Chistophori Forstneri Austrii Ad libros sex priores Annalium C. Cornelii Taciti notæ poliicæ. Quibus pleraq. omnia, quæ reliquis quoq. Taciti libris continentur, suis quæque locis explicantur ... Adiuncta est in fine, eiusdem Oratio ..

201쪽

Mestes,corruptos iudices, longas ac pene aeternas lites,& deniq. aduocatorum inscitiam improbitatemque. De singulis quaedam ad hunc locum notabo. Initio igitur referam aliquot serdibus & corruptionibus i aicum tollendis aut coercendis remedia . Primum, est,ne tribunalia turpissimo mercimonij genere, ve- I. lut ad licitantium arbitria prostituantur ι sed gratis, sed bene meritis conferantur. Accipere enim aliquida suscepturis magistratum, testante Iustiniano Caesare, Nou.VI II. omnis nequitiς principium est,&terminus . Neq. enim fieri potest , quin vendere sibi licere quis putet,quod emit. Hiia cnomicidia, adulteria, rapinae; hinc commerciorum confusio ; hinc legum

contemptus a quouis quamuis poenam auro redimi posse confidente. Quae omnia tanto veriora sunt, quato, qui honores emunt, non ob virtutes sed diuitias in

sublime tolluntur. Solebant olim Coss. in publicum prodituri l ccunias spargere. Quod a Zenone impro-

Datum est, atq. constiturum,ut missilium loco c. auri librae ad reficiendum aqua dii tum publicum a consulatum inituro soluerentur; l. i l I.C. de consul quod ipsum tamen etiam nouissima Iustiniani constituti nec Nou. Qii 1. sit blatum arbitror. Quin etiam iurare iubentur magistratuum candidati, nullis se largitionibus,sne fuco, sine fallariis, more maiorum, magistratum ambire. vi ii. c. VI I. Simile est, quod Alexander Seuerus ad honores euehendorum

nomina publice in tabulis proscripta proponebativnde de moribus illorum ex publicis vocibus iudicium fieret. Altera cautio est,ius dicentibus stipendia atq. II. Z i sa-

202쪽

salaria ex publico constituere. mire facit, quod I. Lipsius ex Turcicis annalibus in monitis politicis refert. Cum Baiasetes Imperator fraudes & iniurias Cadiorum suorum sita iudices vocant) tapius iam

audiret; iratus omnes in domum quandam includi&igne comburi iussit. Sed Halis Purpuratus rationem inuenit mollienda indignationis. Habebat Baias etes fila iopem puerum in delici js, lepidum, S: ipsa garrulitate anaaollem ; quem init ructum, quid diceret, ad ipsum mittit . Venit igitur quasi accinctus

ad iter; quaerentiq. Imperatori, quid praeter morem hic vellitus 3 respondit, ut peregre cam, of ableger a te ad Imperatorem Constantinoso litanum, Caligeros aliquot hi Graeci monachi sunt in arcessiturus, ut nobis ius dicant, quoniam omnes tuos iudices vis occisos. Cui Imperator, o mi AEthiopille, inquit, nunquid illi sunt periti legum nostrarum di non sunt,

opportune respondet Haps Purpuratus, o Domin , cur igitur peritos tollis λ nam refert Baias etes, cur male iudicant. Iterum Halis, ego, Domine, causam eda.

Hi nostri stipendium e publico nullu percipiunt: ca piunt igitur mercedulas a priuatis. Hoc corrige, illi corrigentur. Placuit consilium Baiasethi, & de creuit,vr,cui hereditas tot millium asprorum sid genus moiactς Turcicae est) obuenisset, is in singula millena Cadio suo daret vicenos; in matrimoniorum de eiusmodi contractibus item vicenos. Ita Iusticie sub . III. uentum. Tertia in hanc rem cautio est, ne quis patri gsu. eadminis rationem sertiatur: in qua multum gratiae necessitudinum suarum daturus praesumitur - Taul.

203쪽

s Paul. v. sint. x II. g. m. Iibiq. Diae. vid. tit. minullipat. μ. a . stin. ω ibi Gotbos in Q d non tantum iurira ciuilia Romana, sed & in Gallia Philippus Pulcher, ec Carolus V. Reges constituisse dicuntur. Et olim populus Florentinus,quo omnis iniuriς inter litigantes suspicio tolleretur, duos e peregrinis sibi iudices

elegit. Eoter. i dem retion di stato xvi I. in Anno cla. c. xci. Senenses ex peregrinis Iudicem sumere coeperunt. Ortinae satiuolt. iv. hist Sen. Pisani atq. Genuates peregrinum magistratu na Potestatis nomine accipiunt. misciarae 1 v.) κ' Lucensium rata litas minum tribunal vocant) tribus constat Iurisconsultis. quorum patria quinquaginta ab urbe milliaribus abut. Quarta cautio est, ut iureiurando,metuq.IUNuminis adstringantur, qui homines contemnunt. v. Thom. iem er. i. de iuram. x. in Olim in Frisijs decretum erat, ut qui in iudicatu sunt, quemadmodum in exordio muneris sanctissimo iureiurando se Reip. obligant, integre sic munus obituros, ius omnibus a qualiter sine respectu per narum dicturos, iusticia, ruantum in se ut, administraturos: ita munere dece-entes similiter pulcherrimum iusiurandu iurent, ni hil se eorum,quq istuc pertinerent, scientes Q volentes omisisse, ndemq. in omni bo intemeratam Rei puta praestitisse. Hac duplici religione conscientijs iudicum obligatis, castius eos in officio versaturos inter tot illecebras a recto abducentes arbitrabantur. VA-bo Emm. x i v. Usλ- Iustinianus quoq. Nou.V III. in

iudicibus iusiurandum praescripsit, quod ipse alibii Nou. cii. horrcnd issimum vocat. Verba illius huc

204쪽

adscribam: Iuro ego per Deum omnipotentem, Filium eius unigenitum, dominum nostrum Iesu Christum,& Spiritum Sanistum, S per Sanetam gloriosam Dei genitricem & semper Virginem Mariam, Q per iv Euangelia, quae in manibus meis teneo,&per Sanctos archangelos Michaelem, & Gabrielenti, puram conscientiam,germanumq. seruitium me seruaturum sacratissimis nostris Dominis , Iustiniano &Theodorat coruugi eiu occasione traditς mihi ab eorum pietate administ rationis: & omnem laborem ac sudorem cum fauore sine dolo S sine arte quacunq. suscipio in commissa mihi ab eis administrationei dueorum imperio atque Republica: S communicator' sum sanistissim et Dei Catholicae Apostolicae Ecclesiae: & nullo modo vel tempore aduersaboret, laec alium quemcunq. permitto, quantum possibilitatenti habeo. Iuroqiioq. iusiurandum, quod nulli penitus neq. dedi neq. dabo occasione dati mihi cinguli, neq. Occasione patrocinij, neq. promisi, neq. professus

sum de prouincia mittere, aeq. mittam, ne'. occasione dominici suffragij, neq. famosissimis plςfectis administrationem habentibus, neq. ijs, qui circa cos Sut, neq. alij hominum ulli: sed sicuti sine iussi agio per cepi cingulum, sic etiam pure me exhibebo circa subjielios pijssimorum nostrorum dominorum ; conten tus ijs, que statuis sunt mihi de fisco, annonis Et primum omne habebo st0dium, ut fitealia vigilanter suscipiam, & indevotosiquidear& indigentes neces Atate cum omni exigam vehementia,nequaquam sub- inclinatus, neq. ob hoc lucrum ipsum considerans,

205쪽

aut per gratiam vel odium exigens aliquem . citra

quam competit, aut concedam alicui. deuotos autem

paterne tractabo, dc subiectos piissimorum nostrorum dominorum illaeses undiq., quantum possibilitatem habeo,custodiam:& qquus in causis viriq. parti.& in publicis disciplinis ero, nulliq. parti, citra qua iustum est,praestabos: sed eYequar uniuersa delicta ,& omnem inuitatem seruabo, secundum quod mihi visum fuerit iustum: & eos quidem,qui innoxii sunt, undiq. innoxios illaesos. conservabo, noxiis auic impon in supficium secundum legem; &omnem iusticiam, sicutiam dictum est, in pu olicis es priuatis contractibus eis seruabo; de si comperero, fiscum iniusticiam pati, non ego solum hoc ago, sed etiam semper mihi assidentem talam studebo assumere, & circa me omnes,ut non ego purus quidem sim, qui vero circa me sunt, furentur,& delinquant. Siquis autem inueniatur circa me talis,& quod fit ab eo, me sanare, 'S eum expellere. Si vero non hςc omnia ita seruauem,recipiam hic& in futuro seculo in icrribili iudicio magni Domini Dei Saluatolis nostri IESU CHRISTI, & habeam partem cum Iuda, & lepra Giezi, &tremore Cain ; insuper S poenis,quae lege eorum pie

tatis contiuentur, ero subie istus . .

Quintum erit remedium, ut pcens constituantur - V. Missim K in pos, qui pecunia aut gratia i corrupti mal iudicarunt . . Hinc leges Romanae de repetundis, do falso, de vi,& caeterae. Hinc sapientissima illa, nec ii Dus t mencam ureparabili iusticiae damno neglecta Zς noliis c , 6. mionis. tuae tam civ. cyc.ὶ alia

206쪽

quoties a Iustiniano repetita; s Nou. VIII. cIx. xlv. cxxiii. in qua cauetur,ut prouinciarum praesides, aliique magistratus, post depositam administrationem, quinquaginta dies in loco, quo magistratum gessi runt, permaneant quo pateat omnio facultas, super rapinis aut concussione, alii R. criminibus conue. niendi illos. Et simile est Genuensium institutum, apud quos V. viri sunt, Dudicatorum nomine; quorum ossicium est, in omnes magistratus, finito ossicio, in quirere, & in male gestς Reip. damnatos animaddertere. carol. Seona. I. de mita Andri Au e. I Et fu petioribus annis tres Quaestores cum visae nesci R. potestate, in loca, quae Orientem versus Veneris parent, a Repub. missi sunt,qui in maSistratus, si quae forte aduersus leges fecissent, animaduerterent, & a potentioribus oppressis subuenirent. Andr. aurae. vixvi 1 imst. Venet.ὶ Sexto deniq; neq. illud praeter undum est, Tiberii temporibus Seuerum Qecinam in Senatu censuisse, ne quem magistratum , cui prouincia obuenisset,sua uxor comitaretur; quia quoties repetu ndarum at iq ui a rgueretu G plia ra v xoribus obiectarentur; his statim adhqrescere deterrimos quosq; , ab his negocia suscipi, transigiq. Tacit. III. annal. in Quemadmodum anno Christi cla. B. ct . Lemosjs mes Neapolis, & Machedae Dux Siciliς Pro reges

VXOrum nomine comparatis, atq. instructis nauigiis pirataru more excursionibus maria foedarunt. suam rocen. Ven. Nunc ad litium diuturnitatem transeo, quam alteram iustici pestem dixi. Acterna hodie sunt iu rgia;

207쪽

vi si cu sumptibus sit cosexeda molestiarum ratio, grauius putes sic vincere,quam confestim damnari.Na δ: modum Q numerum priaegressς sunt artes ac nomina,quibus miserrimos clientes patroni de iudices fruta strantur. Articulatim Q lente hos discerpunt, qui1cmel perire potuerant. Saepe itur ad iudices, caus narratur, aliquot anni abeunt,necdum contestatio litatis facta est. Iudicibus hic non vacat, hic omisio liti-giciso negocio herent patroni in causis minoribus , quae nunc sponte, nunc eorum stlidio na scuntur e prima. Haec prςludia ad Ornant, his proclamant in au ditis iter ad verum Iudicibus este non posse. Sic dua bia ex dubijsseruntur: sic immani dilatione pereunt litigantes, magna in insontes inopes'. iniuria. Nam qui in diuitem inimicum ea aper inciderit, tam longo& sumptu olb itinere conficitur; procumbitq. deni q. lalliis mcc recuperato tu re inultus, aemulo minus suo, quam huic prolixae aequitati irascitur. Nequςrecurrani diu Iudicibus placeat,- patronis, ad se delatos cruciari. Nempe ex mora & tempore sita opera aestimatur. Sic patronis, inqua, crescit, sic Iudicibus mer .ces. Multa scripsisse, multa audiuisse quanquam ea praestabat compendio fieriὶ acerrime vendunt; eὁ priores,quὁd quς peccant, ipsi iusticiae imputant. Prς terea consuetudine videndi miseros,& deinde facien di,exuunt humanitatis sensiim; aut potius miserur esse non credunt, litigare Ita duri ad questus narum supplicibus mouentur; & ab ijs tantum culti, saltem, anaant longiora in ipses exercere imperia. Deremediis contra litiu prolixitatem alij, sed bene ac clegan-

208쪽

ter nouissime scripsit sub nomine quidam Po-memnia: Ducibus a consilijs. Libro titulum fecit Pax-thenius Litigiosus . Ex illo petenda sunt, quae hic dici possent, ac deberent. Non tamen omittendum est, primum ac precipuum,quo litium tempora breuiora , fiant, est e curam Principis r cuius est cum interminatione poenarum edicere sed hoc grauiter, nec, visse lemus, terroris mox euanescentis imagine) ne ulla lis Vltra certum tempus,quod ipse praestituat, apud iudiaces haereat. Iustinianus noster ciuilibus litibus triennium spacium sat longum)prςscripsit. l. xI II. C. de iudic.ὶ Labentibus seculis specie aequi, in reorun auxilium inuenta sunt ea, quibus deni q. simplicitas legum occubuit;frtis rationes, rescripta, S quae semel costitui poterant velut religioso ordine in varios dies dilata. Haec vero quia Iudicibus & patronis ad lucrusunt, iam neglecto reorum commodo tam saeiacte ob seruantur, quasi iudicijs civ cs,notali cillis inuenta sint. Porro in archio rena numerum in ad duorum

triumue amanuensium laborem reducantur vana nominat munia illorum, qui a memoria, a secretis, ascriptionibus dicuntur, S horum maxime intereti, diu lites vivere in homines scientes formi larum, tur giorumq. praecelatores : qui velut licita cfudelitat ,& iam ipsa conuietudine excusata de clientum mise- iij , ex iniuria populi, ex clade sanguine miseroruperenni pastu saginantur. Deniq. cum causarum patroni sint maxime, qui vita imo inaniortalitatem litibus conciliant : illorum maxime audacia refrenanda est. Antiquis teinporibas storebant elegantiae pri-

209쪽

set patrociniis tribunalia: cum oratores concitς facu-diae attenti studiis doctrinarum, ingenio, fide, copiis ornamentisq. dicendi pluribus eminebant; ut Demosthenes,quo dicturo concursus audiendi causi ex tota Gricia fieri soliti sunt: Callistratus, quemno bilem super Oropo causam perorantcm idem Demosthenes Academia cum Platone relicta sectatus est;vt Hyperides & Aeschines, & Andocides & Dinarchus& Antiphon ille Rhamnusius,quem ob defensum n gocium omnium primum antiquitas prodidit accepisse mercedem . Nec minus apud Romanos Rutilii, & Galb & Scauri,vita, moribus, frugalitateci. specta ti, sequentibus ς tatibus censorii, Consulares'. &triumphales multi, Crassi & Antonii, Scςuolς, post e -xercitus prosperrime ductos , post victorias& tro phsa, civilibus stipendiorum ossiciis floruerunt; laureaiq fori speciosis certaminibus occupantes, summis gloriar honoribus fruebantur. Post quos excellen tissimus omnium Cicero orationis imperiosae fulminibus scpe depressos aliquos iudiciorum eripuit fammis. At nunc videre est ubi q. violenta & rapacissima genera hominum, per fora omnia volitantiuini: qui cum immature e scholis eruperint, plerunq. ita rudes sunt, ut nunquam selibros habuisse meminerint: Aes in circulo doctorum authoris veteris inciderit iam men, piscis aut edulii peregrinum esse vocabulum arbitrantur. Sed condonari hoc posset, si saltem suae , quam profitentur, scientiae peritiores essent . Nunc adeo peruersa & inepta plerunq. studiorum ratio est, ut non mirandum sit ex male culto ingenio nullos aut

210쪽

malos prouenire fructus. Sunt,qui neq. latinam linguam vel mediocriter docti, neci . humanioribus literis vel leuiter ad ius addiscendum male sanum animum applicant. Ubi cum dissicultatem, & sine aliarum literarum subsidio innali igabilem Oceanuperspexerin i, aut infeliciter coepto labori siccumbut, aut,ne nihil egisse videantur,ordinem iudiciorum,&kribendoruni testamentorum contractuum l. formulas ediscunt . Inde in forum de ad iurgia prouolant, cumq causarum merita non intelligant, in solis

iudiciorum solemnibus hqrentes, infelices iiν periti nautae vectorem,oui suas illis fortunas commilit, perditum cunt. Vidi nomines, qui cum clementa iuris a Iustiniano cupidae legum iuuentuti tradita n

primoribus quidem labris degustassent, Bariolum &Baldum manibus versabant. Alius crat, qui cum Ia sonem ex bibliotheca quadam peteret, scripto professus est, commodato accepisse Iasems operaivmuemfluminibus. Hi ut altius videantur iura callere, Bariolum

ubiq. loquuntur & Baldum, & Menochium, Car, dinalem Tuscum : adeo ut in peruulgatς alicurus it ris regulae probationem sexcentas plerunq. prcserant auctoritates . Quidam cum req)onsum suum coepisset,a verbis: δε nomine V omini noHri IESU CHRISTI, AMEN: addidit legem 1. C. de offpraef. praer. AfriC. ec centeni alij rNulam illam Logicam, posita causa ponitur effectus, ut nilesq. innumeris legibus &auctoritatibus Ictorum firmant. Etiam qui doctiores sunt, cum quos nobis Iustinianus libros reliquit, vel tanquam antiquatos fastidiuta vcl ut nimis difficiles hor

renti