Jo. Danielis Schoepflini Vindiciae Typographicae

91쪽

Nonum. N A T A LI S Vero CO ' E S, qui testis nonus producitur, Costerum, ut Aucynsius, sinentio prieterit, solique Gutembergio inhaereti Hunc autem a. I 4 3. Harlemi artem e

cistasse scribit, cu) ejusque mortui famulum eam perim lisse Moguntiam, ubi fuerit perfecta. Scriptor hic ex tum bidis quoque sontibus sua hausiti Gutenbergius tunc temporis vixit Argentorati, ut Documenta nostra testantur, primitiis typographiae intentus. Decimum. Ρromiscuorum denique seculi XVII. scriptorum consensus decimum Seigii argumentum est. Aestimonia eorum quantum in re, ducentos ante annos gesta, valeant, Lector, me tacente, intelligiti g. 7. Epiaess. Qualiscunque horum argumentorum sit indoles, Serurius ea ex Scriverio hausit, qui eadem conquisiverat undique , typographiam tabellarem ut vindicaret Harlemo; quam ei ultro & lubentes concedimus. Junioribus autem Batavis assentire non possumus, qui typographiae versatilis inventionem Hartemo attribuunt; quod nec Scriverius, nec Scriverit propugnator Boxhornius, nec Bertius, nec Rutgersius facere ausi sunt, qui principes tamen in omni hoc argumento extitere scriptores. Q

l. s Xylographica ergo Verae typographiae pnaeludia Costero

a I. pag. 63 tabularem quoque typographiam Batavis concedit, versatileta negati

92쪽

non denego, quod nempe Xylographiam ad impressionem librorum adaptaverit Iropius , quodque Donatur aliique libri, tabellis impressi, ex officina ejus prodierinti Prumum autem typographiae tabellaris in entorem non dixe.

Nec Speculum humanae Lamationis. quod tam sollicite Har- lemenses cultodiunt, eo in elalsem hanc referendam existimo; contra quam Sc RI UERIUS, BERTIUS, LEI

auctoritate eorum inductus, alliquando statueram. b) Liuber est enim ex Costeriana & Gutenbergica repographia compositus. Scilicet ab eo tempore, quo scripseram, plura hujus libri exemplia, in Bibliotheca Sorbonica, BoZe,na &. apud Coelestinos Lutetiae inspexi, & post repetitum identidem examen inveni, eum esse operis mixti. Superior paginarum pars leones & verba , literis immobilibus sculpta, repraesentat; inferior autem, quae rhytinos Latianos sculptis mobilibus exprimit , genuinae thographiae o Exempla & Latini, & Batavici idiomatis sunti Forma litat

est solii minoris. Folia in adversa tantum parte impressa, adeoque non opistographa, ita ut duo glutino potuerint coim jungi. Foliorum numerus in exemplaribus inter & 6I. variat, quod in libris, ubi nec numeri paginarum, nec custodes, nec signaturae, quas vocant, facile eveniti

xerat, de Specula hoc fuse in Sc MEL HORMII Amoenitat. Literi tom. IX. pQ. 969. 97s. Quae M Isso Nius in Dianerari Din. I. Apis. a. refert, ficulnea sunti, O In Programmate a. IT . quo ad secularem typographis invenis memoriam, Argentorati celebratam, Auditores inviatavL

93쪽

partus est, in quo M AITTA IRI Us, SCHWARZIUS, E & nuper demum FouRKIERIUS, l) in lasoria typorum arte Lutetiae excellens, ligneas mobiles literas mecum agnoscunti m

η silignat, certis notis consili et, versatilis typographiae

inventio deberetur Hartemo. Verum enimvero calculi, quem Spem o Coseriano scrium rius affingit, fundamentum Oronico R A B A I J o s E p Η 0 innititur; qui ad a. I 28. obserVat, primigenium typogr phiae partum se vidisse Venetiis, at libri ipsius reticet nomen. Scriverius hinc ita concludit: Veneti & Mogun-- tini librum hunc sibi vindicare non audent, quod ars il-- lis tum adhuc incognita; necessario itaque liber vinduis candus Hartemo. V Haec ratio est: epochae, quam in m numentis A memorialibus nummis , Scriverio praeeunte,

i) --. mo ri tom. I. pag. I 8. M Index novus libron pag. za. I ert. allei par 29. m CREvILLIER ius in libro Origine de imprimeris is Paris par ao. Speculum ex tabulis ligneis , soliatim incisis. expressum fuisse scripsit. At par 282. in alterum extremum prolapsus, literas mobiles fusas ei attribuit, quum inaequalitas literarum sculptas aperte sat indiceti Idem iacit SE IEIus in L de Iaedaar pa . II a. M SEI Eius Speculo, Batavica linMa scripto, editionis primae annum I 39, secundae a. I 443, 4eculo Latino a. I 44. n scio quibus indiciis, confidenter auignati O Laurecrans pu. 97. Hul Diuitiaco by GOoste

94쪽

Harlemenses fixerunt; quae certe anachronismo laborat, atque Iunii, primarii in argumento hoc auctoris, contrariatur sententiae, qui artis inventionem anno I AEI. assiriti Quodsi Spe si & ceterorum, quos custodit, librorum exem la ab eo tempore, quo ex prelo prodierunt, in sua Curia ervasset Harlemum, reique firmandae documenta condidis- et, chronologia ejus typographica itaret talo firmiore. Atervandis illis Iunius, atque praesertim Scriverius, Occ sionem dederunt ; quorum posterior ducentis post Costmrum annis vixit, a. vita defunctus. Ρrimis hujus Speculi editionibus nulla loci, temporis aut artificis, se juncta est nota. At Bataviet idiomatis exemplum, ex iis- .dem iconibus expressam, typographus a. I 83.

lemburgi edidit, ut illustris MEERMANNUS, ejus pos selibr , me docet. Cur non eidem Vel denario Latinam quoque ejusdem libri editionem tribuamus; qui & alium hujus indolis librum, Fasticulum temporum, cum iconibuS, ligno insculptis, Lovanii Latine a. I47 . Ultrajecti Bataviace a. I 48o. producti n

Non opus est ergo, ut cum MALLINRROTIO q conclusi quaeram : Unde tandem Harlemenses scire possitnt, Lamis rentii sui, & non alterius illud opus csse. Quibus arguis mentis, indiciis, conjecturis, quae aliquid fidei meream ,, tur, nobis probabunt & persuadebunt, illud ipsum Sye-- culum hodierna typograpnia prius & antiquius esse λ Nec cum Scitin AREIo r) dicam: ' Nescio an rebus

G In Indice novo Libron pag. D.

95쪽

. suis satis consulant Harlemenses, quod ejusmodi tabul isis antiquaS, in quibuS tamen nec vola nec vestigium deluis gnati temporis, loci aut artificis invenitur, colligant, si & tanquam Costerianos ostendant Sinus essetis ex Arctavo declarare, quando & unde istiusmodi reliquiae si librariae comparari coeperint Nos potius lubentes Harlemensibus id omne concedumus, quod praecipui ejus vindices eidem attribuunt. Scruverius, lauream nectens Costero, non nisi tabellarem ei literarum fixarum typographiam adscribiti Laudandum ergo Costeri ingenium, quod tabellas adaptaverit ad lammam librorum, adeUue ad repographiam Gutenbergicam quam proxime access ti uariemenses laudandi, quod civis sui, hominis solertis, memoriam monumentis hon

o Monumenta haec omnia exhibet S E I Z I u s in libro allegato. Sc RivER Ius poetico servore de Costero canit: D ulare

96쪽

RHiqua Gumbergis fata.

g. I.

KROTIUS,

x poss: litem ejus cum Fausto, adeoque post a. I ss.conmmunt; typographiam tum temporis demum ab eo Anzntoratum allatam , pluresque per annos ihi exercitam fuisse, arbitrata Scilicet Argentinensem Gutenbergii poriodum ex vita ejus cum expungere non possient, quinque eam lustris serius, quam par erat, posuerunt; post illud nempe tempus, quo typ 4raphia Moguntiae a Facito me cita; ut deterior neret Argentinensium causa, & verisimitilius furtum, quod Gutenbergio aiungunti Hunc enim a Fausto postquam didicisset artem, Argentinam profectum esse volunt, ut eam ibi exerceret occulte , antequam ex urbe Moguntia evolaret in orbem. Ita lamae de typogr phia, Argentorati reperta, causam invenisse se tandimari A La. Di κROTIus γ) credidit; vestista Salmuthi secutus; qui furto probando Helinaspergetianum Instrumen

97쪽

tum anni I ss. allegat; eX quo usuraria quidem pravitas

Fausti, ab at nullum Gutenuergiani furti vestigium apparet. g. 2.se naves CA ILLIUS co) eXistimat, Gutenbermum post litem Gallos. cum Fausto non exivisse Moguntia, sed ad mortem usque ibidem substitisse. MARcΗANDus b) Gutenhergium, Argentinae natum, Moguntiam migrasse putat, ibiques cietatem inivisse cum Fausto, eaque rupta rediisse Argentoratum, ut novos ibi socios pararet; sed a. 14s9. Argentorato' profectum esse Harlemum, typographicam ossicinam ut ibi erigeret. Ρostrema haec Iluctandus ex momdio , ut videbimus, hausiti Biliarino,. imVero scriptores Britanni ingraphiae, in Angliam

relatio. translatae, Originem referenteS, Gutenbergio, eam exemcenti Harlemi, dolo furtoque ablatam contendunt; remque Roberto To nourio & Guillelmo C tono, popul Dbus suis, attribuunt, quos, post simulatam per aliquot annos cum Gutenbergio amicitiam, artem denique per si talem ejus, Antonium de Corsellis, surripuisse, surreptam a. I 64. Angliae intulisse perscribunt. Ita A TRYNsius o & oonius. d) Hic insimo observat, Gutelabem gium a. I 4s 9. Argentina transivisse Hulemum, ut ibi typographiam tractaret.

98쪽

odianae narrationi non omnino restagor. Fieri enim potuit, ut GutenbergiuS, a. IAss. judicio damnatus, eriverit Moguntia. Sed cur Argentinam rediret, ubi sua consumserat; ubi succestares ejus, Mentelius &Εggesteinius sortiter prela sua urgebanti Verissimilius est, pIoguntia eum diLcessisse Harlemum. Ita decennalis vitae Gutenbergianae lacuna ad annum usque quo in Moguntinis documentis rursus apparet, completur. Ita ratio patet, cur Faustus ab a. iης7. fallaces suas formulas, e Gutenbergio nempe absente, propalare sit ausus. Nostra Tabularia post amnum I s. quo Argentina discessit, de eo Hhil proferunti Sed & MOguntina usque ad annum I 46s. quantum novumus, silenti Harlemensia nobis succurrere deberenti g. q. Postremum autem vitae suae triennium Gutenbergius transegit inomntiae; ubi a. I 468. discessiti Non insolens est,

inventores rerum ut pauperes moriantur. SALMUTH Us

J Gutenbergium divitem obiisse credidit; qui tamen infelix ubique pro opibus sibi lites paraviti Litigavit Argentor ti, litiPvit Moguntiae; magnas inter spra pauper & inops. Adolpnus ergo, Moguntinus Uector, inter 1ulicos eum suOS a. I 6s. cum annuo stipendio recepiti g Utensilia ε) Cap. VI.

f) Salmuthum sequitur Hor HANNus in Lerico Hist sub arti Jo. Faustus. Chron. fetent. vetus Als Monymi eundem e

rorem committit.

D Literae Adolfi, datae in Eltvit, Rhingoviae loco, die S. A tonii, extant Tomo 3. Rer. Mugunt. par. - .

99쪽

M VINDICIT

typo mica, quae Gutectergius reliquis, post mortem ejus Gnradus Homerius, Iurium Doctor , civitatis M guntinae Syndicus, possedit, qui non extra urbem se ea venditurum 'esse Hectori promisiti Illo itaque anno Gutenhergius jam ad plures abierat, sexagenario major. Quae enim per quindecim fere annos Argentorati gesserat, antequam rediisset Moguntiam, aetatis jam adultae virum onstranti a. r a. die Antonii data extat quoque loco allet.

100쪽

CAPUT X.

Gutenbergis Successores Argentinae usique ad Sec. XUL

. E primis Gutenhergit Argentorati sociis e rumque succestaribus supra obiter disserui; i nunc de singulis agendum distinctius, ut Amgentinensium typographicae origines & pr gressus eo melius intelligantur. Primarius sane locus debetur Mentelio. . Menteliam, Alsatiae gentem, ex Rhaetica Nobilitate derivat JAco Bus MEN TELI Us. ι De prima gentis origine non equidem disputo. Id autem ex scriniis Argen- tmensibus disco, Selestadii, Molfhemii atque Andlaviae olim habitasse Mentelios; ordinis plebeji, ex quibus Amgenti neniis noster haud dubie prognatus. Prima certe vitae ejus conditio nobilitatem non sapuiti Fuit enim aur rius & miniarius scriba; Silligrantius inter Notarios Episcopi receptus. m) Ars literas lcribendi atque pingendi i Cap. IV.

M Nomen Joannis Mentelii vernacule Mentes, mentele & ste quentius Mentelis scribitur. I In Paraenes, de qua supra Cap. V. g. 7. In libro hoc par

IOI. sq. ait, Oppidum, Menteliorum de nomine appellatum, in Rhaetia extare, in quo gentis illius primores olun dominati sint. ni Extant adhuc hinc inde instrumenta a D. Mentelio Not Tio conse

D. Men. tellus.