadium, deScribendam esse putabat, qu fit, ut a principio egressus artificium comp0nat; antius nihil agit, nisi ut syntheticum judicium a pri0ri explicet. Sed ne Lockius quidem

Satis critice Xperientiam, animum, Undum SSO O-

Suit quamui enim postea de sensitiva c0gniti0ne disserat e88 4, 2, 14), ut praetermittam, num id satis accurate fecerit, hoc ei paulatim demum in mentem Venises Videtur, initi vero de rebit minime dubitat. Dixerit quispiam, nihil interesse, utrum qui a primo

omnes l0gice intrinsecus ad exteri0ra pr0gredi decet, fuerit idem effectum versa ratione, illic est Scientia, nam criticismo nititur Hic non est Scientia, mam

13쪽

d0gmatismo nititur. Qiuid igitur refert, animum ab ambobus formale mod Subjecti nomen appellari, cujuS natura in medio relinquitur, et ne postea quidem des nitur quid refert, antium negare, unquam a nobiSτ αυτ καθ' titit intellectum iri Scilicet ea cautione propiti ad Veritatem aeceditur, sed quod illa temere p0nuntur, dum it a germano criticiSm alieno, re- Siduum profestio, unicum forta8Se, dogmatismi St, a Beckl demum ac Ficliti radicitus XStinguendi. Praeparati Sumus, qui ad ipsas Loelii et antii disciplina comparanda accedamuS. InVeniem IS autem, e Lockio tanquam ex primo fonte omnem po Steri0ruml0gicen mana 8Se, et ita tantum antii criticismum satis intelligi 0sse, ut maxime Lockii Sententia attenderimus. Itaque Sic procedendum SSe Videtur, ut eXponamVS continuo, quae Lockius docuerit; dum p08iti fundamentis singulatim agamus de Humi et Kantii progressibus, quibus pauca de Leibnithi placitis adjicienda eriint. Verum ad id altera parte pergimUS.

ll. De logices progressi inde a Locki0 Sque ad Kanlium.

1 Loelii disciplina. Praeli minaria de Lockii disciplinae partibus.

Si quis Sententiam aliquam resutaturuS St, triplicem dere rationem inire l0teSt: audi enim genetice

14쪽

Senteiitiam per errorem eX0rtam SSe Stendit, aut logice pSam Sententiam argumenti redargllit, aut Onstitutive aliam profert Sententiam, quae Sit aut aeque probabilis aut probabilior. Quae ratione ejuSmodi Sunt, ut quum Singulae adhiberi p0SSint, tum e0njunctae 80lidam demum confutationem efficiant. Haeo tria c0nfutandi genera de deineeps a L00kio Surpari perversam de prinoipiis innatis doctrinam refellente neque abhorret sane ab ipsius Lockii consili0, inde p0tissimum disciplinam ejus t0tam repetere. Convincit enim d0ctrinam ita, ut primum dicat, qui lactum sit, ut tanti errores XStiterint, deinde ipsam

d0ctrinam parum AS idoneam demonStret, OStremo noVo Suo Videlicet Systemate Veterem opinionem Ob- Scuret totam. Harum rationum prima, ut diXimuS,

genetica Vel S chologica, altera logie tertia c0nStitutiva esse videtur hic enim c0nstituit novi aliquid, quo fit ut haec extrema pars et pectetur partibuSpri0ribus perpetuo, et longe ampli8Sima sit et gravi8Sima. Quae quum ita sint, via ni fallor patet 110bis, qua L0ckii disciplinam ante ocul0 ponamuS, Ut primo l0c L0ekium inducam de eo disputantem, demadmodum yp0thesis exorta sit hic enim totius operiSqua Si fundamenta sita sunt; deinde ut quid de ipsis principiis innatis existimandum Sit percipiamUS, Hampropriam refutationem esse liquet, ii facto tempuSerit, ut in pS0 Lockianae diseiplinae recessu interiuSpenetremuS. Qui in hujus et sequentis disputationis

inter omne constat. Maxime usus sum his libris:

15쪽

a. Cur notiones innata esse Statuerint. ti Notione Omnino. Omnis intelligentia ex eo pendet ut ii Viribus. qua natura nobis dedit recte utamur. Sed alii aliter utuntur itaque alii alia sentiunt intelligi inique. Atqui si studi et industria vires intendimus quaecunqUe ad eam conditionem, qua generati Sumu a Deo pertinent invenimus e quo efficitur ut is qui Deum ignorat non Dei injustitiam. Sed Silam socordiam atque ignaviam accusare debeat in paniae enim angusti Saepe opinionibus acquievit. Etenim intelligentia humana si fere fieri videtur sensus hominibus

re eXterna quae circa Sunt, annuneiant qua ideas

modo congruere modo diserepare mentis acie adhibita, jam hic comprehendimus. Tum advocata ratione linguae Signa materiae isti attribuimus; quo fit, iit animus gradatim notione concipiat quibus Vim Suam

agitet Xereeatque Homine igitur quum ipsas ideas tum Voces et Signa accipiunt Sed aliquae noti0nes

16쪽

ultro intellectui humano sseruntur, itaque innatae e8Sedicuntur. Quanquam eae notiones, quae ad principia

pertinent, minime omnium innatae Sunt. Primum enim neceSSO St, ea n0tioneS, quibu nota Omnibu verita eXprimatur, clara e8Se et ei Spicua S. Neque

ver identitatis noti clara aut perspicua eSi quam tantum abest, ut viri d0cti intelligant penitus ut infantes idiotaeque plane ignorent. Initio enim eonatur animus ideas et minus abStracta notione cogitare. At infantes, quum re externa percipiant, qua ipSanatura n0ta intellectui impressit, prompta e0gitandi facultate n0n percipient Similiter imp0ssibilitatis et identitatis notiones, quae contradictioni principi continentur, magna demum meditatione et animi intentione

inveniuntur. Fuerint innatae notione in animo aut ip8 00nScientia, aut mem0ria Servari debent, ita ut si in conseientiam pervenerint, non plane n0VRe SSO videantur nos vero illa S, SenSibu non impulSi reV0care queamus. Verum et OVae 8S Videntur, neque

revocare OSSumus. Noti0ne de tot et partibus ad ambitum et numerum referendae Sunt igitur illae non minus quam hae in animis in Drmatae SA debent. Ineptum illud est. Est nota lex, ut parente liberos ament et tueantur. Neque ero ex Sine legislatore neque Sine praemio aut poena Xtra hanc vitam cogitari p0test. Sed deae istae tantopere non innatae Sunt, ut Saepe ne cultiore quidem homines satis intelligant. Reverendus est Deus miti quod infantes,

qHomodo reVereantur, DeSciunt num reverendi notio

primitus in infantium initimis inscripta ist Bene

17쪽

eSSet. Si Substantiae notionem haberemuS: neque enim pOSSUmUS 0Stri Viribu parare; sed propter id ipsum

Ea notio, Ilam qui e Omnibu uuam innatameSSe crediderit, Dei At, quippe qua Sublata innata praetica principia vi eo tari possint. Sed age con- SideremuS, quomodo in mentem humanam perVenerit. Fac ut puerorum e0lonia in inSulam aliquam missa sit tantisper arebit Dei notione, dum quis cauSa8 rerum attenderit et ad riginem Sque perSecutu in

Dei c0gitationem indiderit; qu iit, ut et singuli et

p0puli, U0rum patria non eXper humanitatis est, hae quidem aetate atheismum profiteantur, raro certe sUrRS et in deras de Deo opiniones habeant. Sin autem exstiterit Dei notio, nequit evane8cere nam quo sublimi0r est verbi Signifieatio et quo major re agitur, eo altius notio ista demittetur, quae praeSertim tam conSentanea sit. Qu0d si quis ex communi Dei opinione et incertis quibusdam vulgi enSibus coegerit, innatam esse otionem igni notionem haud scio an non Similiter olonorum animi impreSSam SA diXerit. Hic Drtasse dieat aliquis debebat Deus Suam notionem inserere animis; erat enim divinae benignitatis, dare illam omnibus hominibus. Sed temerarium Videtur, quid Deus adere debeat disceptare; et vix ita argumentatu collegeriS, Deum aliquid sedisse nempe si faceret Deus pro hominibus, quaecunque divinae benignitatis isse judicant, multa AESSent neceSSaria,

18쪽

quae n0n sunt. Accedit qu0 Dei benignitas quum n0bis facultates praebuerit inveniendi quaecunque ad munuS 0Strum pertinent, Satis manifesta est. Sed finge innatam esse Dei noti0nem in hac omne consentiant necesse est. Scilicet ita c0nsentiunt, ut ii, qui ejusdem linguae sunt, Deum eadem Voce Signi-fieent. Etenim in una civitate Dei opini0nes inter se pugnant Vehementer Pagani profecto 110n ea de Deo Sentiebant, quae Deus in animi informare debebat, si falsas opinione defendere vellet; nam quod Varii pagan0rum iis Dei qualitates vel providentiae opera significari dicuntur, vulgus profecto ita non XiStimavit. Quid Christian0s, Judaeos, Mahomedano commem0rem, qui quum num Deum profiteantur, tamen neque idem, neque Vera Semper de Deo existimant. Denique Si occurrunt, ut Viro Sapiente Omnium gentium ad rectas de divina unitate et infinitate pinione pervenisse dicant. E quo c0nficitur, ut primum n0n Omne pervenerint deinde ut Sapiente per- Venerint . . ut VeriSSimae opinione menti acie recte adhibenda parentur Sed contrarium erat demonStrandum. In eo quod diximus perseveramus: Si Dein0ti innata esset, h0mines illam primam intelligerent; Sed sero intelligunt et aliis demum intellectis et tum ea quae magistri dixerunt referunt. Sin Dei n0tio

non innata St, UIR St.

b. Cur principia innata AS Statuerint. Pergamus. Intellectus enim noti0nibus conjunctis judicia efficit, ex quibus particularia animo proXima

19쪽

Sunt. Sed ex certis n0tioniblis, ut primum intellectus judicans e0njunXit, nonnulla Vera facillime aScuntur, quum alia non niSi magna noti0num Serie cert aliquom0d disposita, e0mparata, deducta denique efficiantur; Voeamus illa prineipia peculativa. Multa ex his decretis perspicuis li0mines Sua cogitatione intelligunt, Saepissime ver docti ab aliis. Quae quoniam ad

unum omne li0mine Vera SSe fatentur, innata SSestatuuntur. Eadem fere ratione ea opini0ne aSSequimur, ilibus c0nscientia Virtutis et vitiorum nititur; eSi enim e0nscientia noStrum de actionum lionestate aut turpitudine judicium. Sic igitur m0rum praecepta Oriuntur, quae tit in puerorum animi inSculpta sunt, ita, p0Stquam adolevit aetas, magi c0nfirmantur, dum dies tempusque illa ad principiorum Uet0ritatem producit, cui nemo repugnare USit. Homines autem ita educati, quin placita illa, quae quando coeperint intelligere, non Vident, a Deo et natura insita et quasicola Signata Sint in animis, minime dubitant. Quod eo certius evenit, quod homineS, quum plane iVere nequeant, ut non in fundament quodam Vel principio infixi sint, tamen in perieulo versari solent aeeipiendi

principia cum fide. Igitur quoniam conSuetudo raro SucceSSU caret, non mirum est, quod homines adultin0n ita diligenter iei pendunt pini0ne SuaS, quum praesertim non otiosi Soliun et ingeniosi, Verum etiam sortis h0minis et animos illiu sit ceterum Stat Sententia ad insue luasi nil obrussam omne Sententias esse exi 'ubi S. Quae quum ita Sint innata SSe putant principia ista, divina vero reddunt, quae Gunt

20쪽

inepta et absurda. Haud facile lae legerit aliquis attentius, qui principia innata quemadmodum exstiterint perspectum habeat. Scilicet inerte supersedebant in iis examinandi elab0rare, quae innata erant; qui vero pro doctis et magistris haberi volebant, id principium, per quod de principii non est disputandum,

lubenter acceperunt.

Est haec credo via, qua homines principia omnia intelligunt, et causa, cur intelleota innata 8Se XiStument. 08 Ver quo magis hypothese is infirmitatem anim percipiamuS, rem repetere paulo altius et attendere h00 000 logica eriteria oportet. Sane Vir doctus ex principiorum innatorum nota perhibet, Sed eae omne in earum, Ua Statuit, prop0Sitionum Unaquaque non inveniuntur. Proinde nobis has quinque notas adhibere liceat. a. Principia non omnibu nota Sunt. N0tione n0bis innatas SSe Supra demonStraVimus jam ero pergimus ad id quod hinc emeitur: si notiones, e quibu principia oonSiStunt, non innatae Sunt, principia non Sunt. Etenim Si neque cogitata, quod item demonStravimus, neque Vocabula innata Unt,

quid restat Igitur quand0quidem infantes et idiotae, dimidia pars h0minum, nomina ignorant, item principia it practica et speculativa ignorant; quae num