Chistophori Forstneri Austrii Ad libros sex priores Annalium C. Cornelii Taciti notæ poliicæ. Quibus pleraq. omnia, quæ reliquis quoq. Taciti libris continentur, suis quæque locis explicantur ... Adiuncta est in fine, eiusdem Oratio ..

171쪽

AD-τAc Ir. I sPontifex Massilia venisset,quamuis eadem nocte otach causa ipsi assueracitamen urbe post excedens post

ro die cu comitatu aulico in urbem redij t. s icciarae xx.- aurocm. I v. hist. Venet. In congressu Philippi Hispaniae, in Sebastiani Lusitaniae Regum ad

Guadalupam, posteriores Lusitani accesseruntdc C. consau i. de comunct. Portuaeum regu.castit. J uius aucta 'pendia, orquem, coronam, aliaque militaria dona memorat in Ridiculus hic est Amiratus,dum Principes dona militaria Romanis olim Vsitata, qualia fuerunt coronae ciuicae', obsidionales, nauales, ex quercu, lauru aut gramine se , in usum reduce hortatur re a seculi genio abhorrente, adeo'.imposibilem. Aurea nuc sunt tepora, non qualia sub Saturno Rege fuerunt, sed quibus diues Pluto impertu tenet. Pleraque sermone latino interiaciebat o c. Pertinet ad Principis & Reip. existimationem, ne in iudici js, imtribunalibus, incongressibus deniq. quibusvis, alia lingua etiam peregrini Vtantur,quam nostra. Magia stratus populi Romani quantopere suam populiqudi, maiestatem retinere laborauerint, hinc cognosci potest, quod illud summa constantia custodiebant, ne, Graecis unquam nisi Latine responsa darent. quin etiam ipsa linguae volubilitate, qua plurimum valent, excussa per interpretem loqui cogebant, non in urbe tantum, sed etiam in Gr ia&Asia ; quo scilicet latinae Vocis honos per omnes gentes venerabilior diffanderetur. Valer. Max. II. c. II. in Cautum etiam Romς fuerat ante Ciceronis tempora, ne quis oraret

172쪽

terponi necessum erat. Triphonin. L c. cxlvi II. deriis ae in Tiberius C sar in Senatu non nisi cum excusavitione monopolii Verbo usus est. Suet.in Tiber. Superiori seculo Hispanie ReY Mauris necessitatem imposuit non sua sed Hispanica lingua sermonem conferendi. Deniq; apud Bohemos & Mora uos lex est, ne cui Illustri vel Equestri ordine nato cuius luam hereditatem cernere,praedia ue,que nos Lavdguiter appellamus , possidere liceat, nisi linguae Simonicae pe

T istantibus locis inuecti, ut bossem diduc rent in dixi ad lib. 1. verta diurabendo bouiper Bructeros f e. . Fropinquo summa rei diserimine, explorandos milisum animos ratus,quonam ιd modo incorruptumseret ecum agit bat. Tribunos , centuriones iata Iaepius, quam comperta nunciare: bbertorum seruilia ingenia : amicis messe adulati nem : syconcio evocetur, illic quoq. quaestauciincipiant,resiquos adprepere, penitus noscendas mentes , cum secreti γ' incustoditi inter militares cibos sepem aut metum proferrent. Nocte carpta gressus augurab , per occulta in vigilibus ignara comito evno,contectus humero erina pelle, adit easrorum vias

Ge.ὶ Dixi ad librum primum, quam rarὁ Principes verum resciscant ; quibus'. modis falsas delationes ςognosccre pollini. Mutato habitu, & dissimulataopersisna in circo,in ciuium panegyribus expiscari,qiii de se,de'. ministris sermones ferantur, I quod fecisse. etiam Donos Principes Ioannes Boterusciocet) I. desta rarion distato xvi I.) periculo non careri nec itaq.

mihi probatum. aAccipere omen, θ matrimonia ac pecunias hostium praeda

173쪽

cstinare in omni scolere maior improbitas est, religio ne non alio sine uti, quam regnandi instrumetuo.quo de argumento ad superiorem librum, multa dixi. Quoa autem Scipio Amiratus hic falsum esse putat, Romanos abusos religionibus, interdum auspicia, interpretatos ex usu incidentium negociorum,id vel solo supra laudato Polybij testimonio confutatuo . Quid enim apertius, 'uam quod ille fatetur Scipionem falso Deorum colloquia finxisse ξ quod ridet i- perstitiones, quas tamen tenendis in ossicio populis necessarios asserit λ An nescimus, haruspicum de augurum fraudes apud Romanos decantatisi imas fuisse; ut miratus non nemo fuerit , illos, cum in publico

congrediuntur. memoria fallaciarum, quibus Omnes ludunt, risum tenere posse. An non deniq. certum est,multa vana sub celebri nomine librorum Sibyllinorum squorum responsa iactabant semper Romani j vulgata λ ί Tacit. iv. Annal. ) Nec in contrarium mouet, quod multi Romae ante doctrina Dcos ernentem nati sunt. Nana& tunc,ut posterioribus seculis religiones confingebantur, & Numa, primus superstitionum magister AEgerie Nymphae arcanos congressis falso iactabat. Sed illud intererat, quod,

quamdiu tecta fraus erat , Deorum metus animos iu iam uis falsa obstri stos & inani superstitione tenebar ; patefactis dolis,ucteres cerimonias,& meliorum ignari omnem Numinis cultum spreuerunt. sibi dsibi reliquum,quam tenere liῖertatem, aut mori av- te seruitium. Rechius desperatio, quam, ut solet, ira fortitudinis cos appellatur. Necessitas uni quatuor

174쪽

hominum vires conferta usitatum fuit,estq. magnis belli ducibus, ad eam necessitatem suos milites adiagere, ut aut virtute salutem tenendam, aut moriendum sibi esse intelligant. Solet enim abrupta s pe diastrimina salutis vltima deseratio propulsare. Indo Alexander Magnus militibus suis, peruenisse eo, dicebat , unde fugere non possent, tot terrarum spaci emensis, tot amnibus, montibusq. post tergum obiectis , iter in patriam & penates manu esse faciendu m.

VAEuri. iv. C. Caesar ancipiti pr lio equos dimi

tebat, Wyraecipue suum,quo maior permanendi necessitas esset, auxilio fiagς erePlo. SMton. in Ate.'lx.ὶ Corcyraei exules, ut fugae 1 pem omnem stiis adimerent , nauibus, quς eos advexerant, ignem iniecerunt; Tbucyd. iii. in quod idem Ferdinandus Corte-sius in noua Hispania , & Guillelmus Normannus cum in Angliam traiecisset,secerunt. Et hos superi

ribus annis in Belgio Mauricius Natauius, dimissisitauibus, quibus in hosticum transierat, imitatus videtur. Carolus Martellus,cum innumerabili Saracenorum multitudine pugnaturus prςconium circummisit,& ipse, a quibus in extendente iam se acie exaudiri potuit, pronunciauit; iussu sao clausas esse Turonum erat ea urbs vicina loco, ubi pugnabatur) pomtas , neminem, nisi victorem recepturas. Hinc Lig rim, illinc hostes claudere. P. Aemilὶ Prudenters illa Qui enim receptum habent, quos ager &terra aliqua per tuta & pacata itinera fugientes accipiunt, timidis & ignauis eis e licet ; quibus vero unica spes est, nullam sperare salutem, necesse in sortibus viris

175쪽

esse, & inter victoriam mortemq. certa desperatione abruptis aut vincere, aut,si fortuna dubitabit, in praelio potius,quam in fuga mortem oppetere. Denique veris simu in esse iudicandum est Thucydidis si v. in es fatum, ubi pugnare & fugere peraeq. honestum est,& sine pudore flagitij, sine cura ducum abire, fugere licet, iton esse fortitudini locum. Cςterum de toto hoc argumento disserit acutus Hetruriae metor sic Lipsius illum vocati in disputationibus ad Liuium, . m. III. c. xi I. in Sed ut nostris eiusmodi fortitudianis necessitas iiiijcienda est, ita hostes vel inclusi, vel in fugam effas ad desperationem adigendi non fiant: ne spe melioris fortunς exclusi etiam mala timere desinant. In quem sensum Scipionis laudatur sententia, viam hostibus, qua fugiant, muniendam: &,ut Italorum prouerbiu m habet, argenteum pontem faci dum. Illud deniq. lila ad n blandum cst, seditionurno auctores,ut omnis reconciliationis spes procul amandetur,&, ut Tacitus . biII. loquit , quo minor pemenia crescat inculum sceleris, insigni aliquo facinore multitudinem male-sanam obstringere soler ;vt ne quidem si assulgeat aliqua spes redeundi ingratiam cum Principe aut offensa patri acceptare eam.

liceat , oculis obuersante horribilis sceleris conia scientia. Repertis interstolis eorum catenis, quas in Romanos, mi non dubio eventu, portauerant in Ita solet summus Deus deiicere,quicquid vane se attollit. M. Antonius Cretam inuasit cum ingenti quidem victoriae spe atq. fiducia, adeb ut plures catenas in Dauibus quam arma

176쪽

ferret ι sed irrito conatu. Irior. I D.) , toti Mygdoniorum, hb. ii. & superioribus temporibus Hispani Britannorum opes spe deuorauerant: sed viro- bicl. hians coruus delusus est. Gedanensium in bello, quod cum Polonis gesserant, tantam fuisse confidentiam arrogantiam q. memorant, ut quidam cauponibus quatuor Polonos pro uno capone promitterent.

Isabellam Claram Eugeniam Belgarum Principem in nupera obsidione Ostendana votum fecisse aiunt, non se prius interulam mutaturam, quam capta fore costencia. ista quidem est Ostenda, sed non nis posh

tertium obsidionis annum : nec mihi credibile fit, Principem triennium & vltra uno indusio usam. In -dum trophaeorum arma,subscriptis mictarum gemtium nominibus imposuit. Haut perinde Germanos mufi ra luctus,excidia,quam easpecies, dolore o ira adfecit die.)Plus doloris vi sto asserunt, trophaea, & exultatio hostium,& triumphalis pompa, quam ipsa victoria. Mpud Ammianum Marcellinum s lib. xvi.) cadentes praelio Sarmatae non tam mortem dolore, quam Romani militis laetitiam horrendo stridore mos labant.

Et aliud exemplum est de Maximiliano Caesare apud Guicciard. lib. vi ii. Et item aliud de Belgis apud Conestagg. iv. debessi Be . ) Hinc inductus primo

mos erigendi trophaea ex materia, quae non perpetuo duraret; ur,qui bello vicissent,lii trophaeum quidem statuerent, victoriae testimonium praesens: caeterum via non praecluderetur redeundi in gratiam, dum alterius partis gloria, alterius infamia consecrata longaruo liquo monumento seret. Et propterea,qui pri-

177쪽

ina lapidea aenea struxerunt trophςa, repreliensi sunt; Miberis.,Gentd ii r. deiur. ι 2. I. ex Plutarcb. ut&, qui ultra mortem inimici odia extenderunt. Bene ille ex Germanis Imperator, q uicum hostem suum nimis preciose monumento conditum audisset, noria inuidere se, respondit. Vclle, ut omnes inimici sui ita sepulti essent. Nihil ex θs caesari incognito. eonsilia, locos,promptis,occulta nauerat, a seque hostium in perniciem ipsis mertebat) Ut cuniculi, maximum utiq. in rebus bellicis momentu, detecti nocent: ita Principum consilia in vulgus edita, & non, qua decet, religione secrete habita, hostes potius quam illos instruunt'. Conse, quem consiliis

pr sidere Romani arbitrabantur, Romae ara subter ranea fuit,ut significaretur, consilia occulta esse debere. D. Rosin. II. antiq. Rom. ex Flutareb.ὶ Apud Persas nemo cosiliorum Regio ruin particeps erat,praeter quosdam optimates taciturnos & fidos; apud quos Silentii quoq. colebatur Numen . Ammian. XX I. Metello Macedonico dicere solemne fuit, se interulam, quς consiliorum suorum conscia ret, corpor direptam in ignem coniecturum. Valer. ax VI I.

c. iv. Inde quibusdam Principibus d 'Rebusp. dissimulandi& simulandi artes in tanto pretio fuerunt. Tiberio ι Tacit. T locas.9 Ludovico XI. Galliae Regi ι Boter. H. HEuragion distato) Alexio inneno

Imperatori. Nicet. I. in Lacedaemonii dicuntur omnia Reip. suae arcana occultasses ita ut copiarum humerum, quem alii insita ingenio humano vanitate ostentant, scire nemo potuerit. Nucyae v. ὶ Et inter

178쪽

omnia Reip. Venetae inllitura praeclarissima: quibus

illa in hunc usq. diem raro Aristocratici imperij exe-plo viget floretq., non aliud mirabilius esse Traianus Boccalinus asserit,quam quod,cum paucis concredita Rςip. summa tyrannidi viam sternat, indeq. Veneti praecipua rerum Senatui Rogatorum, qui plusquam ducentis & quinquaginta nobilibus constat, permi tant; summum tamen horum omnium, & simillimuobliuioni sientium, summamq. fidem experiantur, nulla mercede venalem, nullis perviam proditionibus. Mirabile est, quod Io. Baptista Egnatius libro secundo de exemplis illustrium virorum Venetς ciuitatis tradit, Cirmaniolam bello Mediolanensi Veianetorum Imperatorem, cum quasi de pace cum Phi lippo Vicecomite ageretur, per octo menses de illius proditione quotidie anquireretur; nunquam tale alia quid suspicari potuisses priusq. captum, damnatum q. ruisse,quam suspectum te esse senserit. modarduum sibi, caetera legatis permisit.) Ben e q u idem Germanicus, ut dux se imperator. Caeterum non idem in Principe probatum; cuius cum ea sit conditio, ut praecipua rerum ad famam dirigere debeat, ςquum est, non nisi tuta & cum certa gloria coniunci a sibi sumere; ardua, periculosa, ancipitia legatis permittere; ut si coepta non successerint, non Principis infelicitas, sed ministri imprudentia videatur.

Orabatq. insisterent caedibus, nilolms captiuis Oiam inter

necionem gentis finem besi Ore 2 Et paulo superius

Nec minor Germanis animus, se everepugnae G arm

rum superdatatur) Multis verbis, duobus capitulis Sci-

179쪽

pio Anai ratus , quod nemo unquam negauit, nec dubitationem ullam habet, ideq.tribus verbis notari debebat,adstruit, genus pugnae marmorum magna in bellis momenta es se.Nobis alia disserenda occurrunt. Paulus Foxius apud Thuanum iob. Ii x. hia. in reprehe-dit usitatam nostris ducibus belligerandi rationem ;qua per tumultuaria prςlia de receptu ingeniose cogiatatur : recepta inter duces sententia, e pu na recedentes denuo pugnare posse: ut bellum potius cauponari quam geri videatur. Veteres stataria pugna tam ob-l stinate pugnauisse, ut paucis proeliis, atq. adeo inter dum uno debellaretur . Quae sententia sane quantal multis placet. Aiunt Romanos magnis viribus bella gessisse , quo breuiori temporis spacio conficerentur ;i hosti obviam profectos statim dimicasse ; victis leges' . tulisse. Nostrorum ducum more ducendo bellu , exhauriri aerarium ; colonos agris auferri, pagoS,Dppida, urbes, prouincias, regna, incolis spoliari, Q ad , miserandam vastitatem redigi: nec nisi lassata utrinque crudelitate de pace cogitari, Q, ut Tacitus, sin uric.) loquitur, ubi solitudinem fecerint,pacem appellari. Nihil paucorum hostium caede profici. Quippe ani mos heri ad ultionem ardentiores, iri consilijs aduer sariorum explorandis sagaciores, in capiendis ijsdem prudentiores, in disciplina seruanda ducum imperijs obedientiores: acriori deniq. disciplina plerunq. vial ctos, quam victores agere: hos ira, odio, ultionis cui piditate ad virtutem accendi ; illos per fastidium hel Descere. Inde celeritatem in priscis ducibus tantope-l re laudatam, in alijs culpata desidiam & oscitantia

180쪽

C. Caesar,aiunt, nullum Vnq uam hostem f. dit, quem non castrIs quoq. exuerit. ita nullum perterritis spatium dabar. Sueton. in D c. ix. -in omnia praeceps Nil actum eredens, cum quid sivereset agendum. dictat atrox. Lucan. I I.9Idem ciuile bellum ccc. equitibus v. cla. peditum auspicatus tanto ardore gessit, vi lx. dierum spacio vnia uersam Italiam occupauerit. Cum Syracusarum ciuitas AtKeniensium obsidione liberata esset; Z ciues tanquam perpetrato bello abijsse hostes gratulabundi secum gauderent; Hermocrates Syracusanus, cuius apud Thucydidem non unum est insignis prudentiae specimen, non committendum ratus, Ut tantus exercitus digressus alia insulae parte consideret, & denuo negocium facesseret, instandum hostibus, eosq. ad internecionem delendos suasit. & adfuit fortuna consilio. raut aevi i. in Hoc eodem in bello Nici segnis cuctatio, Atheniensium res euertit.Cum enimis aduentia suo ingentem famam & sui terrorem Siciliae intulisset: Catanae in hybernis delitescens, in contemptu venit, & hostibus animos resumendi spatium dedit. Nuc Hvii.) Eadem negligentia Hannibalem perdidit; cuius animustera nimis poenitentia subiisse dicitur , quod non cruentum aD acie Cannensimilitem ad urbem continuo duxisset. s Lia.) Idem error in Brasila Spartano notatur a T cydide, si AIv. in Ludovico Andegavensi a Leonardo Aretino in hi I. rerum Ital)ui teav.) atq. Ioanne Baptista Pi gna. ii v. bist. Aus. Cum cnim ab eo Ladislaus A

pulit