장음표시 사용
331쪽
PRO DICI Us. Callica lingua prodidiste videtur,cum Parma dici vult scu
tum, quo pedites utebantur, quia e medio in omnes partes parestet. A sicuto igitur vel parma nomen aptius vibi est: quae colonos ac cives semper habuit nobiles, Martios, ac Mnimosos, ingenioq; ad literarum studia, dc ad reip. gubernationem non solum, sed etiam ad rem militarem aptissmo.
Quoru indolem ita depingit in Parma sua Iulius Scaliger:
Inventum media praeclarum nomen in armis marita quosis gens ignea Marte docet. Ingentum rap/dumfaciti flammatisr ab ira, Sed Piger in AEIulo eriorestinus amor.
Magnammo, rectum est non Histocuisse puriri, mrsiis, efficiis cedere turpepurae. Α prandio bigis & equis vecti, pergunt ultra sumen, ad suburbanum Ducis Ochivii, Castellu portis,muris, propu HAE gnaculis,atq; fossis profundis sumptuose munitu, ubi exci n m -- piuntur advenientes principes,magno cum applausu & so G πω.nitu aeneorum tormentorum. Plurima Visu digna monstra, turibi Carulo, atquc imprimis praetorium aestivum, ma- Praetorium gnificentissime ex quadrato ad regulam aptissime juncto Urim . lapide cum portis, peristyliis, & columnis marmoreis informam regiae nuper exstructum,i csplendent omnia intus piotiuis artificiosissimis, di opere icctorio inaurato statuisque antiquis summi precii. Nec minus in adjuncto Nym- Mymphaea. phaeo, quod hortos respicit, secellis & aediculis marmoreis exornato. Ejus pavimentum varietate marmorum versic . lorum liniae est pulchritudinis, opere musciario tessellatu. Scalae lapideae duplices,quibus in hortos descenditur, ab troque latcri fontium venis gradatim scaturiunt. Rupes in m dio Nymphaeo peralia e pumicibus asperis,lophoq; ero so,atq; saxis ex aquarum profluxu concretis, constriusia,co- rallis ac unionum conchis exornata, spumantes fontium t tices e sipecubus undequaque profundit. Instiper mirificcique delectant,atque intuentium oculos rζmorantur Trit nes,qui e buccinis suis aquas evomui, Cupidines in cygnis, di delphinis per aquas vecti. Qiud dicam multiformes conchas & cochleas marinas i quasdam crit pas dc rugataS, quasdam denticulatas , aut pectinaum undatas : cances-
332쪽
tatim reticulatas alias, leves alias,& coloriam punctis,uirgulis ae guttis distinctas. Totum diem detinet e spectatorem haec post t. His vilis cum deinde principes perlustrassent deambulando spatiosos dc excultos hortos, pomaria, labyrinthosinylvas, dc laureta, per urbem rursius vecti, ducunt Carulum Faliaesii fratres ad aedes consanguinei cuiusdam sui, picturis artificiosis, dc antiquis statuis ornatas: ubi per horulam quiescunt, harmonia musica, & rebus visendis detenti. Postea cum visitassent vicinam aedem facram D. Virgonis deiparae miraculis clarae,extructam elegantissime, . di donariis preciosissimis 'dornatam, ambo Principes pergunt ad Palatium viduae Farnesianae, ad choreas ibidem
praeparatas nobilium virginum ac matronarum. In eoque conventu tempus terunt ad caenam usque. Eodem vespere
posὶ caenam in palatio cum Lusitana principe sumptam, se Carulus, postridie proficisci cupiens, hospitibus suis gi
lias egit, atque discedend i licentiam impetravit. Decimo sexto Kal. Dec. mane sat is interfuit in maiore templo,quibus peractis, proseqtiuntur honoris caussa discessurum, cum magna pompa nobilium, Episcopus & Fabius extra urbem. Ubi cum his Carulus pro humanitate, atque omnibus ossiciis exquisite gratias egisset, Sc valedixisset,cum
suis AEmilia via Regium Lepidi prolectus est ad prandium:
vesperi Mutinam cogitans. Gubernabat eam provinciam, Alphonsi Ducis Ferrariae nomine. Cornelius Benti voltus. Jussis is erat observare Cartili Principis adventum, &omnia quae ad eum excipiendum, tractandiun, atque cum
honore per provinciam deducendum requirebantur , in promptu habere. Diligenter ac magnifice sungitur imposi-Reνιιι υ 1O munere, Caraeumque in finibus honorifice exceptum, Hae . magna comitante nobilitate Regium deduxit, Intrantibus fit applausus, & salutatio publica, cum seno magno dc se gore tormentorum bellicorum, in portis, maris, & propugnaculis: atque inventus in castro prandii sumptuosus ain paratus. Visum fuit tamen, dum menta sternuntur, &instruuntur triclinia, nonnihil eius civitatis nobilis ac perlam tae statum dc aedificia perlustrare. Nam populo frequens est, omnibusque reUus affluens:agro ubese foecundissim cavando ὀue cincta. Et antiquitate certat cum aliis vicinis urbibus.
Ra uera remisiaeviae item imptata Romanorum est Colonia, cu-
333쪽
jus celebrem M. Tullius, Cor. Strabo & Tacitus aliique veteres mentionem fecere. Sed quando primum et vel quorum
auspiciis deducta lit, non plane liquet. Quia tamen Regium
Lepidi ab initio semper nuncuparcim, plurcs opinantur a M. Lepido, qui AEntiliam viam anno ab U. C. D LXV I I. straverat, vel conditam, vel deditistam paulo post iste. Prandio dein expedito, citis quadrigis Mutinam pergunt, mediaq;
via cum Ruberiam munitistimum castrum praetervehun- Ruberiά. tur, Martio cum sbnitu ruborum aeneorum, eX propugnaculis fit magna transeuntibus gratulatio , estusis ad spectaculum per muros & aggeres, licet m pluvia, castellanis. Nec minore pompa a Mutinentibus excipitur Princeps, populo Misima. pcI omnes vias confluente, ductiisque est per urbem sum-nao cum honore, & hospitio cum suis excipitur in caltro, non sine bellicorum instrumentorum laeto concentu. Tractantur hospites ea nocte permagnifice, regio prorsiis sui n-ptu, atque recreant inter epulas lassorum animos musico rum artificum chori varii. Ne quid denique decoris abesset,
nobilitatis urbanae selecti juvenes plurimi praesto fuere periri clinia, qui ordine continuo mentis inserviunt. Est autem Mutina civitas verit ita celebritate pcrnobilis, Romanorum M.tm quippe Colonia crescente Imperio deducta simul cum Par ndo CLma anno V. C. D LXX. ut Livius lib. XXX I X. testatur. Nec DR
dubium quin siuccedentibus saeculis, Romano stante Impe- νη- μ' mo; floruerit admodum : cum frequens ejus apud historiae scriptores fiat mentio, doceantq hoc insuper antiquae mammorum inscriptiones, quae plurimae ibidem & pulcherrimi adhuc extant. Sed imprimis eam nobilitavit proelium civile Acruentum, quo ante ejus muros cum duobus cos L Hirtio & MMDnem e. Pansa senatus authoritas, & populi libertas funditus concudit: ciam M. Antonius, extincta C. Caesaris Urannide, dia scordiarum faces, D. Brutum obsidendo, resuscitaret. Cl des deinde pliues easq; exitiales, labascente Imperii potentia, barbararum nationum inundatione, Mutinam elle paLsam constat: quam D. Ambrosius in epistola quadam Ad Faui inum, inter deseitas ac ruinosas sui temporis Cisalpia hae Galliae ad 2Emiliam viam urbes numerat. Opinari igitur eam a Gothis & Langebardis sepe excisam filisse, haud est absurdam: cum diu tangebardorum temporibus deserta jacuerit. Qinibus Canili magni ejectis VictOIIa, atque Pi-
334쪽
pino eius filio Italorum rege constituto,tum primum hane urbem volunt quae nunc IEmiliam occupat, di nonnihil a veteris Mutinae in altiore loco positae ruinis distat) a fluudamentis suscitatam fuisse a nobilium civium reliquiis. Qui sublato barbarico metu, novi oppidi moenia ac portas, sitis, amicorum,atq; clientum sumptibus ac labore conmu-xere: quemadmodum Leander Albertus in Italie descripti ne, & Mutinensium annalibus narrat diffusius. Sequentidie cum mane saciis interfuissent, visim Carido principi, hanc urbem aedificiorum splendore decoram satis, populo, multisque familiis nobilium frequentem, S ab Hercule secundo Atestino Ferrariae duce valide munitam, nonnihil perlustrare,quantum temporis angustia pateretur. Sed di rum brevitas parum ocii dedit, cum maxime Bononiam ante noctem, dissicillima via, caeloq; pluvios b, esiet proficiscendum. Declarat itaque Bentivolio praesecto festinationis sitae causas Carulus. Quibus intellectis, suadet ille vehicula di carpenta relinquere, atq; equis conductitiis per ri miliae viae plana Bononiam, atque inde Ferrariam proficisci citius expeditiusque. Quod consilium cum placeret,equos celeres conquiri, ac praeparari mox jubet: prandiumque licet apparatissimum silmptum quasi in procinctu, dein equis eo n-scensis,.coenosam atque aquis profundam per a miliam festinant Bononiam. Nec fefellit ejus civitatis primitates C, ruti principis adventus. Patria etenim est Hugonis Ag thetaei, eruditione, pietate, prudentia rerumq; publicarum peritia praecipui viri: quem summae virtutes, ingenii antiamiq; dotes eximiae, per honorum gradus ad summi Pontificatus apicem evexere: uti jam pluribus annis religionis Christianae navem prudenter ac foeliciter regat, licet magnis tempestatum procellis saepe laborantem. Ab hujus igitur fratre, principe tum senatus,ac civitatis, atque urbis praefecto protonotario quodam qui legati Cardinalis Caesii absentis nomine gubernabat urbem cum equitatu praesidiatio, & urbanae nobilitatis magno comitatu, Carulus extra urbem excipitur. Hi cum summi Pontificis nomine, verbis solemnibus,ei adventum essent gratulati, tubis praecluentibum; de stipante latera utrimq; satellitio Germano, per urbe
cum illo pergunt ad Pontificium Palatium, ubi splendide magnoque cum honore cum suis tractatur ab urbis praefecto. Zoo by Cooste
335쪽
cto. Nam singula convivia musico concentu excellenti variorum instrumentorum recreare non cessavit. Sequentem
diem urbi magnificentillimae perlustrandae totum impenderunt , ipso p lecto atque fratris suin mi Pontificis filio cum magna nobilitate, principem bigis per loca visit digna deducente. Manepriusquam eumderentur Palatio, ut rebus divinis interessent apud Dominicanos, juventutis Germania eae qtiae crebra tum Bononiae studiorum causa degebao legati adfuere, Sc Carulo principi facunda oratione Latina,
praesente urbis praefecto, gratulantur adventum, atq; testam tur laetari vehementer juventutem nobilem, quod summi ordinis gentilem principem videant, optimo exemplo, morum,linguarum, atq; Virtutum cognoscendarum causa, difficillima licet anni statione,tam longinque peregrinari: prς-gredi q; sponte viam arduam laboriosamq; ut heroem tuae aetatis decet) caeteris sui ordinis juventutis principibus omniq; nobilitati: qua ad solidum immortalis glorie culmeperveniri sioler. sic Herculem labores non fiigitando, viam sibi in caelum aperuisse. Excurrunt deinde in laudes ipsius, domus ac familiae ab utroq; parente; & tandem declarant, principem Carulum a gente Germanica studio rum illius
academiae patronum adoptatum Hile. Quapropter majorem in modum suppi icant,uti Romam veniens, gratiam ac favorem sivim interponere apud summum Pontificem v lit,atque intercedere, ut antiqua Germanicae gentis privilegia a tot pontificibus confirmata, sed ante paucos annos objuvenilem quorundam studioserit errorem ab infenso quodam urbis praesecto suppresia dc abrogata gratiose restituat. Paucis respondit Carulus Latine,gratias agens pro hon ribus sibi decretis & habitis. Laudes quidem attenuans, ac minime agnoscens, patrocinium situm Germanis Germanum se denegare non posse,dixit. Ideoq; pro privilegiis eorum impetrandis intercessionem sitam Romae se lubenter apud summum Pontificem impensurum ; modo praesto sit ibi quispia,qui nationis nomine negotii expeditionem 1ollicitet. At illi, legatione ejus rei ergo, quae principe Romam sequeretur,essse decretam responderunt. His actis, ducitur a praesecto Carulus princeps ad DominatamOru fratrum te mis la,uti sacro interesset matutino,ubi a monasterii rectorib'umanissime excipitur,qui eum cum omni comitatu,sacris
336쪽
pR DICIUS. 2 snihil subsidisse judicant. Visintur aedes sacrae , D. Stephani
plurimis lanctorum reliquiis clara; D. Francisci, artificio constructa nobili: Item in reditu magnificum ac suinptu sum D. Petronii ex vario marmore tanti En juxta torum ac Palatium: quod animo majore inchoatum csse videmus, quam ut arvo nostro absolvi pro temporum augustia possit. Vicina cis huic academiae schola publica. aedificium pera plum ante paucos annos magnis impensis exstruetium ex saxo quadrato, quod architectonica symmetria pulcherrimum est. Scalae quibus ab ingrcilii primo scandunt ad interiora peristylia, quae ambitu quadraio profestionem vel artium diversariim auditoria circumvestiunt, spacios e Sccommodae, mira quadam elegantia detinent idi afficiunt ad-Venas : nee minus peristylia, cum auditoriis concinne pavi-mcntata,portae marmorum diversorum pulchritudine conspicuq; dc cetera omnia,que palatia quςvis structiiri magnificentia & laxitate silperare possimi. Α prandio rursiis, ne quid visit dignum praetermitteretur, alteriam ui bis partem magno cum comitatu perlustrant. Et quia serenus erat dies, ducitur a gubernatore Carulus princeps etiam intra umbem ad Apennini colles fritctiferos, hortis, vineis, Olivetis, atque pomariis circum quaqtie vestitos: Ascenduntque mmontem, ubi sancti Michaelis in silva nuncupatum mona- Coenob c sterium locupletissimum vilitur, novis ,-vetustis aedificiis S. R ichaesumptuosissimum. cujus templum atque sacraria cuncta, lis in se . marinorum nobilium omnis generis coim inis trabibus atque caelatura praeclara renitent. Altaria reliquiis Divum raris atque donatus preciosis augusta resblendent statuis, ii-gnis,tabulasque pictis artificio ad miraculum excellcnt bu .
Sedilia Sc subsellia sacrificum in lateribus templi di poli, fessi mia, ex ecamentis & scanditiis variorum lignorum illidio e elegant . commissa, picturam quandam elegantur ima rcpraesentant: uti castclla, turres, arbores, animalia, campi, monicS, ac regionum Plaore, nec non herbarii, ac florum minutiae sitis
coloribus vix penicillo postcnt aperito pictore diligentius exprimi. Haec Caruli 4tq; hospitum advenarum oculos animosque mirifice delectarunti ut & monasterii ipsius sim-ptuoia di magnifica aedificia: Imprimis bibliotheca libroruin tabularu omnis generis plena: nos mychus, i infirma-
Hii Sc caenaculu commune, i resectorium nunc appellant.
337쪽
Item conclavia & caetera omnia ad unguent facta , suisque supellectilibus apparata: ut praeteream hypetras, hortos, &pomaria excultissima: nec non fontes & piscinas Apenniani rivulis lympidissimis exundantes, & plicium saxatilium copia scatentes. Haec omnia visu pulcherrima. Sed imprimis juvabat ex eo monailerio Veluti e spccula contemplari non selum urbis situm, fora, templa,vias, turres, ac aedificia caetera magna; verum etiam Galliae Cisalpinae subjacentem amoenissimam planiciem summe laudatam a Polybio historiarum libro secundo, extentam a literae Graecae fbrma,quemadmodum eam Polybius triangularem depimgit. Ostendebat etenim sese a sinistris Apenninus,occidente ac Sardoum mare Versus cxcurrens. Unc Alpiu juga nivosa nubium specie a caelo depedentia prospectabantur, a fronte in septentrione ac orientem : a dextris autem ad meridiem, nebulis obductum Adriaticum pelagus a longe videbatur Alpes & Apenninum attingere,ubi Italiae latitudinem a temgo hic oblique transcurrit Senogalliam& Anconamusq;.
Hisce tribus limitibus decem milium ut Polybius asserit in stadiorum conclusi Galliae Cisalpinae campi regis fluvioruEridani amniumq; plurium ramis,atq, maeandris intersectici irrigati, mirificum ex alto praebuere spect icut iam Carulo principi & ejus comitibus , praesertim urbis praefecto Inom strante Ferrariam, Mantuam, Imolam, Mirandulam , aliasque circumjacentes urbes celebres multas: quibus subjecticampi, tanquam rosis aut floribus pulchriis sparsim distinguuntur, & ornantur. Vix satiuari aspectu, atque divelli ex eo loco ante noctem poterant. Eo vespere pol tremam in Palatio caenam praefectus urbis honoliticentiis me instruxerat, adhibitisque praecipuae nobilitatis urbanae convivis
musico variorum instrumentorum acroamate, nec nDnΟ-
anni humanitatis genere suos hospites exhilaravit,comiterque tractavit. A caena introductus in triclinium elegas puerulus, vix octennalis, & compte vcstitus , qui peritillime t studinem pulsans, sitavissimo chordarum concentu Princi-Pem attonitum,atque omnem coetiuP hora integra sere dcitinuit. Mane sequenti clim ab urbis praefecto Carulus discodendi licentiam accepisset, post Missae sacrificium in Palatio peractum, ab eodem ad secundum lapidem, honoris caussa,
iatellitio di equitatu prεsidiario comitante fuit eductus. I
338쪽
de celeribus equisFerrariam festinas,prandiolum media via velut in procinctu sumpsit, conscensisque ruritim equis dum pedite prosequitur iter; magna cum congratulatione ad quartum a Ferraria miliare fuit illi occinatim a legatis sui affinis Alphonii Ducis Ferrariar: qui advenienti principi, Θ ἡρη- comitatuiq; ipsius recentes & habitiores equos adduxere: Ferr r quo stagosis relictis, citius commodiusq; veherentur. Ipse Dux Alphonsus non admodum diu postea ad secundum quassi ab urbe lapidem cum magno equitatu & nobilium
turma venit obviam; acceptum a dextris Carulum principem deduxit. Sub noctem intrantibus urbem, e In S,pOrtis , & castello fit honoris caulla more bellico magnus applausus tubarum, & tonitrua ingentia cum ingenti fragore tuborum sive tormentorum aeneorum; uti Ferraria novo ter motu conquas ari ruisum Vidcrctur. Dux Alphonsus,
me hercle,nil praetermisit quod ad ornandum tractandum hqν-que charissimnm affinem excogitari potuit. Excepit ipsium, et omnemq; comitatum in Palatio suo,regiisque prorsiis et u mlis & impensis triduo toto peramplissime habuit. Famuli bΜ π έμ. tium & equos ejus qui biduo ante ipsisna advenerant, apud praecipuos urbis stabularios diversari laute, & omnia abum de his subministrari jussit. Carulum principem ejusq; c
hortem omni humanitate compleaeus, sua litorumque suavissima conversatione, exercitiisque iucundis quibuscumque continue recreare & Obicctare studuit. Mane autem perornato dc admodum. splendido nobilium equitatu stipatLun Carillum eduxit per urbem , & imprimis rei divinae vacandae causa, ad aliquod celcbre, nec non operibus ac , ornamentis conspicuuna templum. Et primo quidem die ad Carthusiano iuni coenobium in septis , quod quidem sumptuosillim una aedificium ante annos centum strux rat cic dotaverat Boisus Nicolai F. Atestinus Marchio, &Ferrariae regulus, ubi & sepulturam sibi instituit. Sequcimii die, qui Dominicus erat, solemni interfuere secro, in majore ad forum templo; quod musico concentu perageb tur, in maana populi frequentia, cum Caruli principis videndi caussa eo tota fere civitas confluxisset. Pol f sacrum ostendebantur aedium secrarum ornamenta, atque equis circumvecti per urbis praecipuas plateas, egregia quaeque aedificia, principum civiumque nobilium pulcherrima quae-
339쪽
que palatia perlustrabant. Atque eadem opera visitarunt ossicii caussa Leonoram Alphorci Ducis serorem . Sc Alphon stim ejus fratrem, qui ob imbecillam veletudinem domi se tum continebat ab aulico conisrtio secretus. Resplendet Ferraria Padi ad ripam ab Oriente & meridie posita, pulchris & egregiis aedificiis, peramplis Jc apertis plateiS : quarum praecipuas Leonellus Marchio primistat coctis
lateribus stravit. Magna pollet nunc aemporis nobilium familiarum opulentia, atque civium locupletum frequentia; nec non celebris est gymnasio litterario publico diiciuplinarum omnium, a Friderico II. Imperatore Bononiensium in contumeliam instituto. Qinimvis igitur non sumosis aut cariosis Trojanorum, Graecorum, aut Romanorum imaginibus superbiat nondum enim mille sunt anni,quod. primum cingi muro coeperit, Imperatoris Maurici auspiciis ab ejus exarcho Smaragdo,uti Blondus & Volaterranus asserunt) tanta tamen in hunc usque diem incrementa, principum suorum cura sumpsit,iantisque ornamentis C polita est, ut inter principes Italiae civitaris merito non poet1lremum locum obtineat. Crevit enim mirifice sub inclyta gente Marchionum Atestinorum, maxime Nicolao icrito, di Hercule primo, tam opibus, quam publicis aedificiis ; deo ut de hujus urbis laudibus non ficte, non inepte poria egregius Julius Caesar cecinerit: Inia A qua statutos itur Ferraria caelo,
Sed haec de Ferraria satis, quando de hae alii multo plura facunde & curiose scripserant. Itaque huic pulcherrimae urbi visiundae singulis diebus antemeridianas horas aliquot principes impenderunt. Pomeridianum vero tempus uti variis oblectamentis transigeretur, Dux Alphonsius sat 'listitim git. Monstrata Carulo & hospitibus Palatii insignia at Liarathe que regalia ornamenta: item novi castelli struinarae magni ea Palam ficae & silmptuosiae : bibliothecae novae praeparamenta exima. mia:magna vidulicet Veterum uianu cripioium librorum
340쪽
PRODICIUS. 2 scopia,atque, rissimae antiquitatum reliquiae, nimirum statuae marmoreae artificii singularis signa tabulae, tigilla aerea, ac marmorea; item nummorum antiquissimorum dc et gantissimorum ex auro, argento,oc aere omnis generis .item gemmarum caelatarum capsulae plurimae, quae toto quatriduo exacte perlustrari non pollent. Multa ex his collegerat adornaraim b: bliothecae Pyrrhus Ligorius, arctraiectus ingeniosissimu dc antiquitatum lituitosillimus .periti stimusque vir. Multa bibliothecae praefectus Aiurullinus Molitis, quem coanociere propter lingularem dolirinam huma nitatemquc summam, Coronae Pighio imprimis gratum fuit. Gavisus etiam vehementer est, quod repperiticet ibidem bona fortuna valentem ac sanum Pyrrhum Ligorium, quem ante multos annos Romae famillariter noverat.
Ab his permissum quidvis enotare di exscribere quod prin-eipi. atque ipsius studiis congruum videretur. O ,ς 4ς m batur illi instrumentum Langebardicis literis peregrini c ἡ exaratum, ex antiquissimo volumine papyraceo descriptum, venditionis fundi cujusdam cum designatis inanio-Yibu, ut instrumenti ipsius verbis utar evrum quς pςςV i Ari- ω, lio, finibus, terminis, limitibusque suis Omnibus, Scum i, i, omni generaliter jure, instructu, instrument que tuo sis, bia ciniis emptoribus per aes &libram iactae orna subicriptio- nibus testium. Ex quo juris antiqui firmulae , dc Vexyst H--. Latinitatis phrases haud contemnendae animadverti po- terant. Temporis de ocii angustia Pighio haud permisit
tam multa quam desiderabat, exscribere. E gemmarum ataque nummorum argumentis quaedam singularia enotare, dc epizrammata pauca e marmoreis aeneisque tabellis excerpere illi contigit. Quorum nonnulla ab eodem milii communicata, studio rum antiquitatis ingratiam , hic adjicere non pigebit.In aenea tabella ab ara,&signoJqvis de,