Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

111쪽

DE METAMORPUOSI ELEMENΤORUM ETC. 99 materiem Cerebris Ormerii, Sive encepta aloideam excreSCeΠS, SCirrho in carcinoma mutato. Inprimis invadit organa glandulosa, parenChymatosa, te 'lum erectilem, Systema lymphaticum, genitalia, oculum, linguam; extenditur per viciniam loci, telam cellulosam, va Sa lymphatica, omnique humorum maSSa contagione virulenta insecta, cach extam infert carcinomatosam, macie, oedemate, febre hectica proprioque vultus colore, morbi organici lemiliatis indice, distinctum. 282. Ut sciri lius et carcinoma magis Serioris aetati S e St, et annorum Climacteri Corum, Sic fungu Smedullaris junioris est magis, puerilis, juvenilis. Tumor mollis est, Circumscriptus, elasticus primum, dein liquescen S, quo materies Continetur lar do, pulpae cerebralis, liquamini similis; tumores istos lobuli formant, tela cellulosa tenui vincti, in tertextis Va8Culi S numero8is, tenerrimis. Color ipsius substantiae Varius: albu8, griSeu S, ruber, niger. Tria pariter stadia decurrit morbus: initio glandulae conglobatae Speciem refert, altero mollior sit, infantis cerebro similis, tertio liquescit Sive cystide continetur, Sive in massa S COIt, Sive

in textum organicum infunditur. Analysi chemica gelatina, sibi ina, albumine constare deprehendi tur : illa in principio, hoc ultimo stadio Copiosiori. Tulli telae, organo, systemati parcens, hep tix omento, mesenterio, glandulis, pulmonibus, teSlicum 15 Α

112쪽

100 DE METAMORPHOSI ELEMENTORUM ETC. li', Utero , oculo, Cerebro , nervis maxime infestus est; subinde laesione externa Su Mitatur, Semper

tamen ab occulto corpori S habitu primam originent trahit. Sodem in capillaribus et paren Chymate Orgaraico sigens , embryonis ad instar evolvitur , proprium degens vitam , in detrimentum organia mi materni, quo nomine tum fungUS, tum Carcinoma a tuberculo, aut alio quocunque vitio hete Tol,l::stico dissert. 283. An latens quaedam horum Vitiorum anal gia et progres Sio notanda, a C, quemadmodum in

Conjunstim, modo, Compositione, Ordine, loco diversis, Vegetantibus, jam polypi existerent, lipomata, cystides, jam tubercula, Scirrhi, Carcinomata, fungi 3 An tumores retroperitone aleS, a Spina oriundi, analogiam hanc cum exubryoni8 genesiliro balit 3 Sane si ulla sperari possit horum vitiorum parasiticorum legitima interpretatio, ab ipsa

Speranda e Si Corporis embryonis formatione iisque legibus, quibus et nascuntur, et nutriuntur parteS. 284. Supersunt duo Vitia CommemoraDda , Utraque nascentem Secuta dis Solutionem organicam,

alteram sanguinis, alteram partium solidarum; illam melanosin, hanc emollitionem, malaciam adpellaverunt. 285. Molanosis telas et organa nigredine tingens,

113쪽

a sanguinis, cra Si mutati, inque ConteXtum organorum effu8i, Vitio oriunda, nutritione depravata: mu-rasmo, atrophia, hydrope factis, aegros occidit. Senibus magis propria, tam mollioreS, quam duriores partes, immo o8Sa duris Sima occupasse visa est 286. Emollitio, malacia, in membranis muCΟSi S, sibi Osis, Visceribus paren chymato Sis, hepate, liene, utero, Corde, Cerebro , OSSibu S praesertim fieri solet, ab organorum elementis dissolutis. In ventriculo gastroma lacia, in ossibu8 ost eomalacia, in utero putrescentia adpellatur, et per dei iteropatheiam:

morbo phlogistico, haemorrhagico, purulento, et

per protopatheiam, nec Satis adhuc dum cognito nutritionis vitio provocatur; utrique Suae notae, Sua ratio, SUIS decursu S, utinam et Sua auxiliat 287. Atque bae sunt praecipuae aegrotanti S Vitae plasticae species, quibuS omnibu8 commune eSt,

quod a perfecto illius typo aberrent, quod alienae

sint, quod organismi laedant integritatem, eo magi metuendae, quo longius ab organiSini Structura, Symmetria, harmonia, compo Sitione abfuerint. Periculosissimae illae, quae, para Sitorum ad in Sta Γ, Propriam Vivunt vitam, organica Vincula Solven tes, Vegetatione sive centrali, Sive peripherica, a Systemate capillari arterioso, aut Venoso initium sumente. Similibus legibus morbo Sa, ac Sana vit plastica regitur. Nervorum , vasorum , Sanguini SVita, compositione, mixtione laesis, alio modo nu-

114쪽

102 DE METAMORPHOSI ELEMENTORUM ET triantur partes oportet, ut Commotione, ictu, contusione, dysera Sia, Ca CheXia nata e S Se i Sta nisus formativa mon Stra, mirari deSinu S. Formam eorum variam desiniunt elemonia, e quibuS na 8 Cutitur et

fundus, Sive humus, in quo crescunt, quo sit, ut a cellulosa cystis, a mucosa polypus pullulet germinetque, in cute Varix, in textu erectili fungus Banguifluus, in glandula scirrhus, in sit, rosa os

sormas pariat. Neque in hi8ce quoque noviS partibus desideratur naturae legum aequabilitas, quippe quae oriani Vivendi, aegrotandi, moriendi ratione cum iis partibus conveniunt, ad quarum dimilitudinem ipsas conformaverat u tu I Q.

DE COICREMENΤIS IN ORGANICIS CALCULOSIS IN CORPORE.

288. Arcta metamorphoseos morboSae, ha Ctenu Sexplanatae, cum Concrementis Calculosis, in organicis ab una parte, cumque parasitis vivis ab altera parte assinitas hoc loco de iis dicere jubet, prius de inorganicis, ad tubercula, licto Sua natura, BCCedentibus, postea de organicis, en torois, vitae dote parasitis fungosis qua dantenus similibus, longe

minus tamen oeconomiae humanae funestis. 289. Humoribus corporis clementa insunt ter-

115쪽

DE CONCREMENTIS INORGANICIs.103 restria, inorganica, salina, in crystallos facile concre8Centia, ubi locum et sedem offendunt ido 11eum, Cui inhaerentes adcrescant. Elementa ista , quamdiu humoribus soluta circumvehuntur, neque expelli, nec coire Solent, quam primum Vero vel in partes alias deponantur, vel in cavitatibus stagnent, quibus abundant particulae, secedunt inque Concrementa inorganica Solidescunt. Videtur huic lithogenesi in corpore vivo favere tum pecu liaris Sanguinis, ab ingestis acidis, aut cibo animali nimio, dyscrasia, tum mutata atque Saepius aucta organorum SeCernentium Vita, Subphlogistica, phlogistica nimirum ipsorum conditione nata. Nullae fere corporis Cavitates ab hoc vitio immunes, in mucosis praecipue, ad dentes, in ductibus salivalibus, canali cibario, .cyStide fellea, renibus, ure teribus, vesica urinaria reperti calculi, humorum secretorum partiumque diverSitate3 Se liliantur. 290. Tartarus, qui antiquitus dicebatur, dentibus accretus, Vel in ductum Salivalem Whartonianum depositus, Phosphate calcis maximam partem et muco Constat, ac brevi Satis tempore nascitur ; ducis tui inhaerens, tumori S Speciem Creat: ranulae nomine dicitur; molestus magis, quam periculosus, facili opera, sectione calculi, tollendus.

i 291. Ε bile qui succrescunt calculi, chololithos vocant, in hepate, ductibus, cystide fellea multum diversae formae et magnitudinis, ut plurimum de bi-

116쪽

DE CONCREMENTIS INORGANICIS.

lis adipe et materia colorante, mutatis illis, lacti, cardialgiam vomitu S, dolores Colicos, Spasmos et ictorum sul inde periodicum, obturata bilis effluxurae viti, concitant. Calculi hepatici, in paren chymate hepatico, nigri, grumosi, de bile inspis Sata eSse viden tur; aut cystide inclusi: hi numeroSi, margaritas referunt, aut in poris, sive biliariis ductibus, canali hepatico eiu Sque ramis, Vesicula fellea, eius ductu, in canali denique chol edocho Communi reperiuntur. Q ut in ductibus hepatico, cystico, choledocho ha xent, forma ovali sunt liusque vias magis minusve claudunt. In cystide fellea Vel unus tantum calculus major, magnitudinis interdum ovi gallinae, vel plures, subinde minimi, centeni. Color quoque variu8 est: albus, griSeus, Semidiaphanus, punctis crystallinis, staVus, bruneus, Diger, Variegatus; sorinu striata, lamellaris, corticalis, compla- nutu, stratis aliter aliterque sibi invicem impositis. Duplici maxime substantia sormantur r materies lava, colorante bilis, et chol est carina; haec partis resinosae bilis morbosa permutatio eSt, adipocerana antea Vocabant, quae ab Organorum bilem secernentium mala Valetudine proficiscitur , mucosae praesertim , ae languente circulatione abdominati. Quae in ductu pancreatico reperti sunt calculi, coloris albi, sorma irregulari, de carbonate calcis facti Sunt.

In testinorum lapides beZoardici, partim ph0s-

117쪽

phatibus, praecipue phosphate Calcis, partim materie adiposa , resinosa , adipocerae Simili, con stant , pariterque mucosae inteStinalis aegrotantis

morbosa Secretione na Scuntur. Inde alvi obstruo

tio, ne ur algiae abdominales, fixae, vagae, diges tionis turbae, sensus tumoriS duri, disticulter movendi in colo, dolor recti, ubi in ip8um Concesse is rint, nisi ulceraverint antea et perforaverint intestinum, Vomituve fuerint ejecti. Aegagropilae concretioneS Sunt, piloSum ad nucleum factae. 292. Calculi urinae in omni parte sy8tematis uropoletici, prae8ertim Vero in Ve3ica haerentes, sive in hac ipsa formari incipiunt, Sive e renibus in vesicam delabuntur, Sive ad CorpuS pere

ria , rotunda, Ovalis , Complanata , polyedra ; magnitudo a parva faba ad ovum usque gallinae et

j lor flavus, albus, gri Seus, niger, et Sulaei scieS, quae aut aequalis, leVis, aut a Spera, tuberculo Sa,l et compositio e pluribus Stratis: sorma, extentio- ne, pondere, duritie, Structura, colore variis. Cal l Culorum renalium et Vesicalium qua tuor imprimisi elementa sunt: acidum uricum eiu8que Compo Sita, i OXala S Calcis, oXydum cysticum, alii S cystinum et Phosphata terrestria , ita ut diathesis urica et oXa-i lica diathesin phosphaticam utplurimum antCCC; dant, calculisque ex acido urico, aut oXalico in re

118쪽

106 DE CONCREMENTIS INORGANICIS.

nibus creatis et ad vesicam, ut sieri solet, delapsis accedant Strata a phosphate Caici S. Creantur calculi ex urina Sana, morbO8a, ad nUCleum, tanquam centrum lithogeneseo S. Semper mala subest

systematiS uros Oletici valetudo, protopathica, dea.teropallaica, sympathica, inflammatoria, Spa Stica, atonica, qua et muci et urinae minuitur, pervertitur Secretio, assecto hoc ipso, canali cibario, sΡStemate Cutaneo, OSSeo; et quemadmodum morbi mucosi productum, Sequela, Symploma est lithogenesis, pravo Victu, uere, Vitae genere nati, sic

longe pluris facienda est haec ipsa diathesis,

quam calculi mechanicus stimulus. 293. Qui praeter haec in corpore Sunt ConCΓC-menta Cal CulΟ8u pulmonum, Venarum Spermati. Carum, ve Sicalium, haemorrhoidalium, Spleni carum, e pho Sphate et Carbonate Calcis atque materie animali praesertim facta, ad nucleum Sub Stantiae animalis, Sive muci, Sive sanguinis, ut urinarii, formari atque a constitutione haemor

rhoidaria, arthritica proficisci consueverunt. Tophi arthritici nunc materia animali, gelatinoSaatque Urate 8Odae, nunc et illa et pho8phate caliscis, admixtis aliis, formantur atque Ob Servatione detectam cum morbo calculoso assilitatem demonstrant.

119쪽

generis parasitis Similia entOZOa, ViventeS animalium incolae, ultimo loco Contemplanda. 295. De quorum genealogia inter viros doctos non convenit, nonnulli S in Corpus Vel ipsa, vel ipsorum ovula foras ingredi, aliis in ipso corpore et

nasci et crescere illa contendentibus. De Ii ac priusquam statuatur quae Stione , brevem eorum historiam tradere lubet. 296. Entogoorum historia naturalis cuivis animantium generi Sua S eSSe incola S, Suam eSSe Singulis in corpore Sedem, quae hominum Corpora

occupant ad plures diversasque familias pertinere, Cy Sticorum, CeStoideorum, tremato sum, Dematoideorum, docet. E cyStici8 echinOCOCCuS, Cy8ticercus cellulo Sae, e ce Stoidei S taenia Solium et bothrio ephalus, sive taenia lata, e tremato dis distonia hepaticum, ex Dematoideis ascaris tum bricoides et oxyuris, Sive a Scari S Vermicularis,

Strongylus gigas, trichocephalus dispar et silariamo linensis in corpore humano inventa Sunt, quael minori majorive compositione partium et fabricae eo ordine disserunt, quo hic enumerata Sunt, ut echinococcus omnium simplicissimum animal sit, de

120쪽

108 DE ENT OZOIS.

quo on animal dici possit, olim dubitarunt, et ab hoc

compositione fabricae plurimum distent neniatoidea: oscaris tum lumbrico id es, tum Vermicularis et huius generi S reliqua : trichocepta aluS, si laria Cael. 297. Α morbis parasiticis ad animalia parasitica transitum sapiunt tumores Custici et ipsi partes organica S: pilos, dentes Conformantes. Hisce assi Des hydatides, 8eu potita 8 cntoZOu Cy8tiCA, C QUOI Um

taeniae, di 8tomata, ascarides, quorum hi non ad gelatinosa radiata, sed ad alterum animalium articulatorum, Sive annulatorum pertinent typum et sexus distinctos habentes et ganglion sita sine ner-Vea. Minus perfecta praecipue in Cellulosa ac parenChymate Vi Scerum, persectiora in Systemate

muCOSo inteStinorum, renum et Culaneo Praesertim

haerent; cystica squorsum hydatides, nec tamen

bri, ventriculi, abdomine, eius Vi Sceribu S, maxime hepate; in renibus, pelvi, ovariis, sed etiam in pectore pulmonibusque. Taenia tenue intestinum,oliarum gentium bothriocephalus latus; aliarumiaenia solium, tametsi nec desunt Utriu8que spe ciet in eodem corpore contubernalis exempla; di 810mata hepar et cystidem felleam, strongylus gigas reneS, lumbricus, Sive a Scuris lumbricoides tenue, trichocephalus dispar, ascaris, sive OXyuris ei micularis cras Sum intestinum, ille coecum praeo