장음표시 사용
41쪽
ctior , qu in vita Sanctoium , Dei aspectu fruentium in Paladiso: nam sicut in hoc aere , in quo
vivimus, muliae sunt mutationes , & alias bonae, alias malae tempestates , ita etiam in personis ccclcsiasticis non tantum virtutes, sed etiam vitia quaedam Interdum cernuntur: nec plus ab eis exigimus , quam ut stupra vulgarem & quasi terrestrem vivendi rationem attollantur, quatenus homini in hac vita licet. QDrtus Decretalium liber elemento aquae respondet. Agit enim de matrimonio , quod est causa generationis e veteres autem humori hanc causam adscribunt, ideoque finxerunt venerem e maris spuma Ortam este, quia semen spumae simile est. Postremum locum in Mundo tenet terra, in qua est infernus . ubi damnati custodiuntur ac torquentur : & in Decretalibus quintus liber de criminibus, & eorum pinnis. Si quis etiam Purgatorium in hoc loco quaerat, facile inueniet, nimirum titulos de purgatio ueCamnica, & de ρuuatione vulgari. An& limburi,1ibi ostendi cupis 3 Accipe igitur titulos de verborum significatione, & de regulis iuris: quorum ille limbi paruulorum , hic limbi veterum Patrum figura dici potest: rationem adderem , nisi manifestam esse putarem. His expositis, notandum est, titulos Codicis ScPandectarum sub se plerumque multas leges , interdum unam continere. Leges autem & Instituistionum , Feudorumque titulos , ac Novellas, &Extrauagantes diuidi m paragraphos, quamquam Nouellae diuiduntur etiam in capita, quidam etiam multos Feudorum titulos in capita distribuunt. ac
sunt Feudorum libri vulgo duo, Culacio quinque
42쪽
Pronomena. Is Libri quoque Decretalium diuiduntur in tituIosui-
tuli subdiuiduntur in capitula, quod enim in Digestis & Codice vocatur Lexta in Decretalibus appellatur Capitulum, in Decreto Canon. Nam Decreti distinctiones i S quaestiones diuiduntur in Cariones , ac tam capitula, quam canones, ubi' prolixiora sunt, in paragraphos subdiuiduntur. Notandum tamcn est, nunquam para graphos initio legis, vel canonis, vel capituli constitui: sed
principium semper distingui a para graphis. Ratio est , quia paragraphi appellatio sumitur ab hac
nota. , quae non apponitur principiis legum. vel canonum , vel capitum , quorum prima litς-xa maior certis pingi solet, adeo ut facile in oculos incurrat, neque commode notam paragraphi admittat.
Tandem explicandum est , quo modo allegentur loca iuris Canonici , notius enim est, quomodo citentur ex iure ciuili. Id exemplis declarare suisiciet. Loca Decretalium sic allegantur: ext. de
summa Trinit.&fde Cathol. cap. I.f.una, exi. de iureiuran. caρ.vit. I sane , exi. de testam .c. Ron utim. Eodem modo citantur loca Sexti Decretalium: sed additur in sexto , vel libi 'sexto : ut exi. de cen sib. c. I. f. postquam ib. 6.er ext .de haeretiess c. 2. f. heretici. in G. In Clementinis vero pro capitulis vocamus Clementinas 3 Et similiter in Extra uagantibus,omisso nomine capituli , appellamus Ex Irauagantes: veluti, Clement. I.de senten. cst re su- dic. extrau .vn. Ioh.xxj.de maior. obedunt. ex-ιrau .comm. saluator. de praeban. Ex prima parte Decreti hoc modo canones citantur : dist. I. can.
tex. cst dist. io .can.certum. Ex secunda parte sic,
43쪽
iὸνι a s subaudi causa in qua tione nona , caπ.caueant.
q. Dcan. illi , de poemtent .dist. I. can. I. item, de poemiau. dist. q. e. vlt. Ex tcrtia parte hoc modo, de consecrat. dist.2. cav. i. oe de consecrat. dist. 4.
'can. quaeris, g. disseisiimam. Haec de libris iuris in gratiam iuris tyronum adnotalle sufficiat.
De confirmatione Innitutionum. IN NOMINE DOMINI NOSTRI
Gotticus, Francicu , Germanicus, Anticus, Ala-. ricus , Vandaticus, Afracanus, Pius , Felix, I et tus, victor ac triumphator semper ΦAugustus,
οπι a legum iuuentuli I S. S.J IMperatoriam maiestatem non solum armis decoratam , sed etiam legibus oportet elle armatam : ut utrumque tempus, & bellorum , dc pacis.
recte possit gubernari: & Princeps Romanus non selum in hostilibus praeliis victor exillat, Ued etiam per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellat: & fiat tam iuris religiosissimus , quam hostibus triumphator magnificus.Jr Quorum utramque viam cum summis vi-- giliis, simmacue prouidentia , annuente Deo,per
44쪽
Prooemium. a Tfecimus. Et bellicos quidem sudores nostros Barbaricae gentes sub iuga nostra redactae cognoscunt : &tam Astica , quam aliae innumerae prouinciae , rostlanta temporum spatia , nostris victoriis a coelesti numine praestitis , iterum ditioni Romanae , nostroque additae Imperio , protestantur. Omnes vero pOpuli legibus tam a nobis promulgatis, quam compositis, reguntur. 1 Et cum sacratissimas constitutiones , antea confiisas , in luculentam creximus consonantiam: tunc nostram extendimus curam ad immensa veteris prudentiae volumina , & opus desparatum , quasi per medium profundum eun es , caelesti fauole iam adimpleuimu S.
Cumque hoc Deo propitio , pera aum est
Triboniano viro magnifico, magistro , 5 cx.:uaestote
sacri paIatis nostri & exconsule J nec non Theophilo& Dorotheo,viris illustribus, antecessoribus, quorum omnium solertiam , & legum scientiam , & circa nostras iussiones fidem , iam ex multis relum algirmentatis accepimus P conuocatis : mandauimus specialiter, ut ipsi nostra auctoritate , nostrisque suasioniblis . In stitutiones componerent , ut liceat vobis prima te
gum cunabula non ab antiquis fabulis diicere ,sed ab imperiali splendore appetere: & tam aures , quam animi vestri , nihil inutile, nihilque perperam poti-rum , sed quod in ipsis rerum Ob inet argumentis,accipiant. & quod priore tempore vix post qua u lenianium I prioribus J contingebat , i ut tunc coniti tu tiones Imperatorias legerent: J hoc vos a primord o ingrediamini, digni tanto honore , tantaque riperti selicitate , ut & initium vobis & finis legum er iditio pis a voce principali procedat.
45쪽
is . Inmcutionum 4 Igitur post libros quinquaginta Digestorum
seu Pandectarum , in Huibus omne ius antiquum solici tun est , quod per eundem virum excelsum Tri-bQvianum , n cnon caeteros viros illustres , facundissimos ςonsecimus ) in quatuor l bros easdem Institutiones partiri iussimul i ut sint totius legitimaeicientiae prima elementa. s in quibus breuiter e positum esti&qiiod antea obtinebat: quod postea desuetudine inumbratum, imperiali remedio illuminatum est 6 mas ex omnibus antiquorum Institutionibus, di praecipue ex commentatus Caij nostri , tam institutioilum , quam rerum quotidianarum, aliisque muta is commentariis compositas , cum tres viri prudentes praedictu nobis obtulerunt e & legimus di recognouia
'mus ,& plenissimum nost arum constitutionum robur eis accommodauimus.7 Summa itaque ope , & alacri studio, has leges nostras accipite et & vosmetipsos sic eruditos Ostendite,ut spes vos pulcherrima foueat , toto legitimo opere persecto , posse etiam nostiam Rem publicam in partibus eius vobis credendis gubernari.
D.CP.XI Kal. Decςmb.Davs T N I AND e P. A. I II. Seopushuius Prooemii est,Institutiones confirmare,id est eis vim legum tribuere, & iuuenes iuris studiosos ad parum Iectionem adhottari. Formam ha t epistolaeoc partes qua. tuor continet : inuocationem diuini nominis, s lutationem, epistolam,& subscriptionem. Ex prima parte nota Christi nomen, operum & actionum nostrarum initio recte a nobis inuocari, exemplo Iustiniani tam hoc , quam multis aliis. religiosissimus enim Impera.
Tor in legi a condendis, is in citiose diuini nunάinis ,
46쪽
Ex secunda parte nota primδ varia nostri auctoris nomina. - Q aktur L per ternoniaquam dux exercitus,
I uccellerint,transmissa est Nov.3o.instin.Ex Flauiorum autem
bent eise iuuenes ut potasti itittitiones alii,
47쪽
2Οscribit P.I e. m. r. p. 3. Θ ti . r. viri u lueteri pons gubernatio ad Principe ira specta l. Staboliis. II. de iiι-gulto loquens s πολεμη,inquit,9 ειρ iνης η ὐχ οριγ cι' si Et beιli Ο a is dominus eo umtutus s. ια re t in arma, quam leges Principi sunt eo inmissa. Nov. t o . in princ p. Armis enim hostes in praelio stiperantur, ac de eis triumphus comparatur , legibus vero ciues in ossicio continentur,&per legitimos tramites,id est,per iudicia recte con 1tituta. C. e petit Bared.l.υDim.in prInc ρ calumniantes,hoc est, quia mala fide litigant, coercentur. Sic eni n calumniantium Vocabulum hoc loco accipitur, cum alibi aliter sil natur, ut P. . eaιιmu. tot. eis. S. C. Turpili. i. Ac licet propridam a rempub. tueantur, leges ean exornent Itanen Iulti nianus, ut ostendat haec mutuam opem sibi inuicem praebere. C. eno. Co .cons in prine. id, quod est aratorum, tribuit legi
Lus; bc quod est legum, tribuit armis, inquiens Imperatorem armis decorari,legibus armari. Secddo in s. quorum ostendit se utrique Imperatorio munemri fatisfecisse, Se annis aduersas hostes, legibus erga subditos viam eisse. Illud p obat testimonio Barbarorum, quos bello vicit, 2 prouinciarum, quas ab hostibus recuperauit. HOC ex e probat,qud populos legibus partim promulgatis, partim compositis regit. Promulgantur leges, cdm publicantur: componuntur autem,cum in v n im volumen rediguntur.suas leges 1 uitinianus promulgavit: suas Ie alienas composuit. Tertio docet , quae sunt leges 1 se, leu uio iussis compositae. Hae sunt redactae in tria volumina. Prunum Volum n est Codex , quo continentur constiti itiones Romano ru,n Principum. Iiistiniantis enim has constitutiones antea connitas squia partim erant in Codice Theodosiano, Partim, iii Codice Gregoriano , partim in Codice Herino geniano , pati in extra illos tres Codices vagabantur ) in luculentam erexit consonantiam. id est, in unum Codicem, queri de suo nomine Iustinianeum appellauit, apte redegit: libris eri im& titulis pulchro ordine dispositis distinxit, se nullam aritinomia multae et item in veteribus Codicibus erant) re Iiquit ordo igidii splendorem huic operi afferte de quia surieantinomiae sublatae, mira et tanter has omnes con 'itutiories
cem bis sui Se editum, se net abie alios libros iuris, re iterum post ingesta , 8e Institu , ' s. ut in protegomenis exPomi:
48쪽
sed hla tantum fit mentio primae editionis. Secundum opus sunt O gella,seu Pandecia , colle elum ex veteris piudentiae voluminibus , id est,ex Iurisconsultorum libris. Θ eum
siue aut i quum ius dicitur hic , quod libris luris consultorum
onuel.Cur Digelia,cur item Pandectae appetuntur, clim docuerim in piol egomenii,non des eo hic trustra repetere Hoc opus Iustinianus vocat cesperatum: quia supra fidem humanam videbatur ex immensita veteium 1 olun inibus eram enim, duci fere millia librorum,& plui quam tricies centena millia
S mnia igitur unum mediocre opus cor .ficere quod tamen Iustiniani nostri audi oritate perlectum est. Tertium opus sunt Institutiones, quas nunc prae manibus habemus: de quibus. plusa traduntur l. TempuΝ, quo composicae sunt, nimirum post composita Digella. 9 u/ qxe hoc. in Vinc. II. Ministri, quorum opera in his consciendis Iu- 1linianus est usus. hi verbsunt tres, Tribonianus, Theophilus,& Dorotheus. Tribonianus fuit vir magnificus, magiis ster ossiciorum,exquaesor sacri palatii, & ex conlu e. Quam- qua m verbum exconsule hic abest a libris scriptis, de a Theo
Magister offciorum scholis palatinis praerat. C. de lora. . vlt. θ ρ, it chria. Σ.Quaestor sacri palatas orationes principum in senatu legebat. 1. de ossis. quaser. Let nic. ex quassorib- ,-6. vlt. eorum rescripta dictabat C. de diuersrescν. l. vle. hisque subscribebat. Nov. iI4. Apud eum seruabatur minus laterculum. C. de σι. quUιν. l. I. ut maius aterculum seruabatur apud primicetium notariorunt , ut scriptum est in Notitia Roman. Imperi . Laterculum erat
Codex , quo dignitates & osscia descripta erant, maiora quidem in maiora, minora vero in minori: dictum ves secundum Hotomanum a latendo vel secundum Culacium) 'a lateribus, quia quadrata figura praeditum erat Tribonia-nu S in Insi vocatur quaestor, infra quis. seliendis.vel de fideir. hared.9.vit. sed in hoc prooemio appellatur ex 'quaestore: quia hoc prooemium post absolutas Institutici nescor .lcriptum est, postquam Tribonianus iam quaesturtuuetus er t. nam ra8 liore dicitur, qui quaesturam gessi-
49쪽
similἔter ex consul e qui consulatu lanctus est. At eo ululade suaestorius latids patent , quia non iis tribuuntur, qui magistratu funeti sunt,sed etiam iis, qui dignitate quaestoria,ves consulari sunt a Principe donati,eiusque dignitatis eo dici dos,seu diploma acceperunt Theophilus & Dorotheus fuerunt viri illustres,& antecessotes,id est , iuris professores,
nia. His tribus viris, tanquam maxime idoneis , Iustinianus hoc opus faciendum speei aliter mandauit nani eiusmodi facta quae sunt magni momenti, speciale mandatum requirunt, non suffciente mandato genetali. g. de recurari l. nonis minor. I. illud. o do acceptilat. per Asiurandum.1 t. f. tutor. perspecta eorum solertia
id est , naturali vi ingenii) de legum scientia, & in mandatis Imperialibus exequendis fide singulari. Vt enim possent hoc mandatum exequi,tam a natura,quam ab arte instructos esse oportebat: ut autem vellent sine omni fraude exequi, fides necesI uia erat. III. Vtilitas : quae quidem est duplex. Altera proponitur in versic. ut Gestat. quod in posterum iuris studios non discent prima iuris elementa ab antiquis fa, bulibid est , a veterum Institutionibus,in quibus multa erant inutilia, S: ab usu remota; sed ex hoc Imperiali opere,in quo nihil continetur inutile, de nihil perperam ac temese positum est,sed iura in foro obtinentia,congruo ordine sunt dispon- ea. Altera subiicitur in versi c. tr quod ρ ibνe quod iuris studiosi non tantum finem huius disciplinae,id est,Codicem accipient amquam ex ore Principum, qui sunt constitutionum in Codice politarum auctores,sed etiam Principium , id elL Insti-rutiones, quarum auctor est Imperator Iustinianus cum olim miliae essent Institutiones Imperiales,sed tantum Institutiones a priuatis hominibus conscriptae, ut a Gaio, Florentino,
g. . IV.Diuisio in quatuor libros:quia sicut quatuor sunt naturalia elementa,ita etiam placuit totidem esse elementa iuris .g. quod naturam imitatur infra δε adopt.g.m --.f. s. V. Quae iura in his Institutionibus contineantur: ea vero continentur,quae sunt in usu, vel quia nunquam in desuetudinem abieriint,vel quia cum in desuetudinem abiissent , ab
Imperatoribus sunt in usum reuocata A. quibus.
VI. Ex quibus libris collectae sint. Ait Imperator in si .
ten. eaa esse compositas ex ombibus antiquorum Inititutioni-
50쪽
prooemium. 23blis,aliisque commentariis,praesertim Gaii Iurisconsulti,quem
hae de causa nos pum appellat,tam infride public. ud. lex Cornelia de sileariis. quoniam eum prae caeteris Iuri consultis in hoc opere secutus est .Flor tuta luem Diui Hadriani temporibus, ut coiistat ex I. .f.de re, .dub. VII Huius operisii dictis prudentibus viris,Triboniano, Theophilo, SI DOrotheo,oblati recognitio,& approbatio : quam iactum est, ut quaecumque in eo continentur, vim constitutionum Imperia
VIII. Adhortatio ad has Institutiones perlegendas. Cdmenim ostensum sit eas vim legum obtinere. & legitimae sciet tiae prima principia continere: consequens est , ut accurat E a studiosis iuuenibus legi,& addisci debeant. Quod vi alacrius faciant Imp.in 6.vlt.ei praemia proponit, qua post Institutio nes, caeterosque iuris liberos perlectos consequent , nempe administrationem reipublicae,non quidem totius, quod ad th-lum Imperatorem spectat. Nom itan ρ, in sed in pa: tibus, quae si dei volente Principe co Πn ittentur. Exposui Iustiniani epistolam,quae est tertia plooemii pars. Tandem in quarta parte apponitur haec Ribscriptio, D ta n- .
enim tempora notabaim per Consules, quibus Iustinianus Nou. 7.c.l.nomen Imperatoris dc annum eius imperi; propo ni iubet. A X I O M A T A. 1 Christi nomen operum initio recte inuocatur.ν ub ux Iauius suae titulos efferre licet ead.νuιν.
3 Qui ad legum studium animum appellit,iuuenis de legunt
cupidus esse debet ead.νAbr. Princeps armis & legibus opus habeton νιs Bellum armis,pax legibus administratur.ιbιδε Victoriae sunt a Deo f. I. et Populi sunt legibus regendi.e . . 8 Coelesti fauore magnae res perficiuntur.*.s.s In ministris requiritur solertia ieientia & fides. s. s. Pro Iura obsoleta sunt praetermittenda eo .f. ii In iuris studium diligenter imoumbendum 11 Ad reipublicae administrationem l & honores adspirate