Aphorismi de cognoscendis et curandis febribus

171쪽

1 SITIO VARIOLARUM. 119 INSITIO VARIOLARUM.

149. Cum epidemiae variolosae nunc paSpim stan 'stae sint , nunc Vero miseS , contagium , quod paucissimis parcit , studio datum est. habito selectu remporis, Valetudinis , mo' dique , quo communicatur : haec praXis insitio audit. sso. Tempore variolis inimico , aut 1is quidem epidemicis , bonis tamen , nulloque alio morbo corregente , insitio fit. Praeplacet Ver aduirum. Ulut insitivae quacunque anni parte , ΠΣ-turalibus praestent , in praVa quoque constitutione .ssi. Insitionem facturo vitanda dentitio .graViditas , puerperium, catamentorum primitiae , febrilis quoque morbus quicunque , aut quem exorta febris peiorem reddit. Non vitandi morbi sine febre, a fibra ia-xa , debili , quosve ipsa febris Sanat .sset. Sani non praeparantur ad insitionem auspicato subeundam : ipsa Sanitas est op thna condietio.

sue 3. Praeparatione solum eget, qui aliqua aegritudine tenetur, Variolosum morbum postea PerVersura.

172쪽

16o INSITIO UARIOLARUM.

ss4. consistit in ablatione illius aegritudinis . sues. Haec cum Varia esse possit, Varia quoque erit praeparandi ratio : non eadem Gmnibus applicanda. 136. Idcirco nec phlebotomiae , nec pur

rationi , nec mercurio, nec antimonio , nec cortici pertiviano , nec diaetae aut lacteae, aut mere Iegetabili semper Sc ubique locus.s r. Locus inoculationi destinatus sit ruri, elatUS , umbroSus. amoenus, horto & ambulacris instruc us , semotus a contubernio Sanorum s quamvis epidemiam nemo fecerit invito tem

pore J : cubicula ampla , aeri pervia . 38. Inter plures inoculandi modos ille praestat , ubi O dato pridie purgante leni J pus

renue , aquoSum , apice lanceolae exceptum ,

punctura incruenta, ad delloidis insertionem, in brachio utroque . infra epidermidem lanceola elevatam , Viru insecta , Oblique adacta . parumper morante , inuersa demum , immittitur ;absque deligatione prohibendo interim conta, gium per os naresque 33'. Hic iocus, prae ceteris opportunus, monstrabit genesin , inflammationem , Suppurationem variolae Senitricis , morbique topici de

173쪽

1NSITIO VARIOLARUM. 161

6o. Qui non est commensuratus futuro morbo universali , mox ordienti ; sum ciens tamen ad comparandam securitatem a Variolis Secundis .s6 I. Est autem rotius morbi hic ordo rSecundo ab insitione die vix vestigium Eubrum puncturae . dein vero macula dilute ru-hra , vel flava conspicitur . Tertio die finiente locus compuncrus ducriusculus est, velut ab exigua lenticula subcu- anea . quae die Quarto modice elevatur , cum pruritu per ambitum : scabra durities ; rubedo intensior ;PuStulae aut potius vesiculae . tenuem lympham

continentes . ope microscopii detegendae . .

Qtiinto pustula increscit , apice splendido. albidoque , ambitu rubro , ampliore ἔ Vesiculae Plures , quarum complexus variolam genitricem Constituit ; dolor subaxillaris ; crebra coloris in Vultu mutatio, intense rogei in pallidum, . cvicissim : pulsus per momenta celer , moX iterum naturalis , moxime inter dormiendum ; Viget appetitus ; nunc hilaritas , nunc Vero morositas , per vices , Solito maior ; subinde hoc die oris foetor . cum linguae sordibus .

Sexto die lympha tenuis in pustula maxima ; hinc inde plura , exigua , ViX conspicienda punctula in Vicinia pustulae ge itricis . Supra cutem insigniter elevatae, acuminatae , cum

limbo rubro , ardore . pruritu : dolor subaxil

laris maior , & levandi brachii dissicultas fo-L briis

174쪽

161 INSITIO VARIOLARUΜ.

primariam variolosam iamiam insigntem

docent.

Die septimo variola genitrix aucta, lympha iam spissescente, non pellucida ; ambitus amplior , rubicundior , rubore roseo , diffuso ;Iassitudo ; leviculi horrores ; caiores; carebaria ; somnolentia ; subinde cardialgia ; appetitus minor; pulsus saepe incitatior, & febris

Dariolosae primariae mollimina. Die octaVo variola genitrix matura Suppurat ; sebris Variolosa auctior ; reliqua uta pridie ; somnolentia tamen maior; noctu inquies ; evigilatio repentina , cum terricula mentiS . Die nono pergit eadem febris, Vage remittens ; auctis prioribus ; accedit non raro convulsio universalis . extasis . Die decimo & undecimo eruptio totalis aut partitim, febre composita, aut plurimum mitigara . Die Izmo . x3tio , I 4to noVa febris, maturatoria , cum horripilatione a pustulis assurgentibus , inflammaris , suppuratis ς noctu inquies ; iactitatio ; tussicula ; raucedo ; nisi paucissimae pustulae sint , eaeque aut diSparuerint ViX ortae, aut ante Suppurationem eXaruerint .

Die i sto motus febriles componi incipiunt,p sit lae siccari. Nonnunquam omnia uno nychtheme ro , serius aut citiuS contingunt.16 lo

175쪽

INSITIO VARIOLARUM. Us

Esr ergo morbus duplex, topisus, S tiniversalis : quo enim ordine pustula genitrix nascitur , inflammatur , suppurat. Septem dierum Spatio ; eodem, intra totidem dies, topico finito , universalis decurrit . pustulis in reliquo corpore nascentibus , inflammatis , suppuratis. 36 Quo plures pustulae , eo maior febriar puratoria . Quo plures pustulae in facie, eo maior

eiusdem tumor .

Quo plures in ore , faucibus, eo maiora anginae , salivationis incommoda. Febris variolosa primaria non est proportionata numero puStularum . Inter febrim variolosam primariam , &maturatoriam est apstrexia , Si unica eruptio . remissio solum , si per vices, S interruptim

fiat .

Plures variolae in eo latere faciei, cui inter dormiendum incubuerit aeger diditus , cre

36s. Viru per insitionem Communicato , victus primo quatriduo Sit ab assueto non multum diversus , eodem tamen paulo parcior, liquidior , eupeptus . Die quinto Sine carne , eia oleribus . fruetibus horaeis, commoratio aSSidua, inter moderata, grataque exercitia corporis. interdiu sub dio . in alti e recenti , libero , ad gratam sensationem frigidiusculo , non immiti ;somnus inter diunullus. nisi infantibus . conce-

L et dendus;

176쪽

YM INSITIO VARIOLARUM .

dendus ; sera Vespera post modicam per diem defatigationem , super stragula pilis equinis , paleis farcta , capiendus , & sub integumento levi. Sine plumis , saepe , ubi aeger incalueririnquietuS, remo Vendo, Ventilando, invertendo ;

ne mature eXcutiendus .

16s. Interea prohibendi alieni morbi, sique accedant, sua methodo sanandi. Symplomata graviora febris primariae , dedolatio summa, somnolentia peculiariS, aestus febriles validi &c. petunt aerem liberum, reficientem ; ambulationem , torporis eXcuSSi nem Ope motus , saltus moderari, luSuum variorum organa sensuum varie , valideque afficientium , quae omnia febrim . iunctaque symptomata mirifice 8c cito sedant . Convulsio praesens . actu frigida , aquam , erem , eumque simul rudem , agitatum Vento, εYcitantia varia , frictiones . Odoramenta , exigit , aegro , tenui Vesticula tecto , e lecto

368. Sub actuali emptione abstinentia a lecto interdiu, & supra dicta , continnanda .s69. Pustulae numerosissimae , Velut consuentes futurae , non raro in suo ortu disparent , mora extra lectum , novo , nondum infecto aere . identidem inspirato ; sub veste tenui , corporis motu . 17O.

177쪽

INSITIO VARIOLARUM. ass

ue o. Pustulis inflammatis , maturantibus i pruritus . ardor , nocturna inde inquies ; angina ; ophthalmia; remedio est aer identidem re novatus , grate frigidus, frequens exemptio electo , calentibus stragulis mutatis . Anginosis fomentum soris, dc solus fau

cium .

s 1. Μorbo finito purgans lene, omni octavo die . per mensem repetendum , & per

aestatem rusticatio materiem Subtrahit suruncu-

Iis . abscessibus . ophthalmiis, variolas quascunque sequi solitis . MORBILLI. 72. Huc alter quoque morbus pertinet, puerili aetati , iisque . qui eo nondum defuncta

sunt , infestus , quem vocant morbillorum contagso . saepe s 'pulari . una Vice per vitam , eidem homini communicandus ; originis , ut Videtur , cum VarioliS coaeVae .s 3 Cum anni exordio subnascens circa vernum aequinoctium ViSens , pedetentim aestivo recedit .s74. En morbi stadia , cursumque ri mo die rigor , horror, frigus calorque alternatim et do febris assidua ; sitis ; an orexia ; lingua

178쪽

somnolentia continua: stillicidiuna humor S acris ex oculis , Cum tumore , ardore, rubore, prum ritu palpebrarum ; coryga , & sternutatio frequens ; faucium levis dolor , velut a rheumate, cum tussi , tanquam catarrhali . Paulo ante eruptionem nonnunquam Vomitus & alvi fluxus , in dentientibus Virescens. Horum omnium augmentum in Otum , subinde stum usque diem. Statum contagii dicunt 37s. Eo autem die eruptio macularum minutarum, rubrarum , morsus pulicum reserentium , primo in fronte & facie , sensim numero & magnitudine auctae , racematim Cohaerentes , ex innumeris parvulis papulis supra Cutem modicissime elevatis , cum aspredine, tactu quidem , non vero visu obserVanda. A facie ad pectus , ventrem , semora,

Crura descendunt, non elatae , latiores tamen ,& interstinctae . Eruptione absoluta vomitus cessat, reliqua continuantur, aucta tussi & spirandi difficultate. Status eruptionis.

176. Die isto in fronte aspredo. cuticula rupta ; in reliquo corpore maculae latiores . intensius rubrae, donec die 8vo . primo in facie. dein & in trunco. artubusque pallescant , Cc

die Uno manescant cum secessu cuticulae , in star farinae , sursurumque . Status exares eu

179쪽

s 77. Per omnia haec stadia eadem febris est , veluti catarrhalis . peripneumoniae asinis , in eam saepe conversa, die nono in miti morbo terminata .s 8. De Μorbillis haec valent: Quo tardior eruptio, eo meliuS . Subitanea retrocessio macularum cum dCisrio , ferme letalis . Macularum nimia rubedo, mala ; peior vero earum livor. A calido regimine macularum primo livor, dein nigror . letalis . Vomitus perseverans post eruptionem , pe

riculosus .

Mala febris die nono, Sc serius; est enim peripneumonica . Tussicula post morbum, diuturna, VeS- pertina , nocturna , cum raucedine , & febricula latentem peripneumoniam , & phthisin superventuram docet; nisi cito & potenter iuves antiphlogisticis . Ut plura funera in variolis, quam post easdem . ita plura quoque post morbillos . quam sub iisdem , & aeque multa fortasse , ac in Variolis . Periculosus morbus . in peripneumoniam, pleuritidem pronis , haemoptoicis , tussiculosis ,

asthmaticis . CaVe, ne conSuetam eYanthematis evane scentiam habeas pro eiusdem morbosa retro cessione .

180쪽

s V. Curatio fit sere eadem , quae in angina , peripneumonia , pleuritide : scilicet apparatu alariphlogistico toto . subinde generoso , per totum morbum, cum determinatione ad pii mones : praeprimis quiete in lecto . sub levet Stragulo , in aere tepido, humidoque ; victu tenui , faxinoso ; potu frequenti ex althaea, malva, salab , hordeo , oryZa , horum cremo Te ς emulsis nitrosis . crebro , tepideque propinatis; vaporibus ore haustis ; avertendo febrim

corregentem.

38O, Symploma grave est , peripneum Inia post eruptionem et huc reserenda de peri-

pneumonia stacta .

381. Tussis longa, emaciang ; sebriculχ;diarrhoea post morbillos petunt decoctum radicis salab , & phlebotomiam .s8 2. Ex hisce constat, quae differentia reg minis in morbo varioloso Sc morbilloso ;quibusve hic sit funestus , cur cur eiusdem insitio , & quibusnam , commendanda tue83. Haec autem fit ope sanguinis ab ho mine morbilloso eXcepti . alterique , ut in Variolis insitivis , communicati . Die to ab infectione febricula , tussis perpauca , absque peripneumonia : absque effectibus , morbum non insitivum sequi solitis . SCAM-