Dissertatio de Mohatra contractu, quam sub praesidio Casparis Ziegleri, j.u.d. consiliarii elect. Saxonici & facultatis juridicae ordinarii, ... Publicae disquisitioni subjicit Henricus Gregorii, ..

41쪽

- majissasiit pro eo In qua ego disputatione istud maximὸ deside

m, quod animi hominum diversimode se habeant , dum alius alio timidior, alius avarior alio, alius porro ad lites intentandas pro. nior alio existit, ut ade dimcile sit, universali aliqua definitionerem istam expedire in i avarus est, nunquam non timebit futuros eventus, qui rixosus est, vix una aliqua praeviat interpellatione privata litem movebit. Quatenus igitur a flectibus aliquis succumbit, eatenus nericulum sibi finget aut non finget,& eatenus etiam con .seientiae buae moderabitur,4 sic facilius alius plus stipulabitur alio, non satis attendens, unde sibi hic metus proveniat,&num justis ex causis eum conceperit. Add. qua diximus supr. LVIII. Caeterum quia negociatiationis haec est natura, ni aliis in .serviendo lucrum aliquod quaerat, lucrum autem non semper neqi ex omnibus mercibus capiatur, sed quandoq; damnum haud leve emergat, vitio non erit vertendum mercatoribus, si,quas habent,facultates non relinqvant ociosas, sed perpetua negociationi impendant, tum tali unde compensetur damnum istud, quod hycis nune emergit, tum ut ne deficiat negociatio. Quod si igitur alterius is, cto lucrum speratum intervertatur, uti quidemst, sicubi in diern dilata fuerit solutio, iniquum non est, in vim compensationis ali. quid praestari ultra verum S iustum rei precium, atque id ut ab ini--tio contractus aestimetur, inque stipulationem veniat, natura contractinon est adversum. Quanquam enim dubium adhuc sit . utrum ex pecunia ea si de praesenti sol eretur, lucrum aliqvod habere pos-st venditor, cum fieri queat, ut vel damnum sentiat, vel sialtem nihil omnino lucretur, sulficit tam cia negociationem ad lucrum sa- ciendum elis ordinatami,. probabiliter lucrum inde sperari. Quanquam etiam plurimi in ea sint sententia, non valere taxationem antecedaneam ejus quod interest, quoad illud non apparum rit, nisi fiat super interes e certo, quod sit correspectivum alicui cemio lucro inter quos etiam est Scaccia de commor. s.' qua'.7ANI. 3ι n. 2 762.seq.& non istae communiter, ex ea scit ratione,

quia ejusmodi conventio facia videatur in fraudem usurarum i in Rep. tamen difficile erit, extra casum dictum taxationemet in te esse futuri prorsus rejicere aut interdicere. Cum enim probatio e ius, quod interest, admodum operosa sit, a ropterea plerumque

42쪽

arque hinc damnum probant oriaturi debitoti etiam diu

turnitate processus admodum molesta sit, imo etiam acerba quandoq; Dexitiosa,qΦod legitimum usurarum modum excedere possit luit. parie meomm.rei venae satius erit , moderatam aliquam

ejus quod interest taxationem illico ab initio contractus permittere , quam Rem p. conti nuis' vere lic& vitilitigationibus gravere atque affligere. Nec igitur in fraudem usurarum talem eo aventi nem faciam dici illico potest,sed potius ut vexatio&onus difficialis hujusmodi probationis evitetur. Et in terminis iuris naturalis optime placet, quod docet Fernandus siqvius L controν.αGAE.a valere talem conventionem non in vim conventionis , sed in vim probationis&confestionis. ita ut integrum sit debitori probare, non tantum interfuisse credito secluantum ab initio convenerat, hoc est , ut adhuc integra sit probatio in contrarium. LIx. Quae diximus hactenus, de Mercatoribus pleraque intellis genda sunt sed istanum de aliis etiam venditoribus dic debeant, nunc erit videndum. Breviter Interesse puto, num et causa necessitatis rem suam quis vendat, aut ex alia aliq, a causa, sorte quod rei suae pertaesus habere eam amplius nolit, vel quod ex precio ma

jus aliquod commodum sibi parare animum induxeritvita Posteriore casu, qui propter dilatam solutionem plus sibi stipulatur, ab usuraria concupiscentia animum vix retinebit immunem ι sed in priore casu magis excusatur, qui ita contrahi si modo ita contrahere potest, eo quod venditio necessaria morosos plerumque Scdifficilis faciat emptores' cum quantum ejus intersit, paratam accipere pecuniam, nemo non videat. Quanquam enim etiam in posteriore casu commodi intenti fieri possit aestimatio , quia tam euhac venditoris non est professio, ut ex venditione rerum suarum ad instar negociatoris lucrum acquirat, quaestum taciat,commo dum etiam capere ei non liceat, nisi positis mediis Maotu jam existentibus, quae ad id facere possunt,rectius in hac specie ab aestimatione ejus, quod interest,abstinetur. In concursu tamen credito rum, ubi vendendus fuerit fundus,ad interularium respiciendum esse volunt nonnulli, ut conficiant, ex duobus emptoribus, quorum alter precium offert minus, sed inparata pecunia, alter majus , sed sub distinciis terminis , posteriorem hunc praeferri non oporteres

nisi oblatum G precium deducto interusinio superci pecuniam

43쪽

alterius praesentem Vid quae in hane rem disputant m Carpaovi'

LX. Ut igitur arulam aliqvando ei Mohatra contractu iudicium feramus,necesi e nunc est, applicare ea, quae hactenus diximus. Quod igitur venditionem prunam attinet, volvat theologiae mora. sis. Iurerpretes Pontificii, non peccare eum , qui rigoroso sive summo precio merces suas vendit, dum tamen intra latitudinem justi. tia iitud continuerit Martin ab AZplicue Navarritom. . .aI.nρI. Ego propter imbecillitatem humanam, quae exactam proportionem mercis & precii definire neqvit, aliquam latitudinem eosecessitispra, sed eam tamen a dictamine rectae conscientia constringi ο- here, simul addidi Istud dicta mea oritur ex regula iuris naturalis: uvod tibi non vulfri, alteriue fece is,in vice versat Consideratis igitur circumstantiis omni loci,temporis,impcnsarumdaborum, conditione emptoristic dispiciendum est 1 venditore, quatenus determinandum sit precium reta se venum expositae. num si ipse emptoris loco esset, precium tale decernere aut dare velit Hactemis ergo simpliciter asserere non licet, non peccare eum, qui summo precio merces suas vendit. Sed cum dilatione solutionis, quia talis fit venditio, supra exposui, non aliter licere malus constituere precium, tisi intuitu ejus quod interest, cum admissione probationis in contrarium. Sicubi igitur eventus docuerit, an, tum non interfuisse , utique plus istud,quod in stipulationem venit, subsilere amplius non potest. Et qui vero hic interesse queat ex carentia precii debiti, cum ut absit sibi, ipse hoc faciat venditor dum precium ipse licet vilius, post secundam venditionem , ex faculta tibus suis erogat, salva Lbi merce. LXI. Probe autem observandum est, casum in praesenti negocio plerumq; ita formari ab Moralisti&. petiisse aliquem a Mercatore

pecuniam navi tuo, mercatorem respondere , se pecuniam non ha dere, haber autem merces, quas credita pecunia ipsi vendere velit,&c. At vero ipsum hoc contractus initium pro usurario habet

Dominicus Soto a Iust GD . l. . I.-t.a. Eodem ob causis , it 'vit, neque mercator citra notamen usura mutuare sub eo vincolo potes, usve tormis in um, Pelsa tem in mercibus mutuatarius 'scipiat, e iamfusopracis vcndat,dummodo isto e ra memum non egeat, se

44쪽

rum at majorem tamen copiam vendit, Uam venesisset, V. Is i 'ium contractus Mohatrae dum non satis bene se habet , quid endum erit de ejus eonnexi rate&tora compagine Quod retrovenditionem attinet, supra recensua , qua rationes at eam laetant Moralista: Alii quidem intendi ram nondobere, alii intendi quidem eam posse, sed non sub precio infimo, alit nycio a dem nocere contendunt. Et si vero gravius peccet ille Mi ab initio eam fovet intentionem, ut vilius redimere 1 elli, ouod carius vendidit, ut proinde negociatio ista latrocinii genus xxime execrandum non iniquo alicatur Didaccivar resoL a. n. L ins non tamen excusari potest, ii merces suas credita pecunia carius vendit, absque intentione vilius re emendI. mox vero in parata pecunia easdem re emit preci viliore. Ut maxime enim quisq; rerum suarum moderator sit arbiter , nec prohiberi possit rem a secarius emptam viliori precio revendere , ut proinde reprehendi nequeat, vel contractus, vel apse etiam emptor, vi viliore precio rem istam sibi comparatu reprehendendus tamen

vendidit Unde facere non possum cum Plistippo a S,. Trinitat. quima a tr. a. a . p. non apparere contendit, cur mercator D

ne cium: inimvero multum interest umqvo agas. Et pol

illu, itium contrahere contractus , ubi velut in seipsum

dit ovam ubi in plures persionas dit Funditur. Ipse etiam , qui pri-: endidit ignarus esse neqvit ejus, qxod ab Emtore suo agitu Ex quo enim merces antea a se vendita xviliore preci re emit, eoioso, nisi quid aliud intervenerit, animadvertit, venditorem hunc gum non tam mercibus indiguisse sue ad usum, sive ciendum, quam pecunia numerata breviteri; unctis omni bus, quae a utitur appare , mutuum magis ab eo intentum suisse, quam em ogionem, venditionem de hanc non aliter,nisi quod sine eamu Ium contrahi non potuerit. Utiq; nihil alvi agit, qui ita emitν civ mut pecuniam hoc pacto eliciat. Id agitur intelligens magno 2Lemum intentione redimendi, iam in ipsa intentione usum omnibus Canon istis exola reus est sim autem serius propolitum Emtoris auumadvertit, tunc in cum ille offert merces redimendas, Dipjtjaeo: Cooste

45쪽

enm redimit, lactromerimen haud dubie eontrahit. Id cism o

lens agit ut pecunia sua abiit homine foenori accipiatur Agno instit id Martinus ab AE plicueta avarr. d. l. ubi dicit,non decere penditorem denuo emere a se venaeita, etiamjusto precio minore iΩHυo vendidit, ne pro iniquo mercator vel usurario paulato habeatuν eum is

famiae pericuis probabili se exponendo pereaκe. At hoc vicissim ad solum Mercatorem restringit Andreas Victore lius ad Francisi Toleri instructionem Sacerdot. lib. I. st ys. Quasi vero quod mercatoribus probrosum est, honestum queat esse aliis Imo vero in emptionibus, venditionibus id potius tenendum est, minus convenire aliis,quod Mercatores non decet, cum his propter perpetuas negotiationes pei clebeat aliquid amplius. Quod si praecesserint tractatus dς mutuo contrahendo, sortius inde colligere licet,eontractum istum, quem postea ineunt partes, este usurarium, per ea quae habet Franciscus Zoannet tus de emptos venaen.σχ. prae istum si pactum de re vendendo intervenerit Ex hoc enimis modicitate precii magnam oriri fraudis suspicionem tradit idem Zoanneltus d. l. n. . . .Joli.

LXVI. Caeterum plurimi sunt in ea sententia, non pugnare qui dem talem contractum cum lege justitiae, sed tantum cum lege charitatis,&peccare quidem taliter contrahentem, sed ad restitutionem non teneri Lessius i. .e.11. d.16. Arpi lcueta d. l. Ego vero in ut in genere morum justitia charitati opponi possit, non satis capio. Utiq; enim necesse est, ut hic intelligatur justitia interna , non ea tantum , quae in foro externo apud iudicem obsereatur. Atqui a stitia ista interna iisdem legibus succumbit, quibus luccumbit cha ritas. Quod enim prohibet charitas. prohibet etiam justitia nec adeo justum quid esse poterit, quod repugnet charitati. Utraque communi naturae praecepto gubernatur inod tibi non vis fieri talteri ne seceris. Huic si quid adversum peragitur, & justitiam offenuet, eli charitatem. Ut non videam, quomodo in foro interno

oppositi e seiungi ista duo a se possint. Et quotidianum tamen hoc est Moralistis, iis ipsis in cassibus, in quibus conscientiae tribunal ad

ornant.

Lx V Vae supra num XXXIV. pro defensione hujus eontract adducta sunt, facili negocio concident, si non hanc vel illam con

fractus partem, sed ipsum totum totius negocii complexum, uti

46쪽

par est, eonsideremus. Res enim morales expendi ita non licet, ut frustratim discerpantur,4 quod de partibus fertur judicium, i. demde toto habendum sit, sed imo cum nauibus circumstantiis

considerare eas Oporret, clauum demum de bonitate aut malitia earum ludicare convenit. Id modo, inquit milhelmus endrochistin Ladov. Montali 0Vi.Ι.noI. y quaesierim , quid criminis habeat wahit segere rem alienam 'qpia criminis habeat, mansis Hai derepostremo usu eres Myunge has actiones separatim innoxiae sunt I conjunge , fu tum inde coalescit. Se necfeleratum est,pendere frces, neesceleratum emere e sed haec duo, si itingas, ut inde flat, dari e entum aureos adolesien- ιι sub eo ac υν nomen centum quνnquaginta aureorum , tam certum es arnori dariρecuniam a mercatore, quam certum es , ab adolescente

foenora Iomi. Exemplum autem adductum non magis facit ad stabiliendum Mohatrae contrIctum, uvam si quis ex iis , livae per accidens fiunt, esentiam rei indagare velit. Titius enim merces sibi non emit in cum finem ut Icilius vendat, multo minus, ut palliatum contrahat mutuum. Cajus non ideo reemit viliore precio ut lucrum inde faciat , sed ut indemne Diraestet ex parte pristinum suum enitorem, qualem profecto finem non habet, qui ad Mohatram vendit Et ergh exemplum istud Mohatram contractu ia: non

exprimit.

LXV. Adscribam iudicium Caroli Molina ex tractat de ussur.

c. I . e maxime, inquit, contra idos improbos Mercatores pii cedere possunt judices qνinolentes indigenti mutuare, neque redit tim ad ratio. nein bessis sesura emere, eiquod non υantum cupiun lucrarentur, velutariae ora nec missura cutem si plena creori hirudo, pendunt merces una ghfusm justum precium praetextu modica diDtionu precii, accepto interim idon eo eIussore ne tuta causione easdemque merces perse vel vicaria manu per interpositos Iua cust..r tis administros, vel etiam Uusdem artDN fraudu consortes in Dico inauiae imiιta exercenda praepositos, mutuastipe in id operas kberire praestantes mox vilissimo preci redimunt,d inde stitis Ius aut cariori pyecio remnaeitnt triplicite peccantes ἱ superfarnemntes super eadem merce s eodem fer tempore. Iirne barbarieam deprada ton 'nsuaves ab homines non usuram vocant ,sed mer

47쪽

vendo Hoditum aue nudum sentire damnam ; sed ea arte pirattea ab iaxequissimis inventa , statim abιs remedio pauper damnificatur, dpradatur. Et qyod indignius es hans nequitiam utpluri-um exeνσεν solent in constitutos in angustia inrepentina aliqua clade aut miseria afflictos, tanto Laudatam recrudelius, quanto promta pecuniola sub pauper magis indiget: non minin miseria selade aliena in sua neqνis. eompεndia abutentes, qvam barbari illi foliis Bumanisaris hostes Ἀνι naufragio ejectos depraedantur e Hactenus Molinaeus. Recte igi 'utur legibus Cauel totus hic contractus es prohibitus sub poena

perditionis Oniciorum S: Ozi dupondiorum , uti refert Sig. Scac eia de commer . . . . FG.

LXVI. illic quidem se nati et contractus M Ohatrae, quando Equis eidem suo venditori eandem rem viliore preci re vendit. eqvando ali civis merces emit a mercatore pecunia credita, ea Is i statim non eidem mercatori sed aliis re vendit Itali baracosiam , iis spani baratram dicunt Scaccia d. l. n. sor Hispani enim baratame las mereari a dicunt, juando quis mercibus cilius precium imponit. Id enim Italis dicitur auuiliare te mercanatricior vendersi a mancostre reto Laur Franci ni in Vocabular. Istum contractum non esse illicitum dicit Scaccia d. l. Recte, non enim amplius unus est contractus, nec in circulum redit, uti prior Mohatra . sed in

plures jam diffunditur perlanas , dc ex hoc ipsi contractus multiis plicantur Id tamen in eo reprehendendum redit , quod summo cprecto vendere rem licere praesupponit, de quo jam egimus supra.

Ab hoc b.aracandi verbo natum et . quod crimen repetundarum barataria quibusdam dicatur, quali pecunia cum ustilla barate turi e commutetur Tiber. Decian te crimin. l. I. e. i. n. . Jaci eis

noch. de A. I QE VI 2. n. ι8. Sed ista iam alterius sunt di visitionis. Nos hic finimus, DEO immortali immoris tales agimus gratias.