Jo. Danielis Schoepflini Vindiciae Typographicae

61쪽

Argent.

apud Argentinenses jam refriguisse, quanquam ille per XV.

annos in urbe hac transegerat civis. g. s.

Cautior Gebvssero G AspAR HED Io fuit, qui Paralia pomena ad Conradum Ursperg. Argentinae, sub taroli V. initia, scribens verbolenus ea repetit, critae in Rerum Gemmanicarum Epitoma Wimphelingius scripterati B E R Ν Η Α Dus ΗEREOGI Us es artis inventionem Argentinae, &quidem Gutenbergio soli attribuit, sed tamen adjutorem& Geniueischium & loli. Faustum adjungit, quorum comsilio & cum quibus inomntiam migraveTiti g. 6. Anonymum Argentoratense Chronicon, Specidini temporibus Germanice scriptum, in publicis Argentorati scriniis servatum, fabulosum illud denique contexuit trama, cujus summa huc redit: A. I 4o. Nic. Schantistio tertium Cos Walthero Spimelio, Burcardo Mullenhemio , Cu none Treubelio, donaniae Balthasare ab Endingen, Ρα-toribus, typographia inventa eth grgentorati per Ioli. Memtella, cujus domus pro insignibus Vmarium habeti Hic famulo suo, Joh. Geniueiscnio, Moguntino, sagacis ingenii homini, cum arcana artis communicasset, ut in ea erficienda ab eo juvaretur, deceptus est turpiter. Gen eisinius enim Joh. Gutenbergio, homini diviti, cui alti quid de identelia arte innotuerat, prodidit arcana. Quum autem Argentinae ars non exerceri potuisisset, Mentelio pra sente, *e lucri inducti migrarunt Moguntiam. Nemesis divina perfidum Geniueischium caecitato puniviti

Chron. Alfat. in praefati init. & Lib. a. pag. I 27.

62쪽

Wimpnelingit, Gutenbergium semper inventorem praedi-

f Vm Eo, ne der Buradoc ero. Hic AD Arius S CHRA OIus, Rei p. Argenti Advocatus, alium librum contra Maulinhrotium 1cripturiis erat Latino sermone, ut ipse in fine. lubri fatetur. R Io M. ScΗΜ Inius, TheoL D. Ω Ρros Argenti in Conci nibus sesto typograph. habitis a. Is α h In Orut se lari de T vomaphia, a. I o. quoque dicta. i) In Observat ad Kolum. pa . 444. 9 Commentari ad Schraderi Tabb. pag. 462. I) His accensendus est JAc. MENTE LIus, Castroaheodoricianus, Medicus Parisinus, qui instinctia Gabr. Naudaei co tra Malliinrotium a. Isso. Paranesin de vera Tno raphia oriasine scripsit Parisiis, ut Iolla Mentelii gloriam vindicaretidem jam a. Is i Brevem Excursum de ino, temre ' --

thora iuventionis Tam raphiae ad Nati um Ρarissis ediderati GAsPAR Us BERNEGGERus, Matthiae filius . Mentelio huic variarum rerum notitiam Argentorato transmisit; sed tritam popularium suorum viam fecutus. Mentelii liber caute legendus. Continet plura Iectu digna, at plenus quoque e rorum, invectivarum & vanae gloriae est. Pag. I s. Paroeseos falsum commisit, in versu hoc: Plura licet summae dederis tu rigentina laudLIn exemplari, quod in Sorbonae Bibliotheca servatur, non Amgentina, sed legitur. Vid. MAITTA IRE A MI πο . tom. I. pag. 27. CHEvILLIER Orii de imprimpar a. Probat hoc Τ ENEELius vom Ers une der Buradocti

63쪽

VINDICIT

cantis & Mentelium ei postponentis, auctoritate haud qui

quam comparanduS.

g. 7. BoetietL Baecleriis tamen Anon mi, privata tantum fide scribentis, Chronicon, Tabulario Civitatis illatum, publicis Reipublicie Commentariis aequiparat. Audiamus Meci rum: Ex his Chronici, quae protulimus, Verbis) h ω bemus auctorem inventi nobilimmi; habemus tempus is locum; habemus primam & furtivam demigrationem is artis; qua effect um est, ut statim circa initia Moguntuis norum Civitas & nomen operis typographicis inclaresceis reti Habemus haec & pIura, inquam, non ex vago &is Veteri rumore, non ex ambitiosi scriptoris ingenio & l . su; non ex fallacibus aut ambiguis inscriptionibus, sedis ex ipsis Reipublicae nostr e Commentariis & Instrumem is tiS, quorum nec auctoritas detrectari a modesto hominueis nec simplicitas suspectari a bono, nec perspicuitas decluis nari a fano potest. Ita gravissimi Argentinensium per duo secula superiora scriptores typograptatae inventorem proclamarunt Mente

Gutenbergius & Gensfleischius pro divorsis simi habiti.

Hic auctor, ille particepS furti accusatur. Geniueis hius famulus Mentelio domino, artis inuem tori, Argentinae finio abstulit artem, eamque Guten mgio Argentinae quoque detexit; ambo migrarunt Moguimtiam, artemque, furto abIatam, ibi excoluerunt. Eadem fere cum Anonymo hoc retulit DANIEL SPEcKLINUs. c

64쪽

g. 8. Bilem haec excitasse Κcelero , ut Vindicias mirabereti Epicrisis. contra Argentinenses a. IT O. conscriberet, non equidem

miror. Verum & Salmutho, Mallinhrotio, aliisque cai,ia Moguntinae patronis dicam scribere debuisset, quippe qui Gutenbergium multo apertius furti instimulanti Equudem nescio , qui factum, ut Argentinenses, Moguntini, Batavi atque Britanni, originum typographicarum menti nem cum faciunt, semper fabulon quid de furto admissemanti De Fausto a Batavis furti accinato; de emisiario AmElo, qui typographiae arcanum Gutenhergio Harlemi astute surripiens, illud ad Britannos transtulerit, infra disseritur. pographiae autem inventio ut adscriberetur Mente. lio, non una res dedit occalionem. Gutenbergio dist dente, praecipuus artis magister cum fuisset Mentelius. eamque Argentinae perfecisset, uti Gutenbergius & Scho ferus eam perlaceriint Moguntiae, magnasque inde opes pararet, non mirum est, Argentinenses in eum praesentem oculos fixisse, artisque proclamasse auctorem ; fama comstanter tradente, artem Argentorati fuisse inventam. Quu & inventi sunt Literati, qui Joh. 51entelium A Joh. Gmtenbergium pro uno eodemque homine sumendum esse statuerunt; Gutcnbergit agnomen Mentelio accessisse rem dentes , postquam Argentina relicta migrasset Mogum

pae. 4 a. Anonymus Chronici scriptor atque Spectanus via dentur fuisse aequales. Q Lexston resor. Baset in voce Gutentiri Custis TIANUS LEssER in Dpographia Iubilante pag. 38. Faustum qu que eundem cum Genae his fuisse credidit, qui cum G tenbergio fuit idem.

65쪽

g. 9. Receptus denique error est, a B EsOLDo, p NAUD EO, q)CA ILLIO, Ο ΗοFM ANNO, s STRUVIo, i)IIARcΗANDO, u aliisque pluribus admissus, Famstum Lutetia, ubi Biblia sua, a. I 462. impressa, vendiderat, redeuntem, Venisse Argentinam, ibique typographicam artem docuisse Mentelium. Primus traditionis hujus narrator est HenricuS Schorus, Belga, Surburgensis in Alsatia Collegiatae xo Ρnaepositus, vir alias fide dignus, qui eam Argentorati in aedibus Michaesis Theureri Joh. Walchio retuliti m A L c Η I U S eam Decari suae Fabularum imsemiti 5 Refert nimirum malchius, Faustum multa Bibliorum exempla inaequali admodum pretio cum vendia disset Lutetiae, emptores, qui carius emerant, ei intendisse litem, atque redeuntem in patriam quoque pertinaciter persequi continuasse; quos ut evitaret, Argentinam fuiasisse, ibique artem docuisse Mentelium. Equidem nec Lutetiense Fausti iter, nec exempla Bibliorum inaequaliter ibi vendita, nec Fausti Argentinam adventum in dubium vocaturus sum, sed si advenit, eo artis magistro non eguit 10 Diss . de Tapographia.

M Quae a. 1738. Hagenoam translata. Fab. LX. pag. I 8a. haec Arge'tinae a. Iso9. impressa in Mo. Marchandus narrationem adnaittit, sed dubitat , num Faustus artem tim adhuc occultam Mentelio manifestaturus

fuisset. Itaque Argentinense iter Fausti ad aliud tempus rejiaciendum esse putat.

66쪽

nentelius, Gutenbergianae artis jam tum gnarus & continuator industrius. ae autem de Fausto, ob typorum inter se similitudinem,

in Bibliis deprehensam, magiae Varisiis accusato, CAILLIUS scribit in Bis. de tImprisn. me. I a. ficulnea sunt. Cur opus erat Partamenti sententia, ut a magia Faustus absolveretur, quum Bibliis ipse suis adjecerit notitiam, quae artificiosa adinventione imprimendi seu caracterinandi atque calami exar tione librum compositum fuisse annuntiat. Faustum illum restigiatorem, de quo drama ridiculum extat, qui cum Fauo typographo coniundunt, excipiendi sunt risu. Confut vit eos B i E R L I N G de orrhonismo historico, atque ostendit, praestigiatorem hujus nominis sec. XV. in mirtenbergico Ducatu vixissie, qui cum Moguntino nihil habuit commune. Cons. STRuvii Boliotheca sutiqua a. I Nς par 23 a. sqq. Secundum Lutetiense iter Faustus a. I 466. suscepit. Visum est mihi in publica Genevensium Bibliotheca Ossiciorum Cice-oronis a. 'IUS impressum exemplar, in cujus fine haec verba,

manu adlita, leguntur: Hic liber Ertinet michi Ludovico,, de la Vernade Militi, Cancellario Domini mei Ducis Bora si bonii & Alvernie, ac 'Praesidenti Partamenti lingue Occit se nie , quem dedit michi Jo. Fust supradictus Parisiis , in ,, mense Julii, anno Domini MCCCCLXVI. me tunc extio stente Parisiis pro generali refirmatione totius Francorum si Regni. V OFcia Ciceromis a. I Us. & I 66. adeo'ue his ex Fausti prelo prodierunti Eodem a. I 66. pestis amixit Lut tiam, qua mense Aug. &Septi . millia hominum perierunti Lues liac Faustum abstulisse videtur. Post haec enim solus ubique Schoefferus in libris , MOMntiae impressis , occurriti Ita biennio ante Gutenbergium, duodecennio ante Mentelia

um, Faustus decessiti

67쪽

Fallaetae Fausti.

CAPUT VLFallaces Fausi discriptiones.

ΡΕMST, ut speciosum & validum contra A Ngentinenses telum retundamus, quod ex Inseruptionibus petitur, quae primis libris, a Fausto impressis, adjectae, typographiae inventae gi riam Fausto & Schoenero, adeoque t Ioguntiae tribuere videntur. Speciosas illas esse epigraphes , non equidem diffiteor. Giodsi tamen eas inspiciaS propius, sinonii profecto ingenii partus sunt, ab homine callido Malienae laudis invido excogitara; qui artiS repertorem, Gutenbergio vivo, se jas e non ausus, Moguntiam inventricem jactavit, ut veteratoria hac arte lectores incautos decipereti Ex omnibus mala Fausti fides eluceti Postquam enim Gutenbergius ea, quae ab a. I 436. per noVemnium Argentinae egerat, in patriam reduX circa a. IqsO.

Fausto inanilastasset, ibique socius artem cum eo per 'utnquennium tractasset, uti ex lite a. I 4sq. inter eos judicata elucet, Faultus in Ualteris, duobus post litem annis in publicum edito, ubi prima anni, loci impressionis & typingrapiat mentio, ut jam dictum, occurrit, nullam Gutembergit, secti nuper sui, & cenissimi typorum mobilium, quibus liber impressus est, inventoris fecit mentionem; tantuna laudi suae detrahi arbitratus, quantum Gutenbergianae accedereti

68쪽

Notitia Ρsesterio a. Igς7. typis miniatis subruncta, quae In Rur omnium prima est, ita se habet: Presens Spalmorum Πλ. lic) Codex . . . . adinventione artificiosa imprimendi acis cara terigandi absque calami ulla exaracione sic effigiatus. &ad eusebiam Dei industrie est consummatus per Johanis nem Fust civem Moguntinum & Petrum Scho er deis Gernsheim Anno Dni millesimo CCCCLVII. in vigilia is Assiimpcionis. V Librum non calamo exaratum, sed a tificiosa adinventione cara rigandi essigiatum & consummatum esse, Faustus declarat, at inventorem artis nec se, nec Ρetrum Schoetarum pronuntiati Biennio post secumda hujus Psalterii editio an iisdem facta est, in cujus su jecta notitia Petrus Schoister de Ger heim dicitur cleria cur. A. I4s9. praeter se dam Ρtaterii editionem, prodiit Insuram Gui L. DuRANDI Rationale Officiorum divinorum , in emns iace haec verba nabro quoque colore impressa leguntur: '. Presens Racionalis divinorum Codex ossiciorum v is nustate capitalium decoratus rubricationibus esstinctusis artificiosa adinventione imprimendi ac cara rigandi sic

Q Uterque codex descriptus est in commemariis Retiae Inseri scademiae T. XIV. p. 2 a CLAuDIO DE BOZE, es antis d Linae Viro, haud ita pridem defuncto , cujus Bibliotheca principum editionum delectu nulli concessit. Praeter duas hane sitiones tertiam, Moguntinam Quoque, anni I 49o. possedit Zeus; omnes omnibus per Galliam, Italiam, Angliam B,

Motiacis ignotas. Coac supra cap. III,

69쪽

is que calami exaratione sic emgiatus & ad eusebiam Deiis industrie est consummatus per Johannem Fin civem is Moguntinum & Petrum Geriastheim Clericum diocessiis riuidem. Anno Diai Millesimo quadringentesimo quimis quagesimo nono. Sex. die Octobris. VSimilis formula in Goliturionibus Clementinis a. I Αω. O curriti In nulla earum Faustus inventoris libi vindicat laudem; civis Moguntini contentus elogio. g. 4.E At in JANUENSIS Catholico. quod eodem anno I 6 o. impressiim est, Eima Moguntiae, ut urbis inventricis, memoria, suppressis artificum nominibus, occurriti Enepigrammatis verba : Altissimi presidio, cujus nutu im/ is fiatium lingue fiunt diserte, quique numero sepe paris vulis revelat, quod sipientibus celati Hic liber egregiusis Catholicon Dom. incarnati a. MCCCCLX. alma in urbeis Moguntina nacionis inclyte Germanice quam Dei cimis mentia tam alto ingenii lumine donoque gratuito ceteris is terrarum nacionibus preferre illustrareque dignatus est,

is non calami styli aut pentiae suffragio, sed mira p,

is tronarum formarumque c) concordia proportione acis modulo impressus atque consectus est. V Epigraphe haec omnium prima Moguntiam inventricem constituit, sed nomina Fausti Schoesterique omittiti Nec insignia eorum,

M Ita sane in Notitia Catholici, pro divisa es, legitur.

o Patronam vocant typum prominentem, chalybi insculptum qui imprimitur modulo. cui infunditur metallum, ut liter inde metallicae prodeanti Galli patronas & sormas interpretantur Pol - & Matrices.

70쪽

ut in prioribus, subsignata senti Catholicon hoc exor gio Gutenbergit prelo prodiisse, quod post litem cum Famo solus instauralle videtur, arbitratus est SCHWARZ1us. d) Conjectura haec Schmaretii si vera est', suboritur quaeitio, cur Gutenbergius nomen suum non addiderit libro, ex ossicina sua prodeunti, falsae Fausti gloriae ut se

tandem opponeret tg. s. Quidquid de Caesolieo sit, in Bibliis Latinis, quae anno In Bibliis I 62. prodierunt, Fausti nomen denuo comparet, ita L in M. tamen, ut nec in eis inventorem artis se profiteri sit ausus; eam MOguntiae repertam, librosque ale imprestas esse, annotare contentus. Ait enim: Presens hoc opusculumis adinventione artificiosa imprimendi 8ccaratae Mandi . . Ah absque calami exaracione in civitate Moguntina sic - 'is giatum .... per JO. Fust civem & Petrum Scholislier de . . iis Gernineym clericum dioces ejusdem est consummatumis amo DOm. 51CCCCLXII. &c. 'g. 6.

Alius quivis IIIoguntinus typographus, ex artis inuem hiems. tione nihil sibi arrogans, ambigua hac formula uti potussisseti Catholicin Januensis ex Faustiano si prelo processit, Moguntiae insentricis Faustus in eo mentionem injecit, quod lectores ita ratiocinaturos esse, facile pneviderat: si

O Dissere de Orie. typographiae Pari. I. par Ix e Supra Cap. LI. q. T. f ) opusculam vocatur a Fausto duorum grandioris sormae v

luminum liber.