장음표시 사용
131쪽
unt enim Caracta omnia,C C. Caraci. addita
menti. I 8. Caract. auri puri .
q. Cara et argentit pilri. Quantum vero ad naturam is nergiana praediistae aquae chrysulcar attinet,&num eius vi tanta sit, tamque emcax ac Poten S, Vt attritan obryrum de quod est in
bulum obrypum, in officina monetali natum, ideoq; homines doctos de ipsius notione indaganda seu strὰ solicitos nillilq; aliud obryram esse, quam probationem hanc, siue examen per ignem acerrimum, refert hoc est, purissimum, excoctissimum, ieracissimum reddere possit, inter scriptores, non sectis atque de puritate argenti, supra est dictum, controuertitur. Cuius quaestionis ancipitis, ut creditur, ratio punctualis, cum radicem ac fundamentum arti S, quam tractandam suscepimus, respiciat, is Vera ea neglecta, vel non intellecta, confusionem tenebras prope Scholicas nobis pareat neces se sit. Idcirco operae precium me facturum putaui, si prim,verbo tenus, quantum fieri potest, quid ali de hac re sentiant ac
scribant aperuero deinde quoque quae mea sit de luper sententia, breuiter subiunxero.
Plinius, i ut ab eo exordiar, lib. 33. cap. i. hunc in modum loquitur: omni, inquit, auro ineli argentum vario pondere, alibi dena, alibi oria, alibi octava parte. In notanti in Galliae metallo , quod vocant Albicratente, tricesima sexta portio in Uenitur, id eb caeteris praeest Budaeus de asse lib. s. supra a nega. ubi multa ad hanc artem pertinentia pertractat, ita scribit Summa autem auri nota inqi: arto& vicesimo es ceratio, ad quadrantem ab laluto, id est, ut quadrans tan-
tum cerati in tota massa sit aereus velar genteus. Illae igitur notae, scilicet trit)adrans desit, noreapse priniae sunt, sed pio prima nota cedunt. Quandoquidem experimento cognitum elle fert tir, hyrurgicam diligentia riprogredi porro non posse, etiamsi vulgo aurum largentum omnibus numeris ala solutum appelletur. Mox sequitur. Praefecti tamen timulariorum . quos pro viris monetalibus nabemus; , a rmant aurum
non ad ultimum quadratem excoqui posse, sed etiam eo ampliust ad ultimi qua is drantis quadrantem ita ut ad bonitatem numeris omnibus absolutatim, nihil praeter quadrantis quadrantem desit, quam ipsi appellant sextam decimam caractar, esi enim quadrantem, qui deest exquisitae auri vel argenti probitati, quartam cerati j appellantes, in octauas binas partiuntur, octauam ruri his unam in binas sextas decimas Decoqui igitur aiunt octavam, SI alter fi sextam decimam summa industria poste, alteram sextam decina am non posse,
haec Budaeus: quae nonnihil explicuit Molin. quaest. Ico .nu. 769. quem Vide.
Pro meliori intelligentia eorundem, of iaderunt enim haec prim mihi tene is
bras non l)ues in memoriam retrocanduerit, quod sit pracap. io. quoque annotaui, Budaeim cum Molinaeo, non ut nosti artifices,3 quos ego ea de re ex superabunditi consului libenter enim in his&simili bus aliorum iudicia exaudimus)cara et uni quemlibet in grana duodena sed vicena quaterna grana deducere, unde sequitur ex illorus a famultiplicatione prouenire
Quae res maximam in progressu pari di uersitatem, ne dicam obscuritatem prope inextricabilem. Dico itaque secundum il
132쪽
illa est si re, arge i tea. quae, ut illi, excO- qui nequit, octaua Spalteia decima sexta, sitim in alia diutria posse excoqtri autumat, quae octauarac binae decimae sexta constituuntqtrariam.
Si placet hac obstiiritate, Gongilas
quasi petita, labio piis non Orit, in Od iuX-ta praedi si ortam d1lciplinam , quam tan-
qtiam primis liti itis scientia principi j sobuersam, non ieci pin)us, sed acie tali voluimi S, ad ea itie sequunt tiraticia deris. Cum enim nitis cerati; sint grana. v I cc IJari laterna, nec cst alib&inox noia et tam adhi-to calcillo seqIbitur, quartam Cius se grana, hoc est sextu id Si pro glediendo tirar- tam isti s sesqui granulum d cn ς P.
quartae altei ius nactalli incise affirmant,
Qii modus nauit heu facilior 'exl edi,tior subobscula illa deductione, de aua Praecedit.
Pari ratione iuxta receptama nostr is
consuetii dinem cum auriam ad quadrantem caracti dicimus ex codi sim est a tirum Α--22 caracit. . Πς. Et ad quadrantis quadrantcnἰ-2'. caracc. TI . g . atq; ita tre quartae niti S c radii lunt aerea vel argent a. Mol: nsus taladem. Vt ad scoptimi, a quo paulli ibi sum digress iis, reuertar, Bil CI Liminconstantiae arguit, ei: iaden,que in eo quoque reprehendit, tiod tactu auru in ad laniam an Ollam puritatem 24. Caracto-xum vi aqliae Chrysis lata 2 Monetales expurgam poste in illa per silens opinio-
li expers. In praecedentibus cnim ita loquiri r Vti ex piarissimo auro:ion post untartifices commode operari sit btilia vasa quia non ferrent attrectationen de su
Praediistam Budari opinionem receii osse quoque Dida c. Couar.alleg. cap. 3. Uinter . numisma. colla.&praeteridam de suo nihil adiungit, sed eidem sina pliciter tanquam uni insistit, de qira etiam praecedenti rapite aliqua adduxi, Quae hic non re
In istam sententiam inclinat Georg. Α- vi. qiiod propter istiu viri in his reriunna et allicarii in arcanis, admodum versati exercitati, singularem eruditionem, adna iratione non Uui dignum iudicauinius ille enim alle g. b. t C. de re meta I. Ubi movum probandi auri esse tali Tt, hoc pacito concludit Fis hilar .ae si persunt, csacita ex anainatione prori S pura CXIliut, uni Stantummo id quaternis siliquis excepti S, quae algentea Rint,tant dira enim argentum in utroqtie altri belle remanet: libr. 7. Vnae tant dira quaterna. siliquae non DNn erantur, propior argentum, quod rei Tanet in amo , S ab eo separari non potest. Unae autern qtia ternae siliquar, uti ex iis constatqtia praecedunt, cuna Vnico grano coni leniunt, scilicet unius belsis dircetesima octuagesima octaua. ita 2 28. ParS, ouae secundunt cunde misi et argentea vel aerea. Et idem deprec. mone. lib.3. Etenim,
inqitit nauro putissimo excocto, remanci aliqila argenti particiana, S c. Bulbaldus similiter patritius Nori 3 bergensis in libello de priscor num restimatione , hoc pacto scriptum reliquit.
Narca auri puri est 1 . Caractorum, licet, ait, hac in arte petiti negent, auriana ad 2 q. Carast. decoqui posse. Sufficit tamen, Vt
de ptiro, qtiant sim possibile est, intelliga-
Ioan . Bodin. cap. tiust 6 de Reptibi. int .aec verba super hoc controuersiae pune ou cripsit. Aurum cit item argentumve alta excoqui me xl iurgari, ut simplex sit, S ab omni sorde ac mistura purum, negant aurifices plerique, quanquam subita dicetis est, pricissimum reddatur, sine graui tamen dispondio non potest, ii in etiam auri optimi puritas, nostris aeque ac Nilpa nomina lenioris definitur attollol: U, do dodramis cera iij cu and cub
133쪽
detrimento partis odiatiar cerati unitas, id est,aur una eiusmodi, cuius massa si fuerit I92. partium, tres palles auri desint. ArgeiIti vero tiarisiensis bonitas, dixi Cap. praecedenti, omni tim laudatissima phlta tali , quippe q6. pars tantii in aeris admixta est, argento Hispanico optirno fere06. ital OdinuS. Hanc amplexus videtur Alberi. Priinus ab initio num. 8.ctim preciosi Hilarii in aurum esse dicat.1 . Caraetor sed subdit, prout sunt communiter florent seu ducati aures, quia culmine distant 'lil adrante unius caracti 'au en, hoc est, tribus graniali S. Itaque pii; imum armina illi id esse af
Quorum praediistorum eximiorum Virorum omnium iudicio S auctoritate, statuendum ac concitidendum sore videre tur, nos non solum aurum obryrum S purum putum, ne quidem per ignem Ἀ-
quam Chrysulcam habere non posse, sed de eius culmine ac summitate, notiti Lad modum lubrica mi incertam esse. Itaque pedem hic figere nos minime posse. Quae opinio mitoniam 1 quotidianae
experientie, rerum cogit Oscen sarum magistrae, per c. qtiam sit in Eccles ijs,&ibi d.
glosis de electio. lno. l. i. g. sed cum sit, C. de Iustin. cod. con l. certi iuris, C. de iudi c.
Sylv. Nurt. lib. Vnum. 6. tum etiam perfectissima& vereati ree huius scientiae principijs, nec non . Romani Imperi j Constitutio nuriis obuersatur, esi entiamq; rationalem huius metalli, omnium metallorum excellentissimi, deminuit. Idcirco manibus pedibtisque Lia contrariam senteliani ire, SI ad summam puritatem ac sinplicitate P aurum, maxime in in inutioribus istis pondusculis, ac particulis probatorijs, quemadmodum supri de argento dixi irius, excoqui post e, intrepidea uno&statuo,
Eis enim non diffiteamur in graui oribus ponderibus, forte marci S IO-- 6-2 3O. dc Vltra, aurum argentumve ad summa
illam puritatem granorum 88. vel quod 4dem est,denariorum duodecim, aut cara-
ctorum et . difficu Iter&rarius viaque valentis decoqui posse, cum in illis res illa riter, facta ad amussim in uestigatione ii nihil adhuc extraneae ibidem materiae Unius videlicet alli alterius, vel etiam tri-
Um aut quat uor granorum, quem adl: O-
dum per experientiam erudimur, resideat nequc pro acuum est lena per , t magna pondera ad istam simplicitatem reducere, propter nullia inde prouenientia incommoda alta inien hinc inferre velle, in m aD
sulis leui ulculis ex necessitate similem
semper aliquam pol tiunculam abi: ndanti metalli en esses immorari, puro nos auro atque argento delii tui, nunquam dedero neque concestero. t maxime cum Vi eror lana monetae tum omnium, quibus cuin mihi conferre contigit, praeter lio C, quod in eo sim certus , haec mea sententa a tanquam verissima, praedictorum verbii rorum licet magnorum opinio, pro incerta, lubrica, de, ut verbo dicam, absurda ac ridicula semper,cti ad hunc usque diem, fuerit habiti iudicata. Qua de re huius artis peritis in hoc puneto altercationis sequod pace eorundem victus veritate in fallibili, dixero iuxta Budaei quoque allegata posteriora, palmam tribuo, eorundemque u Gicio firmiter istandum csse concludo periar tot in l. de quibus , ff. de legib. de in tradi. detest. ετ
colum. 3. versicu. Teliis dixit antiqua vera esse. Curi. in C. fin. in E. quaestio in princ. de consuetud A vesen b. cons.l3.alum. 99 S cosi. 9. num. 7. Anton. Blan C. in prax crimi. infin. num. 8S. S coni eq. Myn sing. 6. Obi gr. J D. Gail. Obser. iii .li. 1. de qui biis infra, ubie profest de artis peritis tractatio instituetur, latiuS.
Ne a ver in alicuius tria gistri verba iurauinit .s, iuxta illud vulgare dieiuna :Anaicus Plato, t amicus Socrate S,na a Livia ameta amica veritas, Zal. ad . dedi tibi, g si1 liber homo, ratim. 8. f. de condici causa data,causa non secuta. Et Schur fis ex sente n-tia Panormit. ad c omnes , extr. de maior. Obed. In consit. I. Centu. r. numer. r. Est enim immutabilis veritas nun-
134쪽
ipsa pendet. Baldus ad i. sic ut, C. de falsi
naeritatis etiam nota in Parisiensis Cancellarius, attestante eod. Zas. dixit, viros lapi 3 entiae glotia cola spicuos, i vel statim errori nil, Geie, vel quod temporata resolutione placati poterat, velle subluertere. At vero si in tolle labilius aberrat in lai,. quinos etiam docuere, lite ab eis sine trepidatione recedendit m ptitarem. lla Plopter Cicero in lib. de in . bonor. ilor. jeiritati&inconstatntiae asscripsit, alit falsum sentire aut quod non satas explor itest traditum, velle defendere. Qua de re quoqile Zas pulchre ad modun in libr. r. Inteli. singillar. est elociatus Nihil est, in qtrat, in omni doctrina, S praesertim in ii re pestilentitis,qtiam sic se in triusdam Doetolis assertionem innecte te, Victi am praua S erronea defendant hir. Euti ideiri fateor, sic titi fieri cum veritate potest, ex officio esse, sit Acciris Bartol. ali oriundogmatalubsequantia , ut qui viri fuerinti docti in prinais, iuris scripti cognitione famigerati. Velum enim uel b, qtia doceritim est, Meos errare potuisse: in multis erras e laomines enim si tersit, stib-iecti erro libus,qtiae te circumfert mentis siniste litas, ut aperto Sconeris erroreSdefendere. Si te aestina attonis amplicia seducit, lii id periculositis
si Doctores ex male intellecta lege, in aliquem errorem impegissent, tamen rebus melius discussis, in delecta potitis veritate, Quana erroneae opinionis, licet communis, a ita te deinceps esset acquiescendii, per Ias .inu. properandum . . sive . num C r. 8C. de iudi c. Panormitan . ad C. ad hoc. num. 23. de potest . praelat Schur ff. r. consi. qi. in princ.&consi .s 9 in prino Videonin inbNati. in consi. Do ci caprinci p. Vbi ei: regie tracti arair, communi etiam opinione
εἴ recedendum esse, cibi contraria naelioribus rationibus fulcitur,o conuincitur, etiamsi Imperatos ipse sit in opinione c5traria ut dicit Ans e cons l. iro. Sanetissima Z Illustii sina a per t. Aemilius, is de minor. Vide etiam Henninguin God et s. cons. in ordine Io9. sin per naudia, Mom-
ni nom. Zas ad titui. de origine iuri ver. ba, At te ius Capito, i em, Inno lare instiastituit, numerona argita. 32. ubi adnaodum egregie explicat A conanuini opinione, veritatis, de rationis certioris intuitu, nos libere recedere post e, quem si placet, consule. Haec omnia propterea nonnihil fusius sum prosecutus, ut ostendam me in iis ac si initibus huius artis terminis ac fundamen is,debere potius veritati, qti m quorundam si nili re sentienti una iudiciis subscribere,3 sic ab errorum laberinthis, V rijsque ac inextricabilibus nexibus pedem retrahere. Veritatem lenim qui oc- ic Iritat mendacium committit ut est ex sententia Leati Airgultini, in cap. t. e X t. de critia. fali Uterque ait, reus est, δή qui Verit. Item occultat, qui mendacium dicit,
quia Se ille prodesse non vult, S ille nocere desiderat. text. est elegans, quem ad hoc et lana allegat Dida. a Segura, intrach. suo, De lucris mariti uxor. nu . 189 ini presbytero, authen. presbyteri, C. de Episc. . cleric habet c. quisquis. ii. quaest 3. ω ibidem gloss. ' in c. cum dilecti, in Verbo,
meram, de accus. Felin. in c. l. num. 3. det γslib. Couar.Var. Resolui. lib. I. cap. 2. nu IN. . 3. in fine. .
De experimentis quae per coliculam, vel ramenti alicuius excerpticalefactionem fiunt.
135쪽
Acuuim,qκibus argentse probatur fabrica. Acus argenteaeristat te fiunt secundum numerum o loto xlim.
1 sumn talium fructilra. Ia probatio per colui l.im quo modostrat. I Probaridi argentum modus per ramenti expunctionem. I . Prob.lm modus per ramentum candens incertior reliquis.13 VIrιοὶ onetales tenentur .accuratis: me hodie probare.
a Probatio per ignem ct aquam perfectior omnibus alijs. a Propter quod unumquo 1 tale est, illudnLigis tale est. a Mirabilis praxis quorundam homilium de/regitur. a seri color nativus rubetisfraudulenter δε- trahitur. au. Probatio per coliculam incerta, quoad vi sim nostrum a Erroris praedcti causa exprimitur. ab M incon ementi dato plura sequuntur. V Veritati potius quam Doct auctoritati ad iurendum. a Ocularis inspectio cuiuscunq, generis pro bationem Pinc It ac ip r. r.
baiadurn t auraim largentum antiquit sis fatis subtiliter excogitati et in-Henti, qtiorum unus vi Heracli seu Lydij lapidis lat, quo viri monetales latiri fabri pariter utunt tir altius fit ut plurim si Per aurifabros ex puctione bracteolf, hoc
est minutissimae ali citius particuis peri Mnem calefaetae, se quibus agam hoc capite
anqtiam enim illa experimenta probationes, quae igne S aqua chrysulca perficiuntur, do quibus in praecedentibus satis superq; est dictum, his longe sint certior ad perfectiora, quoniarn tamen usu venit, ut nobis fornaci Ita vel desit, vel minus instrueta sit, saepe catilli g, tes ulis, ca boniblis, alijsq; nec effarijs destiti lanulr, nec mora est interponencla coticii lar qui facili negotio ad manus habere postumuS,aulum argentumque atterimus, quae cotichila quo nigrioisil erit, , ex per magis sulphuris, e melior tua turetccommodior. Deqtialita Plin. lib. 73. cap. 8.loqili 3'tur. At iri argentique mentio em comitati tria pis, qllem codicillam appellant, quondi non solitus inii eniri, nisi in flumine Tinolo, ut auctor est Theophrastes nunc vero
passim, quem alij Heraclium, alij Lydium
Vocant. Sunt autem modici, quaternas Vncias longitudinis, binas' latitudinis nota
Ad in uestigandam ergo puritatem aurii vel argenti per Lydium lapide, requiruntur certae quaedam ex auro argentoq; confectae a minae, quas acus, nos vulgariter
si reici; ira desia appellamus, quae vel in totii
fiunt ex auro Margento, proportionabiliter permixto, vel saltem parSacuum an-rerior debita est teperaturae, quod quoad experimentum nihil habet disparitatis. Quamuis ver b Georg. Agricol. libr. ci tat 7. acu Sconstituat quadruplices, primo ex auro argento factas secundo ex auro S aere, tertio ex aurorae argento Marre, quarto ex argento Maere fictas , quibus tribus prioribus generibus potis . sinatim aurum , quarto ver,argentum solum experiri dicit, variasq; acus, iuxta diuersitatem mixtura auri, argenti, MariS,
que nullii pliciter fieri potest, ibidem describat. Et licet propter doctrinam supra
traditam, bes monetalis seu arca, tam in auro quam argento in t . binas extulas, hoc est caractas, eaedemq; rursus bin sextu Is in s. semis extulas, i l iq;.coseqllenter,
136쪽
ctava, ex i6: duellis arge. ex 8. auri. Noin tres ouaternas 4liqiras , qtuos granula etiam nos vocannis, partiantur, ut sic
Α- -288 granula belliis unius constitii Stur, toti denaq; etiam ac usi plures ad beneplacitum Oidinari possint. Quonia in Gianen illa nimia lectio,&multiplicitas ac vataria vacitu, potius confusionem,qtram certi tardita in pareret Iccirco tria tutum modo actuina genera simpliciter explicabimus, figurasq; tre S, qtlaxum intuitii reliquae fabricaria cordinari facile possint, oculis conspiciendas subi j- lenius. Quarum ptimant 'dit, quo pastoauria, si coticulae atteratur pro belli T. L Primat haec acuum confectio, fit exargenti tribu si viginti catactis, set quod idem esse diximus, Ii .et denarijs, Veluti
veteres dicebant 23. duellis, sitieri binis sextulis, qui b indiffero ter uti possumuS,
praetere 4 auri via aditella siue no caracto. Sectinda fit ex 22. cara et se urit . de Irar. argenteis, S ex dirobus caracti satiri. Tertia fit ex una S viginti trellis argenti, de tribu Sauri in arta, ex ro .dtrelli argenti,&ex quatuor auri. Quinta, e X I9. duellis argenti, ex quinque auri. Sexta, ex 18. duellis argenti,Mex ex auri. Septima, e r7. duellis argenti χXI. auri. O-
Fabrica harum acuum talis essena, ex is . duellis argeti, tu ex nouem auri. Decima, ex I . duellis argeti, ex decentauri Vndecima ex i3. duellis ad genti, S ex m. auri. Duodecima exi. duelli Sargenti, S ex ir. auri. Decima tertia ex ta argenti duellis, ex iῖ. auli. Decima quartae I . duellis argenti,Mex M. auri. Decima quinta ex . duellis argenti, S e lJ. auri. Declina sexta ex g. Quellis argenti,& ex i6. auri. Decima septima ex 2. duellis argenti, ex i7. auri. Decima octaua ex s. duellis argenti S ex i8. auri. Decima non ex s. duellis argenti, ex i9. auri Vicesima ex . duellis argenti,&ex ro. auri. Uicesima primae 3. duelli Sargenti, ex I. auri.
Uicesima secunda ex 2. duellis argenti, 21. auri Vicesi ina tertia ex una duella argenti, i ty auri Vicesima quarta tota fit ex auro puro pudo. Hic attendas diligenter in his acubus, quibus aurum probari dicimuS, ut mixtura argentea cum aere sit octo denarior una, hoc est habeat duas argenti, S partem nam aeream, alias propter solius arris vel argenti additamentum , plures acus tibi constitu edae forent, lecundum ea quae paulo ante attigi. poterit, quibus aurum probatur. V
137쪽
Est l&alia ratio acus conficiendi, per
quas argentum probatur ad coliculam,
qui modus duodecim absoluitur virgulis
argentei 3 proportionabiliter temperatis. Elonia r ver,s upra aliquoties est ostensum, bessem, quo argentilin pondelam US, distribui pristib in . denarios. Τί deinde qtiem libet de inarium in .l. grana, sequeret ita , si ad n Lunerum istum prouenientem granorum videsice --- - 288. cllcnt acus quoci; formanda, prodiret nu- ΩΤ Ctal Sac:ὶ trita nimis mi illi plex,&sic ex ijs
plure S propter cxigufi vel aeris vel argetidi flerentiam, 1lii quoad oculum certis: gnificarent. Itaque stis iaciunt nobis pro in structione isti his experimenti virgulaedito decim, iti xta praedi enim numerum 2. denariorum. Quorum fabrica talis es.se potest.
Prima aciis conficitur ex undecim denari j Sa rei S, di ex uno argenti puri S cunda ex decem donari; S aereis, ex duobus argentei S. Terina ex noUem denarijs aereis, Mox tribus algente . Ea ita exosto denarijs aereis, ex quatuor arge illi S. Quinta ex septem denari saereis, e quin Q; argen teis. Sexta ex sex d: nar ij se reis, X ex levis genteis. Septima ex t ii clued Cna Iis reis,&ex sep dein argini et S. Odiatia ex quatuor denari j aereis, C octo argenteis. Nonae: Libus denarijs aereis, , ex nouem argentei . Decima ex dii obus denari; aereis, ex decem arsient ei S. Undecima ex uno denario aereo, dei e unde cirri argCnicis. Duodecima ex puro& si inplicissinio argCIqt .
Fabrica harum acuum, quibus ergentum probatur, sit tali S.
Tertium genus virgula rima vel aia rearum, Vel argent earum . fit ad numerum lotonum sedecim , ita enim marcam pii qtrosdam diuidi traditum est
supra Hic tot acta Saeva irro vel argeto confici pos uiat, quot stilat lotones. Ita ut pri-ina sit ex totonibus quindecim aereis,& norati reo seu arget eo Secuda ex quati lor-'decilia lotonibus e re is,& dii obit sar Ct eis siue ait reis Tertia ex tredecim lotonibus aereis, S ex tribtis amaeis siue argenteis. Quarta ex duodecim lotonibus aereis. quatuor aureis sitie argenteis. Quinta ex undecim lotonib*ς reis, inuinq; aureis, siue argenteis. Sexta ex dece in totonibus Mel f 5, 2 , aurei sire argenteis. Septima ex noue Ioton ibit aereis septe aureis siue argenteis. Odia ira ex octo lotonibus aereis,&o 2 oati reis,fitie argenteis. Nona ex septem Iotonibus aereis,&egnouem aureis vel argenteis. Decima eL sex totonibus aereis, ex decem aureis si ue argenteis.
Undecima ex quinque lotonibus 9reis,&ex undecim aureis siue argenteis. Duodecima ex quatuor lotonil, aereis, Mex duodecim aureis siue argentei S. Decima tertia ex tribus lotonibus S reis, ex tredeci in aureis siue argento i S. Decima quarta 3 duobus lotonibus aereis, quatuordecim aureis siue argenteiS.
138쪽
Decima quinta ex uno lotoneaei eo &quindecim aureis sue argenteis.
Declina sexta Multima ex obryso auri, vel purissimo argento.
Fabrica harum acuum, quibus vel aurum, Vel argentum probatur, talis esse potest. Perlotones Is.
I x Modus experiundi acus talis est. At- teritur prim bioticulae argentum cuiuscunque generis, siue in assulis, de laminis, siue in numis aureis vel argenteis offeratur. Deinde una aliqua istarum acuum sumenda, quam eius simillimam e C se , ex colore forte colligimus, quae si nos defectu fallat , acus altera colorem habens magis saturum, coticular altera tur: sin excessu, tertia quae dilutiorem habeat colorem, similiter atteratur, ea namque nobis indicabit, quota argenti in ar- re, Vel auri in argento portio sit.
Hic coliculam cum acubus aliquibus ordinamus.
Alter in odiis probandi argentum, aurifabris est familiaris, et describitur hoc pacto ab ipso Plinio cap. 8. lib. 33. 3 Argenti duae differentiae. Bati ψlis ferreis candentibus ramen o argenti imposito, quod candidum permanet probatur. Ι'roxima bonitas ruta, nulla nigra Fit enim,
ut dictum, quando ex massa argentea ramentum id est, tenuis particula aliqua, bacillo ferreo expungitur, ramento carboni calido imposito, rursus refrigerato, ex colore iudicatur, per ignem apparente, legi praescripta valor conueniat, necne. Lant enim ramentum argen
139쪽
reum nigrius pendit, tanto minus aptum, quanto vero magis album, eo praestantius excellentius iudicatur. Qui modus probandi argentum, sen per visust mihi fuit admodum incertus lubricus, sed quia astra fabri grana duo,
tria, quatuor, etiam plura minu curant,
quod eorum pace dixerim, ut ego aliquando experimento ignis didici, iccirco diutius illis immorari supersedentes, totum hoc probationis genus usibus eorundem solitis asiuetis libenter relinquina II S.
Magistri ' verbis one tales, et ii si quondam nonihil licentius operarentur, Vt Videre est apud Alb. Brun. de Monet. u. D.
ab initio, cili quoque attigerunt hodierno tamen die, quidem vigore ordinationum Imperialium strictissime ni- cum granuliim, ciusdem etiam medietatem Obseruare , monetasque maxime in grandioribus speciebus, absque ullo remedio fabricare tenentur ac cona pellim-tur quemadmodu hoc ipsum passim constat, praecipue vero ex Comit ijs pyrae habitis, anno is o. in . rinia ob imo II vii latius infra ostendetur, ubi de remedio nobis erit agendum. Praetere quamuis praecedens modus probandi per acus cecoliculam, videatur quibusdam certior perfectior eo, qui fit per aquam&ignem, ego tamen longe sum in alia et quidem contraria sententia, pro qua re veritatem facere, ex ijs quae 1equentur apertius constabit Plinius de his coliculis alle g. cap. 8. libr.3 . hoc modo scriptum reliquit. His coliculis, ait, periti cum evena S lima rapuerint experimentum, protinus dicunt, quantum auri, vel argenti, vel aeris sit in ea, scrupulari differentia, mirabili ratione non fallente. Quem locum allegans atque explicans etiam liberius approbans Carol. Molinarus quae illo. 9 t. num. 691 in fine ita loquitur. Quod i ad simplicem probationem attinet circa conflaturam, non est certius experimentum, quam heraclio, seu
lydio lapide, qui semper uniformiter se habet, δ aequale praestat expetimentum,
quod non est in igne, qui quandoq; intensioris, quandoque remissioris est caliditatis, pariter nec in aqua chrysulca, quaretii quandoque acrioris aut leuioris est tempe iraturae: sed Iapis semper idem. Didac. quoque Couar ubi facili negotio artifices auri argentique bonitatem lydio lapide deprehendere post e,auctoritate Plini referta praementionata erronea haeretica opinione, pessime ac sinistra dubio proculcinformatus, recedere non
Videtur , Quae omnia quonii ijs i suprὰ nobis
sunt tradita, de optima, certissima, atque expeditissima proba di ratione per ignem&aquam, etiam sacrarum literarum testimoniis corroborata repugnant, suntque αδεινατωγατα Idcirco labsit ut istorsi virorii
auctoritates ipsa veritates ualeant trodenim Plinius habet, fallere quem quinon posse explorationem ad lydium lapidem. Ego pro indubitata pono regula, constanterque .affirmo, ne nantem vi istius lapidis certo scire posse, quantum auri argentive in oblata asia sue uniis sit, re Vera
Cui sententi verbueriori Ioan .Bodin. Τ' cap. all. 3. lib. 6. de Repub. rectius instruct' in haec verba subscribit Heraclio, inquit lapide subtilius argentari S numulari;
t Untur, quam VetereS. Nemo tamen C st, quantum aeris aut argenti auro admisceatur, ex heraclio lapide percipere possit. Itaque haec Molinei haeresis communi do-6trina nostrae 4 artificum proculdubio saniorum iudici js ex diametro contrariatur, quo ego testimoni, rendi gratia, ut litem dirimant, huc citatos Velim. ERO experimentum, quod heraclio vel δ' lydio sit lapide ad coliculam, non rcij cio nec ina probo eo en in utor quotidie frequenter, velle ver illud, propter inconstantiam ignis vel aquae valentis, aut ob alia quaedam impedimenta, alio quod vi fit aqua Mignis praeferat, meta S rationis, ut verbo dicam, egreditur. Ad confectionem enim acuum, haec ut probatio forniculari Set chrysurgica, tanquam agistra praecedat, iuxta l. lam omne Sacu Set
140쪽
singulusabricent tiri componantur m- D in best nec ellarium. Ita quod acu si structui a inutilis sit, dabor per elim se ultra suscipiatur, qui per hanc artem prim bio
bene sit informatus Regilla vulgaris ha-ai et ita. l)ropter quod, nil inqtrodque.tale est. Uli id magis tale esse . multo magiS.C. de sacros. Eccles. iiii ergo indubitate se ita res habeat, differetiaq; acuum per probationem, qua aqii a Migiae fit, talast duce certiore S magistra, fiat, alii inde haberi non possit. Frustra disputatio institii videtur, de alterutrius praelatione, certiorique probandi
Et 'tiod magis est, dicam aliquid imirabile, quod mihi iam recenter aliquot vicibus contigit videre&experiri. Hoc enim lanno effluxo ad liter sis homin, bus mihi optime notis, S in hac urbe de' gentibus, oblatae fuerunt laminae seu virgulae quaedam argenteae, ex parte adhuc peneSmere tentae, quas ubi pro more ad coliculam arari uerim, colore iraque id rim apparentem et se tolerabilem, respondentemque argento, nunc lex, nunc qua tuor aut circiter denariorum, praestanti usenim eius falsitatis tunc tena pori ne
dum videram, quamuis nail industria
fieri posse non dubitaueritia: tollito venditoribus precio, tensi poli modun , de maiori incommodo me cuna ali fi .iu disci, tentis excogitatam practicani, lareque iuxta probataonem ibi naculae teneae , VIX medietatem illius apparentis valoris is, trinseci consequutum triste, sum expera tus Callent enim rubraim aeris colorem, ex parte candidiorem reddere: ita ut in colicula albescat, licci in igite nigrescat, ut plurimum verbinforaracula deficiat, α μhalet ac pereat. Dignunt certe inuentum ut si quis eo abutatur, subdole que in ca versetur, per Magi liratum acerrime puniatur: qua initIS per se sit tolerabile, suaque etiana gratia, hic unditate, ac utilitate non destituatus uti rici paucis ante me sibus si inite argentii aris ductile S operia; p c abile, ii uod ad ... O 'ummuzao a liber insigne irrct p. obu
magnique nominis vir si animi causa com et um&praeparatum. Hac de causa ego in his malim fornaculam meam 4 quam valentem consulere, quam ex praescripto&sententia Plini jac Molinaei iuxta coticulae ocularem probam aurum largenturni hi comparare.
Adde quod vel ex eo iniis sallax&incerta intuitu alterius, quae hi ad coliculam, indicanda sit probatio tris c. Acumen enim oculorum, vis ilia visiva in uno debilior, in altero fortior efficacior inuenitur, ita quod illam coloris subtilitatem ac differentiam, non ex aequo Omnes animaduertere queamus, quemadmoduin
illa praeter alios physicos, noster Aristo t. fusius&Jnbtilius tradidit lib. de sensib , passimque sunt obuia. Et facit c Nec alia
Istius verberroris causam hanc n5mianima extitisse existimo, quod docilissimit illi virit in artis huius excellentissimae primis principijs sint lapsi, chm, ut supra
ostensumi deductum est, aut si SI argentii madii immum it id culmen quatuor vigint cara fior una, Ne duodecim denario 3u, siue aqua, siue igne excoqui posse per neget. Illo ita praesupposito, cuius tam eucontrarium pro tu dubitato haberi ac sta tibi debuit, mox ad ab lairdiora aliorum forte persuasionibus ins uisti vel Educti
potitu transitum te ceruiit. Unon enim iri conuenienti dato, ut dicitur, phia a sequi solebant, per text. l. ex diuert o. g. bi. s. de rei Vend.&tex. l. ratas. C. de rescin. Vend. Authen ut iudac sine quoq. suffrag fiat. g. An certae. vers. sed Millud, col. 1. Haec beneuolet estor, quoad probationes illas binas, colicular videlicet Malicuius candentis ramenti cxpunctionis,
initi uctio sufficiat, in quibus non debuitam auctoritates doctorum hominum nu- inerare tonderare, quam indubitaeta ac simplici veritati, qua oculari inspectione S demonstratione ipsaque experientia adiuuatur, a sensun praebere qua oclitaris inspectio omnem omnin,probatione sus Crare dicitii per Ial on in .si. T. Vein lita iii r. iar. in l. absentcim. col. pen. Vin. E