Collegium politicum, in quo de societatibus, magistratibus, juribus majestatis, et legibus fundamentalibus. Item de universa ac summa repub. Romana, vtpote, de imperatore, ... praeside & auctore Christiano Liebanthal ... Giessae Hessorum typis Nicola

471쪽

Quas TI V. Vtrum Paci Pationis rellis articuli Imperatori a Protestantibus vi extorti' Quanta superiori seculo inter eos, qui Romani Pontificis castra sequuntur,&inter eos,qui Augustanae Consessioni addicti sunt. in gravissimis fidei aesticulis exorta sit dissensi toti mundo est notis. simum, adeo ut coniunctissimum mutuae caritatis de benevolentiae in Imperio Rom. vinculum non solum distraxerit, funestissimasq, belli de turbarum faces,tes e Si aedestat.religion. accenderit, verum etiam longe miserabiliorem invectura fuillet calamitatem si maturo dc sapienti cosilio huic malo per religionis Palladiu obviam ii 5 sui Tetitum. Miserabatur enim Deus et Opi. Max. suorum fidelium,idcircδ sacratissimae memoriae Carolum . commovit,ut singulari Scpaterna affectione erga communem patriam justis ordinum preci-hus , ad se delatis , religionis pacem , in qua Germaniae salutem consistere optime animadvertit, constituerit, lanxerit, decreverit. Cum v.a quiousdam hoc Imperatoris decretum & actu calumniose latis in dubium vocetur,utrum legitime factumnec neypaucis hie de ipso decreto agemus.Franci Burchiaraei ua autonomia venter Zrci:-

deccus in deliberat.deheret. extirp. ad . object hanc constitutionem , vi ferroq; Caeseri extortam esse dicunt, Tarquinii illud ad Lucretiam apud Lirium lib. I. c. i.Llsissime accommodantes immane dicterium: serrii in manu est. Inde sic argumentantur: Iuris explorati est, quod sine c5sensu, eoq; libero nullus contractus iniri possit, . . . n. depactis. Unde Asntel in Retbor.ad Alexand libr. i. quibus necessitas adhibetur, ii non minus falsa, quam vera dicere solent, nam vel dolorem tolerantes verum occultant, vel facile mentiuntur, ut citius ac ruciatu liberentur. Neq; sufficit, ut consensius ex voluntario quopiam actu descendens accedat; sed talis debet eme,qui ab omni coactione dolivi metus nam qui dolo agit vim vel metum inseri l. itemAf. p . Quod metus causisit liberrimus, propterea, quod consensui nihil tam contrarium,quam vis ac metus, i. nihil de R. I. Atqui Imperatoris decretum, non ex voluntariovi liberrimo consensu, sed ex coacta Dd volui

472쪽

37 4 COLLE cII POLITI cI voluntate est ortum. Ergo. Cum Praetor tanquam aequitatis custos L quodsi Ephesii 4.lsde eo quod certo loco, sequitur,hoc decretum non estatatum habendum, sed rescindendum,l. I. 2.de restit. is integr. Contra, quod decretu illud, super pace religiosa, ex paterno sngulari affectu erga commune Patriam, sit sancitum promulgatum, probamus ex ipsa constitutione pacis religio sub Anno issa. f.

o otiiquchen Surden rc. Idem probatur ex aliis confirmationibus Anno 117. IJss,ct II 66. Et in omnibus fere comitiis. Praetera dipsum ex definitione pacis religionis patescit. Definitur enim pax religiosa, quod sit edictum, de certa religionis in Romano Imperio libere colendae facultate, concordi statuum suffragio, sib gravissima poena promulgatum. Est ergo pix religiosa edictum, sive consti utio principis; qua princeps motu animi libcro, cittae personae privatae vel specialis cauta determinationem publice quid edicit fictredum Theoph in fido quod,I .de .Ν.G.θαiunctos. ex ungi pavis schen dem-

Trapessatirc.quae verba legis &ilatoris sunt gemina,l. 7. d. E. Argumentum proinde in contrarium quod attinet limitamus primo majorem proposit.Praetor enim hic non intelligit quam libet vim teste Vlpian. l. 3. Quod merus causa. Sed majoris rei impetum,qui omnino repelli non possit,l. 2.3.d.t.& metum non vani hominis, sed qui in homine constantissimum cadere polisit, metu, 6. Unde in Minore propos demiror Burkhardum , quod, istiusmodi metum in invictissimu Carol. V.cadere ausus fuerit assirmare, qui sane rerum a Carol. V. gestarum non fuit inscius aedoptime insuperlcivit Ele-

473쪽

orem Saxoniae tunc temporis detineri captivum. Magnansiit uillum heroem Philippum Hassia Laiadgravitam custodiae mancipatum&praeteriremenses& Magdeburgenses potentissimas Imperii civitates ad unu omnes defecisse. Hi ergδ erunt, qui vi ferroq; e torserunt religionis libertatem Praeterea toti mundo notum est, Carolum V. Iacra cissimae memoriae non solum tuis incolis, sed etiam exteris Regibus Principibus potentissimis, inam ipsi Soli manno maximum terrorem in cuiuisecla tamen, qui infinitas incredibiles confecerat expeditiones, novem in Germaniam, sex in Hispaniam, septem in Italiam, decem in Belgium, quatuor pace& bello in Galliam, bina in Africam itinera peregerat, contra propriam conscientiam, a tam e gua hominum copia,omni subsidii spe prorsus orbata,coactum filiis Imp. affirmare non erubescis At si daremus Burkhardo carolum .atroci vi compullum fuisse, ut principibus Imp.

morem gereret quod tamen citraveritatis praejudicium non concedemus. Ecquid reportarei 3 Si enim vim indistincte ad obligationem enervandam ess cacem esse arbitratur, valdE errat. Nam Ulpian. in I. s. f. Quodnutiuωus, hoc modo rei pondet: Vim accipimus eam, quae contra bonos mores fit, non eam , qtiam Magistratus recte ii

tulit Ic.jure licito. Quae Ulpiani responsio ex eo dependet principio, quod in omni facinore spectanda iit delinquentis voluntas, t. i. r

jusmodi sent exempla, C ad L. Iul. adult. I. 38.3 8. f. eodeni cyl.F. C. de injurimum ergbin princimbus Rpinant Imp,defecerit voluntas delinquendi ex eo quod qui luo jure agit, nemini injuria faciat. E.etiam istiusmodi metum contra bonos mores Imp. non intulerunt. AC sumptum inde probatur. Quod lex divina praeceperit unicuiq; scrutari scripturas ad reddendam suae villicationis rationem: Atqui principes ductu S. S. scripturam scrutati sinat ideoq; liberii religionis exercitium, toties iteratis seis protestationibus supplicibus libellis repetiverunt Ergb id tantummodo secerunt, quod lex divina, eos facere jussit. Cum ergδ observantia divini cultus major esse debeat. quam humanae Majestatis auctoritas, non inique fecerunt,quod li

474쪽

376 COLLE Gii POLITI cI Qu.Es Tio VLVtrum ea obligatio, qi ex edicto pacis religiose oritur psium Imp. stringat. Non desium qui hoc negant,&ulterius moventur hac praesel timratione. Quod hic contractus ab ipso Imperatore non sit celebratus , sed a Rege Ferdinando de regula juris sit, quod alierius conveotio alteri non prolit, adeo ut ne Procurator quidem ctionem possit acquirere Domino,i.I.Cler quasper On.θL7.C. i quis, ατelsibi, mulio minus alium obligare, stipulario .dei. o. Contra quod hoc edictum non tantum omnes Imperii ordines, verum ipsum etiam Imp.stringat, pluribus probatur ex ipsi ordinationein confirm.

quia conventione, qui legem sibi praescribere potest, aqua postmodum recedere non licet, cum aequitati nihil magis consentaneum, quam fidem datam servare,l. I depac 2. l. L e conlilac. L .f. depos Et vox principis instar oraculi esse debeati unum habens cal mum de unam lingi mac immobilis esse, sicut lapis angularis de polus in coelo praesertim cum nihil sit quod clariori lumine in principe praefulgeat,quam recta fides, interclaras, C.desum . Trinit. Et quia id gentium motibus introductum,ut Reges de principes cum sitis seb- ditis pacta ultro citroq; faciant. Sic Reis Hispaniarum suis Hispanis juramento sese obstringit Sic Rex Galliarum praestito iuramento

inaugurat M. Bod lib. I. ΔRepub. c. 8 p. 88. Sic Rex Hungarii, Angliae, Daniae, Poloniat, &c.subditis suis se devinciunt: praeterea id jure dia vino approbatum,utpote quia Deus ipse isthoc iure egit.Gen. ij.τ. IS. NA. 8. v. 8. Sic habemus exemptu Davidis cu uis subditis, 2.SMu.2.ν. 2I. cyc. J.P. . Item inter RegemJoas&subdito Sa.R H.v. q. Paral. 2 .R3. I.Sam. I .P. I. Nullum potest esse dubium, quin principes ex tali conventione eum subditis facta essicacissime teneantur. Et quod attinet nostram quaestione, de ea minus dubitari poterat, cum Constitutio

475쪽

Quod ver argumentum in contrarium objectum attinet, nullius est ponderis, nam quamvis ab ipso Imperatore hic contractus non ut celebratus, interim tamen pertratrem suum Ferdinan dum Regem Romani Imp. hanc pacem heri curavit, quam postmodum ipse ratificavit, multoties confirmavit. Neq; est, quod quis putet, illam regulam, qua dicitur quod alterius conventio alteri nouprosit aliquid ponderis ad hunc casum afferre. Non enim simpliciter indeterminate est intelligenda fallit proinde, si stipulatio dc promissio sub poena fuerit facta, vel si stipulantis simul intersit,f.i8. Insissi instilli sip. Atquihic eontractus non tantum sub missione poenae fuit initus, g. dativi solo friede in D.vnndon de eandirithenes cum . q.in . Verum etiam Regis Ferdinandi non minus intersuit, quam ipsius Carol.V cum regiae majestatis, tum Archiducatus Au

obligatio. Quas Tio VII. Vtrum constitutio Eparereligio aper Concilium Tridentinum Constitutionem de pace religiosa sit, usq; ad placidam reconciliationem in Ocecumenico Concilio, decretam esse, Mea reconcilia tione non subsecutas semper in vigore suo firmiter constitutionem remanere evidentissime, constat ex .imid tradi dein iii x ergsci

Et quamvis huic Conciliationi ab Anu it .destinatae sient Comitia.

ob gravissimam tamen negotiorum molem ejus tractatio non elisubiecuta, sed in colloquiu mormatiense prorogata, ricid). F. iu

476쪽

hor ibidem Ceptus sed absq; ullo effectu. Que igitur causa fuit, cur pax religionis denuo solemniter confirmaretur rea si astig spurg de An. is I9. f. dierect obcreta fel bige ib. viiii da iuchi destodient ger der falsa mische permagirc. furvi in fur trafug vnn bellari, rigblesbci . . Verum cum Pontificii nobis objiciant Concilium Tridentinum

breviter demonstrabimus, pacificationem religionis per illud minime sublatum. Et quidem i. Constat ex ipsa constitutione pacis religiose, ad Pontifice minime pertinere, ut ipse de constituta imperii pace)udicaret, vel etiam tolleret, sed ad Caesaremis ordines imperii istiui modi auctoritatem pertinere,quamobrem formula pacis religiosae a Caelare duntaxat,& ordinibus Imperii constituta ela confirmata. 2. Quod Papa, cum reus sit factus idololatriae tyrannidis adversus Ecclesiim Christi, nihilominus in propria causa se judicem fecerit minime competentem. 3. Quod contra omne fas aequum supra Concilium esse voluerit,iaeq, Concilii centura sele subjicere. Id quod contra consuetudinem & morem superiorum temporum. Sistebantur enim subjiciebantur Concilio,& itidem damnati sunt in Conciliis non minus summi Pontifices,quam cla alii Episcopi,utpote Constantinopolitani, Nestorius Sergius, quorum ille vivus in Concilio Niceno, hic post mortem suam in Constantinopolitano universali sexto convictus condemnatus haereseos .Et de Romaris Pontificibus similiter idipsum constat Nata Honorius Papa est damnatus haereseos Eutychiante sic in Concilio Constantiensi damnatus est haereseos & summae impietatis Joh. 13 In Concilio Basiliensi, damnatus est haereseos Eugenius.Justus Spring. d. tract λ. I 2. . Quod nullum legitimum in eo administraverint processum. Erat enim decretum,ut Concilium in Germania celebraretur. Ite ut quia libet tuto eidem interesse posset. Et quamvis Theologi murten- bergici, inter quos etiam Brentius fulti se stiterint, nunquam tamen, ut audiri potuillent admisIidunt. Ex quibus omnibus evidentissime patet, Conciliam Tridentinum minime legitimum suille Midcirco

pacificationem religionis sartam tectamq; temper habendam.

477쪽

Drum illi reformata religionis a sertores, quos vulgo Calpini vi appellamus inpublica religionisparesist

Quaest hujus negativam defendimus his sun clamentis. i. Totimundo notum est, quod contemplatione duarum illarum religio num, utpote uiliana: lontificiae, religionis pacificatio sit decreta constitutavi confirmata. Atqui Calvinistae, Ment 2 erus in defensione Collat. August. Confessi omnes articulos Augustanae 5- fessionis oppugnant, uti ipsum etia testatur Protestantium responsum in Comiciri Augustanis, An is 66.Caelareae Majestati oblatum, cuius verba vide apud Justum pringerum J C. Sax.t tr.demas. religc. s.

rvandi hi elicia via dei tenneten ais tuin fici obgemeste unde lauta unda is dialetioernaret ii ii in dem iri ulu deg D. Nastrina ala sieruci t ei seueri ianim das subriel urso. mi dertat astu irais chen Eoir' fession hiaten rc. a. Quod in illa ipsa constitutione, aliae religiones extra illas duas, expresse reprobentur de rejiciantur, uti patet ex j. dod solici alleandere 'o emesten berben Neligionen rcii teming.

praudent. . Quod tempore constitutionis religionis latae, nulli Calvinistaean Repuo Rom.fuerint. . In contan etiam est quod co-tra Calvinianam reformationem , mandata inhibitoria sint decreta a D. Max. II. Rudolph. II.in causa de Stande ciner Chrsamen Lindiss)aist de T contra principem tutorio nomitie conventum. Interim tamen concedimus, quod ex singulari paterna a flectione erga communem patriamin status Imperii , a Caelare Majestate tolerentur, quod a statibus Augustanae Confessionis, non quod Augustanam Consessionem confiteantur, confirment aut appro bent; verum ut sectos pacis Politicae recipiantur, ut nolint illos propter religionem in aliquod periculum induci, quemadmodum idi- patim ex supra allegato Prbtestantium responso patescit. b. viand

478쪽

.33 COLLEGI POLITICI Tria Ret I TA T. XIII.

Qiaso IX. Vtrum tempus quadrimestrepatronua praesentandum datum illa carrat ignorantibus a tempore vocationis, an rem a

tempus Patronis currat a tempore vocationis, pr obat Dira dis Mena.m suis pract quas lib. I.q. .idiperc.eam te decet, χχ.de jure Patronat.vbi plures etiaDd. hanc insententiam adegat. Verum, contraria sententia verior est, Mutriq; juri confirmior. Nam de jure Civili quod attinet, dubium est nullum, quin praescriptio tantum ob moram negligentiam, non vero ob ignorantiam currat, Isemper, IJ.6Annu junctu,*.f.seqq. Quod ri aut clam, ct l. 6. infride calum.Igenero, 8 de his, qui not. insem.Scbus.cent. .cons. 6 .n. 6.Quo perintinet vulgata illa regula, quod ignorantia propria regulariter nemuni in damno esse debeati I0ροι. in . qui ignorans ti L. Cornasese is, . 9. Hinc annua praeseriptioin actione iniuriarum verbalium, , tempore

di p. 22.m.19.Sic in ure Can. clarum perspicuum habemus textum in c.qutariversitatrin, in n.ubigi.=DLoc.licet,defiunt neglig.ctsi eno defctele Ian Clement. Nec probanda est ignorantia, sed Maesumitur donec probetur scientia. Rol. a d. cons. 68.n. Ο. lib. . Menoch.conf9I.n.FIG. I. Quod erg, eam te extr.de jur.Patronatus attinet, M.id esse intelligendum secundum declarationem c .diversitatis. Nam cum indeum te, nulla fiat mentio ignorantiae, sed tantum de vocatione conce Ptum, interpretatio ejus desumenda ex alto,ut expresse distinguitur. FINIs DispuTATIONI XIII.

479쪽

IURE BELLI.

CHRIs TOPHORO SANGERo,Viennensi Austriaco.' θλον Rima Magistratus gubernatione,nempe togata, pacta sequitur nunc altera militaris, de qua,cum inactempestate omnes propemodum universa Europae anguli bellum crepare eum initari videntur, instituto nostro haut alienum duximus, si praesentem calamitatem nobis ad animum revocaremus,& breviter

quid de jure bellico statuendum, hisce nostris exercitationibus PO- liticis insereremus, cla placidae vestrae disquisitioni subjiceremus. Id dum facimus, nulli unquam vel aliquid praescribere, vel modum claformam dare, est animus.

bellum dictum volunt per antaphra lin, Ixali minis re bellum, quod videlicet bellum nihil aliud, quam terna, sentina vel cumulus omnium malorum: Quidam ex eo appellatum putant, quod Milum,i est, bonum siquidem ad pacem habendam comparatum est Quidam contra beluia derivant, quod belluarum sit, se mutuo laniatu conficere. Rectius tamen videntur illi sacerri qui bellam derivanta graeconomimine , quod telum significat, bellum enim telis geritur.Ilarer. r a.de beluap., Conos .9.Commentjur cipiti. .n. I. '

480쪽

331. COLLEcra POLITI cret ' Definitur bellum Contrariorum duorum publicorurrv exercituum,justa ac prudenter a Magistratu, pacis retinendae vel consequendae causa, in dicha, contentio vide Obreati indis'. debet ulthus c. 29.Γocer.ub.I. dejur. Hilc. I qui aliter de iunt. 3. Per exercitum hoc loco excludimus duellum. Est enim. duellam pugna duarum partium,citra belli formam dimicantium. Id l. fiduo tantu manus conserant, dicitur in specie Monomachia, eus a lare certamen. Non erg,tantum duellum est ii duo duntaxat pugnent μυerum etiam si plures sint ab utraq, parte, qui pugnam committunt. Pol inlfavorabiliores,num. I 6 side R. I. lib. .controν.ιllustr. . II. n.3 Dictum ergo duellum est, non quasi duorum hominum de solius cum solo, sed duarum partium bellum. Amavide apud Boc.lib. II. de Deli.

cap. 2.

. In hoc ergo differunt bellturari duellum , quod bellum sit pugna duorum publicorum exercituum, justa de causa legitime

indicta Duelliam vero duorum vel plurium tantum hominum etiam privatorum ela non legitime indicta concertatio. 1. Exercitus in jure nostro infinitum militum numerum complectitur. Idq, non tantum colligitur ex ipsa mi litis notatione, qua miles dicitur, quasi millesimus quis': , . i. vltss.demesimilit.verum etiam id satis luculenter apparet,exl. 1. Issile hu qui notant. in m. Vbι I tu Vlpurn exercitum inquit, non unam cohortem, ηes unam alam dicimus es numeros mustos militιιm Vbi DLOg addit: in exercitu es legiones sex egionem, tem hasere septem milli secentum pedites, o septingent triginta equites.. verum si hodiernam consuetudinem intueamur, non tantam multitudinem ad exercitum constituendum requirimus. 6 Urro publica exercituum contentio bellum si oportet: Nam bellum non est rixa sive pugna vel inimicitia hominiam priva-

Porum,siciat.ad 234 de V. S. utpote nec latronum piratarum, I. U8.

Θιa .gri captip. postlim uti neq; editio sive rebellio, quae est se ditorum in Magistratum, belli nomen meretur, vel quae essi gistratus in subditos prcpter contemtum jurisdictionis executio,

aliud bellum,isi quuingenuum, es t.de capi sensium revers Sic bellum ccati non potest, quod superiori seculo a Munceto motum, sed re