장음표시 사용
31쪽
continuis postea bellis secum invicem de principatu contenderunt. Quod autem reges praebent ambitionis contentionisque exemplum, id Saepe imitantur eorum miniSir aut etiam superant. Vereque adeo dici potest, hi ipsis contentionibus factum esse, ut et extrinsecus irruentes hoc tempore per cruciatas cXpediciones Europaei facillimas saepe haberent rapinas victoriasque i), et intus Atabelli, sive Selgiucidarum nainorennium tutores, ad eam paulatim vim in-CreScerent, qua totum aliquando subverterent et Ilucidarum imperium st). Quamobrem fieri vi aliter potuit, vir et ipsorum Sullanorum suprema au roritas saepe a consanguineis bello armisque oppugnaretur 3 , et magnatum ita inflammaretur ambitio, ut nonnulli in aula essent proceres, qui neque meriti ullis parcerent, neque virtutes ullas sanctas haberent sed divitiis honoribusque inhiantes, saepe optimum quemque dilacerarent conviciis aut etiam ambitioni suae immolarent.
Ex his ergo intelligitur, quantis Tograjus esset objectus periculis, cum invidiarum multitudine et veluti assilientia eo posset facilius obrui, quo pluribus ipsum regnum magisque turbulentis tempestatibus agitabatur. Habuit
autem ille adversarios complures eosque et acerrimos et naaxime metuendos. In
his praecipui fuere duo. Alter Ab Tala Samira ius, homo fraudibus et clandestinis artibus insignis, quem vilipendebat Tograjus et contemnebat, Ui-qUe erat eo magis ipsi timendus, quod in Sullani Mahinudi auia esset Vest-rus 5 . Alter accedebat in eadem aula Asndus aliquis, infensus Tograjicalumniator, ipse eo tempore tograe scriptor 6 . Hi ergo, uti videtur, antea Mahmudo eum reddiderunt invisum, et feceruntque ut in hujus Sullani
3 Exempla videas Abuli p. 286, 288, 296 3οῖ, az, 336, 338 348, 35o,
394, praesertim 396. Exempla habet 'Herbel. p. 563, 655. 5 IIaec habentur apud a Djougi in S. 88 . Bibl. Lugd. at Vocatur autem ibi , PD si, unde intelligitur, levi vitio eum male dici j. . J Samiri ab Ibi Challaan apud v. d. lOO P. 7. 6 tb Chalican. l. l.
32쪽
Bagdadici aut munere suo destitueretur. At iidem cum non potuissent prohibere, quominus magna illius in regno maneret auctoritas, magis deinde exacerbati sunt; et vero quem ad humilem conditionem detrudere voluissent, hunc videntes ad Vestri dignitatem elatum a Massudo, vehementius etiam oderunt Togr tam , et dummodo aliqua esset opportunitas, summo flagrabant studio invisum istum hominem penitus perdendi. Neque diu defuit in frequentibus imperii turbis sperata invidis faustaque opportunitas. Etenim tribus fere annis elapsis, obaisus, mirus aliquis dominandi cupidus, affudi tutorem incitavit, ut Mahmudo Sullanatum Bagda-dicum eripere assudoque vindicare conaretur. Quod consilium cum placuisset Massudo , fratrem bello aggressus est. Sed in prima jam pugna captus
est ejus Vestrus Tograjus, ipse autem plane devictus 1 . Accidisse hoc nonnulli historici reserunt anno Hegirae sis. et aut sis 3b, sed satis constat accidisse A. si mense Rabia priori, i. e. mense eius anni tertio 3 . Pugnam commissam esse tradit bullada apud collem Asterabad 6), sed cum hujus nominis collis nullus notus sit, nisi qui in longinquiore maris Caspii litore jacet, des unice habenda est Ιbn Chalicano 7 , qui pugnae locum fuisse dicit prope Hamadanem 3b, urbem in Massudi ditione sitam.
Abulf p. I 6. ι Monuit me Cl. Hamalier in hoc consentire omnes sere reliquos scriptores, e quibus laudat Aboul Mahasin, in S. 636 et 374, zahabi in S. 428 et 88.
3 Hoc habet uweirius, habet quoque Abullada p. 398.
6 Consentiente Nuwetrio. Haec monuit Cl. Hamalier. 8 Apud V. d. loot . . . . in 11 ante U Us monuit me Cl. Hamalier excidisse Verba SI Edidi, o D O ij ut Sensus sit,
proelio commisso prope Hamadanem Disse victoriam Mahm o. Tria posteriora verba interpretatione latina Xpressit v. d. loot scriptione Arabica non XpreS-
sit reliqua neque Arabice retulit, neque Latine.
33쪽
numdam artibus, duobus annis postea, invisus Sullano redditus occisusque fuerit et . obalsum item, qui totius rei auctor exstiterat, etsi vi atque armis diu reluctantem, benevole tamen idem generoseque postea in pacis Suscepit societatem 39. At Togr o haec res fatalis evasit. Hactenus perspicua est Togr i historia et satis certa. Sed ab istius inde cladis tempore unum hoc constat, miserrimam ad obitum usque suisse ejus conditionem ; caeterum Vero obscurae sunt et ancipites et dissentientes subinde historicorum de eo narrationes. Quod eo mihi accidit molestius, quia ex hac ipsa rerum conditione, quae post ncceptam illam cladem Togr o accidit, mihi videbatur fluxisse illud carmen, cujus causa omnis haec Suscepta est disquisitio. Quamobrem ut hanc tollerem molestiam , singulas res etiam minutissimas studiose investigandas et monumenta historicorum singula diligenti adhibito judicio aestimanda censui et comparanda. Itaque ante omnia hoc moneo, non existimandum esse, Togr iam aut statis post pugnam fuisse occisum , aut Sullani jussu ad mortem usque carcere detentum, aut omnino hanc solam ob causam necatum, quod adversariorum partes in bello esset secutus. Principio enim probabile non est, Sullanum Mahinudum, virum clementem et ad condonandum facilem qui post hanc ipsam pugnam et obalsum ambitiosissimum hominem, et Massudi tutorem, et ipsum illum Togr i Sullanum benevole clementerque exceperit, soli huic Vestro durum se crudelemque praestiturum et morti supplicium fuisse inflicturum. Quam ad severitatem si vel a Tograji obtrectatoribus perductus fuisse Censeatur, illuc tamen non tam subito Xtemploque perduci is potuisse videtur, qui ipsum illum asstidi tutorem, ut dixi, non nisi duobus annis postea inimicis trucidandum concessit. Deinde vero sunt quidem historici nonnulli, qui minus diligenter historiae seriem persecuti, et generatim rerum Summam
34쪽
tradentes, eodem anno et pugnam illam commissam et Tograium occisum fuisse narrant i . Ipse Ibi Chalicanus, qui in alio loco accuratius Togr ivlaam narravit, in alio contrariam huic narrationi refert sententiam, in ipsa pugna occiHim esse Vestrum et . Leo Africanus, totam hanc rem ornatius reserens, o pugna commissa Sullani jussu Sagittis eum persossum esse narrat, qui vero idem cum et universe minorem habeat fidem s), et in hac ipsa re quaedam reserat rerum veritati opposita in , minoris ad certam rei cognitionem momenti esse videtur. Unus denique Drahabi dicit, A. si . captum suisse VeSirtum Tograi, addens 9 6- , 5 , quae verba si interpretari poSSis et necatus est quum ad violentam mortem detineretur indesertasse essicias Togra una in hac pugna captum ad mortem usque carceri fuisse inclusum sed sunt illa longe simplicius interpretanda et necatus est violenter 6b nullaque carceris mentione facta, ibi dici censendus est sive statim, sive aliquamdiu postea occisus fuisse. At Vero hisce partim incertis, partim minus accuratis parumque definitis relationibus si aliorum historicorum narrationem compares, uberiorem illam et Singulas rerum gestarum partes diligentius explicantem, patebit luculenter, poetam OStrum OS pugnam peractam aliquamdiu vixisse liberum, nec nisi subsequenti anno inimicorum ipsi
invidentium artibus insidiisque suisse necatum. Primum enim et Abuli edair , et Ibi Chalicanus 8 , annum pugnae commissae a subsequenti occisi To-
1 Sebi ibn ougi annum et pugnae et mortis Tograji tradit 14. in s 88. Bibl. Lugd. Bat. Abullada duas refert sententias, alteram de anno 14. alteram de anno 15. Uid. l. l. p. I 6.ca In vita assud Sullani Selgi ucidae N. 73o. T. III. p. 14 codicis Palmiani. a Cons. Reishe l. l. p. 224. 4 Illud maxime specto, quod p. 77. reserat assudum a Malim udo captum et in carcerem conjectum fuisse civitatis magnae cujus rei contrarium secimus ex Abulf p. 398.
5 In MSS. laudatis. 6 Conf. l. Willinet Lexic. p. 4eto. Simillima ratione Abul sed dixit γλ, is 3
35쪽
graji anno distinguunt cumque bellum illud , ut diximus, initio A. Heg. si . ad nem perductum sit, plerique contra historici illum mortuum suisse reserim A. i5. I, nonnulli etiam, quamvis minus probabiliter, A. 518. a . Deinde si fides hac in re haberi possit Leoni Africano , occisus est Togr, jus neque prope Hamadanem, ubi pugnatum est, neque Bagdad aut Ispa hane aut in aliqua Sullani Mahmudi urbe praecipua, sed in Campania Mar-ghoe s), quae est fortasse regio Maragae urbis in Aderbigiana, Massudo subjecta, sitae Denique, quod maximum est, et Abulsed et praesertim h a ougi atque Ibi Chalicanus cum mortis causam, tum rerum adjuncta, quae illam et antecesserunt et comitata Sunt, ita descripserunt, ut statui non possit, continuo post pugnam occisum fuisse Togr um s . Has ergo uberiores diligentioresque narrationes si audias, Mahmuri VestrusAb Tale Samira bus 69, cum nudipisset, captum in pugna esse To-gra jum, collocutus est cum a Schena Asari, apud Mahinudum Graescriptore qui cum ipsi dixisset Tograjus iste est haereticus, respondit ei Vestrus: Qui haereticus est, occidi debet et occidit eum violenter 7 .Q AJ ae G V2- 8 Re pera autem sibi ab eo metuebant, lita Maismudus ad eum venerat propter ipsitis praestantiam. Quare illa causa praetexta caedem ejus perpetrarunt. Haec Ibia Chalicanus. Ibi a Djougi vero haec narrat 9 : a Luci ci Ezz:
1 In his Hali Chalpha l. l. Leo Africanus p. 77. Abullada . 1 . 2 Apud Ibi Chalicanum L l.
3 Fabricii ibi Graec. l. l. P. 277. 4 Hanc conjecturam mecum communicavit Cl. Hamalier. 5 Quam is ergo Ibi alijouet eodem anno id factum esse reserat, ut dixi, ali quod tamen cogitasse videtur temporis intervallum pugnam illam inter et Tograji
6 Ita legendum esse, non Somatri vel Samiri, monui ante p. 15. 7 Haec Ibi Chalica apud V. d. loo p. p. 8 Ita verba, quae apud V. d. loo corrupta exhibentur, corrigenda esSe e Odie Ib Chalicani Palmiano, monuit me Cl. Hamalier.
36쪽
belli, quo ipsius i ster assudus ei intulerat, repetiit a Tograjor quae
suspicio cum a re veritate plane sit aliena, mihi videtur ab istis prosecta esse calumniatoribus. Idem deinceps J--- h L O'9 4 l , La ym o os memorapimus etiam Samira sum magno in eum studio invectum fuisse, ut occideret. Scilicet paulo ante dixerat: PQ γ' os si1 -
o cutem Ursus Vestrus assuri, quem aliquando in fuga versantem prehenderunt servi Vestri Abu Tale Samira bi, eumque antepertit Sami-rribus atque collum ejus amputavit. Ῥostea vero addit idem: LAI, si d9 -- Ο γ ora , .,' Stiterunt ero se nonnulli,npud Stilaamjm Mahmudum testarentur, Ursum impium esse neque religioni stamitione addictum sed ilipendebat Togra ius Samira bum et co D temnebat eum. Denique Abulsed tradit, de eo dixisse Stillanum Mn nitidum Mihi constat perpersam esse illius de religione sententiam et mandasse ut occideretur i).
Quae singula consideranti, hic mihi videtur rerum gestarum ordo constituendus. Anni Heg. si . menSe tertio, pugna peracta in pacem cum Mah-mudo redierunt Massadus ejusque in regno ministri , praeter obalsum , omnes. Inter hos ergo libere dimisso et in suam dignitatem restituendos erat quoque Tograjus. Quod cum viderent et alii in aula Sullanica principes viri et Vesim maxime ac tograe Scriptor, insest ejus adversarii, cumque eum prae ceteris etiam magni a Sullano haberi intelligerent, hanc erre non poterant invisi hominis felicitatem , imo ero quem in pugna captum antea laeti audiverant, eum jam aut in carcerem conjectum , aut Violenti nec traditum sibi fingebant. Quocirca Sullanum Mahmudum adierunt eique persuaserunt, belli istius, quod moverat assu lus, primum auctorem habendum esse Togr una, ambitiosum hominem imperioque periculosum. Haec vero calumnia cum nondum sussceret apud Sullanum, erga inimicos tenentem, consilium secum invicem inierunt Samiratisius et sadus, et hic quideir : Est vero iste haereticuS, ait, et Mostemicae sese doctrinae opposuit Recte di. cis di 1 Haec Abulf p. 16. X Ibi aloti tradit.
37쪽
cis, inquit alter, est hoc crimen morte plectendum. Quo secto hujus rei
testimonia quaerebant. Et vero quae id testari viderentur, loca facile invenire illi poterant in Togr i scriptis et multis et variis variaque ac prorsus liberali doctrina repletis, et si vel non invenissent, longe etiam facilius erat corrupto testes nonnullos coram Sullano sistere. Sistuntur ergo brevi postea aliqui coram Mahinudo testantes, Togr um impium esse neque religioni Ista-miticae addictum. Quo audito Sullanus, sive vere id credidisse censendus Sit, sive hanc persuasionem Simulasses, ut, quod saepe fiebat a Sullanis i , gratificaretur principibus illis viris, magna et apud se et in regno auctoritate valentibus, Togr una favore suo indignum esse pronuntiavit eumque posuit in potestate Vestri Samirakiji, qui flagrabat cupiditate eum necandi. Interea vero dum haec aguntur in aula, sensimque ad consIlii maturitatem proceditur; insidias sibi strui intelligeius Tograjus sese jam in 1igam conjecerat, melius fore ratus, quamvis Senem, in ignoto tutove loco oberrare Xsulem, quam in Principis sui aula medioque divitiarum et honorum splendore sedere cum vitae periculo. Et sic quidem per reliquos novem hujus anni menses integros partemque insuper vel minorem vel majorem anni subsequentis Samiraliij dolis sese subtraxit. Sed tandem anno Heg. 15. istius hominis servi Ilaqua- versum ad eum indagandum missi prehenderunt Togr uni , prehenSumque tenuerunt, donec ipse advenisset Vestrus, ut Ximi viri caput Sua manu amputaret, aut certe Seni sanguinolenta nec morientis speciaculo frueretur.
Ita occubuit Tograjus plus quam o annos natus a P. Qui quali quamque
misera conditione viXerit exsul, et quam magno animo fuerit ultimo praesertim hoc vitae tempore, memoriae non prodiderunt historici Hoc ergo quamvis equidem aliunde ratiocinando consci posse censeam , adhuc tamen proferre nolo ne sententiam opinionemve meam cum historiae veritate commiscere videar. Sed nihilominus, seposita etiam sententia mea, ex iis ipsis historicis unu3- quisque facile ea colligat, quae si non singularem ultima hac viri aetate ani mi conditionem describant, at satis tamen evidenter docent, qua universe indole, quibusque per totam vitam moribus uerit. Nam si quem virum hon
38쪽
ribus divitiisque illustrem tum etiam ament homines, Irando omnis munerum opumve ab eo nanciscendarum Spes interiit Sique eum mortuum semper laudare gestiant, idque agant non in mi eorum quadam societate, sed inter medios ejus inimicos interfectoresque magna auctoritate pollentes; si denique
illius amore homines Orientales eo procedant audaciae, ut ejus caedem ut tano crimini dare ausint ille profecto excelsa indole et amabili fuisse, et hi, ipsis virtutibus magis etiam quam opum dignitatisve decore excelluisse erit judicandus. Hanc autem de Togr o mortuo relationem tradidit Ibn Ougi i , quam equidem e lubentius dabo integram, quod et nativa sese narrandi simplicitate commendat et miro quodam ingenii Orientalis acumine. Sic autem narrat. es ' ALLI ., iam 9 CIPAJ DLLI U υ ,LM cois Gol
Aliquando consederia Sullanus Maismudus in aede quadam ampliori, in qua erant passerculi. Tum dicebiat: Adduc ad nos passerculos hoses Tum nonnulli de piris j ii primariti iubeas Sullanus, inquiebant aliquem ubicularium adhibita scala conscendere ad eos, at ne ita se ad eorum nidos est erre aut nonnullos juveΠes j beat eos petere projectis glo-lulis. Respondit: Non licitum hoc est. Ei vero responsum est Quomodo
et licitam esse potuisti caedem Ioas a Bedrini Graji, quampis senis et raestantis viris Tum ille : Quid, inquit, praestantem dicis trum, quino m omium excessit 8 Quo dicto significabat eum scisse, ut pugna,i iretur inter ipsum et ejus fratrem. Sed haec fortasse, quamvis honorisca, minus tamen admiranda videantur et re alii eruditionis, quae in Togr o fuit, existimationi tribuenda Ast aliud Dium narratur, e quo perSpicias, ustiato amore ac desiderio Ogr um pro-xcuti sint, qui familiari ejus consuetudine fuerant usi. Nam cum Samirakilhis Togr una occidisset hujus servus aliquis niger, ira in illum excitatus, non antea quievit, quam videns cum in balneum euntem solum, o insidiis
39쪽
irrueret, multis eum culari ictibus vulneraret, et mense Secundo A. Heg. 516. in foro Bagdad prope celeberrimam Negam scholam, occideret 1 b. Quae res magnam prosecto eximiae indolis existimationem movet. Etenim stillud quidem minime rarum in Oriente, ut patris fratrisve caedem ulciscatur filius aut frater aut consanguineus aliquis. At vero Togr i caedem ultus est, non conSanguinei consanguineus, sed heri servus eoque ipso hic docuit, et multo magis sibi, quam isti servilis abjectique animi Vestro Sami-rahho, indolem inesse libero homine dignam , et vero amabilem fuisse animum Togr i, quippe quem et viventem amarit et occisum desiderarit ultusque fuerit tanquam parentem Servus aliqui S. Canninis compositi tempus et opportunitas. Haec cum fuisse Togr i vita et mors violenta, merito dictus est a posteris
ore t praestans inter mar res, quippe qui ingenii animique dotibus
ipsis et virtutibus mortem ibi contraXisSet 1 . Et vero , qui antea felicissimus suis ipse meritis evaserat Ograjus, idem postea miserrimus factus post Principis sui cladem , hanc miseriam fortisssime tulit, et quibus mentis animique facultatibus gloriam sibi et dignitatem divitiasque ab initio comparaverat, iisdem hoc stimo vitae tempore eum sese praestitit Virum, qui et ob generosam indolem invictamque fortitudinem jure laudetur ab omnibus, et in Summa egestate atque hae obscuritate suis contentus rebus, ditissimus merito habeatur et honestate insignis. Quam de ultima Togr i stetate Sententiam cum ex historicorum sola narratione essici posse negaverim, luculenter mihi videor eam posse comprobare ex ipso de quo agimus carmine. Etenim, ut illud continuo profitear, mihi videtur Ograjus hoc praecipuum suum carmen eo ipso tempore composuisse, quod istam Massudi cladem inter et ipsius mortem in-
1 Haec habent Ibi alijougi in s. laud. et Ibn Chalican in codice Bibloth.
Lugd. Bat. N. 6. item in codice Palmiano.
40쪽
tercessit, eademque haec tristissima fortuna et molestissima in causa fuisse, ut versus underet, plenos affectionum, plenos vigoris et Xcelsae plenos constantiae atque virtutis. Quam sententiam meam quo evidentius declarare possem, propter id ipSum censui poetae vitam omnem quanta possem diligentia antea esse enarrandam. Quod vero idem cum gravissimum sit, et suam demum carmini vim splendoremque proprium suamque conciliet pulcritudinem, age, id, quantum fert rei natura, accurate nunc demonstremus, ultima hac et infelicissima vitae aetate, anno Hegirae I 4. aut Is carmen Suum compOsuisse Togr una. ta demum certo intelligere licebit, quo ille animo tum fue-iit , et quam bene hunc ei Sibu S. eXpresSerit. Sunt ergo certa in ipso carmine indicia temporis quo fuit compositum. Etenim Sene erat poeta, S. 2, O. adeo quidem , ut aequales ejus plerique jam essent mortui, S. s. Et muneribus suis honoribusque et opibus etiam erat priVatuS, VS. I , , 8, 36. Ipsius loco in amplissimos honores evecti
erant alii homines qui longe ipsi essent postponendi us 38, 3, 4. Quod
quidem suerat effectum opera hominum , qui quum antea amicorum Speciem simulassent, jam facti erant inimicissimi, vs. 48, 5 I. Mac ergo rerum infelicitate pressum , se in itineribus faciendis malorum solatium fortunaeque restituendae opportunitatem quaesivisse dicit s. Sed in hac quoque resuisse infelicem, s. Venisse se an Bagdadum, sed neque ibi se diutius manere Velles, Vs. 3, 4 5. Itaque prope hanc urbem jam degens, videtur consilium cepisse in patriam consuetamve habitationem revertendi. Dicit enim, se nec posse diutiu peregrinari, S. 6, 7. nec habere quicquam quod ex itineribus suis acquisiverit, nisi Ut salvus redeat, S. . Haec ergo indicia videamus num conciliari possint cum historicis de carminis compositi tempore testimoniis. Sunt enim hujusmodi testimonia quaedam, Sententiae meae opposita. Et primum quidem non A. 514. Ut 5 Is. Heg. CompOSitum esse carmen, sed . os Bagdadi, narrat Ibi Chalica quocum consentiunt ad Chalpha iri exico Bibliographico, et Sebi ibi alijougi et , adduntque duo priores, conditionem suam in eo