Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

101쪽

DE HYPER TROPHIA.

89iliologiae Gaubianae locum de morbis solidorum continentium, rite et adcommodate ad emendatam, qua juxemerito gaudemus, theoriam medicam eXPOnere cupiat.

254. Vitia formae, uti spinae, capitis, pelvis,

artuum, partim primae formationi turbatae cohibitaeque, partim ligamentorum, muSCulorum, ossium allectionibus, partim denique morbis excach exta debentur et tum demum morbosa adpel tantur, quum Vitae Sanitatique nocent; Secus turpitudinum numero adscribenda, a perfecto pulchritudinis typo aberrantium. 255. Aberrans, aut a typo sanitatis deflectens vita plastica organorum fabricam mutat, pervertit,

novaque Struit organa morbo Sa, para Sitica, in detrimentum Vitae Communis, aut propriae partium. 256. Huius loci sunt: membranae Spuriae, OStCΟ- gene Si S praeter naturam, organorum diversi generis metamorpho SeS morbo Sa D, tum ad teX tuum natura lium normam compOSitae, uti formatio cellulosa, Va Sculo Sa, membranu Cea, spongiosa Sive erusti

lis, si broso-cartilaginea, ossea, pilosa, COI Dea; tum ad novum typum Creatae, uti tubercula, Scirrhi, Carcinomata, fungi, aut, quae ab Org

ni Sino Seiuncta Sunt, Concrementa an organica ipsaque animalia, entOZoorum nomine dicta. 257. Λtque hoc commune morborum orsi uni CO'

102쪽

90 DE IIYPERTROPII A. Tum Sellema, quorum univerSales maxime sormae ac genera jam in singulis, tum telis, tum organis et Systematibu8 organorum paullo plenius expla nanda , InitIO facto a V1t11S Cohaerentiae ton1que partium.

muniis suis eXSequendis idoneum eVadit, Certu Srequiritur particularum Contactus mutuus et 1lla Simul Vis attractionis, ut apte Inter Se Cohaerect nt. 259. In tanta varietate organorum Vitaeque munerum plureS multumque di Serepantes fore cohaerentiae gradus, quisque facile praevidet et, perspecta corporis fabricatione, intelligit. Quod si aeta-tUm, SeXuum, temperamentorum, Vitae generum discrimina notentur, huius quoque dotis ratione ingentem esse latitudinem Sanitatis, neque ejuS dein Communem modum Constitui poSSe, non eget longae orationiS. 260. Quamobrem eundem cohaerentiae gradum nunc naturalem, nun C praeter naturam eSSe, nec Vitia excessus, aut desectus, nisi ex symmetria

reliquarum c0rporis partium dijudicari posse, re

261. Cohaerentia nimia, excessus toni, hyperto

103쪽

nia, rigiditas, durities, in aliis alio alioque nomine

Vocanda, a CauSSi S multum diversis proficiscitur, nec Semper Veri roboris indicium. Idcirco cohaerentiae excessus distinguere ab invicem oportet. 262. In musculorum genere robur Sanum, legitimum , tonus adpellatur eiu8que eXCeSSuct hyper tonia, cui ex adverso opponitur atonia. Observatur hypertonia in corporibus duro labore exercitatis, aetate praesertim ad ultiori . Nec disparratio et origo hypertoniae particularis. Inducitur maxime mu Sculorum exercitio et provocato exinde vitae plasticae nutritionisque in ii8dem excessu Conjungi cum hoc vitio solet si brinae in sanguine exuberantia, diathesi S rheumatica, in rheumatismum proclivitas. 263. In cellulosa, membranis, cute, tendinibus, textu sibroso, cartilagineo, OS Seo quae obtinet nimia cohaerentia, a vita quidem plastica ducitur, neu semper tamen eXCedente illa. In cellulo Sa, cute, membranis Subinde hypertoniae nomine dicenda,

i ab uberiori nutritione auctoque molecularum nu mero, attra Ctione, Contraetilitate Organica nascitur adeoque parenchyma organicum nimis nutritumi nimiam Suscipere materiae alibilis copiam indicat. Saepe morboso sit nutritioni S proce8Su : Congestio ne, inflammatione, Secretione abnormi. Callus,l sive substantiue Corneae in SyStemate Cutaneo, mucoso, ubi teneram tantum epiderm idem exqui-

104쪽

s DB C0I ERENT LA LAESA . sitior tactus exigit, praeter naturam formalio, ομteogenesis morbosa in textu libroso, Cartilagineo, substantiae Calcariae in ossibus ubertas ac procul dubio etiam erysipelas neonatorum et induratio telae cellulosae, nuper cognita, hUC reserenda.

I; igiditas partium senilis, senilium ossium durities

et pulsus durus Senum nutritionem morboSam mu-GIS, PIam VIgentem accusant. Idaereditas, vitae

genus laboriosum, alimenta dura Validioris materiae, solidorum prae humoribus multitudo, temperamentum athleticum, Ch 0lericum, melancholi cum huic Vitio favent, a quo nec ipsa cerebri medulla immuni S. 264 Est praeterea, ex praeclara Gaubii voce, in il)8a vitae Sanae, etiam moderato tenore fluentis, duratione tacitus quidam, at jugis ad corporis rigidationem progressus, quem tuto effugere nemini licet: cum autem natura, in organis ad Sua quaeque munia optandis roborandisque inde ab ortu perpetimoperosa, primaevam illorum mollitudinem deus ando, paullatim mediae aetatis firmitatem, cuique parti consentaneam, indu Sit; eodem opere, dum vita durat, continuato, Utique necessum e8t, nimia lauis dem compactione rigiditatem inferri; quae idcirco naturalis Senectutis comes, fatique senilis lege inevitabili consecuturi prodromUS. 265. Subnascitur inde multiplex circuitus humorum, motuum Seuctu Muque iiDyedimentum. Nec

105쪽

sola mobilitas mechanica in partibus praeter nor-hiam rigidis et duris, sed vitae etiam internae Vigor, Se Cretio , excretio , nutritio ex duplici caussa decrescere debent, ex fluidi ad vitam necessarii inopia, et turbato Solidorum humorumque aequilibrio Vitali. Quapropter in senibus decrepitis Sensus, calor, turgor vitalis indieS magis magisque deficiunt.' 266. Justo minor cohaesio pariter, atque huic opposita justo major a partium diversitate diversa nomina trahens, nunc communi magis debilitatis, nunc proprio laxitatis, atoniae, gracilitatis, teneritudinis , mollitiei designatur. 267. Debilitas universe dicitur: materiae Soli

dum componentiS Coliae Sio tam parva, ut subire InnotuS nequeat, quoS Vitae Sanitatisque munera exigunt. 268. Nec tamen sanum habetur corporis robur, quod stricto tantum vitae generi re Spondeat, medico S errores non ferat. Ea hominibus ad altioran 'tis, inque magna perpetuaque rerum ViciSSi tu

dine constitutis, Dei munere, Contigit sanitas, quae non quibuscunque, levioribus etiam, delictis statira

labefactetur, ne aut perpetuo eX Corpori S Valetudine aegrotet animu3, aut corpori Servire cogatur.

269. In partibus musculosis atonia e8t, in cellu-Josis, membranaceis laxitas, in partibus duris os suis flexilitas, in cerebri nervorumque medulla molli-

106쪽

sensilium, irritabilium mobilitatem et huic impar

motuum vitalium robur, aucto igitur Sen8ui et stimulorum perceptioni sit, rarum tonum minime respondentem. Cunctis hisce debilitatis generibus Bubest nutritionis vitaeque plasticae sive desiciens

Vigor, Seu ratio abnormis. Laxitatem comitari solet succorum prae Solidis copia , Sanguis Sero abundans, aut et nimia adipis generatio. Tenerum gracile infert saepenumero estum nimis Corporis incrementum, nec huic conveniens idonea humorum alibilium elaboratio. Descrescunt Singulae partes pressione aliave caussa, lymphaticorum ab Sortitionem incitante. Defectus exercitii, vita deses, otiosa, Victus humidia S, calor humor que atmosphaerae, balnea calida, tepida, ac re

Ii l uae, quae corpus infirmant potentiae, huic vitio favent. 270. Cogitanti, quot quantisque morborum pem riculis partium solidarum vita objiciatur quamque numerosa ipsis tributa Sint munera, quae nisi a robustis rite impleri nequeunt, huic infirmitatis vitio multiplicem subesse aegrotandi opportunita

tem, liquebit.

107쪽

271. Vita plastica luxurians et deficiens uti partium hypertrophiam et atrophiam , sic deflectens, aberrans Paratrophiam partium creat, qua in forma 3 noVa S mutantur, facta metamorphosi

2 2. MetamorphoseS istae morbosae duplicis generis sunt: Vel ad typum factae normalem, sed loco alieno, Vel ad typum HOVum ProΓSUS, a norma recedentem. Ad prius genus, homotoplasiam vocant, pertinent metamorphose3 partium in cellul sam, sibroSam, osseam texturam; ad poSterius, heteroplasiae nomine dictum, tuberculo3a, Seir rhosa, fungosa, Cum nullo alio Contextu organia

2 3. In cellulosam, commune partium parenchyma, redeunt otio torpentes maleque nutritae partes, aut ex iis inflammatis prodit, Specie pSeudomembranarum. Musculi in cellulosam mutantur inertes, tumore pre88i, ferro discissi. Inflammatione cellulosa in membranis serosiS, mUCOSi S Creatur; unde ConCrementa organica, quae canales liberos obturando, novis Vinculis praeter naturam partes vinciendo, earum diversimode impediunt, perver-

108쪽

96 DE METAMORPHOSI ELEMENTORUM ETC. tiint ossicia. Exemplo Sint pleurae cum pulmonibus, peritonaei cum ViSCeribu S abdominis Conne iones, membranae in trachea, inteStini S, Urellara, aliis. Hac in vulnerum, fraCturarum, laeSionumque universe Sanatione, partiumque reproductione utitur naturae Vi S medicatriX.

2 4. Huic analoga metamorphosis adiposa, in musculis, corde, Visceribus, glandulis, ossibus animadversa. E tumoribus lipomata huc pertinent; et ad cellulosam formationem universe tumores cystici et polypi, quorum illi ad Serosam,

hi ad mucosam membranam aliquantulum accede

re videntur. Tumore S Cystici alii Sponte existunt, alii heterogeneo Stimulo sanguinis, calculi, globiciliusque corporis, in tu S haerentiS, Da Scuntur. Cy- Alides Serosae et hydatides, quae Sub hoc genere Comprehenduntur, ab invicem distinguendae. Ad illas reserunt hydropes cy8licos, in variis Corporis regionibus; cellulosae pariter naturae eSt membrana pyogenetica, ab Hiantero aliisque descripta. 225. Metamorphosis fibrosa, tendinea in arteriis, Venis, Synovialibus membrani S, muSculi 3, ossibuS a Vulnere, ligatura, fractura, phlogosi, rheumatismo, in ancylo Si rheumatica, luxatio ne non reposita, patella fracta abunde cognita est , Soletque substantiae Cartilagineae, OSSeae

viam Sternere.

276. Metamorphosis ossea, abundante materie

109쪽

naturam inanimatam accedentibus cernitur, tum

etiam in scrofulosi, phthisi, syphilide, arthritide, a

simili materiae calcariae augmento, unde PeriOS'to Ses, eXOStoses, tophi, arteriarumque, quae dicitur, ossificatio, et membranarum sit, rosarum, Se ToSarum, Synovialium, tendinum , ligamentorum, cartilaginum, ipsarum quoque pseudomembranarum , quam ancylosis, Sive articuli immobilitas,

Curvatura Spinae, Circulationis aliorumque Vitae munerum impedimenta Sequuntur.

2 T. Textus erectilis praeter naturam luxuriat in naevis, teleangeiectasia, quae dicitur, tumoribus varicosis, fungosis, fungo haematode, hae morrhoidibus. 278. Cutaneae metamorphosis exempla sunt in cicatrice vulnerum, muco Si S prolap8is, inversi S, cutis naturam pedetentim induentibus. Metamor phosis mucosa in fistulis, herniiS, tumoribus nonnullis cysticis; pilosa in hisce et ovarii S, quae et dentes saepe recondunt; cornea denique in clavis, Verrucis, Squamis, cornubus, ichthyosi, quae et hereditaria visa est, Conspicitur.

279. Metamorpho sis heteroplastica , sive ea , in

qua ad novum typum formantur partes, compleC-titur tres potissimum formas: tubercula, Scirrhos, fungos. Metamorphosis larda Coa, tuberculosae

110쪽

98 DE METAMORPHOSI ELEMENTORUM ET .go si generis est. Supere8t melano Sis, quae San guinis vitio oritur. Emollitio denique organorum sive, ut oppo8itum Vitium, Phlogosin Sequitur, sive Structurae organicae liquescentis est resolutio

spontanea.

280. Tubercula sunt corpora rotunda primum, dein iobulata, coloris albo gris ei aut fu Sci, variae magnitudinis, nunc Cystidibus inclu8a, nunc libera in paren chynia organorum deposita, UUIC Conglomerata, quae nullam obferunt organismi Speciem atque in Omnium ferme paren chymate

organorum reperiuntur: in cellulo Sa Subculanea, SubmuCΟSa, Sub SeΓOS a , mUSCulorum, arterictrum,

in glandulis lymphaticis, pulmone, hepate, liene,

Cerebro , renibuS , Ο8Sibus Cael. In cellulosam deposita, aut interdum copiosius infusa haec materies premit propriam partium Substantiam, quae inflammatione, absorbilone, Suppuratione, Verbo

atrophia, aut phthisi perit et longo morbo aegros ad certum exitium trahit. Tria distinguunt morbi stadia, in primo cruda, duriora sunt tubercula, in in altero emolliri incipiunt, in tertio, suppuratione

facta, liquescunt atque ulcere, ab8Ce8Su, Vomicuomnis Structura organica deletur et ex anescit.

281. Scirrhus, forma lobulari, compacta, Semipei lucida, duritiei saepius librosae, cartilagineae, interdum mollioris, lardaceae, duas habet substantias: alteram opa Cam, sibi OSam, areolatam, reCondentem alteram, pellucidam, corneam. Deinde emollescit, in