장음표시 사용
21쪽
tium literarumque Arabicarum aetatem. Interim vero civilibus in rebus gentilis Cliplipharum in Asia frangebatur potestas, atque de imperio contendebant inter se imagnates i). Quare quum Selgiucidarum familia, de Turcis propormare Caspium oriunda, primum opem ferre, dein imperare coepisset, haecitantopere invalluit ut PerSiam, Indiam, omnem Asiam anteriorem ipsamque ad Jemenis usque fines Arabiam sibi su iceret, a Chaliphis adeo in rebus politicis non nisi inanem re antiqui nominis relinqueret honorem et . Quacttamen imperii commutatio literi non admodum nocuit. Feri enim agrestes que victores, ab Arabibus una cum religione literarum culium Suscipientes, Chalipharum in teris aeque ac religione confirmarunt auctoritatem. Hac aetate floruit Tograjus, vir et iterarum laude clarus et civilibus insignis muneribus. Natus est in nobilissima Persiae urbe Ispatiane ab anno Hegirae sive aerae Moham medicae circiter 55 id est aerae Christianae o 6 Nomen habuit a Rosein s . Additis vero, pro more Arabum , filii et patris et avi nominibus, dicitur abu Ismael, aliosein , ibin Ali , b Mo-
Quae levis nominum diversitas facile a minor historicorum diligentia potuit proscisci, aut etiam a variis nominibus, quae tribuuntur saepe illustribus in Arabia viris. Consentiunt in addendo cognomine Mowaiiei dini cis q
22쪽
Τ. e. fidei sive religilam statore. Accedunt denique a m erit,ias, quae gessit et de quibus postea dicemus, tria nomina Caleb Monschi et tertium hoc Tograi i , quod honoris causa consuetum ei nomen datum est. Erat antem Dololita, id est, de gente Abu As Mari olollice , qui e primariis fuit sociis Mohammedis prophetae 29. Atque adeo Tograjus, quamvis in Persia natus, de nobilissini fuit gente Arabica. In celeberrima ergo urbe spatiane , et literis et civilibus rebus forenti,
Datus et, uti videtur, educatus, hac ipsa patriae urbis opportunitate et illa gentis suae nobilitate facilem ad honores civiles aditum habuit et ad omnem fortunae prosperitatem. Eodem autem pervenisse videtur ipsis ingenii doti-hus maximisque in literas meritis.
Faustam literis aetatem nactus est Ograjus forentemque iis artibus, quibus a juventute sui deditus. Vigebat a longo jam tempore Corani studium, id vero est theologiae jurisprudentiae et eloquentia. quarum trium artium, quamvis minus fortasse nobis VideanῖUr cognatae, una haec Mohainmedis circa religionem institutio mater apud Arabes XStitit. Vigebant praeterea astrono- mia, physica, medicina, quarum Semina a Graecis, Persis aliisque sparsa diligenter Xcoluerunt Arabes, interpretandis etiam Arabica lingua cum Orientalium reliquorum, tum Graecorum scriptis. Ipsius adeo Aristotelis philosophia in Academias migraverat Arabicas. MaXime etiam chemia Joruit, quae si, cum vano conjuncta auri fabricandi studio , complura protulit inania, ha- huit certe fructum uberrimum in plantarum totiusque naturae diligenti investigatione et cognitione. Verum primo quodam et praecipuo loco fuerat no- inanda poesis, quae dilectissima omni aevo Arabibus diutissimeque a permultis celebrata, nihil ex Graecorum consuetudine alieni aut peregrini con
23쪽
πaTerat, sed nativum servabat colorem Arabicum. Hae erg artes florentissimam illustraverant Arabum aetatem, lucemque suam in illa gentes omnes diffuderant quae Sub Moliam medis successoribus et devictae fuerant et excultae ab Arabibus. Atque hujus ingentis orbis erudi ipsa etiamnum Togr faetate eo major is late, quod uno vel ici centro conjungebatur Bagdad , nobilissima sede Chalipharum Quam quidem laetam rerum faciem si comparemus cum illis tenebris quae seculo X X et X in Europa iteras doctrinasque o Scarunt, eo magis hunc apud Arabes splendorem admuabimur felicemque prae Roma Bagdadum et prae sacrorum in Europa antisti ibus ac monachis Ximios praedicabimus doctos viros Arabes Chaliphasque, et vero poesi delectabimur Togr i, quippe cujus aetate, qllae in initium cadit expeditionum cruciatarum, nullum Europa poetam protulerit, Arabi huic ullo modo comparandum . . Hujusmodi ergo aetatem sortitus Tograjus, multis in vario cum orationis tum argumenti genere inclaruit Scriptis. Et primum quidem hemiae operam dedit ab scripsitque de ea libros complures, quorum quatuor, uti pro babile est, Xpressis titulis laudantur a bibliographo Arabemali Chalpha s ,. unus item a Leone Africano Neque tantum huic arti studuit, quae praecipue ab Arabibus ars magna vocatur, sed et iteras humaniores et artem historicam tractasse videtur. Leo certe Africanus ejus Chronica Asia et Chroxica Imperatorum Persic enumerat. Herbelotus vero librum ejus nominat
De hac artium literarumque apud Arabes conditione id dTIerbelo p. 33.. et locis ibi laud. Abulfeda passim innumeros memorat Viro doctos. Cons. Gibbon, volam m. a. coli. C. 57. item Trait choi des tu es par M. Abb Pleurγlau Τ a Mapigny, histoire es Arabos, praef. p. 37 sqq. Imprimis cons. l. illineti oratio de Arabum meritis in literis medio aevo instaurandis, et ejusdem Orat. depulcri sensu Arabum p. 9.
a Abul . III. p. 41 7. 3 In exies . . ubi etiam adduntur nonnulla de ratione, qua Ograjus aurum,
24쪽
d puero, tim educatione 1 . Cui si des est Leoni Africano habenda l),
addendum est Commentum reipubi Platonis , quod opus et quale intelligendum sit et num fuerit unquam, dubito. Praetereo pera ejus rhetorica et epistolas, quas idem Leo parum diligenter memorat. Verum omnium maxime laudanda est Togr i vis poetica, quae si vel tanta non fuit, ut jamjam moriturus versus quosdam fuderit, quod eo narrat a sui certe magna atque uberrima. Nonnulla ejus carmina minora vel partim vel integra nobis exhibent historici Arabes, qui de ipso scripserunt a). Carminum vero ejus cia ρ sive collectionem in unum volumen redegerunt ejus nepotes 4 Et poeticae quidem faculiatis quanta in Togr o uerit praestantia, cum ex ipsa lectione illustrissimi carminis, quod sumsi tractandum s), tum etiam intelligi potest ex laudibus, quas hoc maxime carmine apud omnem nactus est posteritatem. Illud enim complures Arabes celebre esse dixerunt et multis notum 6 . Harii Chalpha autem multos dicit viros eximios et in literis principes huic carmini operam suam impendisse, idque compluribus illustrasse
commentariis, et Ver horum praecipuos enumerat describitque commentarios
novem p . Quida quod primo Corani capiti in scholiis adjectum fuisse
olim 1 nibi Orient. P. O27. di Fabricii hibi Graec . . . Cons. Reiske l. l.
3 Ibi Chalican versus Tograj tres exhibet, secundum codicem Schullensia- mi , nunc Palmianum tem duo a Togr o 5 annos nato, compositos de provecta sua aetate, quibu tertius interponitur in scriptis Sebi ibi alijsugi. Q os mihi exhibuit V. C. amiser, alios etiam memorans apud posteriorem hunc scriptorem Xhibitos, item Obscuros quosdam versus in Ibi Chalicani codice, qui est in Lugd. at bibliotheca n. 6. 4 Hanc collectionem Reiske l. l. p. 3. ait se vidisse in Bibliotheca Lugd. Bat.; verum nulla ejus vestigia illic se reperisse mihi' significavit harum rerum peritissimus HamaerUS. 5 Hoc Togr i carmen omnium fuisse celeberrimum, patet ex bn Chalicano apud v. d. loo p. 6. Abulfeda l. l. Herbeloto t. l. et Leone Afric. l. l. 6 Hoc testantur scriptores, quos modo commemoravi, quibus etiam accedit
Radji Chalpha l. l. Iii Lexico . l.
25쪽
olim narratur, eoque legendo pueri ad literas humaniores instituebantur 1 . Quanta autem reliquorum Togr i scriptorum uerit praestantia, quantaque omnino in hoc viro ingenii excellentia, satis docuit eadem posteritas, a qua
ille elegans dictus est scriptione prosa et poesi et , iisque aequales superans Omnes a).
Hae ergo ingenii dotes non poterant non summam Togr o auctoritatem in imperio et honorem apud aequales conciliare. Etenim a quo tempore Chaliphatum tenuerat gens Abassidarum, imprimisque Haroun ille Arraschid sive justu cognominatus, constanter Chaliphae summo literas habebant honore, earumque disciplinam sua auctoritate sustentabant et exhilarabant. Mi ergo quamvis Trograii aetate armis imperioque civili perparum valerent, tamen udin religione ita in artium literarumque provincia et in eximia doctorum virorum societate principatum tenebant planeque regnabant. Etenim, ut oeutar exemplo , quid magnificentius cogitari potest aut magis regium, quam innumera ex universo orbe Arabico consociata doctorum virorum cohors, publice ad salutandum Chalipham Mocladi procedens munificeque ab hoc fautore suo condecorates Hic nimirum cum audivisset Bagdadum venturum esse doctissimum Vestrum Negam 4 - ulli , permultos hujus in gratiam arcessiverat sapientes viros. Qua benevolentia permotus Negamus, Solenni pompa, comitantibus reliquis, ad Chaliphae Palatium procedit. Hoc audito, Chalipha mittit per ministro equum pulcre ornatum, cui, dum ceteri pedibus irent, insideret Vestrus. Uenitur in palatium. mox stantibus coram Chalipha omnibus, in his mediis jubet Chalipha sedere Negamum. Miscentur sermoneS. Et reliquis quidem multa afferuntur munera Unus Negamus veste splendida, quae principum in imperio virorum esse Solebat, condecoratur, et vero longe etiam exquisiciori titulorum decore ornatur, Doctus quippe et Justus cognominatur, et, quo nomine soli antea gaudebant Chaliphae, provinciarum
Musulmannicasum Praefectus Ex hac re, quae in Tograj juventute ac
1 Vid. Leo Asric. l. l. p. 27 sq. et Sunt verba Nuwetrii, in Codice Lugd. Bat. 3 Ibri Chalica apud v. d. loo p. 6. Cons. 'Herbetot voce phog ai, 'Herbel. p. 5 3, 54 . Cons de Marigia l. l. IV. p. 57 q. Ille Chali pirae
26쪽
cidit, intelligere licet, quantus a Chaliphis concessus fuerit viris eruditis honos et qua ratione tributus. Ipsi autem qui civilibus rebus praeerant Selgiucidae, negotiis quidem bellicis maxime occupabantur, atque in otio venatione ferarum delectabantur serocitati bellorum vicina I Sed vel sic tamen idem et literarum studio ipsi magis magisque tenebantur et viris literatis impense favebant ab Im ipse ille , quem laudavi, Negamus Principis Selgiucidae fuit Vestrus, tantaque apud eum auctoritate valuit, ut res civiles paene solus administraret 3 . Hinc ergo intelligitur, potuisse facile Togr uni apud suae aetatis homines gloriam magnam nancisci egregiasque ad honores civiles adeundos oppor mitates quippe qui unus in paucis et pulcritudine scriptorum et ingenii excellentia emineret. Et vero ille cum reliquis suis operibus, una libris maxime de hemia scriptis summas sibi et paene immensas comparavit Opes, atque in Selgiucidarum aula omnium fere factus cst ditissimus Apud Cali has autem magno eum in honore fuisse, uti facile ex temporum ratione essicias,ir hujus rei indicium quoddam historicum esse, suspicor equidem. Vidimus enim supra, solitos fuisse eo tempore Chaliphas solenni seu honorifica viris doctis imponere nomina. Jam vero Togr o pulcerrimum fuit cognomen Mo--waiiet dini sive religionis stator. In quo cum ea sit significatio , quae a religionis Mohammedicae praeside unice oriri videatur, facile credas, uti antea Negamum, ita hunc ipsum postea Togr una eximio quodam et honorifico nomine a Chalipha fuisse condecoratum. Quicquid vero ea de re tatuas, hoc certe statuendum Videtur, suis ipfuin meritis et ad summam apud Sel- glucidas eaeistimationem pervenisse et per maximam vitae partem amplissima in imperio dignitate suisse graviSum
27쪽
Magnis ingenii dotibus ad fortunatissimam evectus It Grajus
Quo tempore ad negotia civilia accessit Tograjus, tertius de Selgiucidarum gente, isque longe celeberrimus, regnabat Malelischalius, cui successerunt deinceps Barhiarolius, Mohammedes et Mahmudus i . Hi saepe sphane degebant, neque tamen constantem habebant imperii sedem, et , sed a Chaliphis, qui Bagdad vivebant, solenni ritu initiati, Sullanorum Lag dico. rum titulo erant insignes 39. Floruerunt hi Sullani et regni amplitudine et imperii potestate, quamdiu vixit Tograjus sed paulatim tamen eorum decrevit vigor; donec aliquamdiu post Togr i morten Mahinudo in Sullanatu Bagdadico succederet MasSudus, qui Selgiucidarum auctoritatem terminavit Ab Itaque dum in summo erat vigore Selgiucidarum imperium, regnante Malchschalio, ad dignitatem civilem accessit Tograjus, et factus est Catebi SmJ et Monschi , quae voces, scriptorem significantes, usurpari videntur de munere ejus qui Sullano erat ab actis. Maxime vero Tograescribendae sui praefectus 5 . Quae ' togra genus quoddam est literarum, quo rincipum nomina et tituli in ipsorum epistolis mandatisque scribi solent, Idcerrimum illud et multo con Spicuum ornatu. Ejusmodi enim scriptionis ornamentis et hodieque , eximie delectantur OrientaleS, neque raro ejus rei faculante principum virorum sibi conciliant favorem. Haec itaque res quantopere ei acciderit honorifica, facile suspicari ex eo licet, quod munus hoc in 1 Abulf. l. I. p. 288, 348, 35O, 39O. a Abulf p. 292, 322, 32. 'Habet P. 18s, 42, 563. a Listoire Guale mi par M. GDignes. T. II. P. 197. 'Heri, et tvoce Thogrulbfg. 4 Abulf p. I 8. 5 Herbel. p. 654 Ioa 7. Abulf p. 16. Ibi Chalican apud v. d. loo L .
28쪽
in tractandis gravissimis et saepe arcanis ac prope sanctis habitis Sullanorum mandatis Scriptisque versatur, et ex ipso praeterea nomine intelligitur Ur , quo plerumque appellatus est honoris causa. Ad an Pos ergo honores in imperio pervenit anno aetatis fere tricesimo idque consecutus est ingenii facultate et doctrinae elegantia. Quod utrumque confici probabiliter potest ex historici cujusdam Arabis narratione I . Refert enim hic, non diti ante Malelischalii mortem, quae A. 485. accidit, δε- aelem quemdam Uahanensem tograico munere potitum esse, quod antea diutissime gesserat Adibus aliquis. Cum ergo constet, sub Malelischalio id ipsum munus gessisse poetam nostrum , smae ille non alius videtur intelligendus quam Tograjus hic noster, qui dioendus fuerat ab Ismael Uahanensis. Atque hic adeo cum dicatur eo jam tempore uiati sive scriptoris I ahanensis a cognomine fuisse celebratus hoc ipso dicto confirmatur id, quod ex rei natura tempolumque ratione antea effecimus , ingenii laude scriptis quibusdam aut libris editis acquisita, ad civilem dignitatem evectum esse Togr Um. Quam autem solida laude acquisiverat dignitatem, hanc constanter tenuit 3 . Utrum autem regnante Malelischalii successore Barhiaroho, ipsi huic Sullano fuerit minister, an fratri ejus ohammedi , qui jam tum aliquam in regno potestatem habebat incertum est. Hoc constat, regnante non diu postea, A. 498. MOhammede, Togr una honorifico suo munere in Sullanica aula unctum esse. Et hoc quidem tempore vir eximius usque ad aetatis annum sere 55. magna valuit auctoritate atque gloria. Qui enim per a fere annos continuos in excelso fuerat dignitatis gradu , qui insuper magnas sibi
arte doctrinaque divitias comparaverat et hac ipsa fortunae prosperitate Xcitatus multa in vario doctrinarum genere scripta ediderat, qui denique ingenii
et mo cognomine non videtur munus significari fit qui esset ab Gis ultato nam ab eodem historico alius quidam memoratur fuisse ab actis. Vid. 'Her-
29쪽
facultatibus parem habebat animi praestantiam suavitatemque et morum facilitatem O non mirandum profecto hunc a suis dilectum se celebratum fuisse in praecipuis et imperii et doctrinarum sedibus, et vero eundem a Selgiucidis maximi aestimatum et in summis imperii negotiis fuisse adhibitum. Neque
vero etiam mirandum est tantum virum tamque fortunatum nonnullos Xpertum esse invidos obtrectatores adversariosque, qui cum illius praestantiam neque facultate nec mente aut cogitatione assequi possent, Xcelsi animi virum ad fortunae certe humilitatem vilitatemque detrudere conarentur a). Hac ergo utraque et nonnullorum invidia et plurimorum erga Togr una benevolentia factum esse videtur, ut post Mohammedis mortem non denuo in Sullani Bagdadici aula munere suo functus fuerit, sed ut idem tamen ab hujus Mahmiadi fratre Massudo creatus sit primus minister Uesirus 3 . Etenim mortuo , A. egirae 5 II., patri Mohananaedi successit in Sullanatu Bagdadico filius Mahinudus. Quamvis autem ea aetate unus fere esset in regno Arabico princeps Sullanus Bagdadi erant tamen hoc aut jubente, aut permittente, aut etiam invito, nonnulli semper de ejus gente, qui regni partem aliquam tenerent magnamque haberent auctoritatem, ipso adeo Sullanorum nomine insignes 4 . Licet ergo Sullanus Bagdadicus esset Mahinudus, alteri tamen
Mohammedis filio Massudo sy, quamvis juveni etiamtum, aliqua regni parS data fuit Aderbigiana 6 , et huic superioris Persiae regioni prope adjacens celeberrima urbs osti in Tigridis ripa, prope quam antiquissimae urbis Ni
1 d Herbel voce Thograi. et Conserantur quae infra de hac re dicemus p. 5, 6. a Abulf p. 416. Cons. Leo Afri c. l. l. 4 Abulf p. 288, 29a, o , 336, 34o, 384, 394. Hinc autem factum Vide tur, ut apud Herbelotum p. oo in Sullanorum numero habeantur, qui aut breviS-simo tempore regnarunt, aut Sullani Bagdadici nunquam fuerunt. 5 Massudum hunc non Malekschalii filium, quod scriptum est a Cl. v. d. Palm, Verhandelingen, Redevoeringe en osse Goschriste T. II. p. 74. Sed Moham-medis filium, Malekschalii nepotem fuisse, patet ex Abulf p. 396, 322, I 6 exd Herbel. p. o 5 563 6 Conf. Schultensii Inde Geogr. in vitam Saladini voce de bigiana.
30쪽
hive rudera acent i . Ibi ergo juvenis asstidus cum tabeco sive tutore suo regnavit, et ipse quidem Sullani nomen habuit et), Vestrum autem sibi asscivit Ogr una, qui hoc munere unctus esse dicitur Arbelae, et in ipsa huic proxima urbe Mostile ad Faustum igitur hoc Togr o accidit honorificumque atque eo magis gratum, quod, quam dignitatem in imperio meritis olim suis acquisiverat, hanc, invitis adversariis, gloriose iisdem ingenii laudibus tutam sibi et incolumem conservaret. Ast temporum iniquitate et hac ipsa inimicorum invidia factum, ut non nisi per trium annorum spatium hac felicitate frui ei liceret.
Turbis civimus et inimicorum inpidiis miserri na facta est Grajiconditio per omnem reliquam vitam ad mortem usque. Eodem , quo Ograjus, tempore vixit Haririus Α), cimus notissimi sunt Consessus, vir eloquentiae mustis fioribus gemmisque distinetae fama inter Arabes clarus 3 . Hic autem cum fuisset primum ad scribendum magnopere excitatus a Uestro quodam Chaliphae Ba adici ipsi favente, postea obtrectatorum quorumdam arcibus fuit relegatus magnasque pasSus est injurias 6 . Qui casus cum huic acciderit propter ingenii laudes non est profecto mirandum , eadem aetate potuisse Simili calamitate affigi Togr una, qui praeter doctrinae gloriam magno conspicuus erat honore in rebus civilibus, id vero est in mediis magnatum studii invidiisque.
Etenim qui Selgilacidae turbis civilibus usi ad imperium pervenerant, iidem
1 Schuitens ibid. Voce Mortlla mons mi ebulir, Reiae uar Arabie, H. P 335 sqq. a Abulf p. 96. De ejus aetate cons. p. I 8. 3 Ibi Chalican apud V. d. loo p. 7. Eodem eum anno mortuum esse, quo Togr um, refert Abuls. p. 12 sqq. 3b id annot ad Abulf. l. l. item Golius Gram. Erpen Lugd. Bat. 1656. p.