장음표시 사용
231쪽
Σ ΟΦ Instit. Lib. II. Tis. VIL
S. 3. U. In 6.est ali , declarat donationem propter mipilis: in qua explicanda considerat tria tempora. Ex primo tempore habemus originem,nomen,proprietatem,& etymologiam huius donationis. Quod ad originem attinet, a iunioribus Principibus introducta est.Ferretus Aurelium,Diocletianum,& Maximianum intelligit: Contius Constantinu,& sequentes ImperatoreS.Nomen est donatio ante nuptiadi,quod postea a Iustiniano mutabatur. Proprietas est , quod haec donatio , habet in se tacitam conditionem si matrim. onium lecutum Iuerit, quemadmodum & dotis causa facta stipulatio 1. de
f. t. vel acceptilatio 4 .in p=.Etymologia perspicua est,quia tantum ante contractas nuptia, fieri poterat.Ex
secundo tempore in vel sic.sed habemus emendati nem Iustini qui constituit,ut haec donatio possit augeri stas te matrimonio , si forte contingat dotem augeri. Intellige. Iustinum primum, Iustiniani nostri auunculum de patrem
adoptiuum;cuius mentio fit etiam in s.cacus.infr. qui tμ . GR.
non pos. Iustinus vero secundus Iustiniani sororis filius fuit. eique in imperio successit Ex tertio tempore in versic. -υ ι, habemus emendationem Iustiniani,qui constituit, ut stante matrimonio non solum possit augeri,sed etiam possit in totum constitui,si ante matrimonium constituta non ivit: Mut vocetur propter nuptias, non ut olim ante nuptias.nihilominiIs tamen in Novellis saepe vocat donationem ante nuptias. Adde quartum & vltimum tempus, id est, nouissima emendationem Iustiniani, qui constituit, ut haec donatio propter nuptias omnino exaequetur doti tam in quantitate, quam in pactis de lucro quod coniux luperstes facit. Nou.97. Haec dicta sint de prima tituli pal te. In secunda parte,quae est in ἔ.υIrim. Iustin exponit modum quenda acquirendi per ius accrescendi cum enim unus ex dominis seruum vindicta, vel testamento adde, vel cetis
gitimi modi seruorum manumittendorum.Theophan s. vlt. liberi.)manumittebat: quia nec pro parte socij manumittere poterat, nec steruus potest fieri pro parte liber; idcirco ipsus manumittentis portio accrescebat socio. Iustin. autem fauore libertatis constituit, ut semus ad libertatem perueniat,& domino,qui manumittere noluit,partem pretij. tacta serui aestimatione iecundum definitionem traditam i
232쪽
Auibus alienare licet, vel non. 2OS
I. I. s. ne auram. C. de eommvn. seriman. solvat. ita hoc iuris
ac scendi & hunc acquirendi modum sustulit.
x Omnibus recte attribuitur,quod plerisque conuenit. 6.I.
α Quod semel placuit, amplias displicere non potest.g. 2.
coniun. infra de hered. qualis. que ae ful- lone. insis de oblig. qua ex delici.θ' l. Pomponius. δε neg.rs. θ l. s. G.de obli .is cmon. 3 Absurdum est donatorem a donatario in: uria,vel damno affici. d. Nomina debent esse rebus consentanea. 6.pen. s Exemplo pessimum est seruum libertate fraudari, & -- numittentem damno affici,non manumittentem lucra
K Nulla costra regulas iuris, fauore libertatis statuta
ibus alienare licet , vel non. T 1 T. VIII. ACcidit aliquando , ut qui dominus sit, alienata
re non possit: dc contra , qui dominus non sit, alienandae rei poteitatem habeat. Nam dotale pratis dium maritus inuita muliere per legem Iuliam prohibetur alienare: quamuis ipsius sit dotis causa ei datum, quod nos , legem Iuliam corrigentes, in meliorem statum .deduximus. Cum Onim lex in solis tantummodo rebus locum habebat, quae Italicae suerant : & alienationes ini .ibebat quae inuita muliere
fiebant , hypothecas autem carum rerum , etiam volente ea: Vir que temedi m imposuimiis, ut etiam
in eas res , qaae in prouinciali solo positae sunt, . interdicta
233쪽
1os Inuit. Lib. I I. Tin VII L
iiii erdicta sit alienatio vel obligatio : ut neutrum eo rum neque consentientibus nullieribus procedat,ne se xus muliebris uagilitas in perniciem substantiae earum
1 Contra autem creditor pignus ex pactione , quamuis eius ea res non sit, alienare potest. Sed hoc forsitan ideo videtur fieri, quod voluntate debitoris intelligitur pignus alienari, quia ab initio contractus pactus est, ut liceret creditori pignus vendere , si pecunia non soluatur. Sed ne creditores ius suum persequi impedirentur , neque εebitores temere suarum rerum dominium amittere vidcrentur , nostra constitutione consultum est, M'certus modus impositus cst , per quem pignorum distractio possit proccdcre: cuius tenore utrique parti . creditorum , & debitorum, satis abunde protii- sum est -a Nunc admonendi sumus, neque pupillum, neque pupillam ullam rem fine tutoris auctoritate alienare polle. Ideoque si mutuam pecuniam sine rutoris auctoritate alicui dederit, non contrahit obligationem: quia pecuniam non facit accipientis , ideoqtie vindicari nummi pollunt, sicubi extant. Sed si nummi, quos mutuo minor dederit . ab eo , qui accipit, bona fide consumpti sunt: condici possitnt. si mala fide, ad exhibendum de his agi potest. At ex contrario , omnes res pupillo& pupillae sino, turoris auctoritate recte dari possunt. Ideoque si debitor pupillo soluat : necessaria est ac bitori tutoris auctoritas, alioqui non ibbe abitur. Sed hoc etiam euidentissima ratione statutum est in constitutione , quam ad Caesarienses aduocatos ex suggestione Triboniani viri eminentissi
234쪽
civibus alienare licet, vel non. 2ΟΤneruissimi , quaestoris sacri palatij nostri promulga
uimus : quin dispositum cit, ita licere tutori vel curatori debitorini pupillarem loluere , ut prius iudicialis sententia sine omni damno celibrata , hoc permittat. quo subsequuto , sit & iudex promin clauetat. de debitor soluerit : sc qtiatur huiusmodi solutioncm plenissima securitas. Sin autem aliter , quam d sposuimus,solutio facta fuerit pecuniam autem saluam habeat pupillus , aut ex ea locupletior iit,& adhuc eandem pecuniae summam pet ri : pcr zXceptionem doli mali poterit submoueri. Quod si male contumpserit, aut furto, faut vita miserit: nihil proderit debitori doli mali exceptio , ted nihilominus condem
1aabitus : quia temere sine tuto iis auctoritate , &non secundum nostram dii politionem soluerit.
Sed ex diuerso , pupilli vel pupillae soluere sine tutoris auctoritat . non pollunt , quia id , quod
soluunt l, non fit accipietatis : quum scilicet nul lius rei alienatio cis sine tutoris auctoritate conccisa
In qualibet acquisitione tria spectantur: res,quae acqiii-ritur,modus, quo acquiritur: dc perlonae. sed personarum, inspectio est bipertita: quia clim res ab uno ad alterum transfertur,ille dicitur alienare; hic acquirere. Quoniam igitur hucusque de rebus,& de modis subaudi,particularibus)dictum fuit : consequenter in hoc titulo agitui de personis alienantibus,ac titulo sequenti agetur de personis acquirentibus Alienandi verbum in hoc titulo accipitur pro dominii translatione, ut in l. I.C. de interdum sumitur angustius pro venditione. infra de legat. f. sipem Raan,
Hr C. de fur. ensis t. l. i in alias latids, ut etiam hypothecam x plura alia complectatur. C. de rebus alien.non alien . l. vis.
Hic notandae sunt duae regulae.I. Dominus rem tuam alie nare potest. supra ἐν rerum diui 6 er traditisnem. Θ C.man dira mandata xi. II. Qui non est dominus non po-
235쪽
test rem alienare. C. de νeἰ ven . l. 3. Θ l. eum a matre. I . Utraque regula patitur quasdam exceptiones. Primo itaque Iustin. a prima regula excipit maritum, qui nullo inodo id est, neque muliere in uita,neque consentieri te pote it a: ieu. re, vel pignerare praedium dotale, cuius do minus tactus e caula coli S. Nota pilino, rei dotalis dominium ciuile esse mariti, naturale mulieri S C., 'e in . t. pen Nota secundo, nihil referre,virlim sit praedium rusticum, an urbanum. J. defun. ota. l. dotale i3. npr. od si res dotalis sit mobilis,puto, contra Bart. & DD.in Li . sol u.matroeam posse a marito alienari,per tex. in. l. res in dotem rure dot. ris i.I. C. de seru .psq. manum. quortum enim
lex Iulia specialitet prohibuisset fundum dotalem alienari,si in omnibus rebus dotalibus haec prohibitio locum haberet
Nota tertio,hanc prohibitionem obtinere in praedio inaestimato,quod proprie dicitur dotale. C. de reipxor. sci. Lmuic.6 ET . um lex. r er .in f ndo.aestimatum auteni alienari potest. nisi eieci io sit mulieris utrum dirempto matrimonio fundum petat, an aestimationem. f. des: n. dota. ι quod si fundio . M. Nota quarto , lege Iulia maritum alienare fundum dotalem inuita muliere non posse , consentiente posse : obligare autem n2que ea inulta , neque volente polle quia mulier facilius consentit hypothecae, quam alienationi, ar gum a. infin. 1. μή S. C. Velleia. Lx luiliniani vero constitutione indiltincte tam Plienationem, quam obligationem,
seu hypothecam prohiberi, siue mulier consentiat,sive dissentiat.
Nota quinto , legem Itiliam locutam esse de marito , sed pedint et pretationem Iurisconsuliorum , produci ad sponsulmss. de ot t. q. Nota sex id,si mulier iurauerit se non impugnaturam alienationem, vel hypothecam a marito factam. hoc iusiurandum iure ciuili nihil operari, quia contra legis dispositionem est interpositum. legibus i. . iure autem canonico seruandum esse,quia sine detrimento salutis aeternae seruari potest
Secundo in M. I .a secunda regula excipit creditorem, qui rem sbi pigneratam vendere potest,licet eius rei dominium penes debitorem manserit. C. resignae'. l.p: nus. 9.Certum
tamen modum Imp.creditori praescribit,quem in vendendo pignore
236쪽
tavibus alienare licet, vel nov. 2O'
pignore obseruare debet. cuius modi summa haec est: Aut creditor & debitor pacti sunt de pignore vendendo,aut de pignore non vendendo a creditore,aut nihil expre se pacti sunt. Primo casu iei uanda sunt pacta conuenta, nec refert, vitiim initio contractus, an pollea facta sim t. s. te pignor. .res l. 4. Secundo calu creditor non potest pignus vendere, nisi prius debitori ter denunciauelit vis bluat.non obstante enim pacto,post ternam denunciationem, debstore non lotu clite, pignus vendet I lan act.l. . Tertio casu pactum de pignore vendendo tacite ractum ab initio censetur quo te pexit Imperator hoc loco, inquiens, initio ι tractus Iactu & creditor ex denunciatione debitori facta vel ex lententia iudicis, post biennium ex die de nunciationis, vel sciuentiae numerandum,poter it Pignus vendere. C.de ivr.domin .impetri
Tertio in redit ad primam regulam, &excipit pupillo. , qui sine tutoribus res suas alienare nequeunt. Hoc l co Imper. quatuor pupi liares actus conside-iat. l. Actus est 4atio. Hic sciendum pupillum non poste rein suam dare,& in alium transferre: proinde non poste mutuum date;quia non est mutuum , nisi pecunia fiat accipientis. f. de iebus credit .l. 2. f. ρ eitata. Quid ergo,si de faeto pupillus mutuam pecuiniam dederit Imper. ita cistinguit: aut pecunia extat, & vindicatur, quia pupillus dominium eius non
omisit non repetitur certi condietione ex mutuo , quia iam diximus mutuum non valere aut bona fide consumpta est, condicitur. Haec est condictio ex consumptione ea Vero, quae ex mutuo nascitur, est condictio ex numeratione. videI.roxo si tuseqq.st de rebiis inedi . Aut consumpta
est mala fide,& agitur ad exhibendum i quia haec actio datur non solam contra eum, qui quoquo modo possidet. F. ad exhibe . d. l. 3 f. vltim. sed etiam contra eum qui dolo malo desiit possὸere f. eοι. Iulianus y. in frinc. Insuper da tur condictio surtiva. de νενum diois. 6 si tamen, Isae condict. furi. i. qui furtum IK. fyl.vit. U. Actus est acceptio , videlicet si pupillus ab aliquo tradente rem accipiat. Hoc casu dicimus dominium transferri, & pupillo acquiri, versat ex contrario. quia pupillus etiam sine tutore potest facere conditionem suam meliorem sutra de Aut. tui.
in primip. III. actus est exactio, id est, si debitor pupilio solvat. Hic actus a praecedente differt ; quia supra poneba-
237쪽
ro' insit. Lib. II. Tit. V II L
mus pupillo tradi, quod ei non debebatur. Qv od ad hunc
tertium actum attinet, inquit Ιm p. in veνί. Meoque , debitorem ita soluentem non liberari quia necessaria eli tutoris auctoritas. immd certis casibus tutoris ades oritas non cit, sed insuper requiritur sententia iudicis hoc iubentis, quam sententiam ait Imp. celebrari sine omni damno , id est , sine impensa. haec autem sententia non requiritur in solutione annuorum redituum , vel eorum , quae ex similibus causis debentur sed eorum quae debentur ut ita dicam extra ordinem , puta ex chirographis & instrumentis. C. de admaut. l. citnus. Σ1.IV. Adttis ist solutio, videlicet si pupillus creditori suo solvat. Hic actus differt ab actu primo, quo ponebamus pupillum tradere quod non debebat Ouod ad hanc solutionem spectat,pecunia non fit accipientis: proinde pupillus non liberatur , nisi pecunia ab accipiente consumpta si Is de reb, cre . l. non omnis . pu Nota primo, in hoc f. Tribonianum appellari quaestorem sacri palati j , quia dum Institutiones conscriberentiir, quaestura fungebatur. lege notata ad s. cumque. supra rn
Nota secundo illa verba, tutori, curator; debit rem pupillarem soluere , duobus modis construi posse. Alter est, ut dicatur debitorem pupillarem posse soluere tu tori , vel curatori. Alter ut dicatur tutorem , vel curatorem posse solvete , id eli, absoluere & liberare debitorem pupillarem : dicitur enim debitor solui. 1. de soluti l. si da-hitori s r. vel absolui eod. l. si decem. 2 i. Quamquam etiam dicitur quis creditorem absoluere , clim ei debitum soluit. 1. de Hur i. contraria. 37. Terent. in Adelph,
Ego ad serum ibo, ut hunc absoluam. & mox, Obsera hercle hominem sum impu ismum Luamprimkm absolvitote. et Alienandae rei facultas nec soli, nec omni domino tri, buttiir. in prisc. et Dotis causa ciuie dominium ad maritum transfert. .s Iuris remedia non debent certo laso concludi. ibid.
238쪽
i Per quas personas nobis aequishur. 2I I
i non potestis vendere, non potest eam pignerare, siue hypothecae supponere. Similiter qui non potest rem emere, non potest eam pignori accipere. et n. vel Dpoth. l. i. g.υl . Sexus muliebris fragilis est. in psine. Creditores non sunt impediendi, quo minsis ius suum. pertequantur. g. I. Nemo de t rerum suaru dominio temere Privari. d. LItutoris auctoritate rem alienare nequits Qui mala fide rem consumpsit,ad exhibendum teneturio Pupillus sine tutore potest rerum dominium acquirere
ai Soluens pupillo sine tutore,& interdum sine sententiam dicis, non liberatur d g. vlt. 11 Pupillus sine tutore soluens quod debet,ante pecuniam consumptam non liberatur. Ps. oti. 'pecunia fiat accipieti-
ADquiritur vobis non solum per vosmetipsos, sed etiam per eos , quos in potestate habetis: t item per servos, in quibus viamfructun habetis : litem pro homines liberos, & per suos alienos quos
bona fide possidetis o de quibus singulis diligentius db
1 Igitur liberi vestri utriusque sexus , quos lai potestate habetis , olim quidem, quicquid ad eos peruenerat sexceptis videlicet castrensibi is peculiis in hoel parentibus suis adquirebant sine ulla distinctione ;
239쪽
& hoc ita parentum fiebat , ut etiam esset eis licentia , quod per unum vel unam eorum adquisitum enset,ali; lilio , vel extraneo donare : vel vendere , vel quocunque modo Holuerant, adplicare. Quod nobis inhumanum visium est: & generali constitutione emina , & liberis pepercimus , re partibus , honorem debitum reseruamus.bancitum etenim a nobis est , vis quid ex re patris ei obueniat, hoc secundum antL.
quam obseruationem totum parenti adquiratur..
enim inuidia est , quod ex patris occasione prose chum est,hoc ad eum reuerti Z Quod autem ex ali causa sibi filiusfamilias adquisiuit: huius usumfructum patri quidem adquirat , dominium autem apud eunt remaneat ne quod ei seis laboribus , vel prospera fortuna accesserit, hoc in alium perueniens luctuo
1 Hoc quoque a nobis dispositum est & in ea
specie, ubi parens emancipando liberos suos ex rebus, quae adquisitionem effugiebant , sibi tertiam paristem retines e si voluerat in licentiam ex anterioribus constitutionibus habebat. qitas pro pretio quodammodo emancipationis: & inhumanum quiddam accidebat, ut filius rerum suarum ex hac emancipatici-
rae dominio pro parte s tertia J defraudaretur:
quod hon Ps ei ex emancipatione additum erat , quod i imis effectus esset, hoc per rerum diminu tionem decresceret. Ideoque statuimus ut parens pro tertia parte domini3 quam retinere poterat, dimidiam noli dominij rerum , sed ususfructus retineat. Ita e enim res intactae apud filium remanebunt , & pater ampliore summa fruetur, pro tertia dimidia potitu-
240쪽
Per quas persen. nobis acquir. at 3
traditione nanciscunnir : sitie quid stipulentur , siue
ex donatione , ves ex legato,vel ex qualibet alia causa adquirant. Hoc enim vobis ignorantibus & inuti tis obuenit. Ipse enim seruus, qui in potestate alterius
est,nillil suum habere potest. Sed si heres institutus' sit, non alias nisi vestro iustu , hereditatem adire pol test. Et si vobis iubciatibus adierit : vobis hereditasi adquiritur perinde ac si vos ipsi heredes instituti ellel tis. Et conuenienter scilicet vobis legatum per eos, adquiritur. Non solum autem proprietas per eos , quos in potestate habetis, vobis adquiritur: led etiam possessio. cuiuscumque cnim rei possessitonem adcf. pti fuerint , id vos posὀdere videmini. Vnde etiam per eos usucapio , vel longi temporis possessio vobis accidit. De iis autem seruis , in quibus tantummodo usumfluctum habetis, ita placuit: ut quidquid ex re vestra, vel ex operis suis adquirant , id vobis adii
Ciatur : quod vero extra ea eas causas consequiiti sunt,' id ad dominum proprietatis pertineat Itaque sisset-l uus heres Institutus sit, legatumve quid ci, aut dolia' tum fuerit : non vlii fructuario , sed domino propriel talis adquiritur. Idem placet & de eo, qui a vobis bo-
na fide pqssidetur : siue is liber sit, sue alienus se i uus. Quod enim placuit de usu fructuario , idem placet &de bonae fidci possessiore. Itaque quod cxtra istas duas causas adquiritur: id vel ad ipsum per in t , sit liber est : vel ad dominum , si scitius est. Sed bonael fidei possessor cum usu ceperit seruum, quia eo modo i dominus fit in ex omnibus causis per eum sibi ad susce' re potest. Fructuarius vero viucapere non potest et
primum , quia non possidet, sed habet ius utendῖl fruendi : deinde quia scit seruum alienum e fle.