Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

21쪽

DE DISCIPLINA MEDICA.

aetate, seXu, temperamento di8crepantium cognitionem descendendum et naturae cuiuSque no Scendi sunt mores. Quae propriorum Scientia non sola contemplatione, sed artis usu praecipue Comparδnda, tam ingentem diversitatem offert, ut nulla possit observationum Copia exhauriri; unde perspicitur, quam late pateat medendi disciplina.

28. Nec semper cunctari licet, Sed venunda Saepe Captandaque occa Sio, quae in re ob Scura anceps adhibere remedium jubet, ne tempus medendo Opportunum elabatur. 29. Pro ea igitur parte medicinam conjepturalem esse Concedimus, quae Curn certa a 33 equi Semper non possit, probabilia Sequitur, prudenti tamen consilio ubique utens et ab omni abhorrens opinionum periculorumque temeritate.

30. Non itaque, si quid vix millesimo in corpore aliquem decipit, id fidem non habet, cum per innumerabiles homines respondeat. Siquidem etiam Spes interdum frustratur, et moritur aliquis, de quo medicus securus primo fuit. Quaeque medendi Caussa reperta sunt, nonnunquam in pejus aliquibus Vertunt. dieque id evitare humana imbecillitas in tanta varietate corporum potest. Sed est tamen medio inae sides , quae multo saepius perque multo plures aegros prodest. CAL s. Med. ΙΙ. 6.

22쪽

31. Morborum sanatio, prima ossicii medici pars, est morbi, quo aeger tenetur, in Sanitatem mutatio, ut lue ideo utramque vitae conditionem ponit medi-

32. Is igitur morborum scientiae lini S est, ut, quid morbus distet a Sunitate, doceat et viam Sternat ad bene medendum. Ab una parte cum physiologia ab altera cum therope uti Ce ConjunCta, memilium tenen S inter utramque in Serie disciplinurum medicarum locum, theoriam necten S cum praxi ad utriusque disciplinae normam tractari debet. Pa- thologia, physiologiae interpres, Purtium Compositionem, fabricam, munera, u8um, OCCulta nuturae opera, proce5 Sibus et eXperimentis spontaneis melius et aptius Saepe physicorum, ChemiCorum, extispicum periculis, analy SibuS, Vivorum Corporum incisionibus operit atque recludit. Tlae rupeutices quoque magistra ad natura S CauSSasque momborum Curationes dirigens, medico in rebus gerendis it ucem se praebet et comitem fidissimum.

33. Est vero pathologia, ut physiologia, pars

biologiae, quum eadem vitae notione et Sanitas et morbus Contineantur. Quare Spectandus morbus

23쪽

DE PATHOLO GI'A UNIVERSE.est tanquam propria Vitae conditio, Suis caussistic noti 8 Conspicua. 34. Denique morborum etiam diverSitateS notandae, Veluti tot a perfectissimo tu po deficientes Species Vitae. 35. Igitur hoc loco diss rendum de morborum naturis, caussis, effectibus , disserentiis, universe primum, tum Singulatim Semperque Comparate cidVitam perfectissimam. Quapropter haud Super-VACaneum videbitur, hanc hominis vitae perfectissimae imaginem adumbrBre.

36. Animal illud rationale, sagax, providum,

quem vocamus hominem, reli litis animantibus et mentis antecellit et corporis dotibus et omni vitae ratione eximiamque naturam ipSo externo Corporis

habitu prodit. 37. Neque, ut vulgo putatur, in ipso mens di-Vina Cum Corpore animantis, monstrΟSO Connubio, copulatur; sed cum Corpore humano a mi Ca Societate mena humana juncta est, licet ab ea naturae humanae excellentia plerique, ut nunc homines sunt, distent plurimum. 38. Ad mentem humanam set corpus la ominis omnisque vita mirifice a Deo compo 'itu neque Sin-

24쪽

DE HOMINE ET VITA HUMANA.Su organico instinctuque, ut animantia, regitur, nec corpori eius lite voluptatibus et cupiditatibus Ser vit, sed solus liber est manu mi Ssus in re 2no na-

turae, quem Coelum tueri et erectos ad sidera tollere vultus , jussit summus opifex rerum s δημιιουργος). Hinc status gressusque erectus; hinc brachium et manus, illud organorum organon, Tationis instrumentum, ad bellum, ad artes, ad artisci a quaevis idoneum. Hinc pectus amplum, lati humeri, explicati pulmones atque egregiu8 voci Set loquelae adparatus : hinc Sen SuS, interprete8 ac nuncii rerum et laetus Subtilis Simus et auditus et visus, tactu S Soni et lucis, quorum omnium chorus est et Concentu S plenis Simus, nullo eorum, ut in animalibus , eminente, Sed CunctiS tum Sensuum, tum motuum in Stria menti S imperante cerebro, unde capitis figura et frons et Vultus, nec prominente facie, nec ex Stante OCCipite, Verum ea speCie8, quu Corpus universum capitis gratia videtur consormatum. Sic in Capite et vultu, ad animae humanae Sen Sa exprimenda mirifice apto, hominis praestantia maxime declaratur.39. Praeterea homo mundi civis unusque omnium animantium κοσμιοπολίτης omni victu vivere,

omnia clim ita perferre, Omnibus moribus adsuescere discit, ut hoc genus viventium solum in omni telluris habitabilis loco patriam agnoscat auaui ct stabiles figat sedes et vivat et valeat.

25쪽

DE HOMINE ET VITA HUMANL40. Eidem typo humano congruit hominis vita. Animali sensuum vitae cum organica ViSCerum Iion imperet, famem, sitim, alia Sque VoceS naturae temperare, obtundere, artis, Con Suetudinis, morum legibus subjicere, vivere parvo bene, cupiditates, adpetitu S motusque, etsi serveant intus animi impetus, refraenare, ipsam potentissimasia, quae animantium pectore reconditur, proli S generandae coeundique cupidinem rationis imperio regere Solus poteSt. 41. Tandem unum est hoc animal, quod sentit, quid sit ordo et decus et honeSta S et ad liOSCe Sen-Sus omnem vitam Conformare novit, unde humanitatis nomen duCtum e St.

42. Haec cogitantibus adparet, quo sensu quove jure hominis vita animantium persectior dicatur. Cur tanta nervorum Sit in omnem eiu S Valetudinem bonam malamque pote Stas; cur cerebri tanta in nervos; cur tam ingens in homine affec-

tionum Symputhicarum numeruS; Cur mentis in Corpus tam late pateat dominium et quae sunt id generi S alia. 43. Quod si sapientia Vitae Carmen moderaret, mira profecto sor et morborum paucita S. Nunc vero, cum plurimi homine S φιλοσω χατοι, pauci φιλοτος oi , ecquid mirum, hominem, Cuius Corpus et vita ad rationis virtutisque imperium pro I Sus Consor mala sunt, eo magis morbis patuisse, quo lon-

26쪽

14 DE HOMINE ET VITA HUMANA.gius ab his e naturae finibus recesserit, multoque numerosiores homini et crebriores morbos factos Sse, quam reliquo generi animantium. 44. Turbato sic vitae humanae Concentu, eX uno homine duplex extitit divortiumque factum est animi et corporis, unde perpetuae lites, discordia, aegritudo et fractae corporis animique Vi res et aucta ad aegrotandum opportunita S et exten-

Sum morborum regnum.

45. HOC Sermonis cursu sponte ducimur ad hominis morbum, in quo haec eius vita imperfecta pectatur, et explicandum et intelligendum.

DE MORBO UNIVERSE.

46. Vitae conditio ac species imperfecta eaque aliena, organismi integritatem laedens, morbus adpellatur. 47. Q uemadmodum communi vitae notione et Sanitas et morbus comprehenduntur, Sic ab ea utriusque conditionis interpretatio petenda eSt omnis, cum hic neque in corpora mortua in animata Cain dat, nec doctrina de morbis ad alias praeter physiologicas, quae dicuntur, disciplinas pertineat. 48. Conditionis voce complectimur quemcunque

a Sa Uitate re essum et mutationem, quae et Virectet materiem organicam et solida et stirida corporis

27쪽

pariter spectat, licet in quibusdam quaediam prae

reliquis dotes partesque magi S mutatae adpareant. 49. dec corporis tantum, sed animi quoque dotes in morbis mutatas advertere oportet, siquidem ad persectam homini S valetudinem mens Sana iucorpore Sano requiritur et hominis morbi, neglecta mente eiu Sque arcti S Sima Cum corpore conjunctione, intelligi rite aut eXplicari nequeunt. 50. Mutata vitae conditione, mutari vitae actiones neceSSe e St. Harum laeSione, SensibuS manifesta, propria efficitur morbi forma ac species, eius prae Sentiam, naturam, indolem aut obscure, aut apei te indican S. 51. Morbus, ut peculiaris vitae s Orma, Suam, ad instar omni S Vitae, originem, Sua S aetctte8, Suum curriculum habet Suoque mortiS genere terminatur. 52. Vita imperfecta dicitur, non tantum, quia a sanitatis norma dedectit organi SmUS aegrotans, Verum potis Simum, quia ipse morbus vitam degit minuS COIDPOSitam, quam ea ecti Corporis universi, prospere Valentis, tanto partium in unum sinem conspirantium adparatu instructi. 53. Aliena porro vitae Species adpellatur, quo niam hostis instar et peregrini Oeconomiae quietem turbat optimisque naturae sinibus adversatur ;in quem insurgunt Superstite8 in corpore vires animique impetus, unde certamina sunt, molimina,

28쪽

6 DE MORBO UNIVERSE.renisus et quidquid motuum criticorum natura proserat.

54. Ptir ratio est vitae duplicis, multiplicis,

compositae, quam agere Sibi videntur aegrotantes, quorsum plure8, Ut ut obscuri eorum Sensu S: instin Ctus, vi Siones, deliria, VoceS referendae.

55. Laedit denique organismi integritatem, qui

pluribus compositus partibus, quarum So Cietate, DeXu, Conspiratione, prospera Valetudo eiu citur, si Eulis Sin aula ruria, uniVer Si S univerSi organismi caussa exi Stentibus, integer eSSe nequit, quamprimum hoc partium vinculum Solvitur. 50. Nam reprae Sentat organismus humanus vitam e simplicioribus multis organorum Uitae Speciebus CompoSitam, quae uno principio animatae, in unum finem tendentes, unam cilietunt vitam humanam. Is ubi morbo turbatur, unum duri taxat et Simi lex esse desinit. 57. I ii tolligitur inde, quo sen Su ostii ment Tocentiores quoque jure contendunt, nullos haberi morbos universaleS, omneS es Se topicos. Illis enim positis, omni organismi notione Sublata, morio mPOUi. 58. Nec tamen inlitiandum, paucos dari morbos, quin Connubio CODSen SNque organorum reli quum corpuS AiliciaΠt, ut arduum Suepe Sit, I ra

cipuo aliquo ab ortu tempore interjecto, quo loco inceperit, indicare.

29쪽

pum in uno Corpore contubernium accidit, sive peteris vitae in organo mutatione, Seu novae pror sus vitae acces Sione. Illius generis neuro 308, hu- 13 eXanthemata eXemplo es Se poterunt.

60. Id ergo ante omnia indagandum, quod a sanitatis norma deflectens, organismi integritatem

laeserit. Hoc Vero, cum raro in Sen Su8 Cadat, ob servatione, Comparatione, ratiocinatione exploran dum cauteque procedendum, ne in errores inducamur et noceamuS, juvare cupientes. Ideo memoriae mandanda praeclara vox Seni3 : ωφελξειν,

61. Ad hanc investigationem aditum recludit ob SerVatio phaenomenorum in aegro et Circa aegrum praesentiam, inprimi S vero actionum laeSarum, analogiae inductionisque Via. 62. Observationi jungenda comparatio, qua, duce et interprete physiologia, cognOScatur, quis et quantus Sit a sanitate recessus. Ita nimirum lae Sa S actione 3 actionibus sanis metiendo, Vitae per sectae notitia imperfectae notitiam aperiet. 63 Quae comparatio omnis, physiologia humana pariter ac comparata nititur. Illa morbi a sanitate diversitas, huc cum impersectioribus vitae formis similitudo aestumatur, quam prae alii3 Cone

30쪽

18 DE MORBO UNIVERSE.

genita vitia monstrant; utrisque tandem aequo Studio colendis, una cum Vitae, morb0rum quoque Scientia majora Semper capiet incrementa. 64. Magnum etiam in morborum investigatione

scientiae virium mentis, Corporis, rerumque externa' Tum Statuendum est pretium. Idae morborUm CauS SIS et occasioneS in Se continent ii 8que probe cognitis, quid ad corpus mutandum valeant, intelligiatur. Ad haec explicanda adhibuisse physicorum,

Chemicorum demonstrata proderit quidem, nec Sus siciet tamen, nisi dynamica simul interpretatione utamur, ut ilia id mutationum in Vivo Corpore creata Te possint, innotescat. Quae doctrinae pars ob infinitam et rerum et corporum Varietatem omnium

longissime a persectione ab e St. 65. Quamobrem propriae observationi accedat alien B, quae memoria tempori S acti, medico prae- Sertim pernecessaria, cui Vita brevis, arct longa. Ita nempe, aliorum eXperientiam Suae adjungendo, Vitam sibi longam, artem brevem efficiet. Haec jure merito regia via habetur, ad optimos ducens eruditionis medicae fontes, quibus et naturam observandi studium et medendi scientia, summis Artis magistris praeceptoribus a C dia Cibus, Compa

Talia T. Dolendum vero, tum parvum eSSe bona Tum ob Servationum numerum et in describendis morbis desiderari bolanicorum ac Zoologoriam in

plantarum animaliumque speciebus definiendia , ex-