장음표시 사용
441쪽
verum hoc aeuo longe precium lio ex- cesserunt. Pio inde ut ad Sitiinationem veteris monetae, quant tim possibile est, pertingamus in primis necessie est auii arge tui ratione in nec non precium illorum hoc tempore considerare ita enim quam propinqtie ad veritatem accedere poterinaris. Hoc igitur anno, id est, M. D. XXVI M. auri phiri Marcha Nurcnbergensis ponderis, hoc est, viginti ouatuor charatorum aureos alebat Rhenenses. Monaginta tres. Licet in hac arte peritin egeo taurum ad viginti quatuor charatos decoqui posse. Sumcit tamen , et de
puro,quant una possibile est, intelligat ruis
Airrum autem ungaricum, valebat Narcha, hoc est, uncia octo, aureos Rhenenses octoginta nouem, aliquid plus. Continet autem aurum Hungaricum , vel continere deberet charatos viginti
Aurum ver b Rhenense, qudd charatos continet decem c octo,&sic, nisi tres partes auri puri, aureos valebat Rhenenses septii aginta S parum plus. EX Marcha au'ri Rhenensis Aurifabri non faciunt aureos 1 epto a ginta, quemadmodum deberent, s Di eptuaginta tres, aliquando plus, inuicquid excedit, computant pro opera, ita fiet etiam in aureis Hunga- rici S.
Argentum patrum memoria , aluit Marcha hoc est, unciae odio Rhenenses septem, deinde ad octo ascendit, verum hoc tempore valet Rhenenses octo cum dimidio, SI aliquando plus Rhenenses
dico aureos, non monetam nonnunqu in
verba liquantulum minus. Sed hoc intelligendum de puro, quod subinde inmo-l et adulteratur. Facit autem Marcha cum dimidia libram unam Roman am Vnciarum duodecim. Si igitur aurum purum, cum argento comparCtur puro. Conueniens ferme unde cita parte argenti, cum parte una auri. Licet antiqui commul niter decem partes argenti pro una parte auri computauerint.
dum cum veteri auro conuenit, quant una ad puritate pertinet, pondus habet drachma unius, illius ponderis, quo argentum
Nure taberga venditur. Nam eodem ponderent ruta de argentum ponderatur. Ualet autem ioc tempore aureus Hungari-Qus au reu In Rhenen. Vnum, cum tertia v-na,&denarios viginti urent, ergesibus, coin putando Rhenensem pro libris noue
Nunc videamus, quomodo aurei Hungarici Sc Rhenenses cum veteri concordant auro, quod ipsum fere continet in bonitate scrupula viginti tria. Uerum antequam id fiat, exactiu Sauri ratiora emintelligere est necesse. Igitur quemadmodum antiqui libram in duodecim diuiserunt uncias, Vncia autem in drachmas octo, drachmam in scrupulos tres, scrupulum in obulos duos,obulum vero in siliquas tres, it ad nos ex modernorum facimus su ac drachmam quoque ita di- iridi mus, ut habeat scrupulos tres, moderni vocant Saty. Scrupulo autem, ut contineant charatos septuagintadm
Hungarici igitur auri libra Romanae
na continet uncias duodecim, drachmas vero nonaginta sex Valet igitur Rhene-ses aureo I3ῖ. cum dimidio.
Mina ver seu pondo, habet drachmas centusa, sic unciam dimidia plus quam
libra, S ualet aureos Rhenen IJ'. den rios sedecim. Vncia auri Hungarici , aureos Rhonenses valet Undecim denarios trigin
At vincia dimidia eiusdem auri, Rh nen quinque cum dimidio , denarios sedecim. Drachma, quae est pars octaua unciae,5 aureus Hungaricus, valeat aurum Rhenensem unum , libra tres cum dimidia,
Scrii piutus valet libras quatuor denarios quinque. Granum autem auri Hungarici,valet denarios Nur en bergen . quinque. Sane nec hoc praetereundu,qubd cha-Mm ratus
442쪽
ratus in auro dupliciter cosideratur, hoc est, tam in iudicatura, quam in pondere,
nempe Vt aurum purum contineat chara
tos viginti quattior, vel circiter insuper, ut per charatos etiam ponderetur, ita ta-Inen, Vt quicquid de puritate decedat, subtrahatii 4 valole. Nunc vero aureorum antiquorum p5dusco siderabimus, de prim b Graecorum, ex quibus plures appe .idi, Vtpote Philippi, Alexandri, Prusiae, Mithridatis,Demetrii,&alio iuna, qui omnes fere ex auio coni labant Hungarico, hoc est, viginti
trium charatorum,continebant autem Inpondere fere nanes pondus aureorum Hungaricorum duorum hoc est, draci marum duarum Nur en bergen S praetereasti upui una unum Ualet igitii unus
Rhenentes tres, libras duas , denarios quinque. Caeter sim , triplices Alexandri Magni
aureos reperi, ex primis pode abat unus aureos Hungar Icos tres, alius Hungaricos duos cum scrupulo no&d Imidio, tertius vix dimidi Hungarici aequiparabat pondus. Praeterea inter aureos Romanorum, non paruam de praehendi dissere. tiam, nam ct bonitate, pondere multu
distabant. Etenim a Iulio Caesare usq; ad Vespasianum auri fere perdurabat bonitas , sed inde paulatim deficere coepit,
quamuis etiam sequentium Cael arum aurei aliqui ex probo constentauro, Vt plurim sim tamen quanto plus temporis D suxerat, lato etiam magis auri puritas ac pondus minuebatur.
Reperi igitur aureos, sed paucissimos,
qui fere eiusdem ponderis erant, ut Graeci, nempe drachmarum duarum cum scrupulo uno, 3 quod mirabar, num talem Aurelianum Caelarem de praehendi. At reliqui etiam qui erit ponderosissimi, duos
aureos Hungaricos, grana duodecim non excedebant, ut plurimum tamen non plusqucina grana sex continebant, inde recentiores, veluti Diocletiani, S reliquo
rum, non plial quam aure una unum Hun
garicum poderabant. Igitur si ii, qui communiter drachmas duas, cum graitis quin
que vel sex ponderant, cum auro compa rentur Rhenensi, valebit unus aureos Rhenen. tres vel circiter Romanum itaque aureum pro tribus aureis Rhenelibus ristimamus, Iiccta liqii id sed parum plus
valeat. Et haec de auro dicta sunt, nunc ro ad argentum transeamus. Si argenti Marcham pro aureis Rhene-sibus octo cum dimidio aestim ab inius, licet iam aliquantb carita vendatur, Valebit libra Romana, Rhenenses duodeclinc u quartis tribus Uertim id intelligi debet de argento p ro, hoc est, clim Marcha contineat in iudicaturae uncias octo Ve rsim nunquam ea botritate argentum cu- sum est, sed ad summu ua, ut de puritate drachmae binae deessent, conanHi niteri me ut haberet Marcha uncias septem cu dimidia. Si igitur Marcham unciarum septem lcum dimidia stimare velimus, hoc est, ut se iniuncta a perfecta desit puritate, valebit Marcha Rhenen. odio parum plus. Librave 5 Romana, hoc est, drachmae nonaginta sex, Rhenen . quasi duodecim. V lcia vero valebit Rhenensem unum, uncialdimidia Rhenensem dimicium. Diachma verbi irciter denarios tr igin tali es. Scrupulus denarios urent bergens. Vnde
Graeci denari ponderosiores, ac magni, quos appendi, penta drachmae erant, ponderabant enim drachmas quinque,&ita valebat unus aureum Rhenensem, dimidium denarios ueten berge n. triginta tres. Erant SI aliqui tetra drachmi, hoc est drachmarum quatuor Minores verbponderabant drachmam unam , scrupulum Vnum , valebat ergo unus en rios Nur en bergenses quadraginta qua
Inter Romanos ver b denarios non paruam reperi disterentiam, nam antiquit smi quidam, maxime Consulum, ad quatuor scrupulos, quemadmodii in Graeci appropinquabnt. Ali ver b,S praecipue CP farum, non vltra drachmam ponderabit. Terti)s vero de drachma aliquid deced bat. Et quemadmodu deliciebant in ponderer
443쪽
bdere, ita etiam longius ab argenti aber fit puritate, imo magna pars illorum erat adulterata Si igitii drachmi unam Nu-ren bergense in , prodenario uno acceperimus, quemadmodum etiana pro maiori parte ponderant, marcham pro Vnci)s septem cum dianidia aestimemus, valebit denarius argen teu S, Nuren bergen .denario triginta tres, hac ratione octo denari j argentei facient quasi aureum Rhenensem Vnum. Vndecim vero, quasi aureum Hungarium. Et hoc paeto quum necati rum, nec argent una ad plena ni accedat puritatem, quasi undecim partes argenti cum naparte aura, concordabunt, Se si aliquid decedit, hoc naonetariorum fraus ademit. Caterum nec hoc omittendum, auri argenti pondus multum secundum re- gione Variari, non secus ac labram nana
quod alibi drachma est, id alibi quatuor
pondera tu crupulos, S e conuerso. NOS vero pondus istud secuti sumus, quo Nu-ren bergae aurum ponderatur argentu. Quuna guur denarius argenteus ex drachma constit, ponderis Nur en bergensi- um,cetum denam; hoc est, mina una seu pondo, Valet Rhenenses duodecim cuin
dimidio. Mille denari; valebant aureo SRhenens. centum viginti quinque quasi . Sesterti quatuor, vel num i qui erant rei valebant denarium unum argentCu,&sic sestertius valebat denarios Nuren-bergensis quasi octo. Seller ij centum, valebant aureum Vnum Jed qui iusti est et ponderis, Rhene-ses vero tres, denario triginta mi CS.
ille vero Sesterti valebant Rhenen
se, triginta unum,&quartam quasi . Sestertium vertinia ius in neutro genere, quod non in aere, sed argento intelligi. debet, ininas duas argenti cum semifecontinebat, hoc est drachmas vel dena- rios ducento S quinquaginta. Valebat igitur Sestertium aureos Rhenenses triginta unum , quartam unam S parum pluS.
Sestertium δε naille sesterti), nun Sci- dem est δε valet, ur dictum est, Rhenens. trigii ita viriun quartam quasi Decem
morum, Unum ci dena ess, S ualent Rhenens trecentos duodecim cum dimidio. Centum Sestertia valent Rhenesium tria millia, centum viginti quinque. Decies sestertium, decies centena millia sestertium significat,&haec tum macenti cS maior est decem sesterti)s: nam idem est decies sestertiuna, quod mille sestertia, Valetque Rhenenses semel triginta rnillia, ducento Squinquaginta Centies sestertium, designat centies centena millia sestertium num orum, valet Rhenen 1 trecentum, duodecim millia, quingentos. Millies seste tum valet semel de trigesies centum de viginti quinque mi
Ex Talentis autem licet multa extit rint, duo tamen praecipue in usu fuere, talentum magnum Atticum, quod Euboicum dictum est,&taleii tum Atticum minu S. Talentum magnum Ait: cum se Euboicum,continebat minas octoginta, valebat Lalentum magnum aura Rhen C. dece millia non ingentos sexaginta quinque , vel circa Talen tum vero magnu .n leti Euboicum argenti, valebat Rhenen sium mille vel circiter. Talentum Aldicum minus, habebat minas sexaginta, valebat talentum auri, Rhenente S, qua ii octo millia, trecentos quadraginta quatuor. Talentum ver b Atticum minus argenti, valebat Rhene. septingentos quinquaginta Talentum Babylonicum. habebat minas septuaginta. Talentum Aeginetum, continebat minas centum.
Caeterum ut etiam de aere dicamus, sciendum, ubi legimus, illia aeris grauis, ibi millia assium intelligere debemuS. Et licet denarius, urgente Annibale, prosia decim assibus permutatus sit, nain ilitari tamen stipendi , semper denarius prodecem assibus datus est . aluit itaque diu relaber gensis denarios tres paulo plus Centum igitur asses decem faciebant denarios. Mille velo ases, seu mille
aera S, centum valebant denarios , hoc est,ntinam unam, sicq valeba Iu aure OSRh nen. duodecim cuindi: TILli C.
444쪽
Quadrantes qua tiror, abebatura si m
unum. Sest an Squadrante lita RIGI crat.
Vt igitur ruisis, deritia si a larc tu hoe nnis , denari iis seu drachma argenti valuit denarios ure labet gensi una ciuit crtriginta tres. Denari,centum, hoc est, mina una seu Pondo, Valet attreos Rhenens . duodecim cum dimidio. 12 q. Mille denari j', hoc est, de cena pondo, valerat Rhenensium centum viginti quinque fere. I 2 F.
Sesterti quatuor, vel numi, qui aerei erant, valebant denarium arge tu eum V num. Sestertius valebat denarios Nur en bergensium quas octo. Seste iiij ce Atalan Valent aureum unum Romanum, ud qui iusti est et ponderis , Rhenen sit rara velo tres cum denarios triginta tribu S. 3. 3, 3.
Mille Sesterti j valent Rhenens. triginta num cum quarta quasi . 3I .
Sestertium in neutro gelieae, valet Rhenen sum triginta num cum quarta fere. Sestertia decem Valent Rhenen. trecCtos duodecim cum dimidio. 3l22. Sestertia centum valant Rhenens. millia tria centum viginti quinque. 3la . Sestertia naille Rhenens. triginta quatuor millia, trecent una, septuaginta quinque. 3437S. Decies Sestertium, id est, mille Sestertia Rhenens millia, num triginta ducentum, quinquaginta .3 s O. Centies Sestertium Rhenen trecen
tos duodecim millia quingenti.
Millies Sesterti j Rhenen semel ciri l
gesiescentena, nec non viginti quinque utillia quingenti. ira FOO. Libra auri Hungarici, quod idem est cum Romano auro, valet Rhenens centu triginta tres cum dimidio. I 3I. At ni in astu pondo Rhenens centum triginta notiem, denarios sedecim, quia continet quatuor drachmas plus quam li
Talentum magnum auri, quod&Ei boicum valet Rhenes decem millia non- ingentos sexaginta quinque lo96S. Ialentum minus auri valet Rhenen cocto millia trecentum quadraginta quatuor. 83qq. Pondo argenti, seu mina atri Rhem.
Talentum magnum argenti valet Rhonenses mille .lOCO. Talentum minus argenti alat Rh nensium septingentos quinquaginta.
Talentia quinque argcti minora, Rhenensium tria millia septing tos quinquaginta Si C. Talenta decem Rhcnen. scptem millia
qui iὶgento S. SC C. Ialenta centum Rhenens .septuaginta quinque mi uia. 73COO.
Talenta mille Rheno. septingenta quinquaginta millia. 73o O . Siclus teste Hieronymo Iosepho, quatuor drachmas argenti valebat, Graecis est Stater.
445쪽
ORBE CELEBRATLSSI MD DOCT IVM MARIA.
Moneta cudenda ius, quis habere dicat&r. a Rescriptum. quod a principe de monet acu letida prius ae personae comedatur, sub repti tram prae nitur.3 Credit M anpo it c ri ad recipiendam pecitniam prureipis non βι,asu debitore. sugmentatio pecuniae quo sit introducta
Pectumarva quand o solui possit pro Aia. Co is siue ut o p.itri sertianda est inpecu iiij, luendis. Expi no in pecuni. cudenda an debeant depti blicosieri. Rex vel duc post pecuniam cudere minoris aestimatio in qua esset ipsa materia. D irin:eps an θὴ σ1do non fiam mutarepsit ab is populi a sensu. pecuuia multis; ramicitur modis.
Moneta tribus reprobatur modis.
Is Moneta ex tribus cau*falsa 6se potest Pecunia fulse utens qua plactatur pae-
Π Socitu in cri in ne a se moneta ad accu, sudum o testifican dii induxi Iitur. Condemnatus dem . moneta appellars non potest. Ia Moneta tribiis reprobatur modis scilicet in materia, pondere oecursa. Is Monetae pensim reprobato cursu, cuiussit periculum, creditoris scilicet an debitoris. t Pectinia cursu reprobato an postidebitor ante moram de pecuniat eprobata flue-
U Pecunia al:nitu ponderis pelMateria, qua esset tempore contructm qua flui sit.
ι Moneta circa formam intutata, anpsitsum creditori nolenti. ι Mutatio movet in sola simatione quando iitren r debeat. ιν Maitas re circas attendi positi. . artatio a stimationis pecu quando a tendi debeat, quando non. ax Pecunia deterinatio quando cedat debitoris pericli 0.a Periculum est debitor sp οβ morsit pecuinniae escia D rusti ut ovis illi ris. a Tempus contra itis, q&o ad pec Ilula aestima tionem, an debeat attendi, au Pero repus
solutionis. 23 Pecunia una solui noηρ test pro alia im
Dym rimateria, vel pondore divers. a Creditor, ιιut interest pecvniam alterι- resforma non tenetur recipere.
a Ter V:is contractvist ado attendatur inse lati ne debiti, si moneta fierit mutata. ab Martia Uatiuulfactum sit Pt ad pascha reddere teneatur, a die pasibae Ur multo quanti plurimi venire censetur. a Pecunia in testamento ligata aestimatur sic undiquod valebat tempore testameti. a Monetamfalsam expendens, arbitrio IID dicis puntis r. a Matut rufacti in de centum ducatis adra tionem decem solidorum, qualiter intellι-gattvr, si e Nn Lin valore minitatur. D Tempus contractus quando in aestiviatione attentatur.
446쪽
3 Iuramentum in litem vim simi datur ratione assectionis. 33 Silpidatio facta in diuersa materia . est nulla. 3 Promittens centum libris in denariis pο- DII de quacunque vult pecuniasluere. Cupiens 'strictam monetae materiamanipleoti, non per disputandi amplam viam . nila quatenus expediat, sed poti-u, de cilionis veritatem considet an S, hoc opusculum sub compendio pone. re curaui, subi j cien, me cui u li bet rectitissenti cnti Sauctoritati. VAERO prim b, QSi is possit cudi s facete pecuniani3 Rclpo- deo. Papa, Imperator, vel alii iis habens sede apostolica, vel Imperiali rates late, vel consuetudine, cuius in iiij memoria non existat, alit horitatem, gl. in rub. C. de veteris numis. potestate lib. ii . facit in ratione sui, c. super tui biis dam, g .Praete Iea. de vel b. signific. Secundo quaero, an rescriptum concessum a principe piluatae sonae, Ut possit cudere pecuniam, praesumatur subreptili una Respo Subreptilium praesumi, si priuatae persona sit concestum: secuς, si concedatur ciuitati vel procelibi S, t CX. gl. VBart. SI Salic. in l. fi . C. de se l. in .Limita, nisi aluata personae vel propito motu, vel cum clausula non obstante, sit coarcessum rescriptum. arg. c. sit o tu proprIO. de praeben. in . SI quodno Bal. in . COS. in prata. C. de app. quod plene dixii l. fit 3. C. Si contra ius vel uti. pubi.
Tertio quae io, an non sii bditus creditor Ozatur recipere pecuniam princi-pri non sui: puta an cnetus credit OrcΟ-gatur accipe te pecuniam Florent inanipi et pon. quod noli, secundum Ang. in L fi . C. de vel nu .po. b. ii. Quia in dubio an glNCntat lo pCcliniae non extenditur ultra
iurii dictionem principis udi facientis pecunia in .l. tin C. is de iuris dict. Onan.
tudi c. L nritat Angel. nisi in patria creditoris sit consuetam. o laeta alterius irincipis expendi. glois. Hac. si a tui inus, de maledicat, ecundo intelligitur Angei velum dicere, si credito iis non lubdui in te
est, non lecipi te pecuniam alterius do. mini v c uia non ex pederet illa in pecuniam ita conan, o de in parti Uus tui, , vel Gliud sta ille: alia saecus. l. Paulus, V. de ibi. ubi periar quod creditor non Qebet pati damnum. Q laribi quaero, an augmentatio pecu 'nia sit de iure ciuili, ancie Iure gentrum Relpon. God est de iure ciuili, iecundu
naen quae notaui in Lex hoc tu i ii dei lilia .ci aure. Quint, quaero,an una pecunia possit solui pro alia λ Respond. lecuiadsim Bart. N Angel. in . Paulus, stridet olui. S Barto.
in . r. . r. ff. si cert. pet. b. Anton de But. inic. quanto, de iureiur quod una pecunia
pol sit solui pro alia, dummodo sit eiul-dem ligae , ut puta lex tinos eius dena ligat argenteae, qui recipiant functionem in geinere sui. d. l. r. in princi p. ff. sicer t. pet. Scil. i. g. fi n. l.Titiae, fide aur. S argen .leg. Limita hoc verum esse, nisi creditor iturus ad longinquas partes fac alius grossam pecuniam, quam paruamasicrr Ct,a lgumen .dele g. I aulus fi . de sol u. Si autem lpecunia non est eiusdem ligae, sed deteri-ioris, non potetistiui una pro alia puta
argentea pro aurea, aere contam linata pro argentea bona lagae: qtlia tunc non redderetur in eis dena materia 5 pondere, i. t. C. de e. nu .po libr. D. N d. l. Paulus. Nisi consuetudo elici in oppositum l. si quis argentum, ilὶgloll. .dedon. Nam est una in axinis in tute nostio in uine latione pecuniae, ut inuoluendis pecui ills Crue-itur consuetudo p.ὶ triae,glos .in d. l. 4 quis arsentum .ii ii Inc I p. Et est notandum, generalem esse comisuetudinem tomus mundi, ut una pecu
447쪽
, in. iudic quod dictum intellige fore verum, si creditoreX receptione alteriti Spe-tuniae non sentiat damnuni: sic solii id. . Paulus. ubi castis puta est debitor cenum aureor uni Venetorum Vel ducaturim,
,otest soluere pecuniam in argento, cori, si creditor non patiat tirali quoddamaum. Sed si debitor argenteam non bonarigat soluere vellet, vel si interes credito
is, magis recipere auream debitam, quam irgenteam, Ut puta quia melius expende-etur, vel alio modo creditoris interest,aon compellitur creditor damnum pati. ecipiendo in alia forma, d. l. Paulus ubi alas. Et praedicta omnia intellige Vera, quando non est facta mutatio monetae. Si autem esset facta mutatio monetae, dicam
in articulo nautationis monetae.
Sexto quaero, an expensae, quae fiunt inprudendo pecuniam, debeant fieri de publi
oῖBart. in l. 2. g. I. ff. si certum pet 8 in d. l. Paulus. communiter legistae tenent,
quod expensae,quae fiunt in cudendo, debent fieri de publico : quia pecunia debet
valere tantum in masi ad materia quantum in forma, econtra, l. I. ff. de contra- hend.empl. Contra Verbienent Innocen. Ioan . Andr. 8, Anton. de Butri g. in Q. quanto de iureiur. Quorum Cano nisi opinio
est de consuetudine approbata. Nam de consuetud1 ne minus est in forma, quam in materia, propter expensas quae fiunt in cu'dendo quam consuetudinem alleg. Bar. ind. l.2. g. l. Seruanda igitur est consuetudo, ut pecunia debeat valere tantii in in forma, quantum in materia, deductis expen-sscudendi. Septim b quaero, ani Rex vel Dux pos-st facere pecuniam aliquantulum minoris aestimationis, quam est et materia, etiam deductis expensis Respondi Pollet hoc licite fieri, ut modo non magniam lucrum percipiat, si indiget, 4bi moneta
non spargeretur extra regnum Vel ducatum, thcund lim Innoc. Ioan . Andr in d.
Octaub quaero,' Eggrediens articulum
mutationi monet ς,an Princeps possit mutare monetam sine consensu populi Re-
an . Andr. communiter Do t. in d. c. quito de iurei tirand sed de consensu populi sui posset mutare, non tamen in praeiudicium aliorum non subditorian , argiamen. l. fin. F. S. C. de iurisdict. o m. iud putarem tamen, quod si Princeps consueuisset monetam mutare aut horitate propria sine consensu populi, tanto tempore cuius initi memoria non ex illat, mutationem fici iposse sine consensu populi, argum e g. ductus aquae. in l. hoc iure. ff. de aqua quot. SI sti. c. super quibusdam . . praeterea, deverb. si g. latius tamen infra sub ij clam circa articulum mutationis.
Non,quaero. quot modis fraudetur pecunia Respond. Multis modis fraudatur pecunia. Nam aliquando raditur, aliquando destiuitur, aliquando miscetur aliqua materia non aeque bona, Ut per Ho
reiurand. Decimo quaeritur, quot modis reprobatur monetae Dic quod tribus in materia, pondere, SI cursu. In materia, Vt quia non est argentea bona, vel materia aurea, i consueuit. In pondere, quia non In tanto pondere, ut consueuit. In cursu quia non currit ut consueuit, quia est maioris
aestimationis. Nam bonitas intrinseca consistit in tribus. Materia, pondere, Torma: extrinseca ver in aestimatione , alore, glosi ind. c. quanto. facit i. i. s. de contrahend. emptio. I. r. C. de vel nummis. potest.lib. II.
Sint igitur cauti creditores,ut apponifaciant in instrumento de reddendo pecuniam eiusdem materis foraris, ponderis
cursus, secundlim Io. An. Ant. de But. ind. c. quanto. quod forte maledixit Bart. in
I. lecta. ff. sicer. pet. qui ait, quod illa verba quae ponuntur in instrumentis quotidie, in tot florenis boni auri iusti ponderis, non sunt de necessitate: nisi saluando Bar. dicas, quod loquitur de necessitate, vo autem ex consilio. Nam in bonis numis semper intelligitur facta promissio: cum reprobrorum solutio non admittatur l. eleganter. f. qui reprobos,ff. de pig. act. Nn Vn-
448쪽
Io Vndecim b quaero,' an moneta dicatur falla ex ilibus cati sis, materiali, formali, causa a vide consilium Bald. concludetis, quod tribus modis pecunia dicitii falsa, vissilis puniatur de tallo Palu bnaodo
materia, qtialido auro ad n cc tur alia materia, vel ex tonsura, vel ratara. l. i. t . de cotrahen .enapi. ibi, cladia cit in ateria. bcchin-d b, i mali caulaei falsa inuncta, ut quod imago principis deficit, i. I.C. i vcl. nunt. poici, lib. I i. Tettio ii falsa ex caulai Hi- sali, id est, em ciente, ut quia Baiocudi cit pecuniam, cum non habeat cudendi monetam potestaterra, lege, priuilegio, vel consuetudine, c. I. quae ii . t re a. l. fin. C. de falsamone. SI c. i. g. si initaliteriales, tit. de pac ten.& eius lol. Et punitur tris e X usu, licet nos fabra cauerit, initius tamen,
quam si fabricasset. l. falsi. g. ordine. f. de falsis. Oportet ergo, quod, Vt qui puniatur de falso, sit talia, altero ex tribus modis, de quo dixi supra: ubi igitur no sumus in illis casibus, non punitur crimine falsi,
sed extraordinarie: puta, ut expendatur aureus antiquus, sed nouum expende ΠS, non antiquum, extraordinarie punitur arbitrio iudicis,l. i. g. expilatores, i f. de effracto. Sc expilato. pro dicto consilio Bal di benefacit, qubditens falla pecunia, expendendo punitur arbitrio iudicis, lecundum Alb. in rub. C. de fall. nὶ One. Facit t. l.
C. de vet. num . potest. lib. I.
at Duodecimo quaero, i an socius criminis admittatur ad accusandum S testificadum, in crimine fill, monetae Dic admitti, ut per Specul. in tit. de accus. g. l.
Tertio decinab, an condemnatus de falsa molaeta, possit appellare ρ Dic, quod no . .
ut per Spe c. in tit. de ap. g. . . Vcrs. 29.
Ia u alto decinio quaero, quot modis reprobatur moneta Dic quod tribus: in materia, pondere, cursu. In materia, quiano est talis aut ea vel argentea bona, Vtco-sueuit e X pendi. In pondere: quia non est in tanto pondere ut consueuit. In cursu quia nocturit, It consueuit iluoniam est minoris, vel maioris aestimationis: nam intrinseca bonitas pecuniae consistit in materia,
matione valore,ut per Oso .m c. qirant l. de iureiur. l. 1. C. de V2 t. num. Pot. lib. l. . it. de contrah. empl. Vt tamen meli clarius in litigatur rateria nautatio
Seci indhexaminabo de mutatione nnctae in pondere, vel inclaiateria. Tertio demat statio ire mota et in forminarib, de Inutatione monetae ratior
Circa primum articulum mutationi in quando enas cursus et in totum reprobius aduertendum est, cuius erit periculan debitoris, an creditoris. In quo articulo ex mente Doet distinguendum est, at post contractum est reproba a a princii 'pecunia ex iussa causa, quia postea est effeta minus debilis, vel minus deminuta, antea erat, vel quia non legitimi ponder
periculum est debitoris, quia debet reidere in eadem qualitate intranteca eius cimateriae tonderis, prout tempore coli tractu Serat, i. cum quid. s. sic eri .pet.&I Andr. in d. c. quanto. de iureiur. hoc cisii debet fieri solutio de nova moneta alrationem Maestimationem antiqvs monitae, c. olini, S c. canonicis, decent. Si aute lesset reprobata auaritiali incipis,' ut in i probatione aliquid lucretur, quia eam cure colligere, ut post eam cudi faciat', videmus saepe fieri, tunc sufficit quod rodat pecuniam in eadem materia eo de pondere licet illa pecunia sit reprobat rq tio adcursum . . vino expendatur l. r.&cun quid .st. si cert. peta nisi debitor sit mora vel culpa ut quia conscius S particeps huitis reprobationis monetae Exeni plum in clebitore consit: ario principisci sentietes poni reprobationi moneta l. lf. fi n. s. si quis cau. I l. qilod te. s. sicer. pi Praedicta verasiant, nisi specifice alite inter creditorem S debitorem conuedium: quia tunc cile esset uanda illa conueri
449쪽
:io prima, si depositi, l. contractus, fide regu .iu. Quod notant practicantes: quia prii mode beluattendere conuentionem partium in moneta teddenda, si autem non inueniretur de moneta veteri, tunc debet feri solutio de noua ad rationem monetae antiquae: quia subrogat tir una pecunia loco alterius, i. i. g. fin.&l. Titi O,s f. de auro& argen .leg. facit d. c. olim,& c. cum canonicis,decensi. Et est aduertendum, quando cursus pecuniae est reprobatus in tot una, Vtrum debitor ante moram posset soluere de pecunia reprobata. Petr. de Bella p. Cyn in l. in minor una, C. in quib. caut in integ. rest. non est nec est SI Bart. in l. qtiod te. fi .icer. pet. tenet quod sic, qtita ante moram periculum reprobationi monetae, non perti- net ad debitorem, sicut nec interitu Sper I
culum. l. si ex legati causa, T de verb. obli. quod dictum Bart. S Cy intellige verum, quando est reprobata pecunia sine debilitate pecuniae superueniente post contractum, quia non est tanti ponderis , quanti erat tena pore contractus, tunc debitor no
potest luere de hac moneta effecta debi est post contractum, quia debet reddere
post contractum, pecuniam et iisdem ma- teriar Sc ponderis, prout tempore contractuS, l. i. C.de vel .n una potest. l. i. fide con- . trahen .empl. 3 not. Host.&IOan. Andr. in
ta .c. quanto. intelligendo hoc modo Pe.&Cyn. in . l. in minorum non contradicunt dicto Ioan Andr. in . c. quanto, qui ait, quod imo in casu expressis Petr. Cy. debitor non pol sit luere pecuniam dei bilem, aut reprobatam, im h debet luere de noua ad aestunatione mala liqllae,allega-do Bart. in dic Ra l. Paulus, sequitur Cyn. dum eum alle g. in . l. in minorum, nec bona est conseqtrenta a est reprobata, ergoi pecunia lui non potest quia respondeo illud verum, quando mora vel culpa debitoris illud contii gat sed si sitae culpa,
tunc non pertinet ad eum peric rium 4 d. l.
si ex legati cauua, D dixi statim supra, S:
tate ne iit ostiens te to an Andi . in . c. quanto Fateor tamen quod si debitor ve-
Illos lit nouam ad aestimationem I ciciis RATI LAVDEN. 6 'Diuere, secunddin consuetudinem gen ratena, in . si quis argent una, in princi p. C. Je donat. facii, dicto c. olim. c. cuin ca noniciS. Accedo ad secundum articulum, quando est i mutata, vel in pondere, vel in ma teria, puta tempore contractu S erat unius ponderis, postea vero fit alterius ponderis, vel tempore contractus ipsa moneta erat argentea bona ligae, nunc est ligae a genti contam mali aere. In quo articulo dicendum est, quod tu cdebet lolui de moneta prima, non de noua mutata, ut notat Bart. ind. t Paulus, vel si antiqua non habeatur, luat de noua,&supplebit bonitatem in noua ad rationem monetae antiquae si antiqua erat melior SCpro aestimatione antiqua in p5dere materia d. c. olim, d. l. I. C. de Vet. numisma.
potest. Alber. ind. .cum quid. Et facit quod notat Antonius de Butri in dicio c.
Capio tertium articulum, quando est .mutatio: in serma, quia una imago Principis erat: nunc est alia, tamen eiusdem materiae, eiusdem ponderis,lunc ista mutatio non debet attendi nisi intersit creditori S, d. l. Paulus. Vbi casus. Et not in diei. c. quanto, de iureiuran. Nam si interest creditoris, puta quia esset iturus ad longinquas partes,& melius expenderet denarios unius sermae, quam alterius, tunc non cogitur recipere in alia r ma, licet Bart. in d. l. Paulus, videatur pam facere materiter iam Miarmam, S male, colura d. l. Paulus, ted Angei melius dicit, Nisi concordando dicas, quod Bart. debet intelligi, si patitur damniina, tunc non est contra Angelum, ut dixi in i cum quid. s. si cert. petatur, die praedicit habent locum etia in si debitor non sit in mora, dicta l. cum quid. Circae .articuliam, quando est mutatio in ta aestimatione Vccuniae, hic attende aut loquimur antem ram,aiit post moram, ante Inor fi tunc liberatur soluendo illam monetam eiusdemiar ateriae ponderis,M rmae, licet sit mutata aestim atro ar
450쪽
debet imputari debitori, cum non sit in
mora nec culpa secundum Bar. in d. l. Pau-IuS, lac. de Are in d. l. cum quid, quod sufficiat solin de nautata, licet vilior, quam O. Odos. V ld. Quia quaedam sunt, quorum
bonitas attenditur penes materiam. Ut in
vino, in illa eli bonitas intrinseca vi ind. l. cum quid. Quia iusdam sunt, quorum bonitas attenditur pene Vlum . Vt in Pecunia l. Labeo. g. Sabinus, fide Verbo signi f. u ista est bonitas eorum intrinseca. ideo non potest reddi eiu 1 dem bonitatis extrinsecat,in d. I. cum quid quia videtur quod inati bonitas intrinseca cosistit in rebus, scilicet materia, pondere,& formal.
I. C. de et . num . potest. lib. II S l. i. ff. de cotrahend. empl. glos . in . c. quanto. Bonitas extrinseca est variatio preti j, l. 2. C. de veter . numis potesta. S in l. vinum, L sicer t. pet. glosi sin. ii l. l. cum quid Ideo si redditur moneta in eadem bonitate e X-ta inseca, sufficit, licet varietur aestimatio Inonetae ante moram, ut in d. l. cum quid, in glosi sin. ita tenent Barto S Angelus in d. l. Paulus,&Cyn. ind. l. in minorum, Iacob. de Areti. Angel. SI Alber in d. l.
cum quid. Et ita Fulgo. ita ibi dixi, est
de mente Hostie n. Ioan And. in d. c. qui. m. in nouella. Nota tamen, quod Barn videtur loqui sol sim in lucros in nautata pecunia, quasi sentiat sectis in damno, nec etiam es Vera opinio Butr. in d. c. quanto, quem sequitur
Odos qui dicit debere solui de noua ad stimationem antiquae. Et sic est concludendum quod sufficit soluere ante moram debitoris eandem pecunii in nrateria& forma, licet sit nautata aestimatio contra Odo De d. O ld.ωAnt. de Butri. ipsena et Ant. est sibi contrarius, dum dicit quod aestimatio monctae est bonitas extrinseca in ver. nec est verum . ubi tenet contrarium eiu S, quod dicit ind. C. quarto. .
Tertius casus, dum constituit disse
rentiam ter perpetuam variationen aestimationis ni onetae, S tenti poralem. Nain
secundit si eum ubicunque contingit variatio aestimationis pocuniae tena ponaliterm npellaeti: b:l ut a quia ducati v alant aliis 32
quando minus, aliquando plus, non atterditur talis variatio aesti inrationis, inadstifici soluere secundit maestimationem teipore solutionis, quia partes potuerunt cgitare, secus ubi est perpetua mutatio flmationis pecuniae, quia tunc debet solide noua ad rationem antiquae: nam h scdi ferentia non est vera, cum idem iuris sit tito tempore, S perpetu b ad tempus tena piraliter, cum sit eadem ratio l. quae de totast de rei vendi. Nam ratio, quare debito non tenetur de hac variatione pecuniae est, quia periculum non est debitoris anti
moram, l. quod te, T. si cert. petat. δ l. serlegati causa, de ver b. oblig. quaerati Ovei
dicat sibi locum siue in temporali, siue iri perpetua mutatione aestimatio is pecuiniu
Fateor quod Antonius de Putr. potes saluari in mutatione monetae paucitem pori S, Vt unius diei, vel duorum quia illa
non attenditur l. pretia rerum, st ad leg Falcid. Bartol. in d. l. Paulus.Iteni potest saluari Butri quando ambo contrahentes scirent de mutatione monetae,i .ser. f. l.&l. nec semel. g. si in habitationem, ff. Quando dies le g. cer.& l. i. g. fi n. s. de actio. emp. quae scientia non praesumitur in dubio, .lverius .ff. de probatione, maxime cum dependeat a Principe, ut in c. quanto, allegas
to. Notatur in l. i. C. de Veter . numisma. po
testa. I. r.eod. tit. Facit, i. apud Iulianum, g. i. st de legat. I. alias non video, qualiter
procedat dictum Antoni j praedicta ante
moram vera sunt. Si autem esset facta mutatio aestimationis moneta post moram'
debitoris vel creditoris, tunc distinguit Bariolus in dicta l. Paulus, quod cum de 'bitor est in mora solue di: aut pecunia est
grossa, quae recipit aestimatione nil minuta: ut sunt grossi valentes duos solidos, lVt florenus ti catus aut pecunia est ital minuta, Vt non recipiat inferiorem aestimationem pecuniariam , ut est Imperialis siue a Ummus, qui valet nisi unum nummum ii in b, casu est periculum debitoris I vinum, s. si certum petatur. Secundb