Principis christiani institutio per aphorismos digesta, auctore Desiderio Erasmo Roterodamo

191쪽

ta .. Sacerdotem non vult esse minorem annis sexaginta. nam ut est, aetatis maturitas quaedam , ita est: aetatis processus, cui missio, muniumque omnium relaxatio debeatur. ordo ei- Quemadmodum chorus res est

elegans , siquidem ordine constetertio, . & harmonia , contra ridiculumina. spectaculum, si gesticulationes uinna cum vocibus confundantur: Ita praeclara quaedam res est civi- . tas aut regnum , si suus cuique

datur locus, si suo quisque fungiatur ossicio . hoc est Princeps quo se dignum est, agit, si magquratus suas obeunt parteis, si plebes item bonis legibus, & integris magistratibus obtemperat. At ubi' suum negotium agit Princeps. α

magistratus nihil aliud quamcAmpilint popli, tum , ubi plebes

non obtemperat honestis legibus, sed Principi ac magistratibus utcunq; res tulerit , adulatur, ibi turpissima quaedamrerum confusio sit

192쪽

PRIN. CHR4sT I r. I 89 oportet. Primum ac summum . Principis studium oportet esse, ut quam optime mereatur de Re p. At non alia re melius potest mereri, quam si curet ut magistratus,& ossicia viris integerrimis ac pu-

blici commodi ' studiosissimis

committantur.

Princeps quid aliud est quam

medicus Rei p. 3 At medico non Reip.

sistis est si ministros habeat peritos , nisi sit ipse peritissimus ac vigilantissimus. Ita Principi non susticit , si magistratus habeat probos, nisi sit ipse probissimus, per quem illi & deliguntur, & emendantur.

Ut animi partes non omnes perinde valent, sed quaedam im perant, aliae parent, dc tamen ,: . ' i' corpus tantum paret: Ita princeps summa Rei p. pars, plurimum sapere :&ab omnibus crassis asse-etibus alienissimum esse oportet. At hunc proxime accedent magi-gistratus, qui partim parent, partim imperant, parent Principi,imperant plebi.

193쪽

tus p recreandi. Quando

pure creviantur

magistra.

Ergo praecipue Reip. selicitas

in hoc sita est, ut pure creentur magistratus , & pure mandentur ossicia. Deinde sit actio male gesti muneris, quemadmodum antiquis erat actio repetundarum. Postremo statuatur in hos severissima animadveisio, si eonvicti fuerint. Pure creabuntur magistratus, si Princeps eos asciscat, non qui plurimo emant, non qui improbissime ambiant, non qui cognatione coniunctiores, non qui ad illius mores, aut affectus , cupiditatesque maxime sint accommodi, sed qui moribus sine integerrimis , Mad functionem mandati muneris aptissimi. Caeterum ubi Princeps unum hoc agit, ut quam plurimo vendat ossicia, quid tandem ab iis expe . stet, nisi ut itidem revendant, Aquomodocunque damnum Iuum sarciant, & cauponentur in administrando, quemadmodum nego tiatione sunt consecuti. Nec hoc

ideo minus perniciosum Reip. Videri

194쪽

PRIN. CHRISTIANI. I9Ideri oportet, quia consuetudine pessima apud plerasque nationes

receptum est, cum e tunicis etiam

fuerit improbatum , &leges iubeant eos, qui iudiciis praesunt, Principali salaris esse invitandos, nequa sit illis ansa faciendi quaestus. Olim gravissimum erat crimen corrupti iudicii. At qua fronte V. puniet Princeps iudicem, qui muneribus corruptus pronantiavit, aut pronuntiare noluit, cum ipse iudicandi munus aere vendiderit, -& hanc corruptelam prior suum

docuerit iudicem λ Hoc praeste e Princeps erga magistratus, quo illos praestare vult erga plebem. Prudenter admonet in Politicis Aristoteles super omnia cavendum esse , ne ex magistratibus lucra proveniant iis , qui ea gerunt. Alioqui seminum incommodum. hine sequi. Nam primum hac ra-' tione fieri ye avarissimus quisque,&. corti tissimct ambiat , immo uper R invadat magistratum,

195쪽

Principum ea debet esse fides in praestandis iis, quae recipiunt, ut simplex horum promissum. sanctius sit quovis aliorum iurei3rando. Quam igitur foedum non praestari, quae solennibus foederihus pacta uint, interpositis etiam iis rebus, quibus apud Christianos nihil potest esse sanctius Et ta men videmus id quotidie usu venire, nihil addo, quorum vitio Certe sine vitio non potest acci

derea

Siquid in foedere violatum videbitur . non statim huc inchnan 'dum ut universiam faedus irritetur, ne videmus occasio captatae recedendi ab amicitia. in magis adnitendum ut quam minimo incommodo sarciatur id, quod ruptum est. in expedit aliquoties ad 'quaedam conni' ere, quandoquidem nec inter privatos homines diu cohaeret necessitudo; si

cuncta ad vivum. quod aiuntiexl- gant. Neque statim id sequaris ,

196쪽

PR1N. CHRISTIANI. 19s .

quod dictat ira, sed quod publica

su a det utilitas, i Dabit operam bonus ac sapiens cum stis Princeps ut cum omnibus pacem ια habeat, scd praecipue tamen cum finitimis, qui plurimum noceant infensi, prosint amici, & sine quorum mutuo commercio ne durare

quidem possit Mesp. Et facile coit& cohaeret amicitia inter eos, quos lingua communi S, regionum . - . propinquitas, ingeniorum ac morum similitudo conciliat. Est tanta inter quasdam nationes rerum

omnium dissimilitudo, ut prorsus ab illorum abstinuisse commercio longe consultius sit, quam archissimis etiam astringi foederibus Sunt quaedam ita procul dissitae, ut etiam si bene velint, prodesse nihil possint. Postremo sunt quaedam adeo moroste, ac foedifragae, di insolentes , ut etiam si finitimae sint , 'tam eui inutiles sint ad omnem amicitiam. Cum his consultissimum fuerit nee bello' dissidere nec arctioribus foederum, I i aut

197쪽

Prinreps .mnium ingenia entium nabeat Qt c uis suemdiis nes co gnitis.

aut assinitatum vinculis alligari. quod & bellum semper sit exitiale , & quorundam amicitia non multo bello tolerabilior. Haec erit igitur una regiae sapientiae pars , gentium omnium ingenia, moresque cognoscere. id partim e libris, partim E sapien- .

tum es expertorum commemora

tione consequet.x Pre sibi necesse putet cum Ulysse per omneis te ras, maria que circumagi. ω de caeteris quidem haud facile sit cera tum aliquid praescribere. Illud in

genere licet pronuntiare, non Ο- portere arctius astringi his, quos religio diversa a nobis alienat, v Iuti cum ethnicis , aut quOS naturae providentia Alpibus, aut fretis interiectis a nobis separat , aut quos immensum locorum spatium penitus a nobis semo vit, hi nec ad nos accersendi, nec a nobis impetendi sunt. cuius rei cum plurima suppetant exempla, tamen unum, quod ὀ proximo sese offert, pro O

mnibus sustecerit. Est quidem

198쪽

PR1N. CHRISTIANI. 19 TFranciae regnum rebus omnibus. omnium multo florentissimum

At multo esset florentius, si G Italia impetoada temperasset. De Principum a toribus.

Ε idem multo saluberrimum iudieatim Regp. si Principum

assinitates intra regni fines continerentur , aut siquid recedendum sit a limitibus, cum proxime finitimis duntaxat iungerentur sed

iis, qui ad amicitiae fidem sint i- .donet. Atqui non decet inquiuntὶ regis filiam nisi eum rege, aue regis filio copulari. At isti privatorum sunt affectus, suos quan --tum possint evehere, a quibus o- . portet Principem alienistimum esse. Minus potenti nubet Princi

pis soror, quid tum postea, si id magis expediat universis 3 Et illi. plus dignitatis afferat neglecta sororii coniugii dignitas , quam si mulierculae asse istum publicis: commodis praetulisset. I 3 Privata

Priaraps affinita. tem eum suis aut fita pr. ximis iungat.

199쪽

is 8 ΙNsTI Tu TIO malis Privata quaedam res est Princi- dueensa pum matrimoniuID. At huc re APDo ipi, tum . humanarum summam pene vocari cernimus , ut tapenumero

nobis eveniat, quod olim Graecis ac Troianis in Helena. Quod si placet adhibere delectum Princi' pe dignum , seligatur ex omnibus integritate , modestia I pruden- ti que commendata, quae optimo, principi morigera sit uxor, & illi ' liberos utroque parente, patriaque dignos generet. Sati hqnesta est quocunque I guine n quae bono principi bonam praestatu-

' ' IIlman e seta est, nihil aeque expedite in rem omnium, atquelit Princeps vehementer amet suos , & ab iisdem vidisiim ametur. Ad quos ingens habet momentum patria communis, corporum & animorum similitudo, Mnescio quid nativae fragrantiae, quam arcana quaedam geniorum assinitas addit. At hinc magna pass pereat oportet, si haec omnia

200쪽

PRIN. CHRISTIANI. I99 confundant imparia matrimonia.. Vix enim fieri potest, ut sic natos toto pectore agnoscat patria, aut sic nati toto pectore sint dediti patriae. Et ramen vulgus haec velut adamantina publicae concordiae vincula putar, cum hinc res ipse doceat maximos rerum humanarum

tumultus exoriri Aum hic queritur ex sponsalium pactis praeteritum nescio quid , hic pssensus requa piam sponiam abdqcit, ille mutato conRio renuntiat priori, ε aliam ducit in thalamum, alius aliud ciuippiam causatur. Sed quid haec ad Remp. M Si Principum inter se assinitas praestaret orbi traα-quillitatem , optarem omnes sexcentis assinitatibus esse colligatos. At quid ante paucos annos profuit assinitas, quo minus Iacobus Scotorum rex infestis copiis invase- ret Angliae fines ὶ Et sis aliquoties ut post diutinos bellorum tumultus, post innumeras clades tandem assinitate contracta, res compona-I tura

Ex amis