장음표시 사용
81쪽
SCHMIDI Us, S cII RAGIUS, SCH IL TE RU S, e) eorummae sequaces, palinodiam nunc canerent, reditusque illis ii daretur in orbem , fassiiri essent lubenter, honam Argentinensium causam falsis a se rationibus fuisse adstru.
S. 7.. Illustribus his Argentinensibus viris errorem suum eo frucilius condonatorus est lector, cum intelliget, quam lom ge a veritate illi quoque scriptores recesierint, qui in argumento hoc ab omnibus suspiciuntur ut principes; qu rum duo temporibus, quibus res gesta est, proximi, tertius auctoritate quoque & judicio gravis. Coloniense illud Chronicon vetus, Trithemium atque Serarium intelligo.
CHRONI CON COLONIENSE, a. I 499. editum, in sequemtibus circumstimilis errati I. Gutenbergium vocat Argentinensem. 2. Inventionem inter a. I 44o. & I4so. poniti H Κ o E L E R u s in Guteisero rarerentvv pQ. a. de viris his ita scribit: Mari sese sich xrundem, das der suns ver, ndise uris Confustus v. Hisoricus D. i. Staister aus eis solues
82쪽
3. Artem Moguntiae inventam , indeque ad Coloniem Ies, Colonia ad Argentinenses translatam fuisse proditi . Biblia Moguntina primum omnium librum perhibet typis impressum. Utricum Zellium, qui floruit Coloniae a. I 499. prumum dicit typographum illius urbis, quum tamen R. IATO. in ea jam libros impresserit Petrus de Olpe. d In domesticis rebus errans, in exteris num oculatior credendust g. 8.ΤRITHEMII e) testamonium , quod apud omnes vlthemii magnae auctoritatis est , quia ex ipso Petri Schoesseri ore euω- perlcriptum, in pluribus tamen partibus Vacillat, ac a V ritate recediti Auctor a Schoeffero ipso in errorem inductius est; qui a Fausto malas artes ex parte, sed non omnino didicerati Enimvero I rithemius Iri Gutenbergium quidem artis inventorem pronunciat, sed omnes Argentunenses ejus operas ignorat; cuncta soli Moguntiae tribuens. g. Guten inius, inita cum Fausto secietate Moguntiae, jam pridem Argentinae literas Dum tractaverit mobiles, fallitur Trithemius, inquiens, Gutenbergium cum Fausto Catholicon era ressisse ex tabulis, indeque singulares literas inveniendi rumsisse occasionem. 3. Singulae tum literarum sculpturae nullam facit menti nem; atque adeo a tabulis sculptis ad fusiles dios Guten-
83쪽
bergium Moguntiae subito transivisse putaviti Dicendum erat, Schoesterum , inventis a Gutrabeis'o Argentinaeteris singularibus sculptis, fusiles addidisse Moguntiae. . Ambigua est Trithemiana relatio. Quum enim a Gutenbergio inυentam & exeo latam fuisse artem dixisset ;postea Faustum ei atque Schoemerum ita adjungit, ut Omnes tres mograehitae artis inventores appellet, cum nullae plane Faciti nac in re extiterint parteS. s. Trithemius addit: ariem clam habitam , per famulos divulgaram . ad Argentinenses primo'paulatim ad omnes nationes
pervenisse. Τypi iussi poli captam Moguntiam ad Argentunenses quoque pervenerunti Sed hi jam ante annos viginti typographiam ligneis literis exercueranti g. m
NI c. SERA RIus f) rerum Moguntinensium copi sus & florentillimus Scriptor, non iniquus Argentinentabus, nec in Faustum propensus, sed veritatis studiosus,
in ipsis illis rebus, quas Moguntiar eruere potuisset, in e rores prolapsus est. Argentinam Gutenbergio dat patriam, genusque ei denegat equestre : quum patita Moguntinus fuerit atque nobilis ortu. Gutenhergio generum dat P trum Scncesserum, quem generum Fausti per longam amnorum seriem Moguntia viditi Gutenbergius nullam printem reliquiti Mos 'ntino scriptori haec excidere potuisse, multi mecum mirabuntur. Ex tam turbidis sontibus Moguntinae cauta patroni argumenta sua cum hauserint, nemo fortasse miraditur, inverutae typographiae origines ab illis non ex vero perscriptaS.
Transeamus ad Batavo D Rer. Mogunt. Lib. 1. mp. 38. Diuitigod by Corale
84쪽
Tvographicae Haromensum Origines.
V ARLEMUM , Argentorati & Moguntiae aemula, Harle- Η ct imprestariae artis inventorem producit civem smum, Laurentium Costeriim, V quem meam invenisse, a. 14 α evul e contendunti b Primus hanc IIvlemensibus gloriam vindicavit Hadrianus Iunius ; majores eorum incuriae accusans , quod tamdcm patriae debitam, tam diu neglexerint. i) Hic CXXVIII. annis post Costerianae inventionis epocham, quam ad a. I 47. ponit, testamenti instar, Bataviae suae, μ) ad posterorum memoriam, inseruit ea, quae a testabus auritis perceperat, qui sua ab oculato audiverant teste. Oculatus g) Laurentius Iansonius Costerus, Belgice Lavirend Iarim K
Ar, de quo I AD R. JuN I u s in Batavia par et ita: 'Ha- is bitavit ante annos CXXVIII. Harlemi in aedibus satis splemis didis, soro imminentibus, e regione palatii regalis Lauremis tius Ioannis, cognomento Auituus Cultosve, quod tuneis opimum & honorificum munus familia, eo nomine clara, . , is haereditario jure possidebati ' h Ita loquuntur nummi einoriales, a. IT . cusi Harimi, quos protulit S E I E I u s in libro: Derde I elisar der Bocm --Kons, paP. IO6. sqq. i) Nihil enim hac de re Gui L. HEDA , nihil REI NE Rus S N O v v s, aliique Rerum Batavicarum ante Junium script
85쪽
est: c melius, bibli egiis, operarum cisteri olim subminister, a quo Nic. illus, Junii praeceptor, & Quirinus Talesius, Harlementis Consul, rem intellexerant, qui eam bona fide Iunio reteserunti Nec circumstantias praetem misit Iunius, quibus typos hia Hartemo Moguntiam migrarit; quas vellem omisiuset. Faustum enim, vel alium ex operariis Costeri, ipsa Christi natalium nocte, iss lennibus cum hems interesset, omnia Vpographiae instrumenta ex aedibus ejus Harlemo Amsselodamum, inde Coloniam & denique Moguntiam furto transtillisse,
fuse enarrati Narratio, cui nec verum, nec verisimule inest. Fur tot utensilia, plusquam plaustri vectinram, una nocte effert Harlemo; nec latebras aut diverticula quaerit, sed furtivam tot instrumentorum sarcinam, nemine persequente, nemine coram ullo judice querim niam movente, per maximas civitates Moguntiam persen,
ibique in publica orbis luce, in libris a te editis invent rem mographiae se jactati Iunius addit, Faustum a. I4 2. qui in tus est furtum, cum ipsis typis, Costero ablatis,
Alexandri Doctrinale impressisse Moguntiae, quae tamen amte a. Iaso. nihil typographicae artis stibi unquam vindic
viti I) Testimonium ergo Cornelii, de Xylographia
loquentis, Gallus & Talesius ad xypographiam Gutenue gicam applicuerunt, remque Iunio ita exposuerunt; qui eandem perscribens, tabellarem typographiam cum versatili contuditi I Vide Cap. Vu
86쪽
Auctoritas Junii quinquaginta post annos Petrum Scri- verium, Harlemensem, praestantri doctrinae virum, induxit, ut patriae suae causam magna cum eruditione, testibus undiquaque excitatis, defendereti Lauream ille populari suo, Laurentio Costero, in nexuit, qua non apud Bat vos modo suos, sed & apud exteros, sibi laudem paravit; omne argumentum hoc peculiari volumine copiose pertractans. In illustri tamen illo opere nihil aliud Costero, quam Xylographiam tabellarem adscribit. Non eo. imis quit, n oui hodie usitatus est, modo, typis scit ex is plumbo & stanno arte fusoria factis, qui singulatim e I is culamentis a typotheta eXcepti, in gnomone juxta seis ponuntur, quot eorum primum ad vocem, deinde adis versum, postremo ad paginam integram formandam reis quiruntur. Neque enim hoc pacto primum haec ars tr is clatii est, sed liber imprimendus per partes sive folia i ἡ hulis ligneis incidebatur. V His aliud ejusdem Scriversitostimonium accedit, qui libello de Tentationisis morientium, Harlemi in Curia servato, sua manu inscripsit: Liber i ,, bularum ligno incisarum a Laur. Costero circa annum si si latis hum. JICCCCXXVIII. ' Libestos crgo quosdam
Diurecrans vore Minens Coser L I6a8. Resertur ibi imscriptio sequens: Memoriae Sacrum typographia
ars artium Omnium conservatrix Hic primum inventa
87쪽
Xylographici operis, quos ex Costeriana ossicina prodiisse crediderat, Scriverius colle3it, qui deinceps in Curiam publicam Harlemensem trantierunt; quod nora & observationes libris illis, manu ejus adscrip , demonstranti o
Petro Scriverio Petrum Bertium adjungo, Geographumillustrem, qui apud Batavos diu docuit, & opeculum hum. GLvat. cum Scri' erio examinan cum eodem de typographiae inventione sermonem inivit. BERTI Us ρ de libro hoc ita disserit: μ Attentius consideranti facile apparuit non colis lectas fuisse literas singulas digestasque in vocem, Voces is in versum, Versus plures in paginam, sed singulas pagio nas singulis tabellis ligneis expressis suisse, imaginibus literisque' exstantibus atque prominentibus, sicut sigillisis & ect ypis solent imprimi nora rerum materiae molliori, si & in ex libris ad nos e Sina advectis apparet Sinenses li-- bros suos adornare, quae res ut adfinitatem aliquam cumis arte repographica hodierna habet, ita multum adhuc a. persectione metis remota est. Nec negabunt Moguntini, . quin ea siliena laus Harlemensibus nostris debeatur. . Quis autem non videt, . facilius fuisse ingeniosis hominiis bus & ad res preteclaras inveniendas natis ex tali rudiis mento progredi ulterius, & ad conceptam animo perse-- ctionem superatis impedimentis eniti. VO De primitiis typograph. Harlemensibus vid. UPPEN BACH in Scu ELMORNII Annaevit. liter. T. IX. p. 97 . sqq. Donuimuin Curia sua servare deberet IIarlemum. Sed de eo, ut de libro a se non visis, Scriverius loci uitur. Nec ullibi mihi un
quam Donati exemplum, nec MAITTA IRIO, SCHWA Eio , aliisque multis unquam Occurrit.. D. Conumenturiis Rer. Germ. Lib. 3. pag. a- -
88쪽
6. q. Cum Bertio consentit RUT GERsIUS, q de S quo-Ex aliis. que Bataviae, scribens: Aliter rudimenta artis inchoata si lanti Nam non ex discretis & sinsellaribus typis, interia se junctis, ut hodie fit, co itum est imprimi, sed in pa- . ,, gellis ligneis, ovibus litem incisae erant, qui modus,, primus excudenai in nostra Hollandia Harlemi inventussi sulti V Boxilo RΝius denique in Dissertatione sua comtra Mallinkrotium r) ait: mia Costeri fuere rudimenta, si lignei typi & tabellae incisae. Atque iis libros primus enis pressiti V Nata scilicet IIallini rotio , qui Scriverium non recte intellexerat, Occasio, ut Moguntiae causam comtra Harlemenses defendereti Scriverius defensorem contra Mallini rotium in Boisomio inveniti Andabatarum 'rosecto pugna, quum Batavi tabularum sculptarum, adibrOS applicatarum, inventionem Costero, Mallini rotius ibros, typis mobilibus compositos, Fausto suo adscriberenti Utraque pars PMographiae nomine rem intellexit di- ersam. i
g. s. Principes hos Harlemensium causae patronos secuti sunt Seletit M. alii, quOS deni lue a. 17 o. CHRISTIANUs SEI ZIus i Sum*η In Confutat. fabula Burdonum par 29o. De libri hujus au
89쪽
excepiti Dccem ille probationes pro Harlemensibus pr fert, quibus ea, quae Scriverius protulerat, novo ordine limum disponiti Prima & primaria, a Speculo humanae Sam. desum
ta, quanti ponderis sit, inserius ostendam. u)
s II, Angli, ae) qui a. I 66 . scripsit, testimonio petitum, Harlemensium causiain non firmat, sed jugulati Nihil enim nec Attunsius, nec ποodus, ejus exscriptor, de Laurentio Coitero; sed Gutenbergio, apud Harlemenses typographiam exereenti, artem dolo ab Anglis surreptam fuisse, perscribunt. I) Britiinnica ergo scrinia Gutelabem gio favent, non favent Costero.
M SEI ZIus par. ISI. sqq. nescio qua fide, plerosque eX Iibris typographiae tabellaris, quos Cap. I. enarravi, quique nota loci, temporis & artificis carent, non tantum Coltero vindicat, sed & chronologicuin eorum ordinem pro lubitu disponit. Tentationes Daemonis a. I 31. Hisorius Veteris UNovi Testimetereti a. I 32. Canticum Canticormn a. I 33. sp cadi ria. I 34. Donatum a. I 3 s. assignati Costerus deviaque, ex Seletii calculo, a. I 38. literas fusas invenit. A. I 39. Speci stim Salvmtionis lingua Batavica edidit. Tum vero Gutenbergium, Colteri fama permotum, Hariemi primum comparuiste censet; artemque edoctum utensilia furto abstulisse Costero, & pertulisse Moguntiam ; quod furtum J u N I u sFausto adscribit; uti supra g. I. retulimus. De furto, Cujus Guimbergium SALMu Tnus & MALLI NKROTI Us accinsant, quod nempe Fausto artem auserens, Argentoratum attulerit , vide Cap. IX. Chronologiam suam Selatus , fine. oraculi cujusdam monitu, definire non potuiti vi The orirines and Gromth of 'inminY London I so Μ AIT T AIR E Amales t aer. Irim L pag. 27.
90쪽
IIIARI ANGELUS ACCURs Ius, a) quorum testimonia tertium & quartum SeiZii argumentum componunt, testes quidem sunt, Donatum apud Batavos prodiisse in lucem. Sed iidem hi testes sat aperte declarant, de libro, ex tabulis expresso, se loqui; unde nata lyoguntinis occasio, ut mobilibus literis suos libros imprimerenti JUNII, GUI cc IARDINI, ZURENII a &COORN- aintum. HERTII b testimonia, quae sequentibus quatuor argu-: mentiS proferuntur , reputianda pro uno ; quod omnes Junium hona fide secuti sunt, qui relationem sibi lactam non recte interpretatus est, uti lupra ostendi.
Ex Caroli V. Imp. aetate scriptor, qui ad marginem Donati notavit, Faustum artem imprimendi quidem M ntiae e cogitasse, sed excitatum & monitum Holiandiae Donaso, qui tabellis insculptus. Accursit verba Sc RIvER Ius profert pag. So. Ipsum vero Donati exemplum Aldus Manutius j nior ostendit Angelo Rocchae a Camerino. qui haec annotat in s miti Bibliothecae Vesicamae pag. w9. Doriatus non auct ris, sed libri est titulus : Inititutio Grammatices, quae a C stero Harlemi circa a. I4 . edita, primum artis typographiacae specimen credkur. BEu GMEN Incunisula t graphiae tet. Donatus pro puerulis primus quoque liber Romae imorestus memoratur. O R L A ND I Orst. demsa a pag. 68. - u REN Ius, Harlemensis Consul, a. Is 9 I. decessit. Dialogum hic ΜS. reliquit, in quo patriae suae inventionem artis adscribit. Sed mutilus & imperfectus est labor. ScRIvERII
b Coo RNHERT Ius, Harlemensis typographus, in Dedicatione molarum Ciceronis ad Consules & Senatum Harieme sem, laudem hanc quoque patriae adscribit