Conclusiones ex vniuersa philosophia morali, quas defendendas proponit in Canobiano gymnasio Antonius Gambirasius. Bergomensis

21쪽

st a 'ne Iustitia pars Iths Distinguuntur inter se haec duo Iura, eo quhd Iusproprietatis primario ordinetur ad Monasticania talicitatem ipsius habentis, curnus Iari iret,nis ordinetur ad publicam Reipublicae fallicitatena. s Cum de Iustitia, & Iure agant ,& Theologi,& utriusque Iurisprudentes, de Philosophi Morales; ne

in hac Iurium stientia contra ius peccetur,sic illoruIura diuidimus.1 o Philosophus Moralis, Iuris naturalis, & Gentium, rationem , &principia, aequitatem, utilitatem ιψecies,& limitationes prosundius examinat,& ad normam Scholasticam definit, & diuidit. Dris' dentes, Canonici sint, vel Civiles, ius positiuum, quantum illud est considerant, & conserunt. Theologi est, ultra propria Iura, si quae sent, alia omnia recognoscere limi- tace, vel ampliare secundum lumen Diuini, & reuelati Iuris . CA

22쪽

pant r, dc ferta ne erins fatavi curias ke ErVirius Iustitia ; & siquidbiti respiciat ius rigorose obligans, erit Iustitia magis propria, particularis,& CardinaliS. Est illius propriuin versari cir-ri

ea actiones, non vero circan;es, respicere mediari rei, & ma

gis proprie recedere a m D, &facere bonum. Est illius singularis, &quasi diuina laudabilitas, ut plurimum nec actu laudari, nec satis posse laudari. Hii ius sunt duae species,Commu-I 3tativa scilicet, dc Distributivata.

23쪽

α 4 Iasilia pars III.

Commutatiua est quasi Monastica inter homines , ut sunt personae priuatae; Distributiva est luperiorum, ut tales sunt, ad subditos. i Commutativa fundatur in iure proprietatis, & seruat proportionem Arithmeticam; violata obligat ad restitutione, & tribuit patienti ius compensationis: Distributiva autefundatur in iure Iurisiactionis, sese uat proportione Geometrica, & cum non obliget ad restitutionem, neq; consequenter tribuit vllu Ius coimpensationis relate ad subditos. t s Iunitia Vindicatiua , ut aequat paenam culpae est Commutatiua; si debeant attendi hominum status , & dignitates assurget ad fastigium Distributivae ; Vt autem immutat personam , quae passa es iniuriam pertinet ad ipsam Virtutem Vindicatiuam, quae est de iure

naturae, licet ut plurimum nomen

Vindictae accipiatur in deterius.

24쪽

De Iustitia Pars III. I

De Iustitia Politica.PRimae Politicae, quae est ratio is

Imperij, est Rempub. non solum constituere, ut i in sua specie iuxta finem, sed eandem conferuare , dicitare, refringere, & si opus sit mutare. Conseruatio maxime pendet a Legibus, ex quibus aliquae constitutivae, essentiales aliae, reliquae plus minus , quasi accidentales. Essentiales sunt potius ipsa pri-r7ma ratio regiminis, quam leges. v. g. quod in Aristocratia soli nobiles gubernent. Sunt leges Cardinales , & essentialibus proximae , Lex Salica in Gallia , breuiores praefecturae praecipue primariae in pluribus Aristocratijs reliquae sunt complementariae.

25쪽

as De Iussisiapars III 3 8 Iustitia ergo legislatrix est ipsa Politica, assistente Iurisprudentia ;illa leges adaptat fini, haec easdem iustat aequitati. Ratio igitur Imp rij Remp. gubernat relate ad alios,ῖ di prospicit ne ab illis patiatur. Huic assistunt Militaris, & Ciuilis

Prudentia, ut in Anima aiamausunt pars Irascibilis,&Concupiscibilis, haec ut bona prouideat, illa ut mala repellat. Ciuilis Politicae administra est Iuri rudentia, Militaris autem Politicae est brachium Ars Militaris is Cum Legislatrice pertinet ad Politicam etiam Epista,quae est suprema legum interpres non iuxta notum finem, & verba, sed ad su- blimiorem , & ideo obscuriorem mentem Legislatoris.

26쪽

Odem tempore, & ehisdem reia' non potest penes duos esse dominium plenum. Est separabile dominium ab usu, etiam in illis rebus , quae unico usu consumuntur.

Cum Iustitia rigorosa sit ad aralios, quantum, & in quibus d trahitur de Aleitate personae, vel Monasticae, vel Quilis , tantundem minuitur ratio Iustitiae, V. g. mariti ad uxorem , patris ad fialium, Domini ad seruum, Reip blicae ad subditum. Materia regulariter grauis in risurio est diurna,& adaequata sustentatio Ciuis mediocris, etiamsi passus furtum sit Craesus, vel Rex, diuersa proindE secundum pecuniae aestimationem . Hic ergo in B a M

27쪽

m Iusti m Pars III. Mediolanensi Ditione fine dubio sunt grauis materia , & obligans ad restitutionem tres librae imperiales , & mihi probabilius duae solae . et a Nec licet duellum, nec vindicta priuata auctoritate sumpta, necilicet praeuenire occidendo eum, a quo timemus , & qui iactasset velle nos occidere; non dico actu necem intentantem.

De Partibus Potentialibus

a X r T Potentiae quaedam resul V tant ab Anima, ita ex Cardinali, & magis praecipua Iustitia

resultant hae dictae Potentiales contingit etiam in alijs virtutibus . Illarum minoritas non est, neque ex leuitate materiae , neque ex inb

28쪽

De Iositia Pars m 29nori dignitate Termini, sed ex rariore occasione, minori discui. tate, &consequenter minus vehementi inclinatione ad vitia opposita: Euidentissime si quidem grauius peccatur contra Religionem in Deum, contra Pietatem in parentes , contra Obseruantiam in Magistratus, sepiores,& digniores , s quae sunt tres primae Iuuitiae Potentiatis luain iis furto contra Commutatiuam caetetis paribus. Cum autem euidentissime exer-2 Sceri possint diuersissimae Irreligio--

contra Deum, nec contra Omnes sanguine coniunctos sit ea lena ratio Pietatis nec erga Magistratus, Seniores, & digniores ea-rim Obseruantia, patet innumerasere virtutum multiplicatio quoad specieS. Veracitas, & Veritas sunt Iusta-2 5tiones accidentium ad Personam; Veracitas si quidem iustat exter-

29쪽

nam locutionem cum interno con; ceptu mentis , ut manifestemus. sermone, quod mente sentimus; At Veritas magis late patens vult adaequatam conformitatem eXterioris apparentiae cum intrinseca

substantia; quare, nec miles sub toga, nec mulier sub veste virili

seruant Veritatem .

7 Liberalitas virtus magis laud ra, quam cognita, Versatur circa bonorum largitionem media inter Auaritiam , &'Prodigalitatentiis. abilitas quaedam Liberalitas in domesticis,sive etiam negotiosis consuetudinibus, media inter Rusicitatem, & Scurrilitatem. Gratia iuri est retributio pro beneficijs vltra omne debitum. Charitas naturalis est quaedam uniuersalissima pietas ,- proximos egentes respicimus, ut vere sunt fratres.

30쪽

DE FORTITUDINE

De Fortitudine magis propria , re cardinati.

Ortitudo est virtus media inter duas viatiosas, & animales, passiones Timores scilicet, & Audacias, redditque hominem non quidem omnino non timentem, sed ad terribilia Cardinalis est circa Bellum, &alia terribilia, quae possumus per ignauiam vitare. Ad alia terribilia sunt aliae Fortitudines, si non debiliores, certe ignobiliores; ha-'bet proinde totum genus Fortit