Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

61쪽

DE MORBIS DYNAMICIS HUMORUM. 49tatur , sequitur , protrahit. Utplurimum simul et serum Superecti, propter laesam haemato Sin , quod hydropicis, Phlegmaticis, chloroticis evenit. Subitaneam jacturam κενεαγγεῖα , CollapSIIS, cita mors sequitur, tardiori accommodata vasorum contractione medetur natura, reparat eam Sat prompte appo Si tum alimentum.149. Sanguinis cras is mutatur in multis mor- his: scorbutico, Scrofuloso, exanthematico Vario, arthritico, phthisico, icterico, contagioso, Unde ab normis nutritio, Secretio, incitatio Vasorum ne vorumque, febricula hectica, Organismus morbosus, et mors ex Sub Ver 8a funditus vita organica. 150. Quod ut rite intelligatur, paucis de Sanguinis compositione atque elementiS organicis viῶdendum.151. Elementa sanguinis organica sunt globuli , forma in homine complanata , rotunda, nucleo flavescente. Ili sanguinis liquori innatant, cui si-brina, serum, albumen, insunt. E Vena missus vitaque orbatuS Sanguis in unam massam gelati nosam coit, unde deinceps Serum eXprimitur, insuin Iam, Sive partem CraSSiorem Circumfluen8, quae fibrinam habet globulosque sibi ina conglutinatos. Seri pars primaria albumen eSt. UtriuSque, Cum Seri, tum Crassamenti, alia e8t, alio Sexu , temperamento , Vitae conditione, Valetudine, ratio. Huius

in viris sanguineis,. gravidisque feminis, morbis

62쪽

50 DE MORBIS DYNAMICIS UsMORII M. inflammatoriis major copia est, quam in seminis phlegmaticis, menstrua periodo , morbis chronicis torpente vita. Sub conditione phlogistica in sanguine corium Cernitur, Sive crusta pleuritica, inflammatoria, ex fibrina copiosa, tardius coagulato sanguine globulisque secedentibus. Hisce numero, forma, descientibus, fibrina decrescente, aucto Sero, sanguine chylo laudabili non rite renovato, nec respiratione, Circulatione, Secretionibus probe mutato, Subacto, depurato, nec carbonio hydrogenioque liberato, neque aucto, a Zoto et OXygenio, parteS nervoSae priae. sertim, eius stimulo vitali non, uti oportet, anima tur, neque munera Vitae explent: Unde torpor, cach exta, atrophia, sensuum, motuum languor ac numerosi morbi e chronicorum genere ; quemadmodum in opposito statu, acuti, inflammatorii. Pu- iridi denique, aut hectici ex sanguine, ora Si ita mutato, ut Stimulo heterogeneo partes perpetuo irritet. Quinimmo rem altius repetenti videbitur, uti

Suus cuique animantium generi sanguis, SUUS CHi-

vis aetati, sexui, homini vitaeque conditioni, sic suum fore unicuique morbo, quae propria Vitae

specie S recte et habetur et dicitur. 152. Humores a sanguine secreti etiam e CeSSU, defectu, depraVatione peccare possunt: Saliva, SUC cus gastricus, entericus, bilis, Urina, caeteri. Ho rum humorum Secretio aut uberior, aut parcior, aut ab LOrmis, cum organorum secernentium vita

63쪽

aucta, imminuta, depravata , quam arctissime conjuncta , huius maxime et Stimulorum, Par tibiis admotorum , ratione definitur. Hinc I tyalismi , blennorrhoearum , p0lycholiae, diabetis ,

febris sudatoriae, Verbo profluviorum, ut et retentionum origo intelligitur, quibus Si consen8u Satque antagonismi adjungantur leges , vicariae et meta staticae Secretioni S mechanismua interpretari commode poterit. Licet minime infitiandum, et hic plura obscura eSSe, propter Ob SCuram organorum Secernentium physiologiam, atque Occultos, in ViScerum penetralibus, chemiae vitalis

153. Salivae vis menstrua maior, minor in morisbis; succi gastrici ab acido acetico, hydrochlorico auctis, minutis, Ventriculo incitato, languente; muci in catarrhis; bilis in acuta, chronica hepatis valetudine mutatio, sive abundante, Seu deficiente materiae reSinosa, adipOSa, picromelle, seu in liquorem albuminosum degeneratio; urinarum in hy-8terica passione tenuitas, in phlogisticis morbis abacido urico color profundior, a salibus crudisque in febribus intermittentibus, gastricis, Scorbulo, hydrope crassities, ab admixta bile in ictero flavedo; Budoris a cutis valetudine, a pinguedine bilisve particulis copia, indoles, color, odor VariuS, mul loque alia, quantopere ab orgavorum vita Vitaeque conditionc et incitatione pendeant hum0rum

64쪽

52 DE MORBIS DYNAMICIS HUMORUM. Secretorum Vi8, dote8, teStantur. Qui cum sua vice alienis hisce dotibus, alio modo eoque abno mi, organa, quibus Continentur, ct ut admoventur, stimulent, multa S magna Sque es Se horum humorum in plerisque iisque multum diversi S valetudi- Dibus creandis, fovendis, exacerbondis, Vel et mitigandis partes, mirabitur nemo. 154. In primis vero notanda ingenS nervorum uti in nutritionem, ita in analogas huic secretio

dasque potestas est, qua sit, ut animi pathemataeas uno Saepe ictu provocent, incitent, cohibeant,

Pervertant, rurSuSque emendent, Corrigant. Quum vero nutritioni S cum Secretionibus tam arcta intercedat necessitudo, per Spi Citur, Cur morbo8a SSecretiones tam crebro mori, OS a nutritio comitetur, eur hac vitiata et illae a norma sanitatis de sectant, cur a profluviis longis phthises, atrophiae, dyscrasiae, cachexiae; cur denique alimenti eupepti, euchymi, lactis praesertim et lacticiniorum par sit in utroque genere morborum eiu-

Denique animadvertendum, in eXplicandis Secretionibus morbosis ad Structuram, compositionem dotesque Vitales organorum Secernentium praecipue attendendum esse, ipsasque medicamentorum virtutes, his morbis sanandis idoneas ac pares, non mechanicam, aut chemicam, Sed dynamicam reci-

65쪽

DE MORBIS DYNAMICIS HUMORUM. 53pere interpretandi rationem, a communibus Vitae legibus ducendam.

cognosci poterunt generales maxime morborum dynamicorum formae: nervorum erethismus, narcΟ-

sis; musculorum irritabilitas, torpor; vasorum oris gasinus, PhlogOSis, gangraena; quarum phlogosis ipsam vitam pla Sticam mutans, ad morbOS Organicos a morbis dynamicis transitus est.

156. Erethismus nervorum tanta ipSorum intemperies est, Ut parvis etiam incitamentis graves concitentur in oeconomia turbae.157. In hoc igitur vitio in omnem organismum lyrannidem exercet homo nervosus, isque, Suis cancellis non coercitus, libere vagatur, quo facto totum corpus in Organon SentienS Commutatur, Vitae Vegetativae vitaeque animaliS SyStemata nervea arctiori, quam oportebat, Societate junguntur, Sensu accepta ab altera vita ad alteram transferuntur, motusque organa utriuSque Vitae Suis non reguntur nervis, VireSque nerveae ad novam legem, a; Sanitatis lege aberrantem, componuntur, OiCque tollitur aequabilitas Vitae.

66쪽

54 DE NERV0 M ERETIIISMO H Ε NAB OSI. 158. Habet orethismus ille sedem in cerebro, medulla spinali, Variisque regni nervorum provinciis : unde mania, delirium, tetanus, trismus, epi'Iepsia , catalepsi8, photoplaobia, by8terica, byp chondriaca passio, neuralgiae nervorum animalium, organicorum, iisque intermedii vagi. 159. Oppositum narcoseos Vitium in typho, comate, apoplexia, hemiplegia, paralysi, ανοια, amauTOSi, coph0Si , oppresso , infirmo , extincto Eensu, Sanguinis mole, inopia, erasi Venosa ; sive Vino, Venenis, contagiis, animiVe contentione, aut assectu tristi, cerebri nerVorumque Vitam depri

mente.

160. Ut alterum, Variam nervorum Sedem OCCupans, Varia forma prodit: Somni, insaniae, anae-εthesiae , immobilitatis, Variarumque functionum digestionis , circulationis, secretionis, torpentium , deficientium, silentium. 161. Crebra porro erethismi in narcosin, Tarior multo huius in illum permutatio, mala, bona, subinde critica. Nervorum erethismus cum febre nervosam Versatilem, narcosis cum stare nervo. sam lentam, typhum creat.

67쪽

DE IRRITABILITATE ET TORPORE MUSCULORDU. 55

DE IRRITABILITATE ET TORPORE MUSCULORUM.

162. In apparatu musculorum Vitae excessus, quem irritabilitatem Vocant, essicit, ut levi de caussa in motus enormes, eosque incompositos, reasticos, convulsivos serantur. 163 In spasmo, eique cognata convul Sione, mus dati vitae animalis non cerebro, Sed intercostali ne Vo reguntur, ita ut in hisce ad alienam normam compositae sint musculorum nervorumque vires. Musculi vitae organicae contra, vel animalis systematis vim recipiunt, vel ad ipsum, Praeter naturae legem , Sensus PerVeniunt eorum , qaae patium tur. Sic confluit utraque vita, nec motu S in musculis arbitrariis ciet cerebrum, nec c06rdinat rite cerebellum, nec h0rum potentia incitatur spinae medulla, aut nervos motores Sola impellit. Naee SpaSmorum Caussa proXima. Ilemotae, vel in heterogeneis Vitae incitamentis: mechanicis, organicis, psychicis, vel in sublato inter vasa nervos

que aequilibrio positae: unde pleihora nimiaqua repletio pariter, atque inanitio haem0rrhagiaeque

convulSiones et spasmos provocant , quos saepe febris solvit, corde nervos, virtute musculari vi tutem nerveam vincente.

68쪽

56 IRRIT1BILITHE ET TORp0RE MUSCULORUM. 464. Spasmi et convulsiones, quatenus sunt

praeter Voluntatem, motus automatici sunt, qui a SeΠSu organico cieri motuque organico Persici Solent , quod utrumque eX nexu nervorum Vitae Ve- elativae cum nervis vitae animalis, tam sensui,

famulantibus, quam motui, sat commodam habet intelligentiam. 165. In cunctis hisce vita humana ad imperfectiorem animalium adpropinquat, in quibus arctiori vinculo utrumque Systema nectitur. Nam, quo major animalium persectio, eo major Utriusque Sy- Stemati S separatio, maxima illa in homine obser'

166. Atonia, torpor, paralysis VirtutiS mu Scu laris hebetudo, languor, extinctio, a nerVis, mus culis, Vasis, Sanguine repetenda, vim irritabilem ponit oppressam, fractam, deletam, nervorum, ε anguinis , ipsorum denique musculorum Vitio, Sen Su Vel laeso, vel integro, allectis scilicet, Vel Solis nervis motus, Vel Sensus Simul. 167. Resolutio in vita animali symmetrica esse Solet, propter musculos nervo Sque utriu8que lais ieris sejunctos: hinc hemiplegiae; aut inferiores superioresve artus invadere, adscendere etiam, Subinde ab una vita ad alteram progredi. Hanc a musculis organicis abesse Symmetriam, rei natura ostendit, observatio probat. 168. Musculi resoluti non tantum moVeri, Sedali, nutriri etiam desinunt, tum propter deficientem

69쪽

fg IRRITABILITATE ET TORPORE MUSCijLORIJ31. sanguinis in musculos inertes affluxum legitimum, tum propter asseetos etiam systematis vegetativi

169. Nervorum atrophiae debetur marasmus et paralysis senum; sanguini magis, plothoricorum Pariter, ac SCorbuticorum torpor, forta S 30 etiam syphiliticorum, hydropicorum, ictericorum et Ca-hhocticorum universe: in illis nimio stimulo a mole, in hisce inutata crasi nocet, in scorbuticis et hac et fracta ipsorum musculorum vita eorum motus languet, in rheumaticis inflammatio motum cohibet, in omnibus aliquae, maiores, minoreS,

nervorum P RrteS Sunt.

170. A corde irritato febris, donvulso palpitatio, paralytico asphyxia, nisi redeat motus, in mort miransitura. Ex musculorum aliorum sympathia, i aliorum antagonismo, Convulsionum et sobrium vi-l dissiti 1do Successioque; eX communi vitae logo, vi-l rium incrementum earum deCremento, spa Sintimi paralysi excipiente, cur gravem sui, rem pallii alio 1 soquatur, animi desectio, cordi 5 quies, mors, i pei 'picitur.

171. Febris est ob irritato corde oracta lito Ci i Dulationu in toto corpore. Sanguis abundans, nil mis stimulans, cra Si mutatuS, nervi in tor rostolos, spinales, quocunque modo assecti, is sani Loncitant. 2 5aepius naturae virium molimen, quam morbus,

70쪽

58 DE IRRITABILITATE ET TORPORE MUSCULO M. Partium vicinarum, remotarum magis, quam coridis unius valetudine mOVetur.

172. Phlogoseos, inflammationis , principia sunt

portium a stimulo incitatio et aucta inde vasorum capillarium actio. Haec in tumore vitali et o gasmo conspicua, ast brevi disparens, ubi persistit, accelerata circulatione, capillaria dilatata sanguinem rubrum excipiunt.173. Sic tumor, rubor, calor, dolor aliaque inflammationis signa proveniunt, congestioniS Capillaris indicia, qua facta sanguinis stimulo ipsa Phlogosis sustentatur, fovetur, magis accenditur; quae si gravior in societatem actionis Venit cor, emicat febris, sanguini imprimitur character insanimatorius, quem corium pleuriticum declarat.174. Hoc primum stadium. In altero Sanguinis in vasis stagnatio est, qua circulatio, antea Celerior, nunc tardescit, SenSusque ponderis gravantis in parte subnascitur. . Interdum depletur pars inflammata haemorrhagia spontanea, quae inflammationem ipsam tollit.

1 5. Id si non fiat, stasi sanguinis congesti subsistente, hic, Vel ruptis vasculis in parenchyma

inflammatum infunditur, vel, iis integris, deponi