A.D. Conr. Theoph. Marquardt a.m. & mathem. prof. publ. extr. in Regia Academ. Regiom. Philosophia rationalis methodo naturali digesta in vsus academicos

21쪽

8 Elementa Phi diphiae rationalis

omittens circumstantiam fallax euadet. Praeterea philosophica cognitio ad longe plures applicari potest

casus, nam generaliora multis competentia complectitur , sicque non tantum compendiosior est historica, sed et animum voluptate per fundit quae solamen adferre potest miseris . quaeque a vulgari rerum notitia frustra expectatur. Quae protuli experientia mi fulciuntur, unde demonstratione supersedeo. Cur in si io. Finium, intermediorum d fim et vltimi in nostra Philosophiae de-Plu16 finitione 3. . expresse facta est phia fi mentio, quod in iis fieri non solet όa 'e Conceptibus distinctis qui intelle- elui inseruiunt Idque ideo, ut Virtutes initio pateant Philosophum decentes Quemadmodum candor et scientia illum ornant, ita priuato seruire non debet compendio. Deinde iis occurere Ο-lui, qui Philosophiam vel ad nul-him , vel ad alium tendere putant finem, quam ipsa aequitas postula

ret.

22쪽

methodo naturali diVessa. si 11. In Philosophia hac ratio Glφω- .no praeter obiectum circa quod Leuit occupatur 3 6.), aut de quo agen tibus sudum, et tractandi modus considerandus f. 7 8 ) Quodsi ergo haec feren- scientia, a facultatibus sic di 'biu tiam perioribus distinguenda, discrimen partim ab obiecto, quod reliquis multo generalius est, ita, ut easdem sub se comprehendat 9. I. 2.), partim a modo tractandi desumendum qui alius atque alius hodienum est, teste experientia, modo in hac modo in illa facultate superiori, quamuis nostra aetas viros ferat, mea laude maiores , qui laudabilem in id impendunt operam , ut omnis serererum cognitio methodo scientifica appareat, sicque philosophica sit 3. I a Concludi exinde potest Conclusaepius nominatas superiores facul βψ' tates non nili species, 1Urcillocesse inserum

philosophiae in sua perfectione M. consideratae si a.). Et cum Grum rationes certas , veras adferro

23쪽

- o Elementa philo sephiae ratiotialis

rius sequitur, et theologum et I risperitum et edicum, et artium studiosum de rebus ad forum suum spectantibus , modo velint, os o philosophari, imo philosophari debere si scientiana ament. Non g. 13. Hoc tamen ipso philoso-

humili militatem perducitur. Quam pritatem Mum enim se ipsum considerat in attente, et super ea quae cognoscit Iosophus.reflectit, conuincitur , se non in omnibus esseJhilosophum, cognitionem suam philosophicam, quanta quanta fit, ne infinitesimam eorum constituere partem, quae illurn adhuc sugiunt, et alios in iis rebus esse posse perquam versatissimos, quae et vires eius et captum transcendunt, illudunt. Deficiente adeo ratione se super alios extollendi, modeste de se sentit humilitatiquemidet. Quo ' si 14. Entia in Philosophia oc i hin. eurrentia ad triplicem reseruntur phiaeue clavsem, quarum prima Deum senex lς , cuiuia animas humanas , eo Ora

24쪽

methodo naturali digesta ratertia complectitur. Iam licet eodem in distinguenda Philosophia cum aliis non utar fundamento, licet plures res hilosophiae vindi-Cem, quam quae Theologiae, Iuris- prudentiae, edicinae suppetias ferunt, quaeque eum partes earum

non constituantisi. II. I 2. Philosophiae solent adscribi veritati tamen consonum iudico tres Philosophiae species generales statuere, theologiam naturalem, Psychologiam et Phystcam Theologia naturalis est scientia de Deo et rebus diuinis', sychologia eorum quae per animam humanam, et Ρhysica, quae per corpora sunt possibilia. 9 15. Duplici anima pollet facies Ex ri tate, prior harum cognoscitiua, 'Lpetiva posterior salutatur. In utra m enaisque defectus obseruamus quotidie, myilla a veritate, haec a bono aberrat φο ς- quam longissime Et quidem priorem quod attinet , scimus, nos aliquid posse cognoscere, i de nobisintellectum adiudicamus quanti ero haec aestimanda fit, facultas,

25쪽

1 et mementa Philosiophiae rationalis facultas, et quomodo intellectu fit Vtendum, omnes latet. hilosophica eum in finem ut obtineatur cognitio 3.7-9. a primis , ut dicunt unguiculis , incumbendum in id, ut intellectus nostri vires cognitas habeamus , ut iisdem Vtamur decenter. Disciplina vires intellectus expendens Logicae nomine venit, quae haud immerito Philosophia instrumentalis ideo audit, quoniam eadem in intellectus

cultura tanquam instrumento Vtimur. Logica consequenter primo,

in tradendis Philosophiae speciebus variis, loco tradenda , inculcanda

que.

Ulterius f. 16 Facultatem appetitiuam inphoue e agendo bono et fugiendo maloniunt hilosophia practica dirigit. Cum-ph vi qR homo duplici ratione possit

et Odeo considerari, Vt homo, ut ciuis, vel nomica quatenus est in statu naturali aut

. ciuili, utrobique eum Philosophia practica instruit. In priori regulasmbnstrat earundemque rationes et applicationes proser ad propriae, in

26쪽

methodo naturali digesta. cis

in posteriori statu vitam bene instituere edocet ad salutis communis promotionem. rior considerandi modus Ethicam , oliticam posterior gignit. Vti ergo Ethica est scientia dirigendi actiones liberas in statu naturali ita Politicam scientiam vocamus dirigendi actiones liberas in Republica seu statu ciuili Pertinet huc quoque Oeconomica domum administrare docens, quam propterea scientiam di .cunt actiones liberas in societatiabus minoribus, quibus etiam extra

Rempublicam fuisset locus, dirigendi. Conf. s. . . g. 7. Physica, quam scientiam eorum diximus quae per corpora sunt possibilia o. 4.), alia theore lica sue dogmatica est, alia experimentalis. Illa modo definita , et

veritates Corpora Concernentesci

sta proponit methodo , haec theo- reticae sundamenta suppeditat e perimentis aditum nobis ad ulteriora parando, et est scientia stabi- per experimenta principia

unde Physica

plex et unde eius

partesis

27쪽

14 Elementa Philosophiae rationalis

unde ratio eorum datur, quae fiunt in corporibus. Uro diuersitate obiecti de quo agitur in Physicis,quodque vel generales corporum affectiones concernit, vel corpora sic dicta totalia aut partialia et in his modo haec modo illa constituit, variae exsurgunt Physicae partes, quas recensere detrecto ne a scopo aber rare videar f. 3.)Funda ' Q. 18. Entia si consideramus ac-

mentum . m

&ddfini euratius, communia quaedam omn1tioonto-bus deprehendemus. Dantur enim iugi ς notiones uniuersales e. g. essentiao existentiae, assecsionis, necessitatis, contingentiae, spatii loci, temporis etc. inde fluunt axiomata niuersalia , quorum notitia in detegendis veritatibus specialibus insignem sertisum De his agitur in Ontologia siue Philosophia prima, quae est scientia de ente in genere. Cosmo I9. Quando ulterius in ipseq.h. ii , PhysiQ. 3-Ι7. corpora mundi tofunda talia, quae ita dicuntur , quoniam mentum ex illis tanquam partibus mundus ς 4ςMi compositus in consideramus ita,

28쪽

methodo naturali digesta. 3

ut illorum relationes, prout num aliquod uniuersum constituunt, ordinem, leges motus perpendamu nec non, quando in illa inquirimus, quae mundus existens cum quocunque possibili alio communia habet, Cosmologio generalis siue transcendentalis , quam scientiam de mundo in genere salutamus, oritur.

gia naturalis f. q. unam absoluunt quia dodisciplinam quae etaphysicae nota immine insignitur, nihilque est aliud honen quam scientia de ente et mundo in dum genere, de anima humana, de Deo et rebus diuinis Partes indicatae eo r- dine se inuicem sequntur, nam sequentia ex antecedentibus principia petunt, quod quoniam manifestum iudico, ut apponatur superuacaneum foret Notes insuper, has esse partes philosophiae quibus excolendis operam dederunt philosophi huc usque, caueaS tamen ne putes, plures

non esse pombiles. Multae nos adhuc latent, plurimae posteritati detegendae relinquoturi f. 21.

29쪽

16 Elementa Philosophiae rationalis niseipsi β 2I. Recensitae hilosophiae α'Uspecies hoc iam in sic dic Cursu philos Philosophico pertractandae ordine. ordo primum locum Logica occupat 9. 15.), hanc etaphysica excipit s. ao ), sequitur Philosophia practica hominem initio, postea ciuem instruens in Ethica et Politica 3.16), quorsum et Ius naturae spectat. Agmen mihi Physica et quidem dogmatica 3. 7. claudit Ordinis huius eadem est ratio quae mo- do partes etaphysicae 9. O.)disposuit Philosophia equidem practica principia Physicae non ponit,

iuuat interim se ipsum cognoscere, se ipsum corrigere prius, ut actiones bonas damus , malas sugia mus quam rerum corporearum quae circa nos sunt scientiam poss1

dere.

Alethodi ut Indicatis philosophiae par

et fetu tibus de methodo quaedam dicenia

sit da 3 30 quae in amplimmo hoc eruditionis genere omnino consideranda 3 11). methodum, de qua infra plura, ordinem dico in tradendis

30쪽

methodo naturali digesta. 7

tradendis doctrinis obseruandum. Hanc a subiecto, quod eadem utitur, philosophicam, vel etiam mathematicam , ideo vero quoniam

naturam imitatur, ea praeponendo

quae sequentium rationem in se continent, aut a simplicioribus ad magis compositiora transeundo, naturalem appello. Cuius haec inter alia sunt requisita, itermini occurrentes explicentur accurate, et ut

principia probata sint sussicienter necesse , 3 modus concludendi legitimus semper observetur, Itermini sequentes definitiones ingredientes per antecedentes explicandi nullaque propositio sequentium demonia strationes nisi demonusata antea in grediatur, ue,ad conditionem attendendum sub qua praedicatum subiecto competit, 6 in demonstrationibus ea solum locum habeant quae reliqua nobis in memoriam possunt reuocare. 7 Probabilia a certis distinguenda, neque 8 hypothesibiis erit locus nisi viam ad veritatis inuestigationem sternant. Suprema tandem ob me-