Nova methodus medendi ... lectionibus publicis explicata, et recens suis locis capitibus distincta / [Girolamo Capivaccio]

61쪽

NOTA ME Trio P. MEDEND. est, modo verbi gratia consideramus quantum allendum,volo scire quae dos Rhabarbari sit administranda, hoc habeo ex actione materiae biliosae, si ve ibi gratiabiliosa materia actio sit summa igitur summa dosis est exhibenda rhabarbari,unde neq; in hac indicatione est ars. Recte intelligatis, dico non esse artem sapientiam in Indicatione genetica. Ergo ni decipior ita dicendum, dictum fuisse specificam indicatione esse minus artificiosam, quem adnaodum esset etiam indicatio quae indicat agendum quae indicat rectam administrationem est magis artificiosa, sed hoc artificium non consistit in progressu ab indicatione ex indicante ad indicatum, nequaquam, quia intellexistis, simile est arti scium in qualibet indicatione, siue sit generica siue specifica, Artificium ipsum in hoc potissimum est, ut medicus cognoscat naturam indicantis, Cognoscere autem indicans secudum essentiam genericam acile est, sed cognoscere secundum essentiam specificam hoc opus hic labor est. Ad eundem modum cognoscere indicata, rectam administrationem, hoc omne sat dissicile est, ut opus sit magno artificio, ut ad medicum dogmaticuadvecta artifice pertineat, sit supra moduna versatus in parte Physiologica, in Pathologi O in parte deriguis vi merito hae partes 2- serentur in Methodum medendi, in artem quae per Indicationes comparatur. Haec diu a sint de diuisione Indicationis.

62쪽

Divas I INDICANTIS. QVantum ad diuisionem Indicantis Indicatum duplex est hoc est quid agedum&vsus, quia in indicante duo perpendimus, hoc est essentiam id quod consequitur es sentiam. Quid agendum potest esse genericum, potest esse subalternum,potest etia esse specificum Generi cum verbi gratia in febri remouens sub alternum in febri frigidi specificum, verbi gratia in febri frigidii viduo,

in primo,&hanc veritatem proposuit Galenus 3.M. 3. ibi namq; euid c ter proponit indi 3.M.f. catum generi cum specificum, unde respiciens eo in loco ad Indicatum specificum, inquit, neq; dici, neq; scribi, neq; mente accurate percipi posse. Est autem, ut inquit ibi Galenus,in qualibet re quantitas, subintelligatis agendum, quid si ecificum, nihil aliud est quam agendum determinatum, qua gradus determinatus quare admodum dissicile inuenire,unde subdit ibi Galenus ubi mesura ex copia de desectu colligitur , intelligit caput an magis vel minus siccandum, unde ego desideraui, ut isti qui per qualitate se in per intelligunt quantum agendum hanc authoritatena explicarent Mensura quantitas in hoc consistit ut siccemus, at magis vel minus siccandum est sermo de gradu siccitatis. Est sermo de siccitate vel magis vel minus intensa, id est quid agendum, non modo qualitas, declaro propter iuniores, si ver-

63쪽

bi gratia, in febri ego volo scire, an ilico piis refrigerandum velit unum velit duo, vel magis, vel minus, hoc est quid agendum. Praeterea quod sumitur a gradii caliditatis,

dum postea ego cognosco , opus eis fragidum, ut duo, in libro de Medicamentis, inuenio lactucam dum in lactuca volo cognoscere dosin,' a antitatem, hoc pertinet ad quantum agendum. Statu iam igitur sit

Indicatum ut distinguitur ab usu , elle vel genericum vel specificu cum spe es atadusiam,

vel rect .am administrationem.

Vsvs QUADRUPLEX.HI c usus est quadruplex, ut in Methodo nil aliud sit perpende dum,ut vos O3noscatis hanc Methodum esse breuissimam, sumus breuissimi. Vsus est quadruplex, hoc est, Qt an tum , itando , Quomodo , 3bi. Huius numeri haec est inuentio Mnecessi. tas, quae si vobis non placebit, aliam inueni relicet Verisima namque est Galenor is in colliguntur haec quatuor. Quoniam h litis numeri recta administratio pendet non ex essentia indicantis , sed ab eo quod consequitur essentiam indicantis hoc quod consequitur essentiam Indicantis sit qua ruplex, igitur sivsus quadruplex, nam que quo tu plex est indicans, tot uplex etiam est indicatum , quod igitur consequitur ei-setitiam indicantis, est actio, passio, praesentia de subsistentia, propter iuniores libet da

64쪽

Higno NYMi et Apiv Ae is re exemplum in bile si feruidior fuerit huius bilis, consimilis erat actio, si bilis fuerit cratia, dis icilis erit passio; si appareat bilis in corpore, et praesens, quia non praeteriit, non est generanda, sed iam est genita est priuersens. Praeterea si bilis exciti tris petatem in brachio , sub isti ad subsistentiam in brachio. Ecce igitur quemadmodi quatuor sunt quae pestinent ad id quod consequitur essentia in

Indicanti .

LECTIO NONA.

DI fuit, rectam administratione

materierum iuuatium quadruplicem esse, piae terea etiam quatuor sunt quae consequuntur Tentiam indicantis. Est vel

actio vel passio, vel praesentia vel subsistentia. quomodo qua tuo h aec potest efferatio: namq; dum perpendimus e sentiam, hanc solemus conferre, vel cum qualitate vel cum quantitate, ut haec absoluta non sint perpendenti a propter quod id quod agit siue sit nocens siue iuuans, non sine medio agere solet, hinc fit, ut si essentia ii dicatis coniungatur cum qualitate, vim habet agendi, unde prodit actio, quemadmodum id quod agit, etiam repatii ur, hinc etiam fit ut locum habeat piissio, ut passio consequatur essentia. Si aut coniungatur cum quantitate, iam ad quantitate tu pertinet tempus pertinet locus, pertinet ubi, ut merit temporis locum habeat

65쪽

pocrate, in libro de ossicina Medic tit . . ubicunque proponit aegrotantem, assidentes ministros, machinamenta lumen, ubi, quando, quomodo, quantum, quibus repetit quomodo, quando corpus, instrumenta, tempus, modum,&locum. Ecce igiturque admodum Hippocrates non proponit tan-Dubitati tum quatuor, sed multd plura. Facile est huic dubitationi satisfacere, namque Hippocrates plura proponit, quia non solum respicit

ad solam adnunistrationem materierum, sed etiam ad illa quae spectant ad aegrotantem, ad medicum ad ministrum, quo fit ut quomodo non semel, sed iterum atq; iterum proponatur, nos autem in praesentia versamur circa Methodum medendi, ad quam Methodulantum peltinet per indicationes inuenire iuuantia, hoc est, quid agendum, iectam adminis arionem.

Divis Io INDICANTIS. Cautum ad Diuisionem Indicantis, quae est praecipua pars huius artis, virtute cuius haec Methodus intelligitur,4 ex huius ignoratione viri doctissimi maxime fuere decepti. Indicantis igitur diuisio sumitur ab ipso sine, Mindicans constituitur per finem. . pinis autem est duplex, alter communis, al- ter non communis, sed potius determinatus Finis communis ut dictum in definitio

66쪽

ne,&dicit etiam Galenus libro ad Thrasybulum 1 est deperditae sanitatis reparatio, per quem finem distinguitur Methodus medendi ab arte tuendae sanitatis, ut per hunc finem constituatur Indicans , quod vocatur redicam Curatorium, ut ratione finis communis in Curatο- Methodo medendi omne Indicans sit dedi rium-catur curatorium, siue capiatura morbo, siue a causa, siue a virtute, quomodocunq; ratione finis communis.

Qii vero ad finem determinatum duplex est, & loquor nunc de fine in Methodo medendi, in qua sicut finis communis est reparatio deperditisanitatis, Municus est finis, ita finis non communis duplex est, alter est

remotio rerum p rq ter naturam, reliquus autem est custodia rerum secundum naturam.

Hanc veritatem cognoscens Galenus I ad Glauc 1 asserit illum optimum esse medicii, Vt quantu permittitur humanis viribus non possit errare, qui omnia iecundum natuturam iraeternaturam ad Methodum reducit cum igitur sit duplex finis , ut alter sit

remotior rerum praeter naturam , reliquus rerum secundum naturam. Quantum attinet ad remotiorem rerum praeter naturam, laicsub diuiditur, quoniam id quod est,r ter naturam, vel est morbus, vel est causa, nihil aliud, admoneantur iuniores nos postponere symptomata, licet sint praeter naturam, quoniam, ut suo loco cogito scetis, symptomata nequaquam iii dicant, nisi ut habet rationem

67쪽

Nov METHO.D. M EBEN. an .ctim igitii id quod est pr ter naturam suduplex, hoc est, morbus causa Hinc oritur duplex finis determinatus alter est remotio morbi reliquus remotio cauta, quoiat ut o bus sit indicas curatorium, ut morbus sibi vendicet nomen communis in dic tis, unde dicitur indocans curatorium Causa aut ratione cuius indicatur remotio causae,causa in il iam est indicans curatorium, in a te tamen curandi, causa potest vocari indicas curatori u ratione finis si munis,atione sinis determinati est indicans praeseruati uir, est aut aliud indicans ab indicante praeserua torio in tuenda sanitate, quia in arte tuendae sanitatis sinis conseruatio sanitatis. Nam Sophistae consim dinu finem commutas incumdeterna inato, ratione rerum secundum naturam, ratiori altei ius finis, quia erat cui stodia rei una secundum naturam. Hic si iis non subditi id itur , quemadmodum rem Otio rerum piae ter naturam, quia cum natu rapatiatur inlisionem, ratione huius constituit indicans vitale, hi od ita etiam nuncupa-y. M. ι'. ui Gale Dus 9. trahod. 3. ut propterea, di

caut alii Durii, id velint, Methodus medendi re uiis malit, ut contineat tria tantum indicantia, non plura, non pauciora. Cum a za. M a leni si O. Mettio 1 volit tria tantum locumh bere in putridis sc blibus. Et stantum tria locum habent in putridis f. brib igitur m possibile est plura quam tria imaginari, quoniam putiida febris non est morbus sine cau-

68쪽

Hir RONYMI VAP iv Ac. cisa, ad differentiam ethicae febris, praeterea putrida febris vires solet prosterne te addi L ferentiana Ephemerar, ob id dictum est ab

eodem Galeno Io. M. i. in putridis febribus Io. M. f.

indicationes sum a se bribus, a causa avi

naturali, ut febris sit indicans curatori u causa praeseruatorium, vis naturalis vitale. Sed Dubitatio forte iuuenis dixerit, dixisse Galenum . Me avi. mAthodi in sine opus esse in corpore aegros ante perpendere affectum,actiones, palliones, quae sunt secundu naturam, quae praeternaturam, ut ab omnibus sumatur indicationes.

Dicatis licet, haec sunt plura, omnia tamen niatis. reduci ad illa tria, ad morbum, ad causam Sc ad virtutem.Vnde fuit Galeni sententia libro artis Medicinalis cap. 89 intemperiem indi

care solam alterationem, nam causa peritiacuationem tollitur, significans ab intena peri imorbo sum tantum indicationem curatiuam si intemperies habeat coniunctam materiam, haec sit causa, quae indicat curationem, 'proinde sit indicans praeseruatorium. Sed forte aliquis dicet e posset ex Dubitatis Galeno tertio Method. 3 ubi ait, viceris&3.M.f. cauitatis curationem non perfici eadem methodo quae capitur a loco affecto , 4 δε-

cultate medicamentorum Indicatio capitur a loco affecto, Aesa facultate medicamentorum, igitur non tantum a morbo, causa, & virtute, quias M. D voluit Galenus in viceres. Mcatio, indicationem sumia loco affecto &a facultate medicamentorum. Non dicatis Solatio.

indis

69쪽

Novc METHOD MEDEN. indicationem sum a re praeter naturam, ratione viceris de ratione cauitatis, sed perpetuo indicatio sumitur ab ementia Indicantis. Sermo fit de quid agendum, ego ostendam suo loco, quare dum proponit locum asse istum, dum proponit facultatem medicamentorum, non proponit ut haec indicantia, sed in ratione signi, ut verbi gratia, locus an ectus indicat gradum morbi, ut decla-ν M,I , rabo cum explicabo; Galen. 9. . . similiter dum proponit facultatem medicamentorum, proponit, signa, non ut indicantia, quis est ille qui asserat indicata sumia facultate medicamentorum Z propterea accipit facultatem medicamentorum in ratione signi,quemadmodum quandoq; dixit Hippocrates, morbum indicaria curatione, Mideo curatio, hoc est, facultas medicamentorum nobis ostendit o bum, nobis significat L sentiam Indicantis.

LECTIO DECIMA.

VM dictum fuerit indicantia essetan

tum tria , ut sit indicans curatorium, praeseruatorium, vitale ut hanc veritatem apertam haberetis, cepimus dubitare circa indicationem curativam Ali tu dubitationes fuere proposita: dc solutae, aliquae sunt proponendae. Dubitatio igitur est quaei colligitur ex Galeno 3. Meth. 7. ubi ait,inc U- ratione esse tria perpendenda, aegrctatis naturam, hominis propriam curatione, ia-rui

70쪽

turae proprietatem ineffabile, haec sunt vetaba formalia Galeni, ut indicatio curativa ex Galeni loco citato videatur destinata natura aegrotantis, a propria hominis curatione dea

naturae proprietate ineffabili quomodo e go indicatio curativa sumitur tantum amoria bo, quoniam morbus tantu est indicans contrariti. Dicendum iuuans sub alternas, seu ge- nericii sum a natura aegri Vt a natura aegrotantis, ut teperies aegrotantis nobis significet naturam morbi, ut verbi gratia, in febres ae

gri natura est frigida est signum vehementis

febris, verbi gratia, in sene sebris ardens est vehementior, febris ardens est cum maiori recessu in corpore frigido qua calido. Dum Galenus proponit hominis propriam curationem, insinuauit quid agendum specificu, ut quia nos cognoscimus hominem non modo esse calidum, sed esse calidum in primo, tunc haec caliditas in primo, haec propria hominis temperatura nobis significat determinatum gradum, recessiim determinatum febris, a quo determinato recessu, gradu, tanquam ab indicante curatorio indicatur quid

agendum speciscum Dum deniq; Galenus p ponit proprietatem inestabilem, ego vellem ut isti interpretarentur has autoritates Galeni, ut iuniores cognoscerent veritatem, loquitur de Indicatione curativa, ci voluite illa desumendam proprietate me stabili, si est,pprietas inest bilis quomodo potest esse Indicans curatorium , quare ego ita inte

preta