장음표시 사용
291쪽
per qui ctem ac somnusibi subjicit ac domat animos etiam
leoninos i&fcrocissimos. Magnus ibidem erat vasorum ex auro argetoci: preciosissi morum thesaurus, item cornu m nocerotis ingens ac mirae proccritatis. Organa musica ex alabas tale o. tendebantur singulari artificio fabrefacta, quibus cani aptissime suavissimeq; poterat. Quid resera nummorum & annulorum antiquorum Vim ingentem, g-Π-
mea pocula, sigilla, & variam ex corallo, cryliallo, diversiq; nobili materia supellectilem Z Longum esset percensere sit gula. His visis, principes ambo perlustrant hortos subli- misisse mes ac pensiles Palatio contiguos, qui sane pulcherrimi to- μει Aia.
piariis, ac litibus, exornatique picturis ac statuis, amoe- im, nitatem& eleeantiam summam repraesentant; ut non inepte tellantur versiculi, literis aureis per horiorum parietes descripti. me lenire M - Γeest, lue st cere Haemia 1 mcundis obti a --, Et canu omos rados --υμι - ra. Transeunt hinc ad visendas novi Palatii structuras, quod peramplum dc valde sumptuosum tunc aedificabatur. Habutationum etenim omnium interiores parietes, testudines, atque fornices opere tectorio marmorato, denticulis atque figuris magna ex parte inauratis; nec non amficiosissimis picturis ad antiquorum imitationem & magnificentiam exornabantur. Dum haec admirantur hospites, visium junioribus principibus, cum esset aeris commoda temperies,
di serena tranquillitas, vcctari naviculis per Mincii fluminis stagna, quae urbem pene totam circumfluunt, di qua- mistis peti in talam reddunt inexpugnabilem. Huic itaque ludi- mansi ...cro dum horam impendissent, telis aquatica volatilia, quorum seinper in stagnis illis magna copia est, persequendo: demum e naviculis ad quadrigas, & carpenta redierunt, atq: omni nobilitate comitanteaimul per urbem vecti sunt, eius visiundae caussa. Dum per insignes, dc latas civitatis nitidissimae plateas jaciantur, inlustrium fi minarum,ac nin Pompa minis bilium matronarum pompa pulcherrima procedit ObVi tranar. .am . quae hahitu ornati ssimo, & preciosis mundo vestiti, sul sentes auro, gemisq; lonzo ordine semet ostentabant. Biget
292쪽
plusquam triginta versicolores & stragulis sericis auro as gentoque teXtili virgatis tectae pompam ducebant. Sua sponte videbantur occurrere, quo Carulum advenam principem, et usq; comitatum dc velut e transenna Viderent, dc e via reverenter salutarent: aut quia lubenter more sit Spectariam semunt compsa 4'ectentur ut 'sae.
Atqui valde jucundum juventuti nobili, principibusq; spectaculum id fuit. Verum Corona Pighius contra tantum luxum legis Oppiae veteris de muliebri inundo frugalitatem olim laudatissimam flagitabat, & M. Catonis censoria illa fulmina, facundamque adversius ejusmodi luxus vehementiam revocabat in memoriam. Hanc vero tranIvectionis muliebris consuetudinem in florentissimis urbibus Italia: nolito taculo inolevisse, postea Placentiae, Parmae, Bononiae, Ferrariae, aliisq; in locis compertum suit; in quibus similes peregrino principi vehiculorum pompae Occurrerunt. Ceterum, ut a diverticulo redeamus, Mantuam costat antiquitate cum quavis Italarum urbium certare poste. Amte Romam ctenim non solum, sed etiam ante Trojae cxcidi uni quod Romae natalem, ut Eusebius, D. Hieronymus Mitiq; testantur, annis plusquam CD XXX. praecessit) condiatam fuisse probat Leander Albertus: & ante Christumna tum annis CG CLXXXIII. Quemadmodum igitur antiquitate praecellit aliis, sic extra controversiam nobilissima est ejus origo: quam probatissmai quiq; auctores ab Ocno Bi noro, Eu seorum antiquissimo re e conditam fuisse consentiunt, conflatamq; civitatem ab initio fuisse ex tribus no bilissimis populis, nempe Tuscis Thebanis externis, & Uenetis vicinis. Ocnus enim condiror Tiberini Tusci regis, atque Mantus Thebanae filius,eam a nomine matris siue Mantuam appellavit; ut inter alios poetarum princeps Maro Mantuanus ipse AEncid. lib.x. testatur; qui nobilitatem suae patriae celebrans, Mantuam avis divitem, gentem illi triplicem,ac populos stub cente quaternos, ipsun caput, & populis Tusco de laquine vires ab orietine fui sic canit: magis eam illustrans ingenio carminibusque suis, quam vel longa Timscorum regum scri es, vel ipsius urbis aedifici orum magnitudo nobilitare unquam potuit. Quemadmodum Julius
Scaliger aevi nostri poeta perdoctus Jc ingeniosus Maronem imitando de eadem cleganter scribit: Maximis
293쪽
Tam mmen arte hac iuncitur ipse μι. iUrbs quidem ut situ est munitissima, sic dc aedificiis pu- M , ablicis privatisque perampla; rectis ac spaciosis plateis apparet descriptio.
admodum decora, de venusta. Habet enim magnificas aedesse cras, templa, porticus, od palatia sumptuosa, dc abundat mercibus, omniumque rerum necessariarum copia propter aquarum commoditatem. Etenim populus ipse ut ad arma , literas, artes, ita ad mercaturam, aliasque negotiationes valde gnavus, dc promptus est. Postridie cum dios ex parte nefatius esset, propter sacra, quae pro animab his Christianorum defunctis tum obeuntur, Carulus princeps invitatus, in novo palatio, apud materteram ducem ac ejus liberos prandio splendido fuit exceptus. Post incridiem a nobilitate ductus ad aedes opulentas Caesaris GonZagae, ubi ostensiae Deorum artificioste itatuae plures, Sc aliquae Impe- .ratorum marmoreae ad vivum lactae imagines , Corinthia signa, ac aerea sigilla infinita. Hinc pergunt ad ornatissimam suburbanam villam, quam Tejatu, ni Ayor, vulgo vocant, MEA THA. a primo Duce Mantuanorum Fi iderico, quem Carulus V. Augultus inauguraverat, sumptuose constructam. Uid runt amoenissimum illius loci tractum, vineas ec hortos excultissimos; ac denique praetorium amplissimum: in quo
praeter picturas,incrustationes, ornamentaque cetera exquisita, fuit admirationi per amplum concanacratum atrium,
in cujus coeno , Jovis de Deorum adversius Gygantes proelia Gygan/o- figuris sere colosseis stliminio cum artificio crant depicta. Ubi machia. insuper Echo tacite ac siibmisse loquentium verba in pari Echo secratum angulis ita plene,ut intelligi possint,reddit auscultanti- ω.bus, oc aurem adverta parieti applicantibus, per pastus plus minus viginti. occidente jam sole, tandem reveriuntur ad
294쪽
urbem .Et ne quid principi Carulo recreationis ante eoenam deesset, deducitur in theatrum, ut per histriones ac mimos exhibendae ad faces comoediae spectator ellet. Sequens dies ulteriori profectioni destinatius cum esset, Carulus materterae Duci gratias egit, & multis precibus impetrata discedendi licentia, valedixit. Ceterum penituit mox illam facilitatis istius, misitque filium cum oeconomo &munusculis, qui Carulum rogarent; ut quod precibus dare noluisset, hoc sanguini & propinquitati indulgeret , ac eo saltem die maneret, donec ultima mariti simul mandata acciperet. Adfuit paulo post etiam Marmirolo misi a legatio nuncians valetudinatio principi Duci affini valde 1uolestum esse, praeproperum illum discessiim : dc nescire se, cui nam rei potius, quam absentiae silete hoc debeat imputare, sed sortis
hoc esse suae. Debere tamen eiIe materteram cum eo majore in gratia, quam ut paululus tuae praeientiae fructus illi n faretur. His igitur aculeis tactus Carulus, extrahi stibi ju- et ocreas, & quamvis jam omnia in procinctu essent, se in summa temporis penuria diem illum caritati debere largitiri respondit. Paratum igitur praecipuae nobilitati sumptum sum convivium, ut eo splendidius hospes princeps, ejusque
comitatus tractaretur. Eoque summa cum voluptate finito, bigis per urbem vecti, palatia quaedam perlultrant. Ulia sunt item praetorium, famosi artificis Andreae Manoen picturis decoratum: in quo cernuntur septem ejus tabulae peramplae, in quibus Caesaris dictatoris triumphus Gallicus arte tam excellenti depictus est, ut inter ccleberrima Italiae luctorum, tabulae illae reserantur. Reliquus dies venatione eporum teritur, & ante coenam in palatioad faces exhibita eri rurshm ridicula per histriones comoedia. Postri e tempus item variis modis extrahitur, dum Carulus festinati nem excusans apud materteram exquisitis verbis demo gratias agit, & extremum valedicit. Reversum inde morantur nobilium equorum saltus & apparata in eum finem in area Palatii exercitia: ubi jussu Ducis assinis illi dono praesentatur pulcherrimus equus tanto principe dignus, & im signiter phaleratus. Sumpto deinde prandio, cum detineri diutius non posset, eum Ducis filius princeps N. consobrinus cum magno nobilium comitatu eduxit. Ne vero logius
prosequeretur, Carulus obstitit. Qui extra urbe cum pere rudenta
295쪽
nissent,consebrino, comitatuique gratias agens, valedixit. Mox cum suis quadrigas scandens Mediolanum versus iter arripit, eodemque Vesipere ad fines Venetorum perveniens, in oppido Clari montio peinoctavit. Scquenti mane perlustravit ante ientaculum & prosectionem vastas castri veteris ruinas , impendentes oppido, quod olim Fridericus secundus Imperator machinis & arietibus demoliri iust rat: tum quali inexpugnibile, nunc apris & feris peri ium. Brixiam deinde Carulus improvisiis appulit, non cupiens detineri in itinere diutius Venetorum si lendore & ma-
gnificentia, qui eum ubique in suis provincis honorifice excipere & tractare cupiebant: Non tamen diu latere potuit. Confestim enim magistratibus innotuit ejus aduciatus,& urbis Rectores mittunt ad ejus hospitium, qui excus,rent ignorantiam, invitarentque ad Palatium: Famam publicam , omniumque opinionem fuisse, Mantua ipsurrirecta profecturum Ferrasiam: nihilque minus ibi coeti ta- tum sui sie, quam quod itinere reflexo versiis Alpes repedaret. Nisi hoc sereni uimum Ducem, Senatum, populumque Venetum latuisset jam antea haud dubie in mandatis data fuisset, ut per omnem provinciam illi pro dignitate ac statusio, pararentur publica hospitia. Ad haec Carulus respondit: Serenissimum Ducem senatum populumque Uenetum abunde jam ubique tuum amorem, promptum studium,& humanitatem demonstrasse: Nihil opus esse icitur quod amplius tanto marapiti ac splendore sitiatu benevolentiam testentur. Se quidem profectionis consilium mutasse, atque iter idcirco reflexisse. ne Mediolanum ac praeclaras urabes aliquot in meditullio Tianipadanae provinciae politas, non visas praeteriret, cum maxime Etruriae Liguriaeque per
maritima redeundum ad Alpcs sibi esse videret. Temporis angustiam postulare, ut citis quadrigis urbes vilendas
percurrat, ideoque se deprccari omnem honorum ac caer
moniarum moram, sed gratum imprimis fore , si quod reliquum esset diei, in urbis arce munitissima visenda, R AMBrix praecipuis aliis aedificiis perlustrandis , impendere possiet.
Rectores ac magistratus ad ejus nutum Omnia forc aperta
responderunt, additisque principi ductoribus idoneis, qui monstrarentvisti digna quaequc: praemiserunt etiam ad a cis praefectu,a nunciarent ejus adventum, quo sine dissic ul-
296쪽
rate admitteretur. Non enim cuivis datur aditus in castrum: sed magno cum deductu peregrini spectatores intromittuntur, ignoti pcnitus excluὸuntur. Quinimo praefectus cilicui a & cul od:a istius loci commissa esst,iuramento astrictus prohibetur, pcdem extia calici portas unquam efferre et inde exire prius auam successerem acceperit: graviore lege vinci siquam qua Romultis Quinites suos obvinxerat, &qua frater ejus Remus periit: cum vetallet non urbis sitae novae pol tas cx:re Ied mania ac valli in transsilire. Ascendentem in castrum principem Carulum excipiunt milites cum tympanis occurrentes. & ipse praefectus eum in ingressu perhumaniter amplexus est, ductoque per porpugnacula, Iurres ac muros cuncta visu disna monstravit,& exposuit operum rationes. Maximis enim expensis muniti stimum reddidere castrum Veneti,monte plerisque in locis,ubi propter vicinitatem obesie propugnaculis poterat,complanato. Ex propugnaculis transeunt in armamentarium, ostenduntur tormenta bellica , tela & jacula omnis generis quibus hostes arceri possunt. Rebus omnibus singulatim perlustratis, perveniunt ad praetorium supellectile ac ornamentis variis conspicuuna: ubi praefectus Carulo atque ejus comii libus vini optimi paratos cyathos de dulciaria praesentavit. Quibus comiter delibatis , Carulus praefecto gratias ingenteS egit, acceptaque licentia cum suis ad urbem rediit: Quae ad radices ejusdem montis est posita, ac antiquitate amplitudineque aedificiorum cur multis urbibus Italiaeri, certare potest. De hac autem epigramma non inelegans
tale prodidit Julius Caesar Scaliger, nostri saeculi poeta pra
a pinguescare inspecula desectar ab altae
Postular Imperir Brix a magna vices.
caiam hilariam. fons laetis urbAgens nesci fraudis,
Tunc poterat dominis i a insere suis. Propter dissensiones etenim urbs olim Gallorum ae Insilibrum vicinorum jugo o pressa , varias passa est calamitates: nunc tandem subVenetorumImperio quieta floret opibus
297쪽
EI Ibus, ac mercatura frequenti, rebus omnibus affluens, soletatis ingenii populo ac nobilitate magna frequens. Aaro item olei, vini, frumentorum, fructuumque omnis generis excellentissimorum fertilissimo locuples: habetque nactat-- lorum venas foecundas, imprimis ferri & aeris: unde maximus civitati redit quaestus. T. Livius aliique magni audi res tradunt Brixiam regum Romanorum tempore a Gallis Cenomannis esse conditam, quam postea Romani I transpadana Gallia in potestatem redacta suae ditionis item secorunt. Constat ex Livio, fidem populo Romano constanti sinae quondam p: zzstitisse, atque praecipue dissicillimisΗannibalici belli temporibus. Coloniam Romanorum facta melle volunt bello lociali confecto , cum Veronam S. alias trans Padum urbes Cn. Pompejus Strabo Pompei Magni pater colonias deduceret. Nec diu postea C. Caesaris auspiciis simul cum aliis Transpadanis jus Romanae civitatis a cepit , atque fiub Imperatoribus Romanis deinde, quamdiu Imperium in Italia stetit, admodum floruille constat. Testimonio sent antiquitatis monumenta varia, quae adhuc in eadem ut be , vicinoque territorio passim reperitinetur: nimirum pulcherrimae marmorum inicriptiones, statuae,
statuarumque tituli, atque illustrium hominum epitaphia plurima: ex quibus urbis illius amplitudo prisca facile colligi potest Carulus, ut e castro descenderat in urbem, instante licet solis occasti, non ad hospitium rediit, quin antea firmmum eius urbis templum visitasset : ac Epistopi
palatium statuis ornamentisque variis opulentum,atquei rum porticibus ac praetorio stiperbo conspicuum obiter pem lustravisset. Unde satigatior cum sitis revertitur ad camam &quietem. Sumpto postridie ientaculo, maturare per Vene- torum gnes profectionem suam coepit, ne honorum caer montis diutius detineretur, curatumque ut sera nocte sequente Bergo marum in suburbio ma istratibus insciis hospitareriir, & ante solis exortum in proxima aedicula ad faces re divina, quod dies dominicus esset, procurata, conscensis mox quadrietis perrexit ad Abduae fluminis trajectum. Ubi dum prandium cum suis semit Callani in oppidulo sinperiorum bellorum injuriis funditus quasi destructoniihil minus Acciolim famosi quondam crudelitate Uranni clade,
298쪽
Vulnere, Iccaptivitate celebri, praemittitur cum diseensat
Meae a se re Mediolanum designator holpiri orti,ut ante Vesperam extro Gw- amplissimis ejus urbis Carulo comitatuique commodum
r- G-- occuparint diversolium, victuique cuncta nec staria par L . rent. Ipse princeps occidente lole cum urbem intrarct,ava rus
publicanus ante portas in ejus sarcinas & impedimenta pro vecta carris involavit,inhians vectigalium praed;s.Et quam vis luce clarius esset taetra ex insignibus , quam Oeconomi Sepraesentium omnium allertione, non merces illas vectigalcs esse,scd principis comitatusque ipsius supellcctilcm, i plumque advenientem videret: sarcinas tamen excinere, dccainpias arroganter visitare non destitit, ossam auream aliquam
tali inolestia, ut solebat, rictu oris patulo cupiens extorqUere: spe tamen sua frustratus, cam jure nihil exigere polici, pudentissime coepit a Ptincipe donativum aliquod si agitare verbis adulantibus, tanquam illi egregiam navasset operam. Miraberis, lector, mansuetum adolescentis ingenium. Non repulsam meritam laesius dedit sed ridens ad suos dixit: Avaritiam ubique sequitur impii lcntia ted hic utramque stricte connectit. Et quamvis e concilio plerique cens rent, restem potius, quam munus incruisse: jussit nihil
minus illi duos aureos largiri. Latuit illo die improvises Canili appulliis Marchionem Agamontium D. Antonium Μι-- GOes Mannum, qui tum temporis Mediolanensis Ducatus Onan ta in gubernationeCatholici Regis Philippi vices ac personam
. . AIA- gerebat. Nec mirum hoc, in urbe magna ac populosa, ubi montivo pei petuu= peregrinorum undequaque confluxus, nec inse Marchιο, quens principum Vasiorum est adventus. Non igitur eo Medioia. Vespeie missi a gubernatore, qui Vel congratularentur, velisensis ργα inVitarent. Verum postridie mane, cum Carulus officii aes lutationis caussa ad eum mitteret ex cohorte nobilium . ,ernisur. Joannem Reckium siuum, qui nunciaret adventum: atque in eum finem deflexisse se Mediolanum, ut urbem praeclaricsimam, castrum amplissimum ac muniti stimum videret. rara dc visu digna quaeque pellustraret: simulque ut ipsum amplecteretur , amicitiam obsequiaque honesta quaeque suo parentumque nomine praesentat ei. Ideoque se petere
ut horam indicare velit ipsi commodam conveniendi, qua iuvisere & eum salutare postet. Ut autem intellexit adesse lClivientem principem, velut attonitus haeret, ac dolet se ita
299쪽
praeventum filisse: sublanimque occasionem ex parte sibi esse testandae benevolentiae regiae erga principem illum, sicut illi mandatum suerat. Jubet igitur nunciari Carulo, serogare vchementer, ne praeveniendo vclit ulterius turbare
debitum officiorum ordinem. Convenire, ut ipsiim prius adeat, Regis Catholici nomine excipiat, accommodet ictractet. Jubct igitur quantocius apparari equitatum , con-Vocari nobilitatem, & aulicum comitatum omi cm: ut ad ossicium picesto sint, & principem advcnam honoris causia comitentur. Instruuntur mox equi in stabulo rcgio, gen
rosus & insignis, apparatu lplendido stragulisque holosericis perornatus pro principi Carulo, aliique pulcherrimi
ro ejus comitibus, quibus per urbem veherentur. Rebus revi sic expeditis, Marchio gubernator magno cum nobilium comitatu &satellitio venit ad diversorium trium Rogum : adventuque ipsius ex equorum m epitu cognito, Ca-rulus confestim cum si1is ad inferiora domus descendcias obviam, ante portas hospuit 'eum excipit, conqueriturque se ubique gravari nimiis honoribus praeter expectationem si iam. Debere se sitosque Regi Catholico perpetuam clic telam obsequiaque universa: nec arctioribus nonorum,aut favorum vinculis obligatiorem fieri posse, quam se regi obligatum sentiat, ideoque si ustra navari in hisce rebus operam. In cum maxime finem intrasse se Italiam,non ut honoribus fieret inflatior aut insolentior: sed ut urbium leges,
hominum mores,igeniorum excellentium artes ac opera
cognoscendo propius, fieret eruditior,&ad virtutcs capeLsendas instructior; dc ut praeterea Principum virorum amicitiam familiaritatemq; sibi aliaqua consuetudine concilia. ret. Haec ut assequi postet sine magna caeremoniarum aut impensarum pompa : se rogare & cupere vesementer. Breviter ejus sermoni occurrit Agamontius In mandatis seli
buisse jamdudum a rege Philippo, ut amnem ipsius Cluviensem, non ut amicum aut clientem, sed ut sanguine proximum & charissimum, summaq: stirpe natum principem excipcret, & regie tractarct ubique. Iam modestia ipsius
prae entum se nescire , quomodo errorem istuin excusare
poterit apud dominum suum: quod non ad fines obviam miserit,hospitia ut decet.procurarit:Pudorem sibi incussum esse, Caesaris ac maximi Regis consanguineum pr imum,
300쪽
ut advenam privatum intrasse Mediolanum : atque in urbe media,se provinciae praeside ignaro, latitare in diversorio ta- quam in meritoria taberna. inuri hoc modo quidem posse Regiae majestati notam, si ossicium studio ominiim suisset: sed rumorem in culpa parti in fuisse, quo spargebatur ubiq;
Cliviensem Venetiis pergere Mantuam ac Ferrariam. Partim etiam negligentia peccasse regium legatum apud V netos,quod non, ut mandatum illi fuerat, de hi incipis Caruli itinere quid certi praemonuerit. Nil autem in plaetentIarum restare, quam ut Obsequiorum diligentia compensetur: quod vel casuvcl negligentia praetermisium fuit. Hisd;ctis , rogat & instat ut cquo conscenso secum pergat ad Palatium. ne alienum ulterius se demonstrando, coronam capcre , ut proverbio Pythagorico dicitur , aut laudatam principum consiletudinem a majoribus amicitiae necessit dinisque conservandae causa institutam improbare vide tur. Carulus igitur mox equum conscensii rus respondit,
regem Philippum ut parcntei se colore semper velle, &ejus mandatis esse ubique pretello, Agamontium propterea gubernatorem quaevis de se disponere posse. Pergunt inde limul ad Palatium, exceptique si int in ingrcssii tympanis tubisque praxinentibus, laeto militum praesid rariorum applausit. Ubi eum gubernator Carulo principi,atque suorum praecipuis peramplum assignasset hospitium : mittit confestim ad diversolium trium regum, qui stabulario interdicat, ne quid precii peculuaeve accipiat a quopiam e familia principis hospitis, sed omnes regiis impensis ceparata mensa
largiterit immaniterque tractet. Dispensatorem unum e palatio iubet adesse semper qui procuret provideatq;, ne quid familiae desit, mandetque subministrari quaevis necessaria. Insuper adhiberi jubet satellites Germanos, qui observent atrium,cubicula,sarcinas,atque impedimenta principis: ne ' quid in diversorio pereat. Duxit deinde Carulum principem gubernator ad rem Divinam in sacello Palatino privatim apparatam : qua rite perpetrata , perlustrant Palatii
structuras ingentes, ac ornamenta regia. Accessere Car
tum salutationis Ec ossicii caussa Legati Ducum Ferrariae atque Florentiae, adventumque salvum ex more gratulati, principum sitorum nomine percunctantur , quonain tempore, dc quanam via ad eos venire, praesentiaeq; suae fructum