장음표시 사용
141쪽
DE SEMINIIS MORBORUM.129 ternaturalia, quae majorem minoremve ponunt usanitate deflexum. 350. Seminia naturalia communia Vo Cantur Con ditiones Secundum naturam in homine cum ip8a Vita ac Sanitate neCessario nexae, quibus sit, ut corpuS humanum non quarumvi S potentiarum impetui resistere eoque nomine etiam naturaliter ad
351. Horum praecipua sunt: vitae ab externis rebus mutabilitas, partium corporis teneritudo, mollities, Structura subtilis, neX IIS, Si tu S, COhae' Sio, Compositio, Conformatio facile turbanda, humorum Copia, cra Sis, motu S Variabili S, Supersicies Cutanea, muCOSa, nocivis potentiiS patens, genus
nervorum mobile, toto corpore intextum, Una Cum
tenerrimis pariter mobilibusque reticuli S Va Sorum, Vis vitae valde sensilis, fugax, functionum omnium ae Singularum commune principium in motibus harmonicis positum, mirabilis in corpore Vitaque omni partium Consensus, conspiratio, antδgoni8mus, hominis prae reliquis animantibus artificiosa Summeque compoSita perfectaque fabricatio; mutua denique mentem inter et corpus certis legibu8 a G
142쪽
130 SEMINIA MORBORUM NATURALIA, COMMUNIA. stricta societas adsectuumque Communicatio.
potentiarum nocentium Vi objicitur, ut homin0m tot tantisque mali 3 obnoxium esse, rei perito mirum videatur nemini.
353. Praeter communia ista morborum Seminia, alia sunt cuivis aetati, Sexui, temperamento, homini propria. Complures illae nimirum, qua S Una Sanitas Comprehendit, vitae ibi mae ad singulas quaeque inclinant proclivitates, quas singulati ru
354. Et primo quidem ea notanda ad morbos proclivitas est, quam aetas essicit: foetus, infantis, pueri, o dolescentis, adulti, senis. Hisce enimi, oriodis describuntur numerosae ingenteSque non inu S, quam mirandae mutationes, quae junctae Unam Continuamque ConStituunt vitae hominis merita morptio Sin, a prima inde origine ad finem us. que perennantem. Quod ut rite intelligatur, hominem ab utero ad sepulchrum Comitabimur. 355. In utero materno, unde vitae historiam ducimu8, divinum corporis artificium tacite inchoat, udumbrat Sensimque pcrsicit natura, prima futuri
143쪽
sEMINIA MORB0RUM NATURALIA, PROPRIA. hominis stamina nectens, de lucen S, torquenS. For malo primum animalis nervosi primordio VaSO-rumque initiis positis, humo plastico increSCunt
Iacteque germinant membranae, SyStematum atque organorum elementa et involucra; aliaque P05 talia organa prodeunt. Haec prima formatio CVO Iulioque impedita et a norma ac lege aberr in Smon Stra parit ac vitia congenita, nisus sorinativi erroribus imputanda. 356. Infanti in lucem odito gravia plurima Pleimminent vitae discrimina, a mutata protinuS Vi vendi ratione rerumque externarum potentia, Unde alia circulatio, respiratio, digestio, hel ut is, cutis functio et natue hinc apoplexiae, n8l 'hyXiae, dyspepsiue, a phthae, icteri, Crysipelatu ut lue induratio telae Colluto Sae. Una cum dentium lacteorum proventu ad cibum duriorem manducandum, subigendum aptus sit infans , novisque objicitur periculis, a mucosae in testinatis, pulmonali S, nervorum Ua Sorumque tuΓ-l bis primariis, secundariis, sympathicis: unde irritatio, congestio, inflammatio, febris, tussis, diar- rhoda, 8pa Sinus, Convulsio multiplex, quarum aliae activis symptomatibus, aliae naturae moli minibu S, posti a explicandi S, ad Scribendae. CC minu8 periculosa illa autus est, qua furis aut stare gra si pio gestit insons, mente eiu S lue in
144쪽
132 SEMINIA MORBOREM NATURALIA, PROPRIA. firmata compagine, uti docent Sensorii Communis, Sen8Uum, mus Culorum laeSione S mechanicae, tur bata ossium nervorumque aequabili8 metamorphosis in rhachitido, absorbentium in morbo scrofu-loso. Quibus si di atheses haereditarias adnume
TeS, mirari desines, non aliam aetatem mortalium generi magis fune Stam es S . 357. Pueritiae tempore continua est VerSUS humanitatem progre88io. Decrescente jam vita Vegetati va, animalis magis magi8que emorescit. Cum organis vitalibus eorurnque munii S Se8e explican tibus pari passu procedit mu8Culorum , nervorum, Cerel)ri vita, atque in nervos organicos et ganglia dominantur Cerebrum et Sensoria. Ino ens mobili
tas, hilaritas, observandi studium, Vis memoriae hanc aetatem insigniunt. Minor obesitas in Vultu Omnique habitu conspicua, auctae SepretioneS I Ulmonum, CutiS, Tenum, Catarrhi, morbi mucosi, Vermino Si, Calculosi, nervo Si, spasmodici, febriles, exanthematici, rhachitidem , Seroluto Sin , alio S-que lymphaticorum nutritionisque laesae assectus excipiunt: ac novi simul ordiuntur partium conin
358. Adolescentia pubertatis aeta S eSt, qude sui Con8ervandi studio non continetur, Sed ad procreandum impellitur. Sic qui unu S erat homo, nutos se videbatur, jam in SeXus discedit, in marem et semiuum et amor nascitur ab egestate et connubii
145쪽
sgMINIA MORBORUM NAΤURALIA, PROPRIA. 133
cupidine. Jam pectus latescit et expanduntur putamone 3 et Vox sonora sit et mu8ica, jam respiratio plenior, jam validiores sunt cordis arteriarumque
ictus, jam pudicitiae colore amabili suffunditur vultus. Imberbi juveni barba pullulat, maturae
virgini mammae sororiare incipiunt tacitique inchoantur genitalium cum pectore ConSen Su8. Hinc morbi genitalium, pectoris, acuti, Chronici ac latens in corpore phthiseos Seminium erumpit. Haec aeta S romantica, phantasia imperante rationi. 359 In feminis praesertim, quarum omnis Vita amore Continetur, haec aetas quamplurimis malis obnoxia. Minor pectoris et organorum Vitalium, quam abdominis partiumque, quae hisce includun
Bntecellat motui, cur nisus plasticus irritabilitatim a Sculorum, declarat.
u Vita Organica Chlorosis, in vita animali hysteria et multiplex Catamentorum turba indeque moti Spasmi, convul Siones, aphoniae, epilepsia, catalep8is, Conge8tione S, plet horae topi Cae, Sanguinis profluvia, ab hac metamorphosi gravis Sima vel impedita, vel ab normi oriuntur. Nec minor po8t coitum foecundum organismi seminei permutatio, quo, inflammato utero adque
Novam vitum ex diuturno Somno suscitato, ingratiae, SCI Silior iam prae Sertim in Corpore, Sen SatiO-
146쪽
134 SEMINIA MORBORUM NATURALIA, PROPRIA: Des inultaque assectio sympathica, summa denique mobilita S a111m1. 1 uile ni Sum formativum In Omne corpus dominari testatur Sanguinis habitus phlogisticus, turgor Vitulis , plurium morborum sanatio, aut remissio, ab aliis immunitas, uterini denique systemati S Vegetatio et toro8itas mira, in musculi robur inCreSCens, quo foetu S matur u Seiu Sque SeCundinae eXpelluntur, Sublato dynamiaco inter foetum et uterum Connubio. Post puer- I)erium, quo tanquam Stadio Critico, a graviditate od statum non gravidum transit mulier, uterus in somnum pristinum Telabitur, mammis novi hominis alendi munus Suscipientibus, quo peracto abundantem Sanguinem menstrui S periodis ex certiunt uteri Vasa ac denuo ad concipiendum apta sit semina, donec tandem emoriente Gy8temate genitali, foecunda e8Se deSiuit Viroque Similior facta, Senescit. Omnes hae vitae semineae epochae quanquam sanit titis limitibus includuntur, suis tamen Sin su-
lis ad aegrotandum proclivitatibus insignes elli- Ciunt, ut ex metamorphosi a typo deflectento alii sint morbi virginum, alii puerperarum, alii lac
tantium, alii SeneScentium: ct genere nervorum, va Sorum, Vi Sceribu S vitaeque pla Stieae, aut genitalis instrumentis: Sensu S allectioneS motu Sque, laletla ora, CongeStio, haemorrhagia, inflammatio acuta, Clu'OHiCu, mucistu IIS, Secretio abn Ormis,
147쪽
sEMINIA M0RBORUM NATURALIA, PROPRIA. 435tachexia, tabes, organica, parasitica harum partium vitia, numerosi denique et mutabileS Sympathiae tu SIS. 360. Aetatis flore, cunctis in corpore laete vigentibus, consentientibus, conspirantibus, vix alii eveniunt morbi, quam quos acqui8it OS nuncupare solent iique acuti magis, quam chronici, activis symptomatibus, moliminibus, motibu3, evacuutionibus criticis notabiles. 361. Sic lento, sed certo gradu ad interitum procedit natura. Corporis evolutionem involutio,
incrementum decrementum Sequitur; albescunt capilli, perit adeps, cellulosa, laetus in facie rubor
et turgor, rugae adparent seniles; decidunt dentos, manducatio, digestio, nutritio aegre si unt, Cor, arteriae, OSSea interp08 ita materie, tardius micant, capillarium numeruS decrescit, Spirandi instru menta anhelant, desicit Calor, sensuum officinae
Clauduntur, Cerebrum nervique et musculi et tendines obrigescunt, obdure8Cunt, emuciuntur, CUΓ-Vatur spina, ad tellurem inclinat caput, motu Sinconcinni fiunt, tremuli, VOX Tala Ca, atque Vita animali primum, tum organicu extincta Vivere desinit homo, naturali fato Succumbens. Sublata Senio partium Venu Sta S, Symmetria, harmonia, sensuum hebetudine8, paralyses, ap0plexiae, hemiplegiae, Vesaniae, tremores, ct Sthmata, gan 'graenae, maraSmi Senum commodum habent in el-
148쪽
136 SEMINIA MORBORUM NATURALIA, PROPRIA.
Iigentiam, nec dissiculter quoque perspicitur, 'cur morbi turn chronici, tum topici huic aetati promprii.
362. Ad foecundissima morborum Seminia per tinent temperamenta, quorum ob Servatio Veteribus magni ae8timata, Sed cum humorum pathologia perperam Conjuncta, atque ob id ipsum male neglecta, a naturae tamen Studio ducta, medicis in opere versantibus de meliori nota Commendari meretur. 363 Ponunt aliquem a perfecti S Sima symmetria atque harmonia partium deflexum, quo sit, ut Unum alterumve in corpore SyStema organorum in reliqua dominium exerceat iisque imperet, unde varius subnascitur hominum Character phJ Sicus,
cui HS magna est, uec perSpeCta SatiS in characterem moralem esica Cita 8.
364. Aliis alia placuit temperamentorum tum interpretatio, tum partitio, ab humoribus, Virium Vitalium ratione, animi habitu petita. Nobis eam adhibere liceat, quae ab anatome et physiologia
corporis ducitur; in quam conveniunt eXpreSSae in toto habitu Vultuque temperamentorum formae et quas aetates, SeXUS, naturae locorum, Vitae genu S moresque hominum corpori imprimunt mutationes, a quibus maxime rebus ingens illa inter homines singulos diversitas proficiscitur. 365. Temperamentum Celluloso - lymphati Cum, aliis phlegmaticum, abundante in corpore tela ma-
149쪽
eosa, habitu ipsius pingui, laxo, Sensuum hebd-tudine, motuum tarditate, ignavia, pigritia, apu-thia, pulSu raro, lento, molli, respiratione debili, tarda, languida, omniumque, praeter digestio
nem, torpore functionum discernitur. Inclinat in morbos longo8, a dynamicos, ga StriCOS, muCOSOS , Verminosus, lymphaticos, hydropicos, aio Diam, SCorbutum, paralysin. 366. Ubi cellulosaeu vitaeque plasticae anteccllit nervorum SenSuS et ingen8 mobilitas , existit nur Vosum, quod dicitur, temperamentum,. promptu re rum irritantium perceptione, crebri8 nervorum turis bis, corporis macie, pallore cutis insigne; unde
numerosa Surgit neurosium CohorS: Convulsiones,
epilepsia, catalepsis, hypochondriaca, hysterica
367. Robusta athletarum, hajulorum corpora, nervis ingenti musculorum maSSa Obruti S, temI, ramentum Boeoticum obserunt, Ualtero dictum, in
quo Cum magno robore lacertarum muScularium par conjuncta eSt Sen Suum hebetudo ac mentis in geniique stupor, dominante Spinae SyStemate motorio in cerebrum eiusque nervo S. In rheumati samum acutum et Spa SmOS 1 Oni COS: tetanum, Opi ,1hotonum, euapro Sthotonum hoc temperamentum proclive CSt.
368. Quod si vigeat prae reliquis cordis, arteria, rum pulmonumque Vita, pectore amplo, humeris S
150쪽
138 SEMINIA MORBORUM NATURALIA, PROΡRIA. 1atis, laeto cutis, in Vultu praesertim, Colore, Oculis caeruleis, copillis flavis, Sanguineum temperamentum est, mente hilari, mutabili, Voluptatum quarumvis amantissima, in morbos acutos, inflamma torios, pectoris potissimum, inclinans. 369. Sin vero huic generis arteriosi energetae magnus respondeat partium Solidarum tonus et systematis hepatici Vigor, corpore macilento, Cute
flava, oculis capillisque nigris, animo sorti, elato, iracundo, gloriae, honoris, dominandi cupidi
late abrepto, choleri clam oboritur temperamentum ,
morbi S pariter acutis, magnis, gravibus, sebi ilibus: hopatitidi, sobri biliosae et maniae inprimis
objectum. 320. Temporamentum denique venosum, idem quod melancholicum veterum, praeCellente Sy Si mate Venae portarum, peCtore Abdomineque compre88iS, COI l Ore arido, CXSUCCO, rigido, Cute subis nigra, Vultu tristi, animo Constantissimo, laborum
patientissimo, ingenio tardiore quidem, sed perspi-
actore, ad magna nato, Simul tamen Su8picaci, metu, angore, terrore Vani 8 Agitato Cognoscitur. Hoc morbum dicere, an temperamentum Velis, quam plurimorum assectuum chronicorum valde rebellium, abdominis maxime Vi SCerum, haemorrhoidum, morbi nigri Hippocratis, Scirrhi, carci nomatis principium est et monomaniae nimis sa cilem pro ebet opportunitatem.