Principis christiani institutio per aphorismos digesta, auctore Desiderio Erasmo Roterodamo

211쪽

iro INsTI Tu TIo dignitatem afferre viro, sed virum magistratui. 2Id consequetur, si, quemadmodum ex parte . demonstravimus, eas res curet maxi in e , per quas Resp. stabilitur de illustratur, eas rurius excludat arceat, quae Rei p. statum reddunt deteriorem. Adiuvatus enim maxime boni Principis exemplo, sapientia,vigilantia , magistratuum& officiorum integritate, sacerdotum sanctimonia audi magistrorum delectu, aequis legibu&, 3c ad virtutem conducentibus studiis. In his igitur augendis.&c firmandis sit o- 'mnis boni Principis cura. Laeditur autem diversis , ouae ficilius excludentur a p. sillirin ipsas ac fontes conabimur tollere primum , unde haec nasci deprehendimus. In huiusmodi rebus sollicitum de ingeniosum esse, Christiani Principis est Philosophia. In saec salubriter conspirare, in haec sua simul eonferre consilia , id de mum Christianis dignum Principibus. Quem

212쪽

PRIN. CHRISTIANI. 2I Quemadmodum corpora coelestia, si vel paululum tumultuen- Mς tur , aut recto cursu divariem, non sine gravi rerum humanarum pernicie id faciunt, id quod palam videmus in defectibus solis ac lunae rita summi Principes , si quid aberrent ab honesto , aut siquid ambitione, ira,stulti ave pecce sit,id protinus ingenti totius orbi, malo faciunt. Nec. ehim ulla unquam eclipsis sie amixit hominum' genus , ut Iulii Pontificis , & Lodo-nci Galliatum regis dissidium, quod nuper de vidimus, & flevis

Da Ballo suseipiendo. C Vmnusquam oporteat Prin.

cipem praecipiti esse consilio, tum haud alibi cunctantior erit piendum aut circumspectior, quam in sus eipiendo bello, quod aliis ex Iebus alia nascantur incommoda, ex. bello semel omnium bonarum rerum naufragium oriatur, omnium malarum rerum pelagus exundet.

Deinde

213쪽

Quando tandem sustiis utendum veIlum.

Quae fine

ante eo

xii 'IN sTI Tu TIO Deinde quod non. aliud malum hae rei tenacius , bellum e bello seritur .e minimo maximum, e X unico geminum, ex ludicro serium Ec cruentum nascitur,& alibi nata belli pestis in proximos etiam, immo in procul etiam dissitos propagatura . Bonus Princeps .nunquam omnino bellum suscipiet, nisi cum tentatis omnibus nulla ratione vitari potuit. Hoc animo si fuerimus , vix unquam existet inter ul- os bellum. Denique si vitari non potest res tam pestilens, tum proxima cura fuerit Principis uequamminimo se orum malo , quam minimo Christiam sangui-guinis impendio geratur, de quam potest ocyssimo finiatur. Primum illud expendat Princeps vereChristianus, quantum intersit inter hominem , paci ac benevolentiae natum animal, & inter feras ac beluas , praedationi, belloque natas, Ad haec , quantum intersit inter hominem , α homiciem Christianum.

214쪽

P R I N. C H R. I s T I A N I. 2I 3 num. Deinde contempletur ,

qtiam expetenda, quam honesta, quamque salutifera res sit pax. Ediverso , quam calamitosa simul & scelerata res bellum, quantumque malorum omnium agmen se Cum trahat, etiam si iustissimum

sit, si quod omnino bellum iustum

vocari debet, postremo sepositis affectibus vel tantisper.rationem in consilium adhibeat, dum vere supputarit, quanti constiturum sit bellum, & num id, quod bello denique petitur, tanti sit, etiam si

certa sit victoria, quae non semper optimae causae favere solet. Expende curas, sumptus , pericu Ia, molestum & longum apparatum. Accersenda barbarica fot sceleratissi- .morum hominum , & dum Princeps erga Principem animosior videri vis, etiam data pecunia blandiendum ad serviendum militi mercentrio, quo quidem hominum genere non est aliud velab- .iectius vel execrabilius. Nihil bono Principi carius, quam ut se os habeat

215쪽

Non belo Iando quam ma Ia res se bellum sed R. Iiunde distat Prinreps.

xi INsTi Tu TIohabeat quam optimos. At . quae maior aut praesentior morum pernicies , quam bellum Nihil Prin-xipi magis in votis , qu/mut .suo Sincolumes, ac rebus omnibus florenteis videat. At dum bellare discit, iuventutem tot periculisObiicere cogitur, & una saepe hora tot orphanos, tot viduas, tot o bos senes, tot mendicos, tot infelices reddit. . v

Nimio constabit. orbi Principum sapientia, si quam tetra res sit bellum, pergant experimento discere , ut senex aliquando dicat: Non credebam bellum esse rem a- deo: pεstilentem. Sed o Deum immortalem , quamIn umeris to

tius mundi. malis . istam didicisti sententiam: Intelliget aliquand inutile fuisse resni propagasse fi

nes, &quod initio lacrum videbatur , summum filisse detrimentum, sed anterim, tot,ihominum millia vel extincta nit, . vel asstia vi Haec . ἡ libris potius discenda. sunt, pis commemoratione seniorum a

216쪽

PRIN. CHRISTIANI. 2Iscum, Efinitimorum periculis. tot iam annos ille aut ille Princeps pro tali ditione digladiatur. Quanto plus incommodi fuit illic,quam commodi 3' Eiusmodi res instituet bonus Princeps, quae perpetuo placeant. Quae assectu sumuntur, tantisper

probantur , done eo tenemur affectu. At quae iudicio suscipiuntur, & iuveni placuerunt, eadem placebunt de seni. Verum id mus. suae magis observandum, quam in suseipi endo bello. Plato seditionem vocat non bel- Bellumlum, quoties Graeci cum Graecis c ala belligerarentur. idque si quando incidmet,modestissime iubet zῆri. sed sed

- . . v tio est.

Quonam agit nomine vocandum censemus, quoties Chiistiani cum Christianis digladiantur tot vinculis inter sese connexi Quid , cum id ob titulum nescio ouemat ob privatum odium, ob stultam aut iuvenilem ambitionem, & crudelissime geritur, i&in multos prorogatur annos

217쪽

Sic Principes quidam imponunt sibi Est omnino bellum aliquod iustum,&- mihi causa iusta est suscipies di. Primum an omnino iustum sit bellum , in medio relinquemus. cui non videtur sua caulasa iusta λ Et inter tantas rerum humanarum mutationes ac vicissitudines , inter tot pacta foederaque nune inita, nunc rescissa cui potast deesse titulus , si qualiscunque titulus satis est ad movendum bellum eb,lau. At Pontifici et leges non impro- aut ba. omne bellum. Et Augusti-ium ubi- nus alicubi probat. Laudat & di- . I vus Bernardus milites quosdam . . At Christus ipse, at Petrus,aε Paulus ubique diversa docent. Cur horum auctoritas minus apud nos valer, quam Augustini, aut Ber- nardi Z Λ ustinus uno aut altero

in loeo bellum non impr*bavit, At tota Christi philosephia-dedo' cet bellum. Apostolinusquam non improbant. Atque illi ipsi sincti doctores, a quibus 'olunt uno aut .. 2 altero

218쪽

PRIN. CHRISTIANI. 2IT

altero loco probatum bellum, quot locis idem improbant, ac detestantur 3 Cur his omnibus dissimulatis captamus quod alat no- tstra vicia 3 Postremo, siquis rem excutiat diligentius , is reperiet a nemine probatum hoc bellorum gonus , quo nunc vulgo conflicta

mur.

Quaedam artes ob hoc reiectae sunt a legibus, quod nimium assi- , nes essent impolturae , & plerunque dolo tractarentur , velut Astrologia, & Alchi mistica , quam vocant, etiamsi fieri potest , ut aliquis hisce rebus recte utatur. Id longe iustius fiat in bellis, quorum etiam si possit aliquod esse iustum, tamen ut nunc sunt res

morta tum , haud scio an ullum eiu simodi reperire liceat, hoc est: cuius auctor non sit ambitio, aut ira, aut ferocitas , aut libido, aue avaritia. Saepenumero fit ut pro-λ' ceres profauores quam pro re fa-bu, bella miliari, data opera bellum suscitent, quo suorum etiam expilatio- . K nibus

219쪽

nibus rem augeant domi. Fit aliquoties ut Principes inter se colluis . tint, & fictis titulis rem Eerant, quo magis attenuent populi vires,ic publicis malis parteis suas stabiliant. Quapropter bonus & Christianus Princeps omne bellum quantumvis iustum suspectum habete debet. Αt inculcant non esse ius deserendum. Primum istud ius magna ex parte ad privatum Principis negotium pertinet, siquid illi accrevit ex assinitate. ut iniquum sit hoc tam immensis populi malis persequi . & dum nescio quam ditionis accessionem persequeris regnum universum expilare , & in extremum discrimen adducere.

Tundum' ad arbiis stros si disiidium

natum aerit.

Offendit Princeps Principem in relevicula, eaque privata, nempe in amnitate aut alia simili, quid hoc ad universum populum rOmnia bonus Princeps publicis metitur commoditatibus, alioqui ne Princeps quidem fuerit.

non idem est ius in homines, S in

220쪽

PRIN. CHRISTIANI. 2I' pecudes. Bona pars imperii consensius est: populi. ea res primo re

ges peperit. Quod si quod dissi

dium ortum fuerit inter Principes , cur non potius ad arbitros itur Z Sunt tot Episcopi, tot Abbates, & eruditi viri, tot graves magistratus , quorum sententia rem confici decebat, potius quam tot stragibus, tot expilationibus ,. tot orbis calamitatibus.

Primum suspeetiim esse debee Christiano Principi suum ius, deinde si maxime constet, expende Ie oportet an tantis totius orbis

malis sit vindicandum, qui sapiunt, malunt aliquoties rem perdere, quam persequi, quod hic perspiciant minus esse dispendii Mallet opinori Caesiar concedere de iure suo , quam monarchiam illam veterem persequi, &'ius illud, quod illi deferunt iure consiliorum literae. At quid erit tutum inquiunt si nemo ius suum persequatur ZPersequatur sane , si id expediat Κ a. Reip.