장음표시 사용
361쪽
abunde, ne piratis, ac Turcis, impioVe militi; ut antea, aldireptionem pateat: Utque tuto, commodeque nunc habitetur, & advenas hospites laute mundeque in diversoriis e ,. c: piat,& tractet. Templum ipsum ex quadrato saxo sumptu, atq; ma nificentia sublime & peramplum cst: in cujus in G dio iactosanctii in illud Divae virginis conclave per summam
is religionem ab advenis aditur, conclusiim sacello marmoreo quadrato, sculpturis artificiositisimis extrinsecus elaborato; tam laxe tamen, ut novum hoc opus veteres & ob Ioletos ipsius conclavis muros nusquam contingat. Atqui opinio, ne prorsus receptum , &reipia constare tradunt; divini ni
minis hoc fieri nutu, ut parietes illi, intra quos nata educa,taq: fuit caelorum regina semper virgo Maria, dc intra quos, archangelo Gabriele nunciante, ipsa Dcum ac hominem
concepit, operarias hominum manus non admittant, renoia
vari, ac ornamentis ullis vestiri nolint. Nec ambigunt pi rum animi, quin divinitus id ipsum conclave per angelos eoiranslatum e Palaestina fuerit; cum propter gravissima scriptorum hac de re testimonia, tum miraculorum crebritate - perculsi, quibus locus iste jam a tot saeculis inauguratur, &illustratur indies. Obstinata dc saxea corda possent mollire primo ingrellu, & ad venerationem loci impellere, tot i 'signia miraculorum documenta, atque donaria votiva per templi parictes,columnas,larnices,atque tholos circumquaque si ispensa; veluti statuae, signa, imagines, arma, exim viae, velles, aliaque in lirumenta infinita, simul cum tabulis pictis, scriptisque: quibus singulis luce clarius ostcnditur,& memoriae mandatur; quam pro salute humani generis inexplicabilia suae potentiae signa palam Deus Opi. Max. ostendat, qui suo nutu cuncta regit: dc ut in locis sibi pie dedicatis facile prosperet atque perliciat bonae voluntatis conatus; gloria dc majestate domum suam adimplens, in qua nomen & cor ejus sui Solomoni regi est oraculo pollicitiis cunctis diebus permanet: quo in preces implorantium
eius auxilium, cum auctario praesertim intercessionis gratae Divae virginis,matris ita aliorumq; cohaeredum caesellium quorum hie imitatores. esse debenuis oculis apertis & arrectis auribus attendat. Jam vero quam obnixe succurrat in rebus desperatis; cum ibi, tum ubiq; terrarum multa miraculorum milia documento sunt: quae tanquam in speculo nobis
362쪽
nobis etiam repraesentant, quam non repudiat advocatos nostros; & quam temerarium sit, ejus exquirere consilia in
eligendis sui cultus locis. Sed historiae nostrae filum pros qua r. Carulus postridie mane cum sitis ad templum pergens ab hierophanta atque symnystis honorifice excipitur. Cui,duivi sacrum paratur in altari, quod est in ipsius conci vis augusti medio D. Virgini erectum uenil aliud, profecto,
per templum,quam tragica,multiplicia l, humanarum calx mitatum pegmata tanquam in theatro quodam perlustravit. In quibus tamen semper benignus ille Deus απιννῆς felicem, cuicumq; tragoediae catastropheni
posecrat. Verum quis varios rerum castis memorando de- H---1cribet diluvia, tempestates, naufragia, fulmina, terra m νώm Gela tus, ruinas, praecipitia, lapsius, ossifragia, morbos, caedes, la- mirariam trocinia, licas, carceres, laqueos, furus, & infinitos aerum- fiammis sivinarum crateres,quos nobis in hac lacrymarum VallenOVerca rietin.
nuna propinat Z sed ut poetae verbis hoc concludam: , , Non mihi si lingua centumsint, oram centum,
Queis non selum apud inseros sumimina numen sua imstitia noxas vindicat : sed quibus etiam hic nos delirantes
sita clementia in ordinem redigit, coelo nos reservare cupiiscns. Dcus etcnisn nobis fortunae calicem miscet ad salutem.
Cum deinde sacris interfutilet princeps Carulus,ostensa sunt illi singulatim precio a & rara principum atque magnatum donaria; quae religionis, ac voti causa Divae virgini matri in sacrosancto illo delubro dedicata fuere. Sic item in sacrario vestes ac vasa ianctiora ex auro & argento, gemmis, & uni nibus onusta. His visiis,cum &ipse munus sivum rite delu bro Virginis obtulisset, atque sacrificis ob humanitatem &officia prompta gratias egisset, prandio propere sumpto, eodem vespere Maceratam usque proficiscitur per Ricinetum
Emporium, recens ex vetustae urbis uel viae Bacinae reliqui is excitatum, ex cujus interitu ac ruinis etiam Maceratam
exurrexisse volunt. Cujus urbis ab Helvio Pertinace Aug, perampliter olim restitutae lateritium amphitheatrum ingens in ripa fluminis Potentiacialiaque aedificiorum magno-
363쪽
rum vestigia Carulo principi in itinere per agros a Pighio
monstrata sent. Inde per Tolentinates atque Camertes in
Iri ab umbriam, biduique itinere per denses Umbrorum imbres
ι-ιγώ- Fulginium perrexit, ex Fori Flaminii vicini ruinis , ut qui- ἀ- dam autumant, extructam a Fulginiatibus,ex agro Tudertino sedem eo transferentibus, cum Flaminii Forum Langebardi desevissent. Nunc oppidum , mercatura dives, nundinis valde fiequentatur. Hinc die sequenti sereniore caelo juvabat e via Flaminia per cultissimos Umbriae campos & colles ducta, contemplati utrimque laetissimos firmctibus omnigenis agros, vinetis, hortis, Se olivetis, amygd letisque nitentes, quos Propertius Umber, Virgilius veteresque poetae plures , in caelum laudibus vehunt. Videbatur
M amis. a dextris Mevania, Propertii patria, tauriferis ut Lucanus ait, se ibidem campi xplicans. Α sinistris autem e Trebulanis collibus, in quibus olim veteres oliviferaeque Mu-G tu-- fiscae, ut Uirgilii locum declarat Servius, Clitumnus erui DNA pens limpidissimo, copiosissimoque sonte, qui Mevaniae campos irrigaturus, altero mox stadio fluminis, ac dei no- o
Des se. men assumpserat. Cuius etiam nunc opinantur aedem saeram olim fuisse, quae in propinquo visitur marmorea& i antiquissima,nec non moreCorinthio pulcherrime constructa. Quales Vitruvius de secrarum aedium oeconomia scribens, Fontibus, & Nymphis, aeque ac Veneri, Florae, &Proserpinae constituendas esse docet: ut aptas habere vi- deantur eum diis suis proprietates, iustusque Aecor acce- cedat: si propter teneritatem graciliora & strida foliisque det volutis ornata fiant. In eum modum dc istius aedes semnographia a fionte, de apostica, lateribusque huic argumento columnarum tympani, lacunaris, ac trabeationis parergis, ac omnibus ornamentis ad unguem correspondet ; ut Clitumno vicino secratam fuisse, 'non male fiat v
risimile rin quibus acanthorum folia, flores , & helices . stridrum ungae, triglyphorum guttulae, victimarum in metopis crania bubula baccis & corallis implexa, latices foliis
ac rosis vestitae, nec non eucarpi florum, pomorum ac fructuum omnifario luxu perplexi graphicoteram reddunt in aspectu delectationem , atque fluviorum sontiumque vim, assicaciamque divinam insinuant in terrae germinibus e -- promovendis : In qua re Clitumni natura singularis est,
364쪽
iit non videatur miraculis carere. Observarunt enim vete- 'vii sarta res, eundem vicinos campos laetitia pabuli usque adeo foe- vitas ξ cundare,uti boum praegrandium armenta proserant, & pa- rura sing stant; & aquae Clitumni potae boves candidos reddit, Pli- laris. nio,Lucano, Servio Maronis commentatore, di aliis muli si dipsum testantibus. Ex his quidem armentis postea Romanus umbriae victor eximios quosque tauros, candidos resem Tauri frivare, & ad triumphalia sacrificia saginare sistet, velut victi umphales. mas opimas, & ob faustum candoris omen in victoria Letatissimas. Hos inauratis cornibus diademate & vittis redimitos ducebant in Capitolium triumphantes imperatores, &undis ex eodem amne silmptis perfluos, Iovi & diis immo labant. Has igitur ob causas Clitumnus pro dco cultus ab Umbris fuit, cui non solum aedes, sed & lucos iacrasie vel statem, ipse Propertius indicat, dum ita canit: uaformosa suo Clitonus mina tura integit;--oeos Abia1r unda bo, ora.
Sed quam pulchre poetarum princeps Virgilius, Georgic rum libro secundo in Italiae laudes effusus, hos ritus attingat, ne pigeat intelligere: ne alia Clissmne greges, s maxima taurusHctima,sepe tuo perosi mrnesecro, Romanos ad templa deum duxere tri Umphos. Rursum ut Silius Italicus in Punicis unico versu: Et talas ingentemper fisumfluminesecro
Eodem die Carulus princeps ante noctem Spoletium Spoletium. pervenit, urbem splendidam, Sc copia rerum imprimis abundantem ; quae tangebardorum principum sedes diu imit, Ducatus umbi lae titulo insignis. Atqui multis ante aetatibus fuerat illustris, & firma colonia Latina velut Cicero in Cuadopr Balbiana testatur: quam Umbris devictis populus Rom. mum col deduxit triennio post Brundusium, sicut ex Paterculo & Li- ma Roma vio colligimus, C. Claudio Centhone, Marco Sempronio norum Ρ- Tuditano cost Qui post cladem ad Trasimenum acceptam, cra.s Anni
365쪽
Annibalem victorem, ut Livius memorat, ausa repellere , eundem docuit ex unius coloniae viribus conjicere, quanta moles Romanae urbis esset: quum plurimis suorum amissis, inde signa vertere, moxq; in Picentinorum fines traducere exercitum cogeretur. Floruisse admodum stante Romano imperio, vetera aedificia, & antiquitates adhuc residuae de.
monstrant, quae diligenter a principe Carulo & ejus comitatu perlustrata sunt. Amplissimum Theoderici Gothorum re is praetorium, ab ipsis tamen Gothis post cum regia dostructum; sed a Narsete Justiniani Imp. legato restauratum.
Item theatri fundamenta, Concordiae fanum, formas extra
urbem Bblimes ac solidas aquaeductuum, ex Apennini costis partim excisas, partim opere lateritio ex ima valle forni cibus in altum subductas. Atque imprimis staspiciunt hospites maioris basilicae pontificalis ardua tecta, marmoreosque
parietes, arcem in amphitheatro construinam, pontemque
lapideum, qui magno ingenio famis, pilis grandib. XXllII.
sustinetur, & urbis editiorem partem arci, vel amphitheatro in alio colle posito conjungit. Sequenti die per vallem angustiarum altissimis clausiam montibus per saxa & rupes Apennini profici sicuntur Interamnam, sic appellatam a vo . teribus, quod inter ramos Naris flumini velut duos inter amnes posita sit. Olim structuris & amplitudine majorem urbem fuisse, quam nunc est, veterum aedificiorum ruinae, quae in vicinio circumquaque visuntur, docent: & decrevi se non parum intestinis odiis,atque civium discordiis, maj
rum memoria recompertum est. Municipium vetus Romani populi fuisse,plures antique marmorum in siccipitones demonstrant, sed quando jus municipii vel civitatis Romanas Interamnatibus indultu fuerit, non prorsiis liquet. Animadvertit Corona Pighius ex antiqua tabula marmorea magna, quae ibidem iuxti summum templum parieti inserta est, conditam Interamnam fuisse annis DCCIIII. ante Cn. D mitium Ahenobarbum dc M. Camillum Scribonianum co-sules, qui fuere post Romam conditam anno DCCXXIIII. quo lateramnae Saluti Libertatique, ac Genio municipii sacra publice facta sunt, Tiberii Caesaris in adulationem, propter sublatum Sejanum,ut ex ejusdem tabule elogio colligimus, de in nostris magistratuum fastis politicis latius exponemus
Roma igitur annis octuaginta dumt at juniorem eme, di
366쪽
desera M. sub Numa rese conditam constat: sed devictis Umbris, Spoletiumque'deducta colonia, jus municipii Interamnam primum adeptam fuisse, verisina ite et . Falluntur igitur Leander,aliique,qui coloniam esse Romanorum alit mant; ignari & alteram ejusdem nominis .ad Lirim in Latio fuisse, quam Coloniam Romanorum scribit libro M. Livius deduciam esse,cum Castino, M. Valerio, P. Dccio More cos. anno urbis CD XL. Sed apertius ipse postea dicit ad differentiam hujus municipii Interamnae L. Pol thumio &M. Attilio comsulibus Samnites Interamnam coloniam Romanam quae via Latina est, occupare conatos eiIe: qua veteres inscripti nes Coloniam Interamnam Lirinam videntur appellare, ad differentiam municipii lateramnae Nahartis ut nominanturbem Umbriae, de qua iam verba facimus. Verum dumtaxat haec admoneo,ne lector in eos auctores licet doctos incidens,simili errore capiatur. Interamnatum Nahartium ager, , .ut antiquitus, ita di nunc propter situm dc aquarum dulci 'um abundantiam summe foecundus est; nimirum in descen- 'su Apennini, meridiem Ac inferum mare versus ejus positi colles & campi quos insernates idcirco Uitruvius appellat perpetuis fontium ac fluminum rivis irrigui, ad solis radios apricando, procreandorum omnium fructuum oportunam facultatem habent. Nec mentiri Plinium re ipsa compertum est, foenisicia quotannis tria vel quatuor admittere Interam nati a prata nec non postea in pabulo no minus emolumenti dare: quod quidem incredibile nostratibus videbatur, sed productae in conspectiim Vallae magnitudinis rapae XXX. librarum amplius pondo, quarum septenas jucto pondere asinum onerare posIe affirmabat hospes, fidem fecere: nee non Plinius quadraginta librarum se vidisse assirmat lib. XV III. naturalis hil oriae. Carulus princeps sequenti die sacris peractis,& prandio sumpto, per Narniam via Flaminia Ocriculum proficiscitur. Narnia in aspero dissici lique monte &magna ex parte abrupto posita est, cujus imas radices abruptosque scopulos Nar fluvius magno cum fragore lavat, a quo Narniam appellatam Livius & Stephanus Grammatucus in urbium lexico tellantur. Eius situm ita Martialis poe-xa depingit libro v I I, Epigrammatum:
367쪽
Nequinum Nequinum prius nominatam fuisse, incolasque Nequia eis. nates cum a Romanis sub jugarentur, idem Livius assirmat. Infami scilicet nomine ob inertiam &pravos oppidanorum mores, ut volunt quidam, vel a loci iniquitate de qua locuti sumus. Aspernari tamen postea nomen Romanorum coloni, cum eo deducerentur adversiis Uinbros &Narnicnses a Nare flumine, ut diximus appellari maluerunt. Samnitibus tum Nequinates confoederatos fuisse, triumphi Capitolini demoni trant, cum quibus victi triumphatique suere per M. Fulvium Paetinum consulem anno urbis D LIV. quo tempore & colonia co deducta est. Nunc oppidum oblongum aedificiis satis elegans est, rerum copia lautum ob agri vicini sertilitatcm: licet aliquando bellorum calamitatibus involutum clades ingentes patrum memoria acceperit. Praetergressis oppidum apparuerunt a dextris supra N rem admirandi ac longe conspicui pontis fornices ac minae ingentes: qui duos praealtos & abruptos montes stubteri bente sumine solebat conjungere,ut aequali via transitus ab oppido Narnia pateret in montem adversum. Ex manubiis Sicambricis exstructum stib Augusto quidam autumant, di Procopius Augustum ejus auctorem memorat, haud unquam pontis arcus celsiores a se visios scribens. Quae adhue ejus reliquiae supersunt ex lapide quadrato praegrandi, pilis vastissimis stibi inaes arcus impositi, me hercle,aemonstrant florentis imperii maximum Sc instat silmptus opus hoc fiisse. Nec de alio ponte loqui Martialem puto epigrammate jam ante citato ad Narniam:
ἐν parce -la,nee abutero Narnia Ginto, Perpetuo bce arseo D, ante i. Oc--οὐα Carulus Princeps ea nocte Ocriculi ante oppidum in burare . invia go mansit,& mane sequenti per viae Flaminiae vetusta m m-nia numenta, & Ocriculani municipii minas maximas pergit rei qma ad Tiberim. In transitu tum quidem Pighius ostendit aedi- magna. ficiorum publicorum reliquias ingentes: templa videlicet, thermas, aquaeductus,& aquarum castella sub terranea, item porticus,
368쪽
pollicus, theatrum , & amphitheatrum: quae mole sua tostabantur amplitudinem & magnificentiam summam eius municipii, cum florente adhuc imperio staret & vigeret. Falluntur qui nobis Italiam descripsete, & eo loci nescio Inferoerea quam Ocream Sabinorum volunt fuisse, Vel Interocream, is, quonia olim inter Cutilias de Phalacrinem in agro Reatino positam Deor. via salaria,ut ex itinerario Romano colligimus. Ceterum Ocriculi municipii minas illas esse,testantur aperte statu rum antiquae inscriptiones duae, patri atque filiae, propter thermas privato sinaptu ibidem extructas, ac reipublicae
donatas, publice locatarum. Quas inscriptiones studios rum in gratiam hic siubjicere visiim est. Altera quidem in marmorea tabula legere est,quae in oppido prope templum in plateis parieti inserta est,nec procul inde visiuitur ipsa st tuarum fragmenta patris ac filiae. Altera basis est quadrata, foris ad viam posita, in qua filiae statua erecta suerat. Tuuli quidem sunt isti: .
IV . LUCIUM L. JULI. IULIANI. FIL. PATRONI. MUNICIPI CUJUS. PATER
Tiberim postea Carulus trajecit pontonibus ad Augusti pontem lapidem, cujus praegrandes ruinae prolapsae nunc fluminis alveum obstipam & onerant: atq; inde ad Soractis montis radicem pergens, vesperi in oppidulo Ariniano pernoctavit, studio moras nectens: quo praemissi,in urbem dispensiatores cum impedimentis,ac parte familie conductum in Vaticano hospitium illi pararent; occasionemq; interea quaeritans, qua minore cum pompa de strepitu Romam intrare posset. Itaq, ad primam portam usquePlocessit , quae in capite viae Flaminiae est, non procul a ponte Mulvio; ubi inter veteris suburbii magnas ruinas viatoribus pauca &L. JULIO. L. F. PAL
IIII. VIR. IED. IIII. VIR. I. D
369쪽
non valde commoda diversoria nunc temporis supersunt, in quibus noctem transegit sequentem. Ceterum fiammus Pontifex certior mox factus ad viam Flaminiam in propim quo manere Carulum principem XV II. Kal. Jan. mittit ex intimis familiatium a cubiculo quendam N. Coriolanum Uicentinum, virum nobilem & perhumanum, ac ut eruditionis eximiae, sic & facundiae stingularis. Huic in mand tis dederat, uti principem Romam deduceret, di ad omnia illi ministeria paratus esset. Addit ad Carulum litteras, quibus eum peramanter invitat ad suum Palatium. Excurrit non diu post obviam cum legato patris, & aulico suo comutatu Ernestus princeps, Alberti Bavariae Ducis filius, recens electus in Episcopum Frisin ensem, cum summae propter corporis animique dotes expectationis esset juvenis, piet te,religionis morumq; probitate non minus illustris,quam natalium splendore refulgens. Hic admodum cupiebat non prius visim amitinum, & arcto sibi sanguine junctam primcipem salutare, excipere,& amplecti, aduciatuique ipsius congratulari. Quo fiunctus obiter ossicio, cum paucis Romam ipse reVertitur, majore sui comitatus parte cum cecinnomo apud Carulam relicta: quo post meridiem, ni fallor, ampliore cum sequela redeundo duplicare posset honores, di ossicii gratiam. Vertim Carulus legato pontificio deci
Tans,quam serio cuperet ambitiosos illos strepitus declinare. ejus ex voluntate sumpto mature prandio, Romam versus
proficiscitur, urbeque cum Tiberi ponte Mulvio asinistris relicta, per prata Quinctia Vaticani montis Palatium
fiontificium inopinanter intravit. Occurrit illi mox in sc is Horatius Sermoneta cum oeconomo & familia Palatina: a quo deductus ad Pontificem, humanisti me ab eodem e cipitur. Procumbentem etenim erexit, dum salutis nostrae tropharum in sacrostincti crucis emgie exosculatur, atque s . premum mundi rectorem,ac dominum, a quo legitima potestas in terris, de justum imperium omne datur) in ejus Vicario Ecclesiae universalis capite agnoscit, & veneratur 3 e
que Principum. Quorum coronis in eo facto nihil majest iis decerpitur,sed modestiae vel humilitatis merito fastigium sublimius imponitur. Ceterum blando cum Pontifex semmone juvenem principem aliatus percunctaretur inulta de
370쪽
partntum, Caesaris, & Imperatoriae familiae, principumque afficium, quos visitaverat, bona valetudine, iucccsui, atque felici provinciarum patemarum statu: confluunt ad ossicia pluris Palatini proceres, Zc inter hos etiam sanguine proximi , fratrum scilicet, ac sororum summi Pontificis filii. His mancatur confestim, ut omni honorum ossiciorumque genere suum hospitem excipiant, prosequantur; utique imperii Romani principem tractare convenit, magnifice pontita caliterque tractent cum univer1u comitatu suo. Curent sat,gentque imprimis, ne quippiam in cultu, tractationeve siplei dida desideretur. Jubet,ut res factaque declarent, charissimum filium, sibi hospitem pergratum adveni sic. His dictis, Carulum eo vespere ὸimisit, eundem vetusto, nec illaudato sanctorum patrum de more,faustis verbis, & sacra crucis tessera prosequutus: qua noxas depellere, ac redemptionis nostrae mysterium refricare Christiana pietas solet. Proceres inde Carulum deducunt per amplissimam illam porticum miliariam ad praeparatum illi hospitium in hortis retro Palatium ad Vaticanum clivum positis, qui ab amoenitate contemplationis nomen aecepere; & ob pulchritudinem Sccultum per orbem terrarum mire celcbrantur. Nos Calli pejos forsitan oc pulchri forines,id ς 1 ς ut Themidem appellat Orpheus non inepte vocaremus. In his pretorium e regione Palatii versus Septentrionem Pius IV. shmmus Pontifex excitavit magnificentissimum supellcctilique instruxit regia; cuius item lacunaria, parietesque picturis a tificiosissimis, atque icctorio marmorato, inauratoque maximis siumptibus expolivit. In eum, ni fallor finem, uti closet hospitium, quo maximi quique principes Romam commeantes , digne commodeque pro imajestate possent excipi. Ante ejus frontem quae Palatium resipicit, ab iitio solo gradibus subvexit hemicyclum in sublime theatri fere magnitudine, multisque marmoreis statuis conspicuum redditiit. Aream anter Palatium dc praetorium nova porticu ab occiden te sepsit, ut angulati circi formam illa resierat. Atque haec cx quadrato laxo constructa, si stiprema manus operi tanto adjiceretur, iiimptu dc magnitudine cum altera, quae ex adVemso est, certare potest. In illud praetorium deductus Caiulus repperit omnia lauta , comptaque, & ad ultim cona modum que suum apparatissima. Ad limina custodes airrunses