Jo. Danielis Schoepflini vindiciæ typographicæ

51쪽

Eiblia Latimentelia

Mentelius quidem a. I 66. Biblia Latinis majoris folii imprellit; sed temporis & imprellaris notitiam non ipse typis expressit, sed Cestigraphus, literas capitales & rubrucas totius libri quum coloribus scriberet, cu) cesci ejus rubro haec subjecit colore: Explicit liber ille Anno Do- si mini Millesimo quadringentesimo sexagesimo sexto fomis matuS arte impresseria per venerabilem virum Johannem is Mentes in Argentina. ' Specimen, ex authentico cu

rate depictum, quod Dinamentis x adjunxi, Biblia haec literis sculptis impressa fuisse, aperte demonstrat. I

Q Scribae hujus classis Illaminatores, miniculatores & Miniatores dicti sunt

Programma secularea. I o. cum scriberem, notitiam hanc typis inipressam sutile credideram, Sc H AR a II fide in Indiace novo libror par 27. persuasus; sed ab eo tempore meliora edoctiis sum. Unicum hujus Codicis, quod huc usque noviamus , exemplum extat in Bibliotheca Consistorii Stutgardiae Notitiam eius vide apud riderindum, Ver ichnus vovrarm jPhern, rart. 3. p. 4 Q. Mentionem eius quoque facit BE NOELIus in Apparatu Crit. ad Nov. Test. past. 7s8. Os 838 ex quo P Ros PER MARcHAND MAE de PImprim. par Mentelianus hic Codex primitus ad Monasterium D. Main rethae Argentinense pertinuit. Cum autem a. I 78 Ulaicus, irtenbergensis Comes, Joh. Pruserum , Dominicanorum. StuMardieiisium Lectorem, in Alsatiam misistet, ut sorores Regulae S. Dominici ex Matia adduceret, hic decem serores ex Monasterio S. Margarethae secum abduxit. Occasione hac codex Stogardiam migrasse videtur , ubi tempore mutatorum Sacrorum ex monasterio Dominicanorum in Biblioth

cam Consistorii transivi Disiti od by Coos l

52쪽

Ad emdem annum I 466. refertur quoque Iiber a Gmningero typograntio impressus, cujus rubrum : Biblia is aurea cuin suis nistoriiS nec non exemplis veteris & noviis Testamenti, impressa per Magistriam Johannem Grunimis ger MCCCCLX Ι. 4to. Auctor libri ANTOMIus DE RAM PIGOLLIs, uelunachus Genuensis, qui concilio Constantienti interfuit. ΡRospER MARcux unus O vississe se dicit codicem, hoc titulo ornatum; qui illi merito suspectus est. Nullus enim Gruringeri liber, ante a. I 83. impressus, occurrit. q. T. Post Biblia Mentelii, anno alius psiliorum Ia Biblla . tinorum Argentorati impressus est codex, qui similiter duabus columnis, duobusque VoIuminibus formae majoris ex Henris vigestemii prelo prodiit ; fine die x consule. Sed Miniarii manus, in fine Usalterii, quod primum claudit volumen, haec addidit: μ Explicit Psalterium &c. per II, A gistrum Ηeinricum Eggestein Anno LX HII. V b A. I 69. Mentellius AsTEXANI O Summ- δε- sine est. OT

O Codex , qui in Biblionieci Hohendorfiana, in Caesaream deinceps transtata, extitit, annum I 6s. piae se serti vide Gualogian mim ors Pan. a. par I. i a) Didylanmire rasurigue par 289. CL EMENT EUEotaeque historiqite torn. h) Vid. Tab. V. Docum. Extat codex rarissimus in Bibliotheca Commendae S. Iohannis IlierosoL Argentorati. o Astexanus vel Ast anus, ab oppido Pedemontii, seculo XN. scripsit sumnmu de Ca in conscientia, quae uesana vocatur. Minorita luit, atque circa a. I 33o. decisi

53쪽

adjecta loci & temporis nota impressit. AIiniator annum Iq69. adlevit. dog. 8. Primus liber Argentinae impressus, cui typographi nomen , locus imprellionis & annus adjecti sunt typis , ex Henr. Eggestein ii prelo L. I II. prodiit, nempe Gratiani Decretum, duobus maximae tirmae voluminibus, literis sculptis imprellum; quod notabilis typorum inter se dissi initinido testatur. In fine voluminis, stylo ex Rubricis finalibus Moguntinis desumto, laec legimus: Presensis Gratiani Decretum una cum Apparatu Bartho. Brixiensis is in suis diltinctionibus, causis, & consecrationibus bene si visum & correctum artificiosa adinvencionis sie) impri- . mendi absque ulla calami exaratione sic erigiatum & aiuis laudem omnipotentis Dei est consummatum per Vener is bilem virum Heliaricum Eggestein artium liberalium. Magistrum civem inclite civitatis Argentin. Anno Dial- MCCCCLXXI. fol. Characteres majusculi, pulchri,

sed gothaeae formae sunL e

Quae causa n pographos Argentinenses induxerit, ut

O Vid. Tab. IV. Docum. Signum Chartarii, quod in Astexant Menteliani & Bibliorum Eggesteinii chartis

comparet, osculptum appono: e Memorat hanc editionem C a I L L E Hi . de P --primerietet. I9. CHEVILLIER Ortine de tImprimeris de Paris pag. Io . Extat codex hic in eadem Bibliotheca Commendae. Eggesteinius inter primos chanactere Gothico usus est. Semigothico usi sunt Faustus & Schoemerus. Veneti 'corruperant νeum, passimque secuti sunt reliqui Itali, Galli, . Germani, donec post sec. XVI medium fuit abolitus.

ι Disiti rod by COOsic

54쪽

TYPO GRAPHICR.

ες nonnisi quatuordecim post: annos IJ IIIoguntinorum sequerentur exemplum, librisque suis notitias typographicas adderent, inserius ostendam. S. λFodem a. I TI. idem Eggestetilius edidit Oementinis , sive Clementis Constitutiones, folio quoque majore, in quarum fine: Hic Clementis quinti Constitutionum liber una cum is apparatu famosissimi juiis Doc. domini Jo. An. suis riis briciationibus bellillime distinctus per venerabilem Phil is sophiae ldagistrum ac etiam inclite Argentinensis civitatis is civem bene meritum dominum Heliaricum rigesteynis hujus artis peritissimum, ut innumera antehac divini hu- is manique juris per ipsum testantur volumina summa cum is maturitate ac diligentia impressus est Anno Dominisi MCCCCLXXI. XI. Kal. Decembris. V e Clementinas has post Decretum excusias fuisse, indicat dies XL EA Dec. quo annus vergebat ad finem.

A. I 472. ex ejusdem rigesteinii prelo prodierunt Oe ronis Officia in Mo. cum hac inscriptione: Presens Marci Tullii clarissimum opus arte quadam

f) Νempe post Fausti Psalterium a. I s7. impressinn, ubi prima notitia. Vid. Cap. m. g. s. g) Extat liber in Bibliotheca Commendae S. Joh. Hierosol. Ar

gentinae.

Clementi. nae ejusd. cloeronis ossicia.

55쪽

Institutiois nesJustini.

is perpulara per venerabilem Philosophie Magistram ac etiis iam inclite Argentin. Civitatis civem Dom. Heinricum si Fggelfeyn summa cum diligentia impressum est, Anno is Doni. MCCCCLXXV. V b Editio haec ex Faustianis a. I 6s. & I466. expressa est, sed literiis sculptis.

g. II.

Eodem a. I 472. rigestemius typis quodue sculptis in hicem edidit Iustiniani Istitutiones. quibus adjunctae Consia uetue esse ales sol. cum hoc rubro in fine: l Hic laudorum usus liber una cum apparatu suis rithrisis cationibus peroptime distinctus per venerabilem Ρhilos si ptae inagistrum ac inclyte Argentinensis Civitatis civem is bene meritum min. Heinricum Eggineyn artis impreL,, serie peritiduuum summa cum diligentia ac maturitate

is impressus Anno MCCCCLXXV. XVV. Kal. Octobr. V i ta Emeste ianis his libris nonnullos possedit Sch-- lZius, de quibus ita loquitur: h) l

y Vid. Tab. VI. Docum. Extat in Bibliotheca Commendae S. Johamus, Argentorati. Ciceronis Officia a. I 66. Moguntiae lessita primunt typogrFhicae artis laeclinen putavit Τ Η Ε o D. ZwINGER Theutr. Vita hum. Voc XX. Lib. I. pag. 3629. i ismiani Institutiones a. I 68. ediderat Petrus Schoemerus, Fausto iam mortuo. Fallitur ergo LuDEWisius in Vita 'Iuinmani par 24. ubi scribit: primam In mulanum Itisti niam editionem esse Romanam anni I 76. laliam quoque suta jungens rationein , quod Germania noluerit prela commitia tere librum, in Germaniae foris nondum receptumi In Pro miniate II ei iano a. I73 s. n. 3. Disiti od by Coos q

56쪽

Licet etiam hic Altorii intueri libros quosdam, abis Henrico illo Escsteinio, Argentorati impresses, in quia si bus eo facilius xyporum ex ligno sculptorum vestigia 'Mis parent, quo minus Vel unius litera: Wpi, fi vel tricies in

is una pagina Occureant, ex omni pae te sibi tam aequales,

is quam quidem fusi typi, videantur. V

Ceterum uti primus Iiber Iigneis literis, laci, temporis Vincentiss& Wpographi nota conspicuus, Argen rati impressus, suit

Decretum Gratiani, qui ae lucem aspexit, ita mimus hi ris susis Argentorati mpressus, fuit VINCENTII BELLOVACF Sis Speculum Historiale, ruod a. I473. quatuor maximae chartae

voluminibus ex Joh. Mentelii Upo phia exivit ; manatamen alia, literis sculptis & inaequiuibus, sine anno & l eo impressionis ac sine πpographi nomine, praecessit edutio. Mentelius nimirum homo dives, impensis in luteras fusas faciendis par, iteratam Operis, tum avide quaesiti, impressionem expevivit, & suum aenique nomen, locum imprestionis, annumque posteriori adjeciti In fine operis enim haec legitur inscriptio: Explicit Speculam Historiale fratris Vincendii ordinis . Predicatorum impressum per Johannem Mentellin anno si Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo tercio is quarta die decembris. 'Operis tam vasti impressio labor fuit plurium annorum. Nescio, qui factum, ut L in Ustoris Miliensu Concirina tores, viri certe doctissimi, asseruerint, nunquam Visum

D Hanc in Bibliotheca mea asser . Disiti od by Cooste

57쪽

fuisse librum, in quo Mentelius ejus dicatur imprestar. in Non enim Speculum Historiale modo , sed & Morale , m eum & Doctrinale Mentelii thographiam annuntianti Vastum hoc decem maximae formae voluminum OnuS, .a. I 476. terminatum, quale nec lyΙoguntina, nec ulla Argentinensis ab eo tempore ossicina typographica produxit , Menteliano nomini gloriam conciliavit &

Opes. t.

g. 13 Alialiteris Henr. Fggesteinius tamen, Jeorius Husnerus, Ceph QRJPβ leus Wolphius, p libros literis sculptis continuarunt ii primere. BERT HORII Reductorium morale a. I Tq. per

C in. id est, Cephaleum Wolphium;

m) In voce Gutevber . Menteliana haec Speculi editio in ipsa Bibliotheca publica Bassileae servatur. Ιidem Auctores mei chronismo peccant, quando literas fusas a. I 47 ab Argentinensibus demum adhibitas fuiste scribi L Aliquot volumina jam a. I 473. comparuerunt, literis fusis impressi vi Speculum moriae a. 14 6. impressum, hanc in fine habet epugraphen: Iinpressum in inclyta urbe Argentinensium ac nitide lis terse emendateque refectum per honorandum Diam Dnm J is hannem Meotelin artis impressbrie magistrum famosissimum. :is Anno a partu virginis salutifero millesimo quadringentesimo f., septuagesimo sexto die mensis novembris nonae s Q Mentelium brevi factiun esse opulentissimum, WIMPHEL IN GIu s testatur in Epit. Ren Germ. Cap.

58쪽

Henricus KnoblochZerus a. I 478. Processum Iuditiarium Tym Belial foliis formae majoris Argentorati excudit, addita imscriptione, quae librum aeneis literis concinnatum fatetur, his verbis: Processus judiciarius Belial intitulatus de latuis no in vulgarem stilum mirifice tranflatu . . . finiti Quem is ereis figuris Heinricus Kn'blorier in Cesarea urbe Argem ,, tine feliciter atque dignissime perfecit a. I 478. in die MD- dii. V q) iuneae hae quidem literae fuerunt, sed sculptae, quia inaequales. Sub Gmningero autem, Prussio, Scnodito solae denique litem fusae obtinucrunti Transitus a s Lotis ad fusas cum fieret, utraque subinde species simul ad-nibita est; ouod in libris nonnullis, inter a. I 47α & I48 impressis, observaVL

I s.

Gutenbergianam ergo imprimendi sermam per quinque consectis lustra Argentinenses continuarunt, postquam Moguntini P jam literis ussi sunt fusis. Quin & Schoefferiana cum Gutem hermana aliquandiu Argentinae simul exercita fulti Nascitur hinc canon : Iabri literis sculptis, nidibus & scabris, sine anni, loci & artificis indicio imprelli, ex Argentinem

q) Liber hic & praecedentes extant quoque in Bibliotheca Coimmendae S. Johannis Hierosol. Argentorati.

59쪽

sum preso maximam partem prodierunti Ceterum per omnem fere seculi XV. decursum Fausti & Schoefleri ossicina Morentiae fere viguit sola, r &ad Johannem SchoeLlarum, Petri filium, transivit, quum eodem intervallo plurimae Argentorati typographide c artem urgerent, ut insta ostentam. 0 Fggesteinius, Husnerus, de sculptura typorum plus ceteris 1olliciti, Gutenbergianam artem eo denique perdux rant, ut dubius subinde haeserim, fusis an sculptis literis vere sint usi. Summum ergo beneficium literis mobilibus sculptis attulit Gutenburgius orbi, qui fusilibus literis p tuisset carere, sculptisque Iis artes atque scientias non

minus ac fusis propagare. U ORLANDI Ortim e Pro m desia Ampa p. I nonnisi

unam ossicinam praeter Sc efferianam memorat.

60쪽

Fabulose Argentinensum de originibus typur micis traditio.

g. I.

RS paucos inter socios lento cum successi I im causae eris venta& per quinque fere lustra in occulto exercita, st) posteritatem de auctore & tempore si retulit incertam, nemo sorte mirabitur. Gutcnbergio Argentinae si nulla cum sociis, 'nulla Moguntiae cum Fausto fuisset discordia, typographucae origines in perpetua obscuritate mansissent. At testes litium occasione producti; sententiae a Senatu & arbitris latae, initiumentis condendis occasionem dederunt, in quibus Vera originum memoria servatur. Registra, in quibus acta perscribuntur Senatus, in arctiore custodia sunti Ars, Argentinae primum duo per lustra, atque Moguntiae dein- ceps per tria delitescens, quum a. I 62. denique evolasset in Oroem, non potuit non variis rumoribus apud populares exterqsque agitari. Gutenbergius, qui nonnisi a. 146, decessit, veritatem facile aperire potitisset, sed tacuit comstanter, de fallaciis Fausti nunquam, quod mireris, conquestus. Tacente Gutenbergio, qui haec Moguntiae audivit & vidit, tacuerunt quoque Argentinenses. Inter haec primi Argentinenses socii, rei gesta gnari, perierunt. Gutenbergit Argentorato Moguntiam reditus; Gensfleischii& Gutenbergit in duos homines divisio; urbium, ubi Gm

o Vid. Cap. m. q. 8.