장음표시 사용
531쪽
bus incubuit. Aristoteli ellam meliorem vultum comparari studuisse. νυ -- tem tesmpore , ait Lucensis . Frater Thomas tenens studium Romae quasi r tam Aristitelis Philosophiam spe naturalem . si se moralem composuit , infriptum, sis compendium redegit, sed praeeipse Ethicam , Metaphseam . nodam singulari, 'e' nomo modo tradendS . Cum autem constet, haec eontigisse circa an. MCCLXII., nam anmis magisterii Thomae tertius in hunc ferme incidit ; illud etiam perspicuum esse debet , nihil a Thoma Parisiis tentatum, quod sanistillimas leges Philosophiam Aristotelis damnantes labefactare posset. stes est in comperto; nam Universitati quidem Parisiensi vix Aristotelem sal u. tare licuit. saltem usque ad an. MCCCLXVI. . qui initium facit quartae Aristotelis fartunae, ut eam Launojus appellat; & in Italia - inter mitiora ingenia Princeps ille Philosophorum suo regno numquam deicimas est.
IV. Verum si quae Urbs in Italia Philosephiam coluit, haec nostra certe
aliis antecellere visa est. Id equidem nunc contra invidos quosdam obtrectatores, di in primis contra clarissimum Muratorium, qui μὰ hanc laudem fica.demiae nostrae. fortasse tamen sine ullo malo dolo. eripuit, paullo diligentius demonstrare oportet. Principio autem constat, ante institutam Irnerianam Scholam, quae certe sua se 'vetustate commendat, floruisse in nostra civitate Philo. sophiam. & alia, quae vocant, Artium studia. Huius rei antiquus . & idoneustellis habendus est Odosredus, a quo accepimus, Irnerium, antequam ad Leges
explicandas accederet, Philosophum hic. & aliarum Artium Magistrum egi ne En ejus verba: Primo earpit studium esse in eisitate isa in artibvis SMm. D. dum doceret in artibus in mνitate Ua 'ete. I. ius eisil. β. de δε tia, Iure: Debetis scire vos Domini. seut nor fuimus insertim a nostris mois. ribus . quod Da. H. fuit primus. qui fuit ausis dirigere cor stim ad letem uiam, nam m. D. erat magi er in artibu . Authent. qui ros imIictas C. deSaer. Ecetis. Non igitur uni Iurisprudentiae honos primo habitus a Bonoeniensibus. Et revera si quod antiqua monumenta declarant, ratione etiam firmandum sit; satis numquam intelligi poterit. ipsam Iurisprudentiae Scholam Philosophiae ope destitutam tantum sibi nominis & famae comparare potuisse . Si
namque verum sit. admirabilem esse disciplinarum omnium conjuntiionem. fit seriem, ut aliae ex aliis nexae, omnesque inter se aptae, colligataeque sint; certe de Philosophia dubitandum non est . quin omnium veluti parens sit, ad easque fundi ipsa debeat, non modo, ne vix natae intereant, sed ut pabulum accipiant, ει incrementum sumant. Λc id quidem cum de omnibus bonis artibus dicen. dum est, tum vero in primis de Medicina. cui ita Philosophia opitulatur, ut monstro similis sit Medicus. qui artem profiteatur sine Philosophiae cultu dili-Ientiore, quo tamquam fundamento niti debet eius disciplinae studium. Et hine ridericus II. l. 3. LL. Sicular. tit. XXXIV. apud Lindenbrogium, C . leg. antiq.Pag. 8o8. Cautum voluit, ne quis ad Meclicinae studium accederet, nisi triennium in Logica addiscenda consumpsisset M. Quoniam igitur inter omnes comstat, Medicinae studium in nostra civitate per ea tempora floruisse, quod proba, eum etiam est, dum de Medicinae Prosetaribus sermo esset; illud quoque compertum fit. Philosophia Scholam hanc nostram nec caruisse, nec vero carere Pintuisse. Et quamquam fatendum est. Philosophiae, aliarumque Artium studia, au. in immensum pene Legum splendore, quasi minora quaedam sydera Soli huic omnia illustranti cessisse; attamen neque ipsa interierunt unquam, neque ad miseriam. & quemdam squaliorem relicta suerunt. Nam ut de multis taceam, qui non obscuri Artium Prosetares sec. XII. ad finem properante habiti sunt, praeclarum certe accipit Schola nostra testimonium a Ioannis Sarisberiensis magistro, qui post an. MCXXXVI. Parisiis, ubi jam docere coeperat, Bononiam venit, ut Philosophiae praeceptis. institutisque magis abundaret. Audiamus iterum ipsum Sarisberiensem, qui, postquam sua studia Parisiis coepta descripsit.
narrat, a Me. It. tiar, statuimus quod nullus studeat in medi-
b bia numqciam sciri poteli scientia ei nati scientia , nisi prius studeat as milius medietnae nisi de scientia togicali praescriba. triennio in stientia logicali &c.
532쪽
narrat. se Alberico. & Roberto Magistris usum in DIalectica, quos & in Physicis clarui1le dicit; ac deinde ita loquitur: Hae pro tempore, quo inis adhas; nam postea unus eorum Albericus) profectus Bomniam dedidisti quod Metierat, aequidem rat/emus de euit. Bononiensis igitur Academia per antiquiora illateinpora Philosophis non caruit; quae prima laus ipsi est tribuenda. V. Sequitur altera , quae priori eumulum addit, quaeque Petenda est ex eelebritate, & praestantia Philosophiae Prosellarum, quibus pro temporum conditione exsplendescere potuit. Magnifica certe sunt verba. quibus Fridericus II. Bononienses Prosessores affatur in celebri illa epistola, qua Universitati nostrae Commendatum voluit egregium suum illud munus librorum Aristotelis Iatine melius loquentium se . Consederantes, inquit, quorum eo pectibus, quoramque D lietis operis erepti primitiae possetit attentius deputari , aere vobis potissma Oelut Philosephia praefaris Alamnis , de quorum pectoribus promtuaria plena sitiunt li- , bror aliquor . quos et linum sudium translatorum , lingua non potuit fidelis in uere . consulte proluimus praesentandos, vel destinandos. At vero it Iud inpii mis ex his elicere facillimum est. tantam Philosophiae famam. qua Princeps ille optimarum artium cultor allici potuit . repente minime coepisse , ita sane
ut natam, & adultam momento pene temporis eam homines senserint. Quod in natura usuUenit, ut res omnes incrementum Paullatim sumant. & magnae
quidem ab exiguis proficiscantur principiis, id quoque in scientiarum cultu contig sse semper experiundo satis compertum fit; sunt enim industriae, L naturae umiles omnino progressus. Itaque summam Philosophiae lucem, quae in oculos omnium facile tunc incurrere poterat, praecessit sane quaedam minor, &praenuntia lux , quam auroram quamdam appellaveris. Et quoniam pertinet alinitia saec. XIII. laudata Friderici epistola , intellis mus profecto. Bononiensibus eam Philosophiam, quae optima per ea tempora haberi posset, minime defuita
saec. etiam XIl. labente: quod certe non exiguum confert in Academiam nostram ornametrium ; quae si non Pstilosophantium multitudine Parisiensi prasi Dre potuit . eamdem celte vicit delectu eorumdem, di tradendae disciplinae r
VI. Si vera tamen tacenda non snt, parum adhuc utilitatis ex Bononiensum diligentiore studio Philosophia tulit . quae adhuc inter trianes subtilitates implicita caput efferre non potuit. Damus id libenter Bri h m. qui pluribus hanc philosophiae vicem dolet. At non aeque facile eidem dabimus, Puram, Pu tam aue Philosophiam Aristotelis ex Arabicis versionibus haustam omnes ad unam Academias in Europa institutas occupasse; quod ipse recitata Friderici epithola Confidenter omnNao affirmat, praesertim de Bononiensi hac nostra. Prora ipsi.& puppis est dua a virum clarissimorum Iosephi Scaligeri b . di Joannis Sel-
deni cco a uictoritas, quorum uterque statuit, solas versiones ex Arabicis fontibus profectas Italiae nostrae innotuisse. easque vel invitam sequi debuisse usque ad saec. XU. . quo. Costantinopoli capta, comptu es docti in a praestantes Graeci in Italiam tamquam in portum se recipientes nostratium ingenia ad G aecae Linguae studium capessendum excitarunt. ac nativos Aristotelis Philosophiae fontes adire docuerunt. Fuit etiam haec incomparabilis Hermanni Contingit opinio. Differt. 3. de antiq Academ. , & supplem. 32. Mihi equidem vel hac ipsa immortalium virorum nomina silentium imperare possent; sed tamen est quaedam laus cum magnis contendisse. Est igitur in ptimis aliquid in laudatis Fri. derici literis, ad quod summos illos viros provocare possim . de asserenda quidem sunt verba ipsa. ut facilius elicere possimus quod verum videtur. aut quod ad illud quam proxime accedit. Compilationes, inquit. ab Ari tele , alii que mi omis δε, graeis . arabiei ue voeabtilis antiquitur edita in Iermo natibus , mi thematieis di ei linis no ris aliquan..o sensibus oceu rerunt ἰ quasaiaue originalium dictionum orinatione eonfertas, vetusarum vestam , qua
533쪽
4 eis aetas prima eoneesserat , operimento eontectas , HI ho misis defectau . aut πονδε
aI Litinae lingua notιtiam non perduxit : Volenter igitur tit veneranda tantortim verum aut initas apud nos non abstie commodis communibus νocis organo tradi
te innot sat . ea per ωiros tictos, in utriusve linguae prolatione peritos insumter jussimus Derborum fideliter servata νirginitate transferri. Nisi mirifice 1 lori. ipsa orationis huius series deliberationem omnem aufert. Si enim fides narrantirem voluntate sua gestam , ac testanti sbi eam susceptam curam . ut latinae Philolbphorum versiones ad archetypon singulae expenderentur; profecto alte .utrum affirmare cogimur; nimirum, aut Friderico ignotum. graece scripsisse Arbi otelem. quod equidem absuidum; aut revera Philosophum illum latine ex graeco redditum. Dum igitur Graecos. & Arabicos Philosophos nominat . utrosque sua lingua loquentes intelligit: & clum ad gravissimum hunc laborem sustinendum vitros lector , 'e' in utriusve lingvia prolatione peritos advocasse testa tur, eos nobis exhibet. qui graece, & latine, eos deinde, qui latine item, &arabice scirent. Quoniam vero principii loco, ut arbitror. habendum ell, Aristotelam omnium iis temporibus quoddam veluti delicium fuisse, suppleari sane non possumus, cum hoc Philolopho ita male. dil negligenter actum . ut cum graecos quorumdam Philosephorum eodices versaverint viti illi, in Aristotele restituendo solas Arabum versiones conquisierint. Id sane ferre non debuisset Fridericus ipse, optimus totius negotii judex; & vero Bononienses magnam gratiam pro munere habere nolI potuissent; se enim oneratos potius, quam muneratos . in tanta Aristotelis ex arabico versionum copia intellexissent. Conringit
acumen hic sus icio. qui opinionem suam firmare aggressus supplemento sa. ad Dissert. 3. de antiq. Academ. animadvertit de versione operis politisi Aristotelis, ne cogitatum quidem ab iis, quibus translationis labor a Friderico est imperatus; atque id ita factum arbitratur, quia hoc idem opus Arabes in salintatum praeteriissent. Commoveri hoc argumento quemlibet posse ingenue fa teor ; ω egomet quoque plurimum eidem tribuendum arbitrabar. Sed revera neque magnum illud eth per se se; fieri enim potuit, ut novi illi Interpretes graecos libros Aristotelis transtulerint, illo alio relicto tamquam minus necessario; neque aliquid fortasse habet ponderis, si Frideri cum ipsum de sua versione loquentem iterum audiamus: Compilationes varis ab Ari oleis . alii ue Phil f his sub graecis , arabiei ue voeabulis antiquitus editae in Iermocinalibus , minthematicis disciplinis &c. Non ausim equidem dis ni re numerum librorum Aristotelis, quos adornari jussit Fridericus. Fortasse solos Logicos . Metaphysicos adjectis Mathematicis; eos enim barbaro illo Sermuinalium vocabulo indicari
mihi facile suadeo , eum per ea tempora Philosophia omnis eo Curriculo absol- ι veretur; & Logica . quam Sermoetvationem etiamnum qui reliqui sunt ex veteri illa barbarie Scholastici appellare solent, in quamdam Metaphysicam esset conversa, quod supra iam diximus. VII Cur ergo, huiusmodi versione tanto studio con ista, nihil firme utili tatis ad Philosophiam manavit, quam adhuc in situ, & squaliore pristino jacui Te certum est ρ Novi equidem , Brukerum hoc in primis niti argumento, ut
graecos sontes interpretibus illis minime patere potuisse fidenter pronunciet. Sed revera plures incidiise caussas vix dubito, cur versio Fridericiana nihil. aut parum certe opis attulerit hominibus nostris ad meliorem excolendam I hilosophiam. Principio crediderim viros illos. qui tantum laboris in eo opere pinsuerunt. ieiunam nimis. & prelsius ad graecam originem adhaerescentem verit in nem promere voluisse; quod declarare videmur ipla epistolae Friderici verba. quibus ad quamdam suae versionis commendationem testatur, se in anter iussisse Veneranda illa antiquitatis opera verborum /Aliter servata virginitate transferri. Cum autem cuique linguae sua sit indoles. suum ingenium, profecto ea in te DPretandi ratio, quae verbum verbo reddat, quod Interpretes indiserti solent,
diligentiae quidem laudem aliquam habere potest, sed minus fructuosa est, Praesertim si fiat in gratiam eorum . quibus aut ignota sit parens illa lingua, ex qua versio proficisci debeat, vel certe non satis per speeta; quod infinitis pene
534쪽
exemplis. s res posceret . Illustrare facile esset. Itaque mihi suadeo. II lo Frid,
rici munere aut paucos uti potuisse . quod pauci graecas literas attingerent.
aut saltem plebi Philosophantium minimum illud profuisse, quod sacris illis
adytis velut profani interdicerentur. Sed quamquam Fridericus interpretes suos ex multis delectos vocat, eosque magnae laudis testimonio apud Bononiemses privatos noluit; attamen dum cccurrit illorum temporum conditio, quibus sane vel mediocris bonarum artium cultus non exigua in laude ponebatur. &inseliei etiam in scientiis conatu ad praestantem gloriam quisque niti poterat; in id profecto adducor, ut putem. viros illos. & si a multitudine avulsos, caespitasse aliquando in versione illa instruenda , iisque aquam haesisse. ut est in pro. verbio. Hinc factum arbitror, ut repente quidem lux aliqua Philosophiae nostr tibus affulsetit. & Dominici. ac Francilci Familiae in primis. quod affirmat Contingius, aliqua ejus usura frui potuerint; sed eamdem vix ortam tenebris iterum cadentibus oppressam, & plane extinctam. Ita sane statuendum de hae retota existimo, ut dissicillimis iis temporibus Academiam hanc nostram in Phil sophiae studio mala quidem aliarum sors vexaverit; sed ei tamen quodam uti pri. vilegio licuerit. VIII. Sed ad extenuandum adhuc illud versionum Arabicarum imperium.
cui Brukerus, aliique Academiam nostram omnino, & semper paruisse vel invitam arbitrantur, juvat modo diligenter expendere labores ab Aquinate susceptos pro Aristotele vel restituendo. vel ornando. dum Romae esset apud Urbanum IV. circa annum MCCLXII. Dicemus in primis de ejus in graeca lingua vel peritia, vel imperitia, etsi inquisitio hujusmodi a viris doctissimi, ita sit iam praeoccupata, ut ad investigandum nihil amplius relictum videatur. Fuerunt qui Thomam graecas literas calluisse, alii, qui eas penitus ignorasse, alii. qui iisdem leviter adspersum arbitrati sunt. Hos omnes recenset diligentissime ninpertimus. idemque doctissimus Scriptor Bernardus de Rubeis cc. atque, ut est Ingenuus aeque, ac doctrina praestans. Angelico suo eam in hoc studio gloriam vindicat; quae si vera omnino dijudicanda non sit, probabili tamen nitatur fundamento. Constat saltem, bene de graecis sontibus ipsum meruisse. ad quoas minime accessit ipse. usus tamen est commode eorum opera . atque induntia. quibus iidem facile patere poterant. Equidem dum Thomas ipse in epi- sola ad Annibaldum Cardinalem Ioquens de suo opere cimtinuo in quatuor Evam gelia candide fatetur . se expositiones Doctorum graecorum in latitium fecisse transferri, id quaestionem definire per se se potest . unaque si quid sentio e clarat . perspectum ipsi fuisse melior ex optari debuisse latinas versiones seripi rum graecorum; quod quidem vel maxime agnovit de latina . quae tunc exta. bat. Homiliarum Chrysostomi. Scribens enim ad Urbanum. Interdum, inquit,fnsim pusui, verba dimisi pyaecipue in Homiliario Chryso mi propter hoe, quis os translatio νitio . Itaque si hoc ejus judicium de Ecclesiasticis Scriptoribus;
cur smile aliud serre non potuit de Aristotelis versonibus. ita sane ut Saracenicis. quae circumserebantur, tamquam vile mancipium servire coactus minime fuerit λ Potuit vitia agnoscere versionum, quae ad res Ecclesasticas pertinebant;
ne suspicari quidem de iis, quibus abundabant Aristotelis versiones Potuit
eorum opem implorare, quos graecarum literarum notitia commendaret, ut
morbis latinarum versionum mederetur in Ecclesiasticis disciplinis; non potuit de eodem remedio cogitare ad restituendam. vel aliqua ex parte instaurandam Aristotelis Philosophiam Apage nugas, quibus magnopere indulget Briaverus. ut adamatam semel opinionem deserere non cogatur. At revera Thomas graecum Aristotelem expetivit, atque ad eum adiit interprete usus, qui graece sciret. An vero is fuerit Thomas Cantimpratanus, ut plures arbitrantur, an willelmus Brabantinus. ut putat Iacobus Echardus. O an alius quispiam . illud est . quod ad disputandum relinquitur. Sed cum certum esse putem. hominem graeci sermonis gnarum ad opus moliendum accessisse. minime iis assentior.
535쪽
qui Thomam Cant impratensem Aristotelis interpretem inducunt; ipsum enIm.
etsi variis disciplinis eruditum graecas tamen literas didicisse non constat. tum sudiorum, tum librorum, quos edidit inspecta serie, quam diligenter recenset idem Iacobus Echardus. Nec Trithemii ca) auctoritas valde commovere nos potest . nam rumore quodam niti se assirmat, dum versionis Arithotelis huic Thomae tribuit, quod Bruherus etiam animadvertit. Equidem Willelmum grae. ce scivisse. dubitare non possumus; praeclarum enim huius rei testimonium 1up.
peditant Ae a Concilii Lugdunensis anno MCCLXXIV. sub Gregorio X. cel brati. Eius autem studio, petente Angelico, prodiisse versionum omnium librorum Aristotelis, compertum fieri videtur ex incerti auctoris Chronicis Sta. vicis apud Lindenbrogium Scriptor. Septentrion. ex edit. Joan. Alb. Fabricii pag ao6. ubi haec legimus: Anno Domini MCCLXXII L Wilielmus de Brabax
ria Oνdinis P Misatorum transulit omnes libros Aristotelis de graeo in tot intimverbum a Perbo , qua translatione scholares adhue hodierna die ut tintin in stolis. ad instantiam Saneti Thomae de Aquino Doctoris. Echareus ita constanter pintat, hunc Willelmum omnes Λristotelis libros transtulisse, ut dum eorum seriem percensere instituit. praemoneat, libros quidem omnes Aristotelis per eundem latine versos, di singulos minime exhiberi posse, quod non suppetant ejus aevi codices omnes, qui rem declarent, nec eos ex abditis, ac pulverulentis Biblioethecis promere liceat. Sed neque Chronici illius auctoritas. neque doctissimi viri sententia tantum apud me possunt, ut omnino mihi persuadeam. Thomam Aquinatem Willelmo interprete revera usum esse. Et principio. quod ad Chro, ni con spectat, vix ante Iaudata verba haec legimus f. Corpus Christi. Anno D
mitii AICCLXVII. institatum es Fotam Corporis Chrisi per Urbanum Papam
I V ad potitionem Thoma de Aquino Doctoris ordinis Prae leatorum, qui tunc floruit. Sed huius Festivitatis exordia certe non attulit hic annus, cum jam vita functus esset Urbanus, cui tamen praeclarum hoc munus Ecclesia refert acceptum. Igitur auctori Chronici parum fidendum . qui cum scriberet taculo XV. . vetera ignoravit. Quod vero pertinet ad doctissimum Echardum. optassem equidem, ut posito pignore pro sua opinione pugnasset. At per Willelmum de Moerb: ha Aristotelis libros. Thoma hortante, & petente. latino sermone donatos mihi equidem suadere haud satis scio. Primum enim integram versi nem operum Λristotelis ab eo susceptam minime constare poterit. 1 ed quaedam tantummodo per intervalla temporum fuisse translata. Et quamquam Echardus Codices proserat, in quibus libri per Winelmum versi de nova translatione diiscutitur; altamen non ita late hoc loquendi genus patere cogitandum est . ut
omnes illius Philosophi tibi os . ses . ut ego quidem arbitror, solos Ethicorum revera complectatur . Itaque dum idem Cl. Auctor scripta ipsius Willelmi pedicensere aggreditur, eorum quidem seriem sic orditur: Libri omnes Aν sotniae graeco latine vers instante GActo . sed tum Fr. Thoma de Aquino. At ad rem probandam sincere arbitratur binos Codices produxisse. alteium Paris. in Nu
b Eodem aluio MCCLXXIV. mense iunii die XX v II l. iii vigilia Apistoloriam 'etti, ec Pauli Iλ Papa celebravit Minam
in maiori Ecclesia S. Joantiis Lugacinentis exiliantibur ibidem on,ilibus Cardinati s , di Prael itis, qui ad Cintellium fuerant m Matit lecta est epistola in latino, dc gram o,
exi taliam eit Eu gelium per I . Gihi, immici lata, o, ἐκ quemdam Diaconum Uraecorum ira inbita, in quo Graeci solent caritarc in graeco p it cum . Quibus dictis F. Bonavet . ura fecit sermonem suum usq- in finem.
Postea viaia cautatum in Symbolum, sciliceteνeri ἔκ aaum Deum , in latino ineIpIentibus IL I . Cardilial thux, & Ei scopis , qui sicut
Cantores, seu primicerii, tenuerunt clitarum in cantu , dc prosequentibus Cationicia eius. dem Ecelesiae. Post hoc vero immediate pra
dictus Patriarclia Gregorius) cum immhu graecis Archiepiscopis de Calabria, di Fiat vitis. de Mctbecca de ordine Fratrum Praedicatorum, & Fr. Joannes de Coitantinopoli de ordine FF. Minorum , Poenitentiarii I . Papae,
qui liniquam graecam noverant , carita erunt
536쪽
var . . alterum apud Augustin. ad Pontem notim. In quibus libri iidem . nempe Ethicorum, exhibentur. Sequitur deinde series aliarum translationum Sinplicii. Diadochi Tyrii . Galent. Hippocratis, aliorumque, quod quidem potius decla rat. multurii qmdem laboris. ει temporis in tot Philosophoium libris vertendis. parum vero in Aristotele Willelmum collocare potuille. Praeterea cum, assidimi me ipso Echardo. Willelmus in Graeciam . tamquam ad bonarum artium s dem . se contulerit ante annum MCCLXVIII., quo apud clementem IV. Vbterbii fuisse constat; nescio equidem, an prolpere satis componi possint tempora , uuibus ad Thomae Aquinatis Preces operosam transIationem moliti pintuit. Giaeciam adiit linguae gracae addi Iceneae et siderio vel maxinie elatus. Itaque brevi temporis intervallo gracum ita factum nullus existimaverit . ut tanto operi manum admovere posset iam ab anno MCCLXII. . quo tempore usum esse Thomam Willelmi laboribus in restituendo Aristotele, affimat Echardus. Et revera per id temporis indiguisse Aquinatem versione operum Aristin telis. satis parere posse aibat ror ex iis, quae ex Lucens supra protulimus; comperium enim fit, Thomam circa Uibani dirupora Philosophiam Atiliotelis nova illa methodo illustrasse . atque idcirco non confugisIe ad I illelmum , qui revera aut paucillimos libros Aristotelis transtulit, aut certe Iongiori post tempore omnes vertere est aggressus, si fides Auctori Chronici, in quo assignaturannus MCCLXXIlI. Rebus sic constitutis, crediderim ego. Thomam RCmae commorantem a pucl Urbanum amicorum, qui Praesto eram. vel certe magna locorum intercapedine minime disiungebantur, industria usum esse; S quando ipse quoque a graeca eruditione imparatus omnino non erat, verismile fit. suam quoque in hanc rem symbolam contulisse. Fortasse etiam non novamplis e versionem comparari studuit . quod longioris temporis moram postulasset; sed Fridericianae vertioni. quam tum interiisse haud putaverim, euris diligenti xibus ornandae incubuit: quae quidem Omnia clivinando statuimus. eum in qu dam versemur nocte. neC veteribus monumentis res definiti possit. IX. Quoniam vero Mathematicae disciplinae numquam a thilosophia avulta sunt. aut certe avelli non debuerunt; pauca modo de earumdem cultoribus linquemur. Sed omnes equidem norunt . infelicium temporum infeliciores Philosophos eas vel non attigisse. vel certe in excolenda Philosophia earum adjumen. to, quod ingens sane naisset, uti aut non potuisse. aut noluisse. Qui Mithesis historiam scripserunt . inter quos nuperrimus . tetmque accuratisi nius Molat incla, dolent omnes, pulcherrimam disciplinam pessime habitam fuisse per ea tempora, quibus in gravioribus scientiis pueriliter omnino nugabantur homines. Et vero saeculis XI, Xl l . XlIl. paucissimos reperies , qui Mathesim coluerint ad aliquem pol elotum fructum. eosdemque certe nobilissimae artis cognitionem eum Philosophia non coniunxisse constat. certe inter Mathematicas res princeps lo us Astrologiae datus est; at ejusdem perdiscendae Medicorum in primis cura fuit, quemadmodum ad Medicinae Profetares dictiam est. Astrologiae te.ctionem in Scholis nostris strialse omnium primus obtinuit Franciscus Alcula. nus. Sed antequam eadem rite, ut ita dicam, instituta fuerit . dubium non est. quin alii plures ejus artis praecepta tradiderint, quam tantopere acl Medicinae cultum utiliorem conducere arbitrabantur. Et ille ipse Astro moriam sua aetatia
princeps Guido Bonatius, cujus ineptissimos libros de iudici s Stellarum typis
editos habemus, longiori tempore Bononiae versatus esse vieetur; p tissimum enim rerum nostrarum in iis libris 1e se prodit: & fuisse aliquos ex Bona tis Fo. Tolivientibus. qua ex gente Guido natus est . qui Bononiae mercaturam facerent Guidonis ipsius aetate . compertum si ex tabulis publicis nostrae civitatis. Sed fatendum tamen est, Astrologiae nomine non illam solum ludicram. ae filiacissi. mam artem, quae iudiciis astrorum continebatur, intellexi se maiores nostros; sed omnem doctrinam rerum caelestium, motuumque astrorum cognitionem ca . quam
537쪽
quam nune Astronomiae nomine appellamus, quaeque Astrologia etiam recto diei posset. nisi vanissimae, & execratae artis professio. quae Αltrologorum ei. cebatur, invisum plane hoc nomen reddidisset. Et sane ne illa ipsa quidem Astrologia iudiciaria sine verae Astronomiae principiis consistere poterat; quia enim ex coniunctionibus . di a speetibus astrorum quidquam se elicere polis putasset . qui superiorem huius mundi constitutionem, ill sphaerae elementa salix
non teireret. sine quibus nec motus, nec conjunctiones, nec oppositiones altro.
rnm ullo modo intelligeret Hinc factum est, ut statim ac prodiit expositio sphaerae Joannis de Hali tax , sive de Sacro Bosco, qui floruit cum Iordane N
morar: o circa an. MCCXXX. . eam Omnes magno studio arripuerint, eamdem-nue summa consensione in scholis legere , & commentariis illustrare aggressisat. Id omnium fortasse primus in Academia nostra praestitit Franciscus Ascul nus . qui ira ad scholae usum sphaeram Ioannis a sacro BOsco accommodavit. ut multo maiorem operam impenderit suis nugis astrologicis exponendis . quam interpretandis sphaerae elementis. quae Ioannes a Sacro Bosco tradiderat. Sub idem tempus tractatum de sphaera Bononiae edidit Magister quidam Bartholomaus . in quo ad sphaerae doctrinam tam multa adiecit de astrorum influxibus. dique judiciis, quae ex eorum coniunctionibus. & oppositionibus proficisci arbitrabatur. ut haec pars si praecipua eius longissimi tractatus, qui manu exaratus extat in codice membranaceo Bibliothecae S. Crucis in Ierusalem , ac dicitur scriptus anno MCCXCIII. DP Ecquis iste Bartholomaeus fuerit, compertum satis non est. Non putaverim tamen, eumdem fuisse cum Bartholomaeo Uarisnana . etsi hunc in antiquis libris non alio , quam Mag. Bartholomaei nomine Ierme semper a inpellatom videamus. Probabile non est, virum hunc sua aetate summum, qui eum Thaddaeo Alderotto de primatu contendere videbatur, quique totus erat in imterpretandis veterum Medicorum libris. sua studia climitisse. ut de sphaera striberet. Si conjecturis locum esse velimus, arbitror ego. hunc Astrologiae Proseis rem, qui saeculo XIII. in Academia nostra floruit. non alium esse a Bartholomaeo illo. cuius etiam Flores Grammatici extant inediti apud Cl. Trom bellum . cui Codicem mecum humanissime communicavit. Quoniam enim Professores artium liberalium . ut vocabantur . non eas solum, quas humaniores dicimus. sed etiam difficiliores alias, gravioresque quandoque docebant, verisimile judico, hunc ipsum Bartholomaeum jejuna, & puerili 1uae Grammaticae arte minime comenium, quamquam in hac excet Iere putaretur, quam qui maxime, ad Astrologiam quo que animum convertisse, ut ex ea maiorem sibi famam compararet. Sed tum de ipso, tum de eius in Grammatica tradenda laboribus sermo erit, dum cle hinmaniorum litterarum Professoribus diaeremus. Astrologis saeculi XIII. jure accensendiam etiam puto Mag. Ioannem de Luna. qui initio saec. XIV. adlectus fuit Astrologus populi Bonon. hJ Igitur oportet illum. multo ante in ea iacui. tale vertatum . non vulgare peritiae suae specimen dedisse. X. Sed & Geometriae . atque Arithmeticae aliquis honos a nostris est habitus pro temporum conditione. Nam praeter alios, qui sortasse numerorum scientiam proselsi sunt . eam certe docuit quidam Mag. Joannes, cujus extat ad h.uc Testamentum in tabulis publicis nostrae Civitatis my . Quoniam vero notum satis est , artem hanc infinitis pene mysteriis abundasse, ita sane, ut de quadam divinitate Arithmeticae Protesiores, non secus ae Astrologiae. gloriarentur ; probabile censeo. Academiae nostrae hujus scientiae cultores non defuisse. o qua tantum honoris. & famae apud ignarum vulgus captare posient. Ad Geometriam vero quod pertinet, indicare solum possumus quemdam Mag. Gu m
Tractatus de sphaera compilatus a Mag Bartholomeo partim de suo, partim de alieno in Bononia an. Dom. MCCXCII. Itidict. II. iv cod. CCCLXXIX. b) An. MUCCHI. Item providerunt ... quod Ponterii pontis Idieis Reni teneantur omni anno in festo S. Marte Augusti mitte. re Mag. Ioarim de Luna astrologo di artis Fixiee professori vI. costas frumenti. . . . &hoe cum Mag. Joaunes in factis Communia Bono.1. iam seu vigil sacrit ic attea. tus di multos laboret sulfi inierit inteiidxtetica honorem, di statum Commimis Pope li
538쪽
aardum . cuius est apud Thomasinum ca) Geometria cum . Recol Iectis Mag. Bartholomaei. Hanc censeo diversum non esse a Bartholomaeo illo grammatico, & altrologo , de quo paullo superius mentio incidit. Geometria hac scripta dicitur amici MCCCIV. de uterque Bononiensa etiam dicitur b). Porro Codex Trombellianus straptus certissime videtur aut sub finem saec. XIII. . aut certe sub initia sequentis ; de praeterea ad calcem eiusdem Bartholomaeus. auctor Florum Grammaticae, tum Bononiensis, tum frater Guigrardi vocatur. Conveniuntatique mitifice aetas. patria, di nomina horum Prosetarum , qui . nisi magno. pere fallor, iidem plane esse debent. sed jam agendum de singulis Philosophiae Professoribus; enormior enim videbitur prologus, quam Libula.
Hominem hune Parisiis Bononiam venisse. iam dictum est; fit eo quidem
consilio. ut Professores nostros veteranus jam ipse Prosellar audiret. eo. rumque doctrina proficeret. Nihil sane illustrius Academiae nostrae euenire potuit, quae inter suos Parisiensem hunc Philosophum vidit longioris itineris pretium hic expectantem . eumdemque ab ipso pene Philosophiae domicilio ad nos prosectum. Itaque dolere non possumus Philosophiae Protessorum aut raritatem, aut inopiam, cum nullam hanc revera suisse, vel hoc solo monimento comstare possit. Il Albericum nostrum eonfundit Bruherus sc cum Alberico alio, qui amno MCXXXVI. ad Episcopatum Bituricenum assumptus fuit d . Ratus, unum eamdemque esse hominem , plura invicem iungit, quae revera a coniunctione vel maxime abhorrent. Itaque sine ulla erroris suspicione affirmat, Albericum , cujus in disciplinam se tradidit Sarisberiensis, aemulum fuisse Ab elardi, hune tamquam violatae Religionis reum in Concilio Suessionensi ce) aecusasse . de tandem, quod iamdiu exoptaverat, ejus locum, & famam in tradenda Philosophia occupasse. Sed constat revera, inter utrumque Albericum aliquam temporum . magnam vero dignitatis discrepantiam fuisti . nec in unum, eumdemque cadere posse. quae ex Sarisberiensi de se. ac de Alberico suo tradita litteris accepimus. Testatur namque, se adolescentem admodum in Gallias commigrasse anno altero post obitum Hentici Anglorum RHgis. & Peripateticum Palatinum, nempe Λbaelardum, ut ex ipso Sarisberiensi recte demonstrat Bruherus. Philosophiae praeceptorem in ipso studiorum exordio habuisse. Porro alter ille annus ab excessu Henrici incidit certissime in annum M CXXXVI , idemque attulit initium splendidae dignitatis. qua auctus fuit Albericus. qui in Concilio Suessionensi strenue pugnaverat contra Abaelardi errores. Cum autem post repentinum Abaelardi discessum . qui sorte adscribendus est eidem anno, vel cedite proxime sequentibus. Sarisberiensis usas sit Alberico doctore, compertum s ne fieri arbitror. alium hunc esse ab eo, quem Abaetardus sibi valde insensum dolet epistola prima, quae suarum calamitatum Historiam continet ci . Omni
sis eram Reeollectis Mag. Bartolomei Bon .nientia seripta atino MCCCI v. Ex eodem Ibo. mavino iam est.
tiqui insidiatores, Alberietis stilicet, & L tulfus , qui iam desulictis Magistris eorum, Et noliris, Guillelino scilicet, atque Auselmo , poli eos quasi re Itiare se solos appet
hant , atque etiam iptis tamquam naeaedes succedero a
539쪽
hur igitur, quae minus recte inter se commisit Bruhenis, sua di pertienda sunt tempora, ne quid erroris obrepat. In duplici Patrum conventu Λbaelardus causam suim infelicibus auspiciis oravit. nempe in Suessionensi circa annum M CXX, ut diximus. Deinde anno MCXL. in Senonensi ca). In eorum primo, ad quem invitus accessit, Alberici Archiepiscopi postmodum Bituricensis vitibus. docti ina victum se agnovit. In altero. quem cogi Abael ardua ipse ab Archiepilcopo Senonensi valde petiit, adversarium habuit Bernardum. ut etiam exoptauerat, ne quid male Praeconcepti triumpbi gloriae postea deesset; omniumen in velis laudibus extollebatur egregii illius Astetae pietas, & doctrina. Perseverasse inde a Concilio Suessionensi usque ad Senonense inter Albericum, BrΑbaelardum simultatum causas, & modo recruduisse, arbitratur Bru herus, qui de singulari Alberico opinionem semel in animo altius infixam deserere amplius non potuit. Sed Alberici illius. quem hostem , eumque invictum tulit primo Abaelardus in concilio Suessionensi nullae fuerunt vel exiguae partes; di praeterea ipsum e vita excellisse anno, qui proxime sequutus est post Senonensem Spnodum , adstruit Mabillonius in notis ad laudatam epistolam tertiamdecimam
III. Iam ergo non dubitandum, quin Alberieus Parvi magister ab Alberico Bituricensi Archiepiscopo alius omnino sit. De illius in Philosophicis discipli.
nis fama, & doctrina optimus est testis idem Ioannes Sarisberiensis, cujus uberiorem locum ex Meta j. lib. II. cap. XIII. jam produximus. Magnum ejus ingenium fuisse. magnam in Philosophiae subtilioris studio operam ab eo positam. ex eodem Scriptore scimus: sed idem meliora, ac feliciora studia tanto, tamque praeclaro ingenio defuisse dolet, cum in suis subtilioribus inventis facile eon. quiesceret, nec de solidiore Physicae studio cogitare posset. Subdubitabat tamen de omnibus. ita ut nihil ei satis exploratum umquam videretur; de pene n dum in scirpo quaereret. Quod sane. etsi vitiosum sit, dum intemperantia quadam in dubitando utimur; si tamen id fiat, dum animus idem errare semper cogitur, profesto perpetuam illam inconstantiam, & cogitationum quamdam tempestatem felicitatis cujusdam loco ego statuam; adhuc enim mens retrahi potest ad veritatis studium. & inquisitionem. Id Alberico . qui minitissimis. & plerumque ineptissimis quaestiunculis Ionga consuetudine inter suos indulgere solitus fuerat, feliciter apud nos contigisse equidem non affirmaverim . Attamen cum constet, ipsum huc veni sie melioris Philosophiae addiscendae stu. dio. famam saltem de ea percrebuisse, apud exteros dubitandum non est. Et vero, si conjecturis locum esse velimus, rem non improspere Alberico cessisse. nee bonas horas male omnino hic collocasie dijudicabimus: etsi Sarisberiensis aut contra sentiat, dum eorum postulat iudicium, qui Albericum ante eiusdem discessum. & iterum post reditum audierunt; aut saltem rem in ancipiti relinquat . Ut de caeteris taceam, quae iam superius disputata sunt. Parisiensis certe hie Professor fuit magno ingenii acumine. & ad Academiam nostram accessit suis diis jam antea magnopere excultus. Quamobrem in Magi stri verba jurare certe non cogebatur. imo omnia inter se comparare facile poterat, ut meliora deinde judicia faceret. Albericum igitur in fluctuosam hic Philosophiam dimisisse. saltem minus infrugiferam pro temporum conditione, nostros audiendo, didicisseverisimile est; quod proseeto ad Academiae nostrae gloriam vel vindicandam, vel augendam plurimum conferre potest.
540쪽
C Remotis Insubrum nobilissi tris Civitas, & selix omni aevo ingeniorum a parem. Moueta suo gloriari cumprimis potest . qui saeculo XlII. pie.
tatis, & doctrinae laude magnopere excelluit. Eum agnomine internosci, non veto nomine. sunt qui arbitramur. ca Et cum nostra hac etiam aetate Me. diolani familia ejusdem nominis extet . quae etiam non incelebres viros pene proximis his temporibus tulerit, Clarissimo Richinio b) nominis similitudo conjecturae loco est, familiam, ex qua Moneta hic noster est genitus. Medi Ianum postea lares transtulisse . Cremonensum vel maxime hoc quoddam veluti fatum est . ut illustriorum Civium doctrina alias Civitates saepenumero impertiant, priventur etiam aliquando splendore familiarum, quibus civitatis Principis domicilium ad maiorem famam comparandam aptius videtur. Sed Civitatis amplissimae gloriae haud magnopere illud obelle potest, cum novos semper huiusmodi scelus ex se promat. neque ipsa ad quamdam miseriam . ω squalorem relinquatur. Si quae vero Academia. haec certe nostra plurimum eidem debet; nam Bononia snu suo excepit tot eius Alumnos, qui egregiis suis laboribus eamdem plurimum illustrarunt, quemadmodum eκ cujusque disci. plinae Prosessiorum serie intelligere licet. Et quidem nescio, an ullus ex iis cum Uen. Moneta comparari possit, sive pietatis , sive doctrinae conlideratio luscipi, tur . Utramque Civitas haec admirari, & utriusque etiam usura frui potuit inam & in Philosophia tradenda ipsum adhibuit non sine ubere fructu. c ε ad totius multitudinis exemplum vidit deinde Christianam persectionem inter Praedicatores recens institutos impense colere. Cum enim Philosophia nostroa imbueret magno totius Academiae pIa u. & nihil ad summam gloriam ei doelse videretur, quodam die felici, faustoque, Stephano Protomartyri sacro, pene invitus. & eorum . quos in Philosophia erudiebat, importunis. & longioribus precibus tandem vietus, accessit ad maiorem Ecclesam . in qua B. Regmaldus maηna populi frequentia divinas Conciones habebat. Paucis ex eo auditis. con. festim sibi aliam mentem injectam sensit, cogitavitque de capessenda nova vitae ratione . quod & praestitit. ipso B. Reginaldo opem serente, anno MCCXX. ut coniicit Cl. Jacobus Echantus in eius Vita e . Nam per annum integrum ejusdem Reginaidi permissu extremae rerum suarum procurationi incubuit ; ita tamen, ut iisdem nihil admodum animo implicitus admirabiles in pietate progressus faceret, aliosque ad virtutem magnopere excitaret. Inter praeclaros 1an- Aioris disciplinae Alumnos cooptatus . parem doctrinae exhibuit morum innocentiam ; qua quidem capi plurimum potuit vel ipse novi Instituti Parens 1amRte ctis.
rea quos per eam aetatem Fratνes Haedicam. res pothsimum fust praenomine vorarentur a a te que monetam Cremonensem dicturi ab Hi oriris , praeteνωfa appellatione geutis, quemadmodum Neepta e De tuis ferebat.
neta, qui erat super omnes Magistros muncti timotissimiis, similiter intravit in Ordinem-Et Antovius Sen si ia coron ad amri CCXXX. Fri Moneta CremEnensis, qui tunc in artibus legens Boa Diae per totam Lombardiam famosissimus erat, cuin suit a B. Reginaldo sis eptus ad Ordinem, vir sui tingetaici excellens, doctrinae sama percele-
hria, non solum in saeculari, set in Philosophia divina dic. d Festum s. stephani MCCXVIII.
unicum eli, quod Bononiae Rcxinaidias egit, ac proinde dius , quo in ei iis manibus votum ordinis amplectendi Moneta labi.s suis di. stinxit: cum ero Domitsi post amium, Scamplius, vestem inductit, recte id ruvoces ad Quadrage εἰ inam circiter antii MCCXX. Seripi. ον . Pr L 1 om. I. e. fias.