장음표시 사용
281쪽
per qui ctem ac somnii sibi subjicit ac domat animos etiam leon: nos&fcroci minos. Magnus ibidem erat vaserum ex auro argetoq: preciosissimorum thesaurus, item cornu monocerotis ingens ac mirae proceritatis. organa musica ex ala alitate o. tendebantur singulari artificio fabrefacta, quibus cani aptissime suavissimeq; poterat. Quid resera nummorum & annulorum antiquorum vim ingentem, e-Π- mea pocula, sigalla, dc variam ex corallo, clystallo, diversio nobili materia supelleEtilem Z Longum esset percensere singula. His vi sis, principes ambo perlustrant hortos subli- M. . mes ac pensiles Palatio contiguos, qui canὸ pulcherrimi to piariis, ac fontibus, exornatique plintris ac statuis, amoe- , nitateni & elegantiam summam repraesentant; ut non ine pte testantur versiculi, literis aureis per hortorum parietes aescripti. r
Transeunt hinc ad visendas povi Palatii structuras, quod peramplum & valde sumptuosum tunc aedificabatur. Habititationum etenim omnium interiores parietes, testudines, atque forniceswpere tedtinio marmorato, denticulis atque liguris magna ex parte inauratis ; nec non artificiosissimis picturis ad antiquorum imitationem dc magnificentiam exornabantur. Dum hzec admirantur hospites, visium junioribus principibus, cum esset aeris commoda temperies,ci serena tranquillitas, vcetari naviculis per Mincii flumi- aE AEnis stagna, quae urbem pene totam circumfluunt, & qua- aersi peninsidam reddunt inexpugnabilem. Huic itaque ludi 'en'
cro dum horam impendissent, telis aquatica volatilia, quorum semper in stagnis illis magna copia est, persequendor demum e naviculis ad quadrigas, & carpenta redierunt atq; omni nobilitate comitante, simul per urbein vecti sunt,s, liundae caussa. Dum per insignes, dc latas civitatis nitidissimae plateas spaciantur, inlustrium sceminarum,acn hilium matronarum pompa pulcherrima procedit obvi
am quae halii tu ornatissimo, & precioso mundo Vestite, sui sentes auro, gemisque longo ordine semet ostentabant. BigεO a plusquam
282쪽
ie Mantus Thebanae filius, eam a nomine matruam appellavit; ut inter si QS pQςx'yVm piata ii suae marituarius ipse 2Encid. lib. x. testatur , qψ' 'aeri,si patricia celebraris, Mnfituam aVis diVixς gς' bbbu CQm,ac Populos' sub stente quatex nos, ipsam Capyis Hsico de linquine vires ab origine filissh canit m/n m ' Varis i raucrito carminibusque suis, quam V ς ψ D
ric iaQuine vires ab origine sitisse canit. E iri Crito carminibusque suis, quam Vex Q B x CC um scries, vel ipsius urbis aedificioru zobilitare unqriam potuit. Quemadmocum JCV Q i nostri poeta perdoctus & ingeniosus Harodς
283쪽
sem latreis aluit Mincias Andis aquis. Mamma driora αλε, maeno non cessierat orbi ,
Urbs quidem ut situ et munitissima, sic dc aedificiis pu- μω ablicis privatisq: perampla; rectis ac spaciosis plateis apparet isseritis.
admodum decora, dc venusta. Habet enim magnificas aedesse cras, templa , porticus, dc palatia sumptuosa, dc abundat
mercibus, omniumque rerum necessariarum copia propter aquarum commoditatem. Etenim populus ipse ut ad atama , literas, artes; ita ad mcrcaturam, aliasque negotiatio-nta valde gnavus, dc promptus est. Postridie cum dies ex parte nefastus esset, propter sacra, quae pro animabus Chiistianorum defunctis tum obeuntur, Carulus princeps invitatus , in novo palatio, apud materteram ducem ac ejus liberos prandio splendido suit caeceptus. Post incridiem a nobilitate ductus ad aedes opulcntas Caeseris GonZagae, librostensae Deorum artificiolae statu. x plures, Sc aliquae Impe- .ratorum marmoreae ad vivum factae imagines, Corinthia signa, ac aerea sigilla infinita. Hinc pergunt ad ornatissimam suburbanam villam, quam Tejan/, ni Ador, vulgo vocant, MEA THA. a primo Duce Mantuanorum Fiiderico, quem Carulus V. Augustus inauguraverat, sumptuose constructain. Uid runt amoenissimum illius loci tractum, vineas de hortos excultistimos; ac denique praetorium amplissimum: in quo
praeter pictiaras,incrustationes, ornamentaque cetera exqui-lita, fuit admirationi per amplum concameratum atrium, in cujus coelo, Jovis de Deorum adversus Gygantes prinilla Gmanu. figuris sere colosi eis si uramo cum artificio crant depicta. Ubi machia. inlitiper Echo tacite ac submisie loquentium verba in parie- Echo secratum angulis ita plene,ut intelligi possint,reddit auscultanti- ω.bus, dc aurem adversis parieti applicantibus, per passus plus minus viginti. Occidente jam sole, tandem revertuntur ad. o 3 urbem. Inu
284쪽
urbem.Et ne quid principi Carulo recreationis ante eoenam deesset, deducitur in theatrum, ut per histriones ac mimos exhibendae ad faces comoediae spectatores let. Sequens dies ulteriori profectioni destinatus cum esset, Carulus materi rae Duci gratias egit, & multis precibus impetrata discedem di licentia, valedixit. Ceterum penituit mox illam facilitatis istius, misitque filium cum oeconomo dc munusculis, qui Carulum rogarent; ut quod precibus dare noluisset, hoc sanguini & propinquitati indulgeret, ac eo saltem die maneret, donec ultima mariti simul mandata acciperet. Adfuit paulo post etiam Marmirolo mista legatio nuncians valetudinario principi Duci assini valde ruolestam cste, praeproperum illum discessum : & nescire se, cui nam rei potius, quam absentiae sitae hoc debeat imputare, sed sortis
hoc esse sitae. Debere tamen elle materteram cum eo majore in gratia, quam ut paululus suae praesentiae fructus illi nefaretur. His igitur aculeis tactus Carulus, extrahi sibi ju- et ocreas, & quamvis jam onainia in procinctu essent, se in summa temporis penuria diem illum caritati debere largiri respondit. Paratum igitur praecipuae nobilitati sumptu sum convivium, ut eo splendidius hospes princeps, ejusque
comitatus tractaretur. Eoque silmina cum voluptate sinito, bigis per urbem vecti, palatia quaedam perluitrant. Ui-ssint item praetorium, famosi artificis Andreae Maia tengae picturis decoratum: in quo cernuntur c ptem ejus tabulae peramplae, in quibus Caesaris dictatoris triumphus Gallicus arte tam excellenti depictus eis, ut inter celeianima Italiael ictorum, tabulae illae reserantur. Reliquus dies venatione eporum teritur, & ante coenam in palatioad faces exhibita est rursiam ridicula per histriones comoedia. Postridie tempus item variis modis extrahitur, dum Carulus festinati nem excusans apud materieram exquisitis verbis denuo gratias agit, & extremum valedicit. Reversum inde moram
tur nobilium equorum saltus & apparata in eum finem in area Palatii exercitia: ubi jussit Ducis assinis illi dono praesentatur pulcherrimus equus tanto principe dignus, dc imsigniter phaleratus. Sumpto deinde prandio, cum detineri diutius non posset, eum Ducis filius princeps N. consobrinus cum magno nobilium comitatu eduxit. Ne vero logius
prosequeretur, Catulus obstitit. Qui extra urbe cum perv
285쪽
ni Tent,consobrino, comitatuique gratias agens, valedixit. Mox cum suis quadrigas lcandens Mediolanum vellus iter arripit, eodemque Vespere ad fines Venetorum perveniens, in oppido Clarinionitio pernoctavit. Sequenti mane perlustraxit ante ientaculum dc prosectionem vastas eastri veteris ruinas , impendentes oppido, quod olim Fridericus secundus Imperator machinis & arietibus demoliri jus JGrat: tum quali l nexpugn 1bile, nunc capris & feris peri ium. μ λ Brixiam deinde Carulus improvisius appulit, non cupiens detineri in itinere diutius Venetorum sulendore & magnificentia, qui eum ubique in suis provincis honorifice excipere & tractare cupiebant: Non tamen diu latere potuit. Confestim enim magistratibus innotuit ejus aduciatus,& urbis Rectores mittunt ad ejus hospitium, qui excus,rent ignorantiam, invitarentque ad Palatium: Famam publicam , omniumque opinionem sui isse, Mantua ipsium recta profecturum Ferratiam: nihilque minus ibi cogitatum fuisse, quam quod itinere reflexo versus Alpes repedaret. Nisi hoc serenissimum Ducem, Senatum, populumque
Venetum latuisset: jam antea haud dubie in mandatis data fuistet, ut per omnem provinciam illi pro dignitate ac statu sito, pararentur publica hospitia. Ad haec Carulus respondit: Sereni stimum Ducem Senatum populumque Ucia tum abunde jam ubique suum amorem, promptum trudium, & humanitatem demonstrasse: Nihil opus esse igitur quod amplius tanto soni tu ac splendore suam benevolentiam testentur. Se quidem profectionis consilium mutasse, atque iter idcirco reflexisse ne Mediolanum ac praeclaras umbes aliquot in meditullio Tianspadanae provinciae politas, non vitas praeteriret, cum maxime Etruriae Liguriaeque per maritima redeundum ad Alpes sibi esse videret. Temporis angultiam postulare, ut citis quadrigis urbes vitendas percurrat, ideoque se deprecari omnem honorum ac caer
montarum moram, sed gratum imprimis lore , si quod reliquum esset diei, in urbis arce munitissima visenda, Sc A, Mix, praecipuis aliis aedificiis perlustrandis , impendere possiet.
Rectores ac magistratus ad ejus nutum omnia fore apcrta
responderunt, additisque principi ductoribus idoneis, qui monstrarent visu digna quaequc: praena iserunt etiam ad aracis Praefcctu.a nunciarcnt ejus adventum, quo sine dulicul-
286쪽
tate admitteretur. Non enim cuivis datur aditus in castrum: sed magno cum deductu peregrini spectatores inti omittim-tur, ignoti penitus excluduntur. Quinimo praesectus cui ' cura & custod:a istius loci commissa est,juramento astrictus prohibetur, pcdem extia caltri porta. unquam efferre, vel inde exire prius uana succellorem acceperit: graviore lege Vinci siquam qua Romulm Quirites sitos obvinxerat, α qua frater ejus Remus periit: cum vetallet non urbis sitae nOvae portas cxire. Ied moenia acvallo in transilire. Ascendentem inc 3nrum principem Cai ulum excipiunt milites cum tympanis occurrcntes, S ipse prae sectus eum in ingressu perhumaniter amplexus est, ductoque per porpugnacula, tui res ac muros cuncta vilis digna monstravit, di exposuit operum rationes. Maximis enim expensis munitis limum reddidere castruin Veneti,monte plerisque in locisaibi propter vicinitatem obesse propugnaculis poterat,complanato. EX propugnaculis transeunt in armamentarium, Ostenduntur tormenta bellica , tela& jacula omnis generis quibus hostes arceri possunt. Rebus omnibus singulatim perlustra, tis, perveniunt ad praetorium sepellectile ac ornamentis variis conspicuum: ubi praefectus Carulo atque ejus comiti 1 tibus vini optimi paratos cyathos & dulciaria praesentavit. Qibus comiter delibatis , Carulus praesecto gratias ingenteS egit, acceptaque licentia cum suis ad urbem rediit: Quae ad radices ejusdem montis est posita, ac antiquitate amplitudineque aedificiorum cumultis urbibus Italiae Brixia de certare potest. De hac autem epigramma non inelevans
semptio. tale prodidit Julius Caesar Scaliger, noliri saeculi poeta pra
Tunc poterat dominu 1 a Laser sis. Propter dissensiones etenim urbs olim Gallorum ae In-Πἰbrum vicinorum iugo o 'pressa , varias pasia est calamita-3. nunc tandem subYcnetoi umImperio quieta floret opibus,ac
287쪽
tis ingenii populo ac nobilitate mapna frequens. Aaro item olei, vini, frumentorum, fructuumque omnis generis excellentissimorum fertilissimo locuples: habetquemctal-- lorum venas Decundas, imprimis ferri & aeris: unde maximus civitati redit quaestus. T. Livius aliique magni auctores tradunt Brixiam regum Romanorum tempore a Gallis Cenomannis esse conditam, quam postea Romani I transpadana Gallia in potestatem redacta suae ditionis item secerunt. Constat ex Livio, fidem populo Romano constanti sinae quondam p: aestitisse, atque praecipue dissicillimisΗannibalici belli temporibus. Coloniam Romanorum factam vile volunt bello sociali consecto , cum Veronam & alias trans Padum urbes Cn. Pompejus Strabo Pompei Magni
pater coloniaς deduceret. Nec diu postea C. Caesaris auspiciis simul cum al; is Transpadanis jus Romanae civitatis a cepit, atque ldb Imperatoribus Romanis deinde, quamdiu Imperium in Italia stetit, admodum floruille constat. Testimonio sitnt antiquitatis monumenta varia, quae adhuc in eadem ut be , vicinoque territorio pastina reperiuntur: nimirum pulcherrimae marmorum inscriptiones, statuae,
statuarumque tituli, atque illustrium hominum epitaphia plurima: ex quibus urbis illius amplitudo prisca facile colligi potest. Carulus, ut e castro descenderat in urbem. instante licet solis occasu, non ad hospitium rediit, quin antea fiammum ejus urbis templum visitasset : ac Epistopi
palaetium statuis ornamentisque variis opulentum,atque sorum porticibus ac praetorio superbo conspicuum obiter pem Iustravisset. Unde fatigatior cum sitis revertitur ad caenam de quietem. Sumpto postridie jentaculo, maturare per Vene- torum gnes profectionem suam coepit, ne honorum caer montis diutius detineretur, curatumque ut sera noctes quente Bergomatum in suburbio ma istratibus insciis hospitaretur, & ante solis exortum in proxima aedicula ad faces re divina,quod dies dominicus esset, procurata, conicensis mox quadrietis perrexit ad Abduae quminis trajectum. Ubi dum prandium cum suis semit Callani in oppidulo im Cassennam periorum bellorum injuriis sunditus quasi desti ucto nihil, ad Ag, M. minus Acciolini famosi quondam crudelitate tyranni clade,
288쪽
bellicis armata, fossas profundas atq; latas,quas Adaesii fremtromissus redimplet; item portas urbis noVas, non tantum artificio & operibus admodum munitas,sed etiam sculpturis, thalmis & marmoreis columnis adornatas. Sub vesipe- rumucro tempus, abiturientem Cinitum proacquuntur Rectores urbis,reliquusque nobilium comitatus erit a moenia. Ubi cum his gratias egisset, singulisque valedixisset; relictis equis, quadrigas cum suis adscendens, tubicine &duetoribus Venetorum praeviis, Villam Francam properavit, ad hospitium lautum, parati silmamque camam, ac pro loci conditione splendidam. Pridie Kal. Novembris, qui dies dominicus erat, mane Carulum principem a lacro redeuntem accessit legatus Mantuani Ducis Guilhelmi, & ei congratulatur adventum selicem Principis sui nomine: Adversa, dicens, valetudine ipstim jam diu conflictari,ideoque Marmiroli in secestia ex medicorum arbitratu vitam ducere.
Idipsum obstaculo fuisse, quod charissimo assini non prius
viso,sua sponte Vel Venetias usque occurrere in complexum non potuerit. Ualde tamen laetum ae gratum hujus adventus nuncium illi suisse. Flagitare igitur ut venire properet, quo sua praesentia nonnihil valctudinem amictam recreate possit. Si non adeo quam vellet, hospitem jucundum ae hilarem, assiduumve comitem; benevolum tamen & benignum temper habiturum. Carulus nuncio inopinato valetudinis affectae sita amnis non parum perculius, ejus visitandi desiiderio magis flagrabat. Jubet igitur suos quamprimum iter apparare, dc omnia in procinctu habere. Cum que Veronensum curatores, qui reipublicae nomine per provinciam eum deduxerant, Jc tractarant, ibidem dimitte re cliperet; prorsus osticat stipplendi caussa principem comitari ad fines ditionis Venetae voluerunt. Tum ibi gratias his egit, ac senatui populoque Veneto, magisti tibiis, ac legatis eorum, suo, parcntum, suorumque omnium nomine imposterum omnia amicitiae ossicia, dc quascunque gratitudinis vices praesentavit. Posthaec Marmi rotanum agrum ingi esb consobrinus ejiss N. Mantuani ducis Guilhelmi λlius unicus duodecim circiter annorum adolescentulus cum comitatu nobilium & carpentis aliquot,ad secundum usque lapidem properat obviam,congiatulatusque felicem adventum tam sito, quam parentum nomine, cum Carulo
289쪽
revehitur Marmirotum. Dux pater valetudine licet imbecillis admodum, excepit advenientem affinem ad portas Palatii stans m talari trabea : culpatque velicinenter importu num morbum, cujus obstaculo non post et pro a tectus ac desiderii sui magnitudine, iucundum ac promptum liolpi tem se eYhibere, carissimumq; amnem pro sua dignitate tractare. Adfuturum tamen ad omnia oblequia cum aulico c mitatu suum filium, vicesque patris luppleturum quampo G sit diligentissime. Ducitur inserea Carulus ad cubiculum, ubi pater filio mandat, ut te praebeat ac piaei et cCnlobrino benevolum dc amictim ubique com irem. Ipse jam saria tus , accepta licentia ad solitam valetudinis curam lecc; iit. Principes juvenes pransi sinit simul admodum comiter atq; hilariter: Ac omnis Caruli comitatus manni cico convivio, dapsiliq; siumptu excipitur. A prandio pertuli ramiat Palatii aedincia, picturas, dc ornamenta pulcherrima, totumque ville Marmiroianae situm amoeniti imum. Quae quo dem nobilis atque pi clara est a Friderico pulmo Marchione magnis impensis aedificata, eximoque architediorum artificio. Nam praetorium Villae , quod Palatium nunc appellant, tantam habet copiam, atque oponunitatem conclavium;
tu vel rege quovis excipiendo festi iat. Exornant mirifi villam circumcincti peramoeni & ni .entcs horti fructifer rum arborum omnis generis, cum vitium pergulis pulchem rimis, item silvae & luci elegantes. Ostenduntur hospitibuspis cinae,vivaria, & fontium iraturigines artificiosissimi: ubi per multiplices syringas dc secretas fistulas undiq; proruta pentium aquarum copia si ibito perfundere, & ait antes ip
ctatores irrigare pollunt. His visis, accinguntur ad irci mnes. Constitutum enim erat ad quartum inde lapidem eodem die Mantuam pergere, atque ibi biduo. triduovc quiescere; cum propter initantcs dies sessos, tum quo Catulus materterae charissimae aliquandiu frueretur contortio, umbemq; praeclarissimam & pulchcrrimam viderct. Ne quid igitur honestae recreationis in via dcesici juvcnibus principibus, dux senior luis curam imposuit, uri vcnuionem ob ter instruerent, Ac in silvis viae propinquis plagas cApand Tent. Carulus princeps,comitante consbbrino cum tuis alc dens in cubiculum a finis egroti,immensa illi egit pio nimina sua humanitate gratias: & accepta ducedundi licentia, O cum
290쪽
cum consobrino principe, nobi Ilumq; magna coli orte, qua.drigis ad venationem proficiscitur. Occisus est eodem die in principum conspectu vasti magni: udinis aper; qui jucundo tempus teretes exercitio, praecipitante in occatum ibi e Mantuam perveniunt. Excipitur Carulus hospitio cum suo comitatu in pulcherrimo Ducis Palat: o, in quo non diu antea Galliarum ac Poloniae rex Hemicus fuerat exceptus; cum e Polonia per Pannonias, Illyricum, & Italiam, fratre Cai ulo rege mortuo,proficisceretur in Gallia . Visitavit eodem v spere Cai ulus princeps materteram suam, Mantuani ducis uxorem, N. Imp. Caesaris Ferdinandi filiam; quae illum humanitate , di bcnevolentia singulari complexa est. Multa de parentum, Imperatoris Maxim iliani, totius que domus Almstriacae valetudine, ac bono statu rogavit. Atque tandem dimisi us,cum principe filio caena sumpta, ad quietem se reduxit. Totus ejus comitatus, quam diu Mantuae suit, separata mensa regio suinptu in Palatio tractatur opipare, & perhumaniter. Kalendis Novembribus, quo die ibi emnisestivita- Pantheia. te Pantheia Divis omnibus celebratur, principes ambo m ne in templo novo Palatino,quod a fundamentis Dux Mamilianus sumptii ossiuinitim erexit, sit mino sacro interfuersit, cum ante Carulus cum suis templi turrim ascendi siet, atque urbis, circumjacent sque regionis situm perlustrasset. Sacro pido im
mo quid Agnes. autem finito , jussu materterae ostenduntur illi in eodem te plo Divorum rarae reliquiae, dc preciosiis ornamentorum e clesiae thesaurus. Α prandio viderunt Palatii ornamenta pulcherrima, per atria, porticus, & cubicula,veluti pictui as,at
lxa, sculptilia, & statuas, dc quicquid ubique visu dignum,
erat, atque inter alia musicum Ducis, ac per hobilem illam cryptam, exquisitis antiquitatum monumentis, rerumque nobilium, ac precii inaestimabilis ci meliis refertam:quarum magnam copiam collegerat Isabella,summi ingenii ac rarae virtutis heroina, Francisci Marchionis postremi conjunx. Multa cernebantur summi artificii vetusta signa,& deorum imagines ex marmore, & aere. Inter cetera eximius ille Cimpido aereus leonis exuvio indormiens seposita facula, sine arcu, ac pharetra a tergo rejecta, quod opus Praxitelis esse ferunt. Quo pulcherrimo quidem symbolo insignis artifex nobis sitim mana atque secretam amoris vim de potem