장음표시 사용
31쪽
elborum facit ad impinguationem Potatio lactis etiam
huc spectat, quia lac est temperatum, & cito in sanguinem pinguem facessit,& plurimum nutrit. Vinum etiam,. cum multum,&confertim nutriat,& praeterea alimentum quoquoversu in deserat plurimum confert , praesertim si sit dulce,ut Galenus quoque fatetur. Aduertendum tamen,vinum lacti non esse admiscendum nam, ut monot Auic. hoc esset perniciosum. Audiendus est itaque Au thor,vi non simul, sed diuersis temporibus vinum, lac sumpta conducant: Dormitio super sttamenta mollia pinguefacit,quia corpus humectatur,&: vires reficiuntur,:& corporis habitus mollescit. T ora mihi dormitur bems, tum pinguior illi . ut Tempore sum, quo me nil nisi somnus aliti Cecinit vere apud Martialem Glis .i Odores etiam illuc faciunt, quia sunt animae, cibust, licea spiritus trecreant, & multiplicant , instaurair vero spiritus citct allat mentum in particulas deferunt. Ingressus balneor uim & incolatus non valde prolongatus prodest, quia cal irem attemperat, & moderatur, alimentum ad habitum trahit, poros aperit, & per modicam moram quod attrahitur, non difflatur, per immodicam vero in balnea-rijs moram corpus flaccescit, quia plurimi spiritus frustra eunt, & tenuis humoris portio evanescit. Et temporibus debitis congruia odorem habere sidieme Arachpthimum, aestate rosa, aut viola conueniant. Et lauda risum vomitus in mense semel, O ad hoc facit laturi, O gaudere, O habere gloriam, O honorem, O victoriam de inimicis, s Perare, o considere in sua plebe, ac delectari inlusionibus, O facies pulchras assicere, es libros delectabites audire, O legere conuersari cum benevolis. Oc. Ad corporis pinguitudinem conferunt etiam boni odores & tempori congruentes, utpote Alchythimum
hyeme est autem Akhythimum herba calida odora
32쪽
aestate viola, aut rosa,& licet odor omnis in sumida qua
dam exhalatione consistat, quae calida est, fieri tamen potest, ut praepolleat frigida complexio. Adhaec comis mendatur vomitus, quia lustrat, & repurgat stomachum a cruditatibus, quibus eductis validius suo praesto est officio ventriculus, quo bene circa cibos se habente, necessum est plurimum, eiusque perfecti nutrimenti suppeditari. Huc spectant gaudium, & laetitia, laetitia enim sanguinem, & spiritus ad corporis habitum effundit ,&dilatat. Hoc autem interest inter gaudium, & laetitiam,
quod gaudio exhilaratur quidem animus, non tamen vutra modum ad exteriora diffunditur,ut appareat. Laetitia vero dicitur, cum ita mouetur animus, ut etiam ad exteriora egrediatur,& maxime in Vultu appareat. Hinc perquam critici Stoici dicunt, gaudium in sapientem cadere posse, laetitiam non posse. Et habere gloriam, O honorem, O victoriam de ini- ,
Hinc ortae omnes animi motiuncuIae corporis habitum
molliorem,& obesulum reddunt,quia spiritus, & sanguinem extra profundunt. Gloria vero est summa delecta tio, in qua conquiescimus. Honor existimationis benefa ctivae iudicium. Quantum vero victoria afficiat, docet Aia mrist . qui dimicantem cum Callo Gallinam pro parta victo P ia calcaria emisisse,& crista,& pene degenerasse, ait. Et facies pulchras assicere, es c. a . .
Singuli sensus habent extremum, ad quod referuntur, m& quo summe oblectantur, Oculi quidem pulchro, purci . Ubi lib.
harmonico, lingua dulci, nares odora exhalatione, Vola Alinabad . manus eucrato, & molli . Quare cum aspectus pulcherri- cap.8. mi,& elegantissimi oris mirandum in modum animum titillet,dc oblectet, non est mirum si una cum animo iucundissimo obiecto obuiam eunti , ut propius fruatur, &sanguis, de spiritus foras in habitu corporis diffunda ntur.
33쪽
Et libras delectabiles audire, O legere, M. Rerum delectabilium lectio animum laetificat, &proinde confert ad corporis bonitatem,quantum enim animae passiones in corpus redundent, in superiore libro In Lib. de satis monstrauimus, nosque docuit Arist.Ph sua, Cum benevolis versari, c.
Quia maligni semper aliquid obiiciunt, quod percellat animum, praeterea insidiose semper, & inuidenter a .gunt, nec possunt, quin virus sonticum aliquando evomant . At contra benigni candidis moribus perpetuo obsequuntur,& Amici ingenio obsecundant.
Opposita horum macresciunt corpus,maxime sollicitari, o O metuere, multum laborare,parum comedere, frequentero ire ad Solem, manducare spe falses cibos, dormire supera 'amenta dura, bibere vinum vetus, multum sanguinem a minuere spe, i habere cogitationes peissimas,multum tano neari, coitus super repletione,nam talis inducit paral im, lac, o pisces simul comedere lepram causat, Sc., Cum enumerasset ea,quae corpus impinguant,nunc ea recenset, quae macrefaciunt, Quare cum contrariorum contrariae sint caussae, emaciabunt corpus contraria ijs, quae iam ediximus. Propterea sollicitudo, sine cura cum sanguinem circa cor attrahat, corpus extenuat, assicca do, eadem ratione metus. Labor vero, quia humores distapat,& difflat calorem, & spiritus. Ieiunium vero, quiae corpus alimento defraudatur, quo fit, ut calor in materiam, quae in pinguedinem conuerti debet, aut iam est conuersa,agat,& permutet in substantiam partis, pinguedo enim cum non viliat, & alias nutriat, non potest esse corporis particula. Insolatio, quia calorem nostrum adauget,quia assiccat corpora,& humores dissipat. Cibi salsi extenuant, quia vim habent re siccandi. Dormitio super culcitras duras, quia corporis habitum nimis densat. Vinum vetus, quia
34쪽
debilitat vires, si credimus Hippri& Aule. dixit, vices
potius medicamenti valde exsiccantis, quam potus subb. re. Phlebotomia, quia alimentum corpori subtrahit Cogitare tristia macre conficit, quia circa cor incuneatus sanguis colligitur, ex quo calor primum augetur, qui humores subinde populatur,tum etiam obruitur, recte enim
Chrisippus tristitiem As , vocitavit,quod totius hominis solutionem pariat. Accedit, calorem coctionis off-cinas deserere , quo per cogitationem ad caput collecto fiunt cruditates, propterea dicebat Celsus, ijs, quibus caput est imbecillius,ne cogitationem quidem esse tutam. Frequens balneum, quod humores digerit in halitus, &corpora difflat. Coitus super repletione, quia praeterquam quod materia seminis constat ex puriore, & pinguiore sanguinis portione, post repletionem etiam crudum alimentum rapit in vena S,quo fit, ut tota massa conspurcetur. Inducit vero paralysim,quia crudiore sanguine redundante nerui remollescunt,unde para plegia. I ac,& pisces simul comedere lepram essicit, quia facile coris rumpuntur, quibus corruptis sanguis vitiatur, unde lepraemergit: Est autem lepra cutis affectus cum pruritu,asperitate,& squam mis nonnunquam decidentibus, pluresque corporis particulas depascitur. Est gradus ad Elephantia sim,quemadmodu phra ad lepram. Auic. lepram vocat albaram nigram, Celsus impetiginem . Omnes orsu.tur ex melancholico succo prceassato,& putri, aut ex salsa pituita in atram bilem quam mox degenerante. Nostrates lepram vocant morbum d. Iob. Vinum autem tuum o Alexander debet esse natum inter montes, O valles, russum parum, O non vinosum, sed clarum in rubedine, factum ex uuis bene maturis, O dulcibus per maturationem, donec in is sis sit fortitudo sub aν-the, humiditas corticis, sis suis palmitum, O granorum, O racemi sint bonae dulcitudinis, O Aparsit medius inter
35쪽
aenium, O dulce, O fae est in fundo depresse partibus aliis
clarescentibus. Ex tali vino sume temperate iuxta aetatem, O temporis qualitatem, quia confortat stomachum, eatorem vivificat naturalem, iuuat digestionem, praeseruato corruptione, ducit cibum, ac decoquit, O perducit ad omnia membra temperate, cor lati scat, linguam reddit expeditam , ac hominem reddit audacem, O expeditum ad a
Quale vinum eligi debeat, praeclare describit Author, subinde enumerat beneficia , quae ab huiust nodi vini potu proueniunt, si moderate bibatur. Inquit igitur illud
in primis praestare,quod exprimitur ex V uis bene maturis, dulcibus, enatis in loco medio inter colles, & valles h. e. in planitie,& aprico agello, quia clivosae Vuae pariunt vina nimium potentia, quae caput prompte feriunt, & valide iecur retorridum efficiunt, at in convallibus ortae, quia vix maturescunt, vina ferunt crudiora, & austera, & debilia: vinum praeterea russi coloris esse debet, clarum, minime foeculentumnedij saporis, tale enim vinum ea beneficia profert,quae pollicetur Author, nempe stomachum roborat, quia temperamentum conseruat, spiritus multiplicat, ct partis soliditatem tuetur, ne diffluat: calorem iuuat, &digestionem,quia promptissime tum alit, & calidum innatum instaurat, tum quoquoversus alimenta convehit; Praeseruat a corruptione , quia calfaciendi, & siccandi vi pollet, ut docet Hipp. Hinc Cesaris exercitus peste correptus conualuit, ubi ad regionem feracem vini appulit. Cor laetificat,quia calorem auget, & spiritus vitales plurimos parit: linguam reddit expeditam,quia calorem excitat singulis particulis insitum : Hominem audacem efficit , quod calorem ciet, qua caussa scripsit Arist. in Probl. bibaces esse fortes. Sciendum tamen audaciam differre a fortitudine, ut docet Plato in Sophista. Cave tamen Alex. . nimio potu, nam nimias potus vini
36쪽
bilitat virtutem naturalem, S animalem , causat obliuionem, O laedit operationes totius corporis, maxime neruos,
O iuncturas, fugat appetitum, accendit choleram, hepar destruit, cordis cruorem denigrat, O sanguinem crassumescii,se lepram inducit. Vnde dico de vino, sicut Medici de Rhabarbaro, quod est anima hepatis, O habet alias uti-
Atates,tamen quandoque ess venenum illis, qui ultra modum sumunt ex eo, O transcensint quantitatem Abn
Quanta pariat mala vinum immodice sumptum in tu periore libro innuimus ex eodem Arist. in Probi. nunc eadem clarissime recenset,comparatque vinum Rheo, quod sane solet esse iecoris anima, sed calidioris hepatis mors est. Ait igitur immodicum vini usum mentem Obtenebrare,quia temulentiam parit, ebrietas vero,a it Isaach, est mentis peruersio ex fumo crasta indigesto esse ista, &in cerebri substantiam elato, hinc rationalis animae lumen extinguitur, & irrationalis feritas succedit. Hac de caussa recte vinum atrae bili comparatur , quae ad mentis sedem appellens morbos parit insaniae, utrumque enim est valde vaporabile, halitusque profert indomitos. Laedit cerebrum, & sensus omnes ob multiiugam vaporum sobolem. Debilitat virtutem naturalem, & animalem,
quia immodice sumptum refrigerat, cum non Vincatur a calore naturali. Laedit maxime neruos,& articulos; quia excrementa eo convehit, & quia in neruis euadit acetosum, propterea Podagra dicitur filia Veneris, & Bacchi,
unde Platonicus ValeS. Vt Venus enervat vires, sic copia Bacchi, Et tentat vires, debilitatque pedes.
Appetentiam fugat, siue quia in stomacho intemperiem parit, siue quia cruditates in ventriculo subesse n cessum est, quibus deijcitur actus appetendi: Accendit choliu
37쪽
choleram,& hepar destruit,quia calore extraneu ingeminat. Cordis cruorem denigrat,& crasium essicit, quia sanguine uniuersum adurit,& tenues partes dissipat. Lepram inducit, quia bilis atra gignitur ex praeusto sanguine. Vnde dico de vino,scut Medici de Rheoae .
Esse cuiusque rei certos modos, quos ultra , citraque nequit consistere rectum, & formas naturales certa mole gaudere,ut munera sua promant, palam est,alioquin aut supra, aut infra propriam conditionem actiones edunt, quod demonstrauit Arist. in Probi. exemplo diadagry- dij,&piperis, quorum alterum aluum,alteru Vrinas ciet, si debita dola sumantur,alioquin peruertitur actio. Qua-obrem non est mirum, si quemadmodum congruus Rhei usus hepati pro anima est, ita & vinum modera te sumptum, utrumque vero intemperanter, & intempestiue v-furpatum innumeris inc6modis cumulat, & effectus profert insolentes, hepar enim calidum calidis prompte o
Quod hic Rha barbari fiat mentio, quod vix innotuit Graecis, facile conficiat quispiam, ut huius libelli Author non fuerit Arist. , sed quispia in ex Arabum familia, ut puta Isaach., uod vinum etiam comparatur naturae serpentum, ex, quibus antidotum conficituris laesi oves maxima per eorum, medicinam expelluntur, attamen omnibus notum est, quod, venena mortem insegerant.
Diuersos effectus enumerans Petrus Apponus in Problem. quos parit vinum, theriace comparauit, quae innumeris pollet facultatibus , huiusque collationis veteres authores facit, inter quos fortassis&noster Author censeri potest, i quamquam huius comparationis Author a Iubri e Vi Ficino perhibetur Isaach:) Nam quemadmodum Theta toetam riace mediam habet naturam inter venena, & alimenta medium hic audio per analogiam,non per extremorum
38쪽
participa tion em,quae eidem subsunt generi, & rite adhibita plurimas,easque insignes utilitates producit,perperam , & importune usurpata instar est veneni, nam cum habeat formam summae energi*,corpus immodice assicit,& hac de caussa Theriaces usu Pueris interdixit Galenus iita porro & vinum, quod si modeste humanos cedat in
usus, plurifariam conducit,sin minus,eas affert calamit tes,quas innuimus. Vina autem, quorum racemi sunt in monte nati expositi foli,sunt siccioris naturae, quam id, 'quod scitur in plano in locis madidis, S umbrosis. Primum vinum valet senibus,es hominibus abundantibus humiditate,ct phlegmate, nocet vero iuuenibus,ct calidis hominibus, quare calfacit, O liberata spe uitatibus'. mare Alex. caueto a tali vino, quia nimis te incenderet ad iram, O hepar in m.
Pro conditione soli vina varias vires indipisci,quotan- incessumnis experiuntur stelicissimi Acedicolae, quibus prae caeth indoim Triris Liber thiasos expertus fauisse videtur, na vina ex uuis ita ' in apricis collibus collectis expressa validius caput feritat,& totum calfaciunt,praecipue iecur, & temulentam turpitudinem proferunt, quae autem in planicie enascuntur, sunt imbecilliora vina, nec adeo asticiunt, quoniam, ut ait Platonicus Vates , denique apricos, Bacchus amat colles, Aquilonem, O frigora Taxi. Quocirca scite mandat, ne vina ex collibus oriunda
propinentur iuuenibus,sed senibus,& phlegmaticis, quae autem in planicie fiunt, iuuenibus offerantur, quia illa
valde calfaciunt ista minimum, ut autem iuuentus ardo
rem temperantia postulat, ita calfacientia rigiditatem desiderat senectus, ut docet Plat. Et scito Alex. quod dormitio ante prandium macilem . - corpus desiccat humiditates eiu1. , Per
39쪽
Per somnum ante prandium coacto in viscera calore , qui humidum radicatum populatur, & abluunt , extenuari corpora , ab Hippocrat. iampridem Prod l- tum fuit. Quod si prioris alimenti cruditates adhuc aliouot supersint,tantum abest,yt ossiciat ,ut multis potius prosit nominibus,nam per somnum ad pensum reuocato calore reliquae cruditates conficiuntur ,&m sanguinem vertutur,viscera retrimentorum in farctu liberantur. Hinc credi ni Celsus. Si quando insuetus aliquis laborauit,aut multora plus qua solst,etiam is,qui assueuat hvic aelurum dor endum est,multo magis si os amarum est,uel oculi caligant, aut venter perturbatur. Tum enim non dormiendum tantummodo ieiuno est, sed etiam in posterum daem pet, manendum; nisi cito id quies lullulsi. a Post refectionem autem corroborat , O nutrit, quia a somno retrabitur calor vet Vratis ad turret , a super cibi decoctionem, es ritus quie cunt, s tur . Ideo Mes V a comestio, quam meridiana quaestiam in die siritus tendunt: ad sensiria, ct impeditur digestio, si calor diffunditur ado exteriora corporis, Ostomachus tunc est impotens ad dige- , flionem, sed in vesertino clusi possum , quia tuncta . a cidit corpora, ct stiritiis tranquilutas, O requies , Ono-a ctis Figiditas conducit calorem naturalem ad miratar m , hus tunc decoquit pes aliter in somno. esc. Somnum esse cessationem exteriorum sensuum ob calaris recursum ad interiora, hoc etiam planum est iss , qui
nonduin aere lauantur, nosque iam praemonuim Vs,cum i
corum mp' . . t se se ad ossicinas coctionis recolligat ca-
40쪽
qui velimus; quam excrementa ita parare,ut faelle aman. dentur,& excludantur. Quare non est mirum, si a pasto corroboret somnus,& vires reparet auctis spiritibus, qui per vigilias, & labores evanuerant. Ideo recte dixere Phil ophi, es c. Magna inter Authores versatur contentio, ube torne,& liberalior esse debeat coena prandio,an a contrario. Hic Author non sine magna ratione coenam liberaliore prandio praescribit, quod est Celsi consilio consentaneum, &etiam veterum Romanorum consuetudini. Ita tamen d cernenda dissicultas,ut perpetuo sit seruanda consuetudo, calioquin grauissime assiceretur,qui leuissimae coenae assuetatus lautissitne subinde,& copiose cgnasset, deinde ne sutast aliqua rheumatica dispositio, & bene firmum sit caput, nam cum per somnum inferiora calescant, caput frigescat, ut docet Aristot. Rheuma vero ut plurimum s boles sit frigoris, si plurimum alimoniae deuoretur inter coenandum,necessum est, multam efferri ad caput anathymiasim,quae anarrhopos tandem a cerebri frigiditate densata, & coacta fit catarrhopos, & multarum calamitatum parens essicitur. Caveant igitur, quibus imbecille caput est,& destillationibus opportunu: Illud sequantur potius Vi sis nocte leuis, sit tibi cava breuis Neque ignorare debes o Alem quod qui eo uerit semel
in die comedere, poma vult comedere bii,vel qui consueuit comedere bis,se vult manducare semet,aut plus: Fhaec continuabit,eueniet i nocumentum magnum, quia attendendum esi consuetudini,quae est altera natura, ese. Quamquam naturam non assuescere,asseruit Arist. eam tamen audiuisse credendum est, quae infimum gradum est indepta, & infimos perfectionis numeros nacta est, non eam,quae eminentioris est ordinis, & latius perfectionem suam extendit, unde in vegetatiuo per iteratos actus temperantem,& intemperantem parit,in sensitivo honestum,