Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

121쪽

DE ENT OZOIS. 409 sertim, laic rectum incolunt, quibus sedibua relictis, ubi aliorsum migraverint, gravi SSima S ne Vorum turbaS movere Solent, quae δntea Concita verant nullas, unde quae tenent, eorum loca nat Ita et habitacula naturalia haud immerito credun

tur.

298. Reputanti, en togoa Singulis animantium ge. Deribus propria, Singulisque Vel locis in corpore, vel organis, alibi, praeterquam in Corpore, non reperiri, neque vivere: in foetu etiam habitare aliquando et reconditis maxime locis; peculiarem ipsis fabricameSSe, Vitae generi adcommodatam; Corpore relicto, obrigescere et mori, eorum Vero similior videbitur sententia , g EUHI alioΠἱ SPOUlaHEa nasci Conten dant. Molecularum alibilium in naturam animalem sive corporis parti Sque nutriendae similem, sive disparem metamorphosis , nunC Corpu8 alendo, nunc corpora aliena ProCreando, vel assimilatione, quae dicitur, proderit organi Smo, Vel Contraria ratione, ento Oa generando, HOCebit. Polyporum partus et regeneratio rei obscurae lucem assundunt, praecipue si virorum doctorum Observata, CirCa geri Desin horum Vermium primo telae, Cui innata Sunt, adhaerentium, inde ab ea pedetentim secedentium ad propriam vitam degendam, pluribus observatis firmentur. Cau8Sae Vermium: aeta', Victu S, Aeruli aequo rerum internarum, externarum conditione Sipsorum generationi faventes, corporis diathesis,

122쪽

morbi socii, ipsa arma, quibus quamselicissime

oppugnantur, ex t acce, de Spontanea horum animalculorurn geneSi Conjectura, omnium facillime

explicantur.

299. Mala, quae plurima ab iis repeti solent,

spectant partim laesam dige8tionem ac nutritionem, partim genu8 nervorum irritatum partiumque Consentientium assectus Sympathicos. In hominibus temperiet nervosae, corporis imbecillioris, mobilioris , numerosa, in robustis, minus facile movendis, interdum nulla Sunt, adeo ut non facile dixeris, utrum CorporiS magiS aegrotantis, an Vermium in corpore nidulantium phaenomena haberi debeant; nec mirum Sit, tot tantasque inter Viros doctos de morbis vermino Si S agitatas es Se ControverSia S, qua Stamen critice Sanior quam Optime componet. In quibus componendis notandum etiam est, ut in morbis calculosis, ita in Verminosis aegrotare ipsa S, quae ConCrementa ista tam terrestria, quam animata proferunt includuntque, partes. 300. Quodsi jam istos morboS organicos in oris ganis utriusque Vitae persequamur eorumque genera summa leViter per Stringamu8, in singulis singula inde nasci Vitia Videbimus, quae ut hunc de morbis organicis locum absolvamus, breviter a huc indicanda.

123쪽

DE MORBIS ORGANICIS VITAE VEGETATIVAE.

301. In canali cibario praeter Vulnera, ulcera, hernias, prolapsus, hyper trophia tum mucosae, ex inflammatione, tum musculosae, in polypha gis, rursusque emollitio, Seu ga Stromalacia, Seir rhus, Carcinoma, fungus, in paren Chymate nutriente, entoZOa denique, mucosae inhaerentia, inprimis obveniunt. In hepate: absce38us, hydatides, cyrrho sis sive granulatio, fungu8 medullaris, calculi, hydropis icterique Caussa sub inde; in liene, cum alia: hypertrophia, induratio cael ., tum emollitio praecipue, intermittentium pertinaciorum pedis Sequa, CongeStioni S, em- Phraxeos, hyper trophiae , phlogoseos interdum exitus, ubi morbi vis, relictis aliis nervi syna pathici provinciis, in spleni cum plexum SQ COn-jecerit. 302. Respirationis ossi sina, sanguine Vasisque

abundans, congestionis atque inflammationis Sequelis: apoplexiae, absce88ibu S, vomiciS, COICrementi S membranaceis putet, neque a calculoso vitio tuta est, aut vitae plasticae erroribus : Steatom te, Carcinomate, fungo.

303. Cor hypei trophicum, atrophicum, euryS

124쪽

112 DE MORsIS ORGANICIS VITAE VEGETATIVAE.maticum, opoplecticium, pilosum, polyposum, Osos cum sit, alio alioque loco, ex morbo protopathico, deliter pallaico, Phlogistico, plastico, atonico, hydropico: in corde ipso, peri cardio, Valvuli8, arteriis , pulmonibus, aetate infantili, juvenili, senili, eventu Vario, Saepius infausto, ob nobilitatem visceris. Arteriarum an eurySmata, Vera, Spuria, dilatatis, aut ruptis tunicis, arteriarum laesiones organicas teStantur et mutatam texturam. Istud

vitium Osteogenesis ex phlogosi, humorum asiluxu uberiori, hypertrophia, antecedere solet ' inter dum nutritionem morbosam ex diathesi, dyscra siti, senio denotat. Senibus propter aetatem nata, minus obesse, quam junioribus ; illis tamen gangraenam Senilem, SullisCato Sanguinis motu, induxisse legitur. Venarum a phlebitide abscessus , ex hypertrophia dilatatio, ex prava nutritione o8Silicatio, emollitio, uti et calculus hoc loco notandus Vasorum Capillarium telean gelectasia, fungus haematodes, Sed et alter medullaris, carcinoma, et quidquid monstro si vis acopiastica pariat, quorum pareΠchyma partium eiusque Vasa nutrientia fonteS recte et habensetur et dicuntur, huc pertinent. Vasa lymphatica, ex phlogo si acuta, ChroniCa, ab SceSSum, hypertrophiam, ex diathesi morbosa, dyscra Sia scrosulo Sa metamorphOSin tuberculosam Subeunt, sive in cellulosa ambiente, sive in proprio Con-

125쪽

DE M0RBIS ORGANICIS VITAE VEGETATIVAE. 113aoxtu ac glandulis humore8 injectos nunc admi tentibus, nunc recu Santibu S. 304. Systema uropoleticum similibus atque Canalis cibarius obnoxium est vitiis: renes hypertrOphiae, calculo, ulceri, phthi Si, entogois, carcinominati, fungo, emollitioni ; vesica hypertrophiae aut muco Sae, aut muSCularis, quae deuteropathica Saepe, ex hypertrophia prostatae; unde dysuria, ischiaria , calculuS, mor8.305. Ex generationis apparatu ovaria et uteruSin seminis, testes in viris praecipua vitiorum organicorum Sedes. In ovariis tumores cystici fiunt,

partes liquidas, Solidas, organicas, foetus disjecta membra, reliquias, includentes, hydatides, hydrops ; in utero metamorphoses homotoplasticae: polyposa, fibrosa, cartilaginea, ossea; heteropla8licae: Scirrhus, Carcinoma, fungus, emollitio, sive hysteromalacia et abscessus, phlebitidem uterinam in puerperis Secuti, quam, una cum multis disparibus valetudinum generibus, communi, a St Vago febris puerperalis nomine adpellant. In testibus metamorphosis sit, rosa, OSSea, tuberculosa , ScirrhoSa, Carcinomatosa, fungoSa, CUI Clauno etiam Sarcoceles, nomine pariter indesinito,

dicta ; in epididymide, quae aut unica, aut prima

morbi sedes, ex inflammatione chronica, syphilitica, alia, metamorphosis tuberculo8a, Carcino-Πὶ at0Sa, fungocta, quarum priorem, natura partis II

126쪽

114 DE MORBIS ORGANICIS VITAE VEGETATIVan. Sterilis marasmo, ars ip8ius ablatione curasse te gitur, posteriores nullam Curam recipiunt.

306. Ossa, musculi, nervi, Vitae animalis o gana, priora si excipias, minus pati Vitia organica deprehendes, quam quae alteri Vitae famulaniatur, membranae, glandulae, Viscera, digestionis, nutritionis, secretioni S in Strumenta. 307. Articulorum morbi: rheumatismus, hydrops, arthritis, ancylosis, illi dynamici, hi org nici, illi ad priorem, hi ad posteriorem hanc moris

horum classem revocandi Sunt.

308. Arthritis, textum si brosum, cartilagineum,

sodae et phosphatis calcis, hoc uberiori, illud p a ciori copia habent estophos arthriticos creat, quibus articulorum motus laeditur, eo maXime loco, quo maior tritu S, in ossibus metatarsi, praecipue pollice pedis. Ab arthriti de probe distinguendus tam rheuismatismuS articulorum, quae inflammatio synovi lis, quam detritu S cartilaginum articularium, ab eadem hac inflammati0ne, nimio motu suscitata,

127쪽

DE MORBIS ORGANICIS VITkΕ ΑNIMALIS. 1 5 nec non corpora peregrina, cartilaginea, ossea, IN bera, cystide inclusa, articulorum cava occupantia, motum impedientia. Ancylosis, cuius Varias Spe cies discernunt artuum, trunci, capitis, topica Gut magiS universalis: sormae motusque vitia essicit, luxationem, fracturam, arthritidem, tanquam CauS'

Reliqua ossium vitia: arthrocace, Apina Ventosa, emollitio, fungus, in scrofulosi, rachitide, Carcinomate, a Celluloso parenchymate textuque medullari imprimis efflorescente nascuntur, in detrimentum OSSium, compressione, ab Sorbilone pereuntium, materia nova morbosa pristinam, Sanum de loco suo pellente ac detrudente. 309. Praeter rheumatiSmum, muSculorum morbum dynamicum, seu potius phlogosin cellulosae fibras musculares ambientis, saepius in lymphae

plasticae secretionem, rariori exemplo, in rheumatismo puerperali, in Suppurationem atque ab SCeSSum transeuntem , praeter phlebitidem musculosam , praeter apoplex iam a Ctivam, passivam, utrophia,

hyper trophia, metamorpho Si S cellulo Sa, adipOSa, si brosa, cartilaginea , ossea, Cystides Varii generi',

tubercula, carcinomata, Uti et entOZoa Cy Sti Ca, quorum Omnium sedes est in Cellulo Sa muscul rum, mori, OS harum partium, huc 18que detectos, qui huius loci Sunt, ComprehCIIJ III t.

310. Cerebrum hyper trophiam , atropitiam, hy-

128쪽

DE MORBIS ORGANICIS VITAE ANIMALIS.dropem, haemorrhagiam, abscessum, emollitionem patitur. Tuberculis, fungo, a cellulosa, dura matre, Croni O, premitur, irritatur, inflammatur, Niceratur. Vitio congenito, hydrope liquescit, D ut qua parte: lia emisphaerio, cerebello, deficit Atque a Symmetra forma defleotit, mentis organo lae 8o, idiotismum congenitum faciens, quo deletur in homine humanitas. In medulla spinali pariter haemorrhagia lentior, promptior, Capillaris,ntia, absce8sus, hydrops, emollitio, aliaque Vitiant tuum motum, Sensum tollentia accidunt, inducia paralysi imperfecta, perfecta, lethali. Ner Vorum morbi organici et paucissimi et vix cogniti. Ini ordiam in ipsa medulla sanguinis infusi

VCStigia Visa sunt interdum metamorphosis fibro-εa , sibi os o-cartilaginea observata gangliorum neΓ-Vi sympathici, orta ex elemento sit, rogo, cellulOSO, quo Substantia horum gangliorum gri Sea Va5Culosa et sila nervea, ip8am permeantia, Compres 5a, atrophia atque ab Sorbtione perierunt.

311. Memoria repetenti, quae de morbis claroni-

129쪽

DE MORBORUM ORGANICORUM GENERIBUS SUMMIS. 117

cis hucusque dicta sunt, in tanta eorum multitudia ne mira videbitur originis similitudo, ut ad hypertrophiam, atrophiam, paratrophiam, Vitam plaSticam nempe luXuriantem, torpentem, aberrantem possint revocari UniVerSa. 312. Hypertrophia partium multum Saepe de trimenti capit reliqua oeconomia, quod ipsa essicitur succos alibiles aVocando, vicina organa premendo, eorum absorbilonem Concitando, aequabilitatem Vitae perVertendo. Ea Si paren Chyma Cellulosum teneat, Vel redintegrat parteS Vulnere, fractura, laesas, Vitae plasticae molimine Salutari, vel creat no-Va8, in perniciem Utplurimum pri Scurum. Vitae aboetate mutatione S, qua S Conge StioneS in parteS mutandas Comitantur, nonnullorum Organorum prae reliquis exercitium, irritamenta morbosa, in hoc vitio explicando plurimi facienda. Ex eo crescit magnus diathesium morbo Sarum numeruS, morbois Tum Compositorum germina ferentium. 313. Atrophia decrescunt, pereunt partes inutiles, inertes , paralyticae, luXUriante paren phymate Cellul08o pressae, lymphaticorum actione ab Sortitae. Sic moleculae organicae propriae evaneScunt ac locum cedunt novi S, in ΠOVO paren Chymate, tanquam humo fertili, Satae et germinanteS. 314. Haec paratrophia , sive nutritio ab normi3l est, in qua hypertrophia, novaeque materiae gene-l 5is eo Se eXCilii IIIt modo, ut paren chyma Cellulo

130쪽

118 DE MORBORUM ORGANICORIA GENERIBUS SUMMIS. sum, vinculis suis laXatis, expandatur, laete excre-εcat, exuberet, stat hyper trophicum, quo facto prc- matur primum, deinde atrophia atque absortitione deleatur propria organi, parasito Oppressi, Sub Stantio, simulque parenchymate Suscipiatur materies Nova, aliena, Unde metamorphosis organi morti Su, Vix perennis ipsa, partis mutatae, Vicinarum, corporis univei Si tabem inserens. Sic, magis magisque a persecta Vitae Specie aberrans, CorpuS sinu recondit ac fovet Vitam peregrinam, Cum qua Organismi harmonia, concentu S, COHStare nequit, aut servari ipsius integritas.

MORBI COMPOSIΤΙ.

315. Atque haec Summa eSt affectionum simpli Ciorum, quae elementa continent morborum, quos Cel Dimu S, Compo Sitorum.

316 di, ab affectionibus simplicioribus divorsimodo junctis oriundi, tot partes habent, quot ista

solvuntur , his demum intelleclis intelliguritur ipsi, nec harum ulla tolli mutarive potest, aut iis ad jungi nova, quin morbi, quem Componunt, natura quoque mutetur. 317. Unde generatim quidem triplex hic locum habet compositio, prout aut Sen Sus motu Sque m Or-