장음표시 사용
351쪽
dio caeci F. coss anno post R. C. CD CU. Habitaque do
inceps est ea Colonia velut propugnaculum adversus Gallos in eo limite; quo etiam plerumque Romani duces, qui Galliam , aut ulteriorem aliquam provinciam sertiti ruerant, diem conveniendi ad signa militibus post delemim dicere, legionesque inde in provinciam ducere solent, ut ex Liviana historia manifestum fit. Nominis etymon a leone,' vel Hercule, aut Marte qui deducere volunt, Anniana stamnia sequuntur: mihi potior visa sententia, qua plures opinantur a flumine quo alluinir Arimino nomen traxisse, cujus Strabo & Plinius mentionem faciunt. Ab initio Picentium fuit , postea his devictis, dc ab Ap. Claudio triumphatis clim ab AEsi ad Rubiconem protulissent Imperii fines, urbs Umbris attribui coepit. Quae in planitie sita foecundissima, ab ortu & occasu frumentarios habet campos; a meridie hortorum, olivetorum, vinearumque plenos Apennini colles, a septemtrione Hadriaticum mare. Quare rerum omnium ad usum hominum abundans est. 2Edificiis novis est pulchra, 5c commoda. Inter quae palatia simiquaedam silmptuosa majori ex parte a Malatestas olim umbis principibus condita. Item fons in foro marmoreo a tere , ac parergis omnibus ornatissimus, atque siphunculis pluribus dulces ac limpidas evomens aquas. Haec placuere Carulo, & ejus comitibus, quibus item monstrarunt castrum,curiam,theatri lateritii antiqui reliquias ingentes versus mare, pontem marmoreum ex quadratis fixis grandiabus in Arimino flumine constructum ab Augusto, qui Fl miniam viam 2Emiliae, urbemque stiburbio jungit. In longum ducentos pedes arcubus quinis innititur, in latum p des quindecim sabet. Ab utroque latere spondis marm reis opere Dorico pulcherrime laboratis munitus est,in qu rum una magnis literis insculpti leguntur tituli Imp. CaesAugusti , in altera e regione Tiberii Caesaris; ex quibus colligimus anno post urbem conditam DCCLXXVIII. C. Calvisio Cn. Lentulo cog opus hoc abfblutum fuisse,qsiod Augusti auctoritate Flaminiam sumptuosissime munientis inchoatum ante fuerat. Monstrantur & antiqui portus vestigia, modicis quidem nunc navigiis aptus, & armnis oppletus: sed quam splendidus & amplus olim fuerit, ostendunt Carulo Principi perstructuram magnificentissi
352쪽
PRODICIUS. Is mi templi D. Francisti, quod ex marmoribus antiqui portus Aliminensis Sigismondus Malatina ejus urbis primceps quondam exstruxerat. A meridie quidem cum pra dio sumpto profici scerentur Pisaurum versus , in transitu viderunt vetustissimum ac imprimis elegantem arcum marmoreum Augusto Caesari in via eositum, in ejus septimo consulatu, cum jam octavum delignatus ellet, quinque cci
leberrimis Italiae viis, consilio senatus, populique Romani ri
ex voluntate munitis; quemadmodum Corona Pighius ex elogii fragmentis in arcu adhuc extantibus colligere Vid batur. Atqui constat ex his postremam non suille Flaminiam, quam Augustus, teste Suetonio, sibi desumpsit ab urbe muniendam Arimino tenus: cum reliquas triumph
libus viris ex manubiali pecunia sternendas distribuisset. Ad hujus beneficii publici memoriam propagandam, plureS γttam nummos antiquos cusos reperimus, cum Augusti effigie & titulo ab una parte; & ab altera cum arcu dithytaeo, vel bifori, id est, duarum portarum in via seper pilas fornicata posito, in cujus supremo fastigio Victoria quadrigam
triumphalem agitans expressa videtur: di caussa tanti h noris adscripta his paucis verbis: QRO D. V . ΜUNIT AE. SI rq T. Cujus quidem arcus marmoribus prorsus
omnibus spoliati reliquias magnas in eadem Flaminia via adhuc extantes Romam pergenti Carulo principi post aliquot dies ostendit Pighius. Hine relicta a dextris Flaminia littus sequuti ad XU. lapidem in Catolica vico pernoctarunt. Nec datum fuit videre ruinas, atque muros, turriumque ac aliorum aedificiorum fastigia submersae urbis, quam concain ab amne vicino quondam appellatam suisse perhi- cinc . . bent. Etenim ventis ac procellis inqui tum mare littor, tum inundabat, atque ruinas obtegebat. Postii die mane cum properarent Pisaurum, Dux urbi natium N. licet atratus & lugens ob patris si ii N. prudentissimi atque optimi
Principis mortem, cum magno tamen nobilium comitatu Carulo extra urbem obviam venit, oc exceptum humani Lsime die illo detinuit omni genere comitatis. Ubi descenderant equis in palatici,confestim officii caussa perrexere simul ad gynaeceum, ut Carulus non prius visas affines Principes, Victoriam Farnesiam, Parmensium Ducis Octavii serorem viduam matrem hospitis sui, & ejus conjugem Ducis Ferr R 3 riae
353쪽
riae serorem N. salutaret. Sacris deinde peractis, ad horam - usque prandii conversatione suavi in perlustrando sumptuo ac perornato palatio, atque hortis cultissimis operam impenderunt. Atque resecti postea splendidis epulis, a meridie circumvecti equis urbem ejusque arcem ad libius a Joanne Ssortia principe conditam; munitiones ac propugnacula a Francisco Maria, & Guidebaldo constructa; necnon villam extra muros sumptuosissimam, item ardes. sacras, ac monasteria, aliaque visit digna Carulo principi 'sura ἀέ- ostendunt. Est etenim Ριsaurum aedificiis atque plateiss Ff ρ- perelegans, mercimoniis dives , emporiumque Italiae cele- 'Dre, ad cujus nundinas frequens mercatorum fit concumsus ex variis provinciis statis anni temporibus. Portus tamen urbis Illius, propter vada, & arenas, onusta & majora navigia non admittit: ut ab agasonibus ac mulion,bus, qui merces invehunt, magis quam a nautis urbs frequentetu .
in ν ρ ρ Colonia Romanorum simul cum Pollentia facta est anno post urbem conditam DLXIX. P. Claudio Pulchro, L. ρη-I Porcio Licino cossi quadriennio post Bononiam deductam,
uti Livius & Uellcjus Paterculus auctores sunt. Eandem paulo ante bellum Actiaeum, cum eo M. Antonius III. vir colonos rursus deduxisset, terrae hiatu absorptam periisse, Plutarchus in Antonii vita memoriae prodidit. Ulia civitate, principes in palatium reversicdm essent, ostendit Dux C Ar' rulo patris siti armamentarium , bellicorum instrumen
Num P . torum, armorumque elegantissimorum copia & Varietate se ira instructissimum, quarum rerum contemplatione mirifice
hic delectabatur. Eodem vespere Caresus post caenam ju- cunde transactam hospiti principi pro omni humanitate quam maximas agere gratias, & excusare festinationis suae neccsstatem, flagitareque licentiam , qua prima luce sequenti ulterius proficisci posset. Caelum atque brevissimos anni dies non ferre longas moras, grave & molestum iter restare; nec non Apennini juga, difficilesq; vias propediem occursiiras. Apud perhumanum principem caussae &excusationes legitimae Iocum habuere: non tamen jejunos mane dimittere hospites judicavit convenire. C ims cristetitur scquenti diluculo inte uislsent, prandium ac epulas in palatio rcppererunt apparatissimas : quibus refecti, priusquam equos conscendcrent, ad g naeccupergunt. piebati etcnim
354쪽
. PRO DICI US a 63l etenim Catulus ex ossicio matri atque con jugi Ducis, atanibus suis principibus, valedicere, suoque & parentum nomine quaevis consanguinitatis & amicitiae obsequia per manter praesentare. Quod cum civiliter admodum secisset, comitante Duce cum magna nobilium hominum sequela,
ad primum usque lapidem est eductus. Ubi valedictis omnibus, ipse cum suis recta per Fanum Fortunae, atque inde per littusSenogalliam eo vespcre proficiscitur.Fanuin quidem a Gna. celebri quondam Fortunae templo nominatum oppidum non ignobile eit in via Flaminia positum; in agro bono serti lique ,oleo persuavi, frumento vinoq; praestantissimo abundanti. Coloniam eo deductam ab Auguilo colligunt plures, cum is,ut Suetonius scribit, duodetriginta Colonias deduxerit; & ab ipsius nomine hanc coloniam Iuliam Fane- Iutia Faum strem appellata antiquitus fuisse,pomponius Mela & plures stris. antiquae inscriptiones tellentur, quae ibidem opcitor sitnt. Eandem ab Augusto cinctam muro & a Constantini Magni filiis Conllantio dc Constante restauratam fuisse, demo
strant linuri vetusti reliquiae,& arcus marmoreus portae, qua per Flaminiam Roma ventcntes intrant,pulsa errime & magnificentissime cum suis titulis elaboratus: qiii intiner fere ad Pii secundi Pontificis Maximi tempora permanierat. Tum bello contra Fanensis tormentis sere dirutus , cujus tamen erigies in proximo sacello Divi Michaelis ad rei memoriam in culpta parieti est, impensa publica Fanensium. Apparent item in oppido marmora cum titulis vetusta aedis Fortunae, aliorumque publicorum aedificiorum vestigia multa: quamvis Gothicis variisque cladibus aliis saepius destructum scierit. Hinc profecti per continuas pluvias, Flaminia relicta. Cum Metaurum transissent, ostensia a dextris Carulo non multis parasangis inde sita in eo tractu loca,cruentis proeliis insignia,& magnorum Ducum victoriis celebria : ub1 M. Livius salinator, & C. Claudius Nero Conse- Metaur ustes Aidrubalem Poenum Annibalis fratrem acie victum Oc- suetius ae ciderunt, ad Metauri ripas. Quae clades Annibalem, viso no=um ela- fratris capite, de sortuna Carthaginis desperare cocgit.Item de non M. H'terius , quibus in campis Totyla Gothorum rex cruento AG proelio sit su peratus a Nai siete eunucho, Jumniani Impo thoum rex ratoris legato: cujus ista praeclaia victoria justum Gothi- a Nar Go
355쪽
cum ab Italiae cervicibus sublatum suit, cum Totyla graviter saucius e proelio in Apennini juga fugiens, non procul a
Tiberinis fontibus ad capras, velut a Procopio lib. m. historiae Gothorum narratur, vita decessisset. Senogallia principem Carulum invitum die toto sequenti detinuit tempestatibus impeditum: eo quod continuis imbribus aucta rimmina transitum equis curribusque negabant, atq; Vias pontibus sublatis, invias reddebant. A legato, ministiisque,quibus ab Urbinatium Duce cura m ndata erat deducendi ad Irovinciae fines principem hospitem,nihil praetermissum ique est, quod ad eum cum tuo comitatu honorate siple dideque excipiendum atque tractandum pertinere vidari poterat. Et quamdiu Senogalliae moram trahere cogebantur , exquirere cuncta, quibus in sequentem diem ejus iter expediri posset. Interea laboratum, ut quovis avocament rum genere dies hilariter & iucunde transigeretur, ne to gloris morae taedio atque molestia Carulus afficeretur. Non defuere latrunculi,orbiculi,chartae.vel luseriae tabulae. Momstrata hospitibus arx, portus, & quantum per aeris intemperiem licuit, quicquid n oppido vel circionquaque visu dignum erat, perlustrabatur. Est quidem oppidum celebre& pervetustum, Sena prius a conditoribus Gallis Senonibus ; dein ad differentiam alterius ejusdem nominis,quae in Epitria est, Sena Galliae nuncupata, cum adhuc Ad sis fluvius Italiam a Gallia Cisalpina d licerneret. Hinc P. Dolabella consule Senonibus ad internecionem extinctis, eorum quesis Hia agris occupatis, Romanorum est Colonia facta simul cum colonia A. -&Hadria; quo fere tempore, inclusis Umbris, Ita Misis, inis bae limes ab insit ad Rubiconem usque productus est. Maria cum Livium Salinatorem consulem cum exercitu adversus Asdrubalem Italiae ingruentem Senae consedisse, di quing tos inde ferme passiis hostem ab suisse constat,cum C. Nero collega maximis itineribus profectus e Lucanis cum expedito sex milium peditum, & mille equitum exercitu nocte veniret illi auxilio : Tunc junctis viribus altero moas . die fugam ultra Metaurum molientem Asdrubalem cum toto exercitu trucidarunt, ut ante diximus,& Titus Livius pulcherrime libri XXV I I. fine narrat. Kalendis Decembribus cum sacris interfuissent, prandio refecti a legato D cis ad fines provinciae ducuntur. Cui cum amantissime,
356쪽
gratiis actis, valedixissent omnes, Carulus cum suo comit tu Anconem verius i ngenti equorum cum fatigatione di i
bore per pluviam contendit. Et impeditum diu tenuit ZEsis , . c.,
aquarum immense copia exundans, dc admodum rapidus, cujus vadum cum quidam ex ministris tentare Vellet, pene lsubmersus est. Altius igitur relicto littore ripam ejus citacumvagari atq; trajicere tardius occidente jam sele coactus est: ut hora tertia noctis per denses tenebras, iniquissimasq; vias, tandem ad faces Anconem intrans in hospitium pervenerit. Praefectus ejus urbis N. consanguineus fiammi Pomtificis ut primum mane sequenti intellexit adventum principis ; pensitare ac operam navare coepit, ut eum ex diversi fio publico traduceret in Palatium. Carulus autem commodum sic setis hospitium nactus, cum male affectum fi ligatione pridiana corpus,atque non sine febricula se valetudine languidum sentiret; ex suorum consilio decrevit, uno vel altero die in secessii & quiete vires colligere, atque familiari diaeta sinitati consulere. Qua in sententia perstitit, invi- . tamentis omnibus reiectis: quamvis ipse praefectus postria die veniret ad eius hospitium cum comitatu magistratuum,
atque senatus; hortarriur,rogaretque majorem in modum, ut migraret in Palatium: amplecteretur commodius atqucissilubrius domicilium , cuncta ibidem fore ipsius arbitrio ac voluntati obsequentia. Clim tamen aegre persuaderi, animoque ipsius adverseri mutationem intelligeret: obsecundandum ratus, instare desiit; declaratque, se nihilominus ossiciis omnibus summi Pontificis benevolentia,sua1nq; simul
observantiam testari usque velle. Egit Carulus quam maxumas potuit gratias,atque animo quam corpore robustio amicitiae & familiaris coversitionis caussa cum praefecto per-gcre ad lacrum, eoque finito, partem urbis ante prandium pei ustrare voluit ejus visendae cupidissimus. Est quidem Ancon ut antiquitate, sic dc opibus, pulchritudine, atq; emporio, propter portus commoditatem, celeberrimo, famosidc insignis,ideoque Graecorum, Illyricorum,ac Pannonum, immo totius Europe gentium mercatura continua frequemtatur. De ejii, origine consentiunt auctores vetusti ac fide
digni Cor. Strabo, C. Plinius, atq; Solinus,Graecam urbem esse, eamq; Syracusios ob Dionysii Siculi tyrannidem profugos condidisse. Falluntur, qui Dores ejus conditores ar-
357쪽
. . bitrantur suisse, Juvenalis Poetae versiculo decepti, quod .i Doricam appellet Ancona, ludens in rhombum ingentem bis Domitiani earlaris, selyra quarta:
Non animadvertentes venustb poetam una illa voce primam urbis originem, atq; simul vetastam civium linguam denotare,qua Syracusii conditores, ut & Siculi fere omnes, antiquitus usi sunt: quemadmodum, Theocriti, Moschi, Epicharmi, Syracusanorum poetarum non solum scripta testantur, sed & antiqui Siculorum nummi plurimi adhuc extantes Doricam eam fuisse. Colonia Romanorum quando iacta fuerit, non plane liquet. Verisimile est, post Tarem tinum bellum circa annum urbis CDXXCV. Devictis a P. Sempronio constite Picentibus,&Italiae finibus ad .aesim amnem usque prolatis , Anconem in limitibus colonos fui sic deductos. Constat quidem ex Plinio Coloniam Siculo-
rum primum fuisse tui libro III. cap. X m. in Piceno Nu- ς manam a Siculis conditam scribit, Zc ab iisdem coloniam se Ancona, appositam promontorio Cumero in ipso flecten- - Anean iis se orae cubito. Hinc Ancon Graeca voce dicta fu it, quod dicta. dc urbs, dc promontorium sorma cubiti sic incurvent, diportus stationem tutam faciant. Agrum vero postea Anc nitanum per Romanos limitibus Gracchanis per centurias in jugeribus assignatum colonis fuisse, variorum auctorum veterum liber de limitibus memoriae prodidit. Itaq; si1b Imperio Romanorum hanc urbem ob portus oportunitatem semper admodum floriuise, nictores multi demonstrant. Huo Ana Cujus quidem portus Trajani Aug. impensis magnificen- ωλυωπών. tissime restaurati ingentes Jc praeclarae adhuc extant reliquiae : quarum visendarum caussa princeps Caresus, atque praefectus urbis sacris peractis magno cum comitatu perrexere per urbem aedificiis nitidam, & opulentam mercatura, di negotiantum inquilinorum frequentia copiosam. Quae opposita promontorio Cumero,mari atque oportuni stimo portu a Septentrione clauditur,portis,propugnaculis,atque muris undiq; munitissima, summoru Potificum indastria. Portus quidem ille capacissimus cum naturaiac promotorii
358쪽
situ,tum opere atque arte Veterum clausus atque adeo tutus est; ut inter primos atq; pulcherrimos othis terrarum adhuc celebretur : quamvis horum atque superiorum temporum supina negligentia, turpique avaritia quibusdam in locis oppleatur. Extant adhuc magna ex parte marmorea iepta, quibus undique vestitus fuit. Item suis interstitiis columnae, ad quas naves alligabantur; gradus item perampli, per quos ad
aquas descenditur, nec non onera ac merces extrahi e navibus evehique in terram solent. Habuiste jaciosas porticus rori multis columnis innixas,cognoscimus ex nummis antiquis, mn in honorem Trajani exculis, in quibus portus ejusdem for on moma emgiata visitur,& qualis olim fuerit, cum Neptuni si mgno arundine coronati in undis ante fauces decumbentis Imp. juxta delphinum cum navis gubernaculo in dextra. Apparent catenae duplices, quibus fauces occludebantur, &in ipso portu quinqueremis praetoria, celoces, triremes phalela, aliaeq; naves multae. In ejus medio inter porticus noscitur
arcus ille sublimis, quadrigis dc trophaeis in fastigio onu- Αν-nastus; a senatu populoque Romano in ejus beneficii memori--poriam Traiano ibidem erectus, & adhuc temporis extans: qui tu ρώlcher- licet quadrigis,trophaeis, imaginibus,signis, litterisque Mne- νι-- is inauratis, omni Susq; 1uis ornamentis sit ipoliatus quem- eι- δεμνα admodum ex vestigiis, in quibus aenea signa, literae, pare nis. ga, aliaque sigilla mai moreo operi si iis locis plumbo serroque in fixa suere, colligimus non minus tamen, quali nud*Veneris simulachrum quoddam eximium Carub principis.
vliorum orie spectantium oculos in admirationem rapicbat, atq; detinebat. Dum scilicet accurate considerant ejus molis artificium pulchritudinem ac justain summetriam partium. . Quandoquidem numeris omnibus abiblutissimum corpus illud marmoreum paucis immanium lapidum coriis, id est, ordinibus in altum aequa crassitudine evehitur: atque tam frontis, quam laterum undique scenographiam perfectissimam venusta cum quadam eurythmia repraesentat. Idque imprimis eximium Pighio videbatur,arcni tectiq; summam peritiam atque lecuritatem ostentabat; quod arcus ipsius liartes, & ornamentorum membra quaeque; nimirum sty-obatae, atquc spirae columnarum; itena capitulorum abaci,
plinthi, echini, flores , ac tentae; nec non sestigii ὁcapsidum Projecturae, fluctae, coronae, zophori, triglyphi, cymatia, si-
359쪽
ΣεI HERCULES mae; sic Zc titulorum tabulae, & quidquid est appendicum;
quibus arcus honorarius similis exornari sblet, non foris adiuncta; sed ex vastis marmorum quadris,e quibus totum mpus costat,sint simul exsculpta, dc artifice manu ad amussim expolita,coagmentataq; tam concinne; ut inter quadrorum commissuras ne cultelli mucronem quis inserere posset, de ex uno Parii montis saxo totus arcus excisus a longe vide tur. Elogium, quod detractis aereis inauratis literis in arcus fronte supra apsidem extat,caussam declarat,cur eo lociTr iano Aug.ejusdemque coniugi Ρlotinae Aug. & seroti Marcianae jam tum inter Divas relatae in honorem exstructus fuerit. Nec ingratum fore studiosis autumo, idipshm hic subtexere a Corona Pighio exscriptum correctius, quam Rquibusdam aliis scriptoribus publicarum fuit.
PORΤu. Tu ΤIOREM. NAVIGANTI Bus. RED-ODIDERIT.
Clim iis c atq; alia in portu digna visis considerassent: imstante meridie reversi per urbem,in transitu domum mere toriam , aliaque locorum ornamenta perlustrarunc Denique cum serenus dies invitaret vehementer, const.tutum ex
sententia ac desiderio principis Caruli,ut sumpto mox prandio , rursum simul pugerent ad arcem Anconitanam, & ad portas, ac propugnacula nova ridenda, quibus adversus piratarum Turcarum impetus ac insidias urbs illa munita recens furrat: primum Clementis VII. dein Paulli II i. a que successistum Pontificum auspiciis, atque maximis impensis. Monstrat praefectus Carulo principi, quanta tum eo loci industria, E quo portum ac mare tutari, urbem ObserVare possit, arx illa munitissima constituta fuerit. Sic ille dies dulci in conversatione cum praefecto transactus est. Sequenti licet imbecillior Carulus,non detractavit tamen scandere Cumerum promontorium; montem Anconitanum appellat Plinius, & a meridie rebus videndis horas aliquot im- pendere.
360쪽
PRODICIUS. 269 pendere. Visitarunt tum cathedrale Divi Cyriaci sinum Tempiam .
antiquum, marmoribus raris, atque structura sumptuosa Θ peramplum, dc eximium: aperta fiunt advenienti principi tam mo-iacraria, monstrataeque quam plurimae Divorum reliquiae, ro promomac donaria preciosi, quae pietatis ergo ibidem couservan- oras.
tur. Non procul inde in promontorio Veneris aedem sui se ex Juvenalis poetae citatis ante ossibus palam fit, cujus nullae nunc visuntur reliquiae Ex alto ibidem Carulo volupe fuit contemplari spaciosa maris aequora,urbis atque pΟ tus curvaturam ac situm; per continentem Apennini iuga, A -- citi promontorium hoc ita cohaeret, ut nonnulli eum illic M. Lfiniri memoriae prodiderint. Ramum quidem Apennini esse, ctedi facilius potest, qui hinc ad Garganum per oram Hadriatici maris, atque inde in meridiem ad Leucopetram Bruttiorum promontotium perpetuis jugis in Epiroticum mare procurrit, ac veluti spina dorsi totius Italiae continentem roborat ac firmat. Monstrantur principi Carulo vicinae civitates, atque circumjacentia castella & oppida: sub Iromontorio ad littus Sirolum, nobili nunc etiam vino ce-ebre, quod etiam a Plinio Anconitanum vocatur, de inter generosa numeratur. Inter Apennini montes Urbini & Αu-,imi, aliorum oppidorum situs dedarantui. Cingulum T. cingialia T. Labieni ad Miuonis fluenta in colle positum; qui C. Caesa- Labiens. tis procos. legatus in Galliis, longo bello tantum sibi corutaserat ex praedis divitiarum, ut oppidum hoc privata impensa condiderit; cujus oppidi imaginem nummis argenteis expressam cum ejus titulo non semel vidimus. Invidi fas ejus opes taxant Cicero & Valerius Max. Silius, & Dio Nicaeus, aliique. Sequens dies, qui dominicus crat, rebus sicris , & quieti datus: altero Carulus princeps a meridie per XU. miliaria Lauretum usque proficiscitur, ubi inclytum religione fanum Divae Mariae Dei parae Virginis Viib L .rammtur, peregrinatorum concursu ab universis Christiani orbis γ. l. D. regionibus eo confluentium mirifice frequentatum pieta- - τι tis & votorum causa. Silva olim laurea in colle ad Musim Misis meis nis amnem inter Ricinetum & mare,a qua Laureti nomen: -- iri eodemque colle, sunt qui opinentur, cupram Tuscorum
oppidum cum antiquissimo Junonis Cupranae delubro Gi nc fuisse. Nunc victis, vel potius oppidulum, muro, fossis, & αρ- turribus cinctui hi, atque propulsatoriis armis instructuin abunde, I