Jo. Danielis Schoepflini vindiciæ typographicæ

81쪽

Epochae

hae cones, Ilatae.

que XIV. annis , antequam Moguntiae de typographia cogitiaretur, civeS nostros cum Gutenbergio in arte hac ο 'cupatos mille; quod ipsum temporis spatium typographi- jcam illam Argentinensium epocham, huc usque ignouim, iconstituiti Argeiitinentis Vero causae patroni a. I AO. am itis inventionem omnes assignanti Eodem anno Germaniae Bataviaeque Civitates & Academiae communi cum Aru lgentinensibus consensu secularia typographica celebrant. Unde plerosque bonae fidei scriptores in anno hoc consem illae profitetur H AIT T AIRI U s. o

uinquagesimus ergo sculi XV. annus epocham Amguntinentem & Moguntinaris discerniti In illa literrae scuti plete Argentorati, in hac fusiles Moguntiae regnarunti Ιllas Gutenbergius, a se Argentinae inventas, Moguntiam aditulit. Has Petrus Schoesserias Moguntiar invenit, atque Gutenbergianis superaddiditi Ipsi vero caulae Moguntinentium patroni cum hanc epocham constituant, Omnis idilutatio cessat; utrique civitati sua ratio conflati Joh. Schoesterus ergo, filius Ρetri, in nonnullis librorum suo

rum epigraphis u vere professus est, ctat graphie & i

o snnat . upo raph. Tom. I. pig. 3. vi In Trome iso, a. Iso3. Moralntiae impressis, recte in epi. graphe dixit: Joannes, cognomento Opilionis, primarius is civis metropolitanae urbis Moguntinae , felicissima eorum is propagine satus, qui divinam sere chalcographiae artem pro- is pitiis fatis invenerant. ' Item in calce libelli H N E S Y L-v 11 de stilicorum miseriis, quem idem Schoemerus Moguntiae a. I SIT. impressit, haec verba leguntur: Excusum est si hoc Eneae Sylvii opusculum per Jo. Schoeffer typographum se sane quam accuratum, Moguntiaci, ubi divinum inventumri ilanneis typis excudendi libros primo natum. 'neis

82쪽

neu typis excudendi artem , . a patre suo inventam , deberi Moguntiae. g. 3.

Sed jam ante me duas quoque diversias typographiae epochas constituit Schim AR EIUS, qui in libro, a. I72T. edito, mita disserit: μ Ad Argentoratenses ex non Obscuis ris incliciis referrem Sc Biblia Latina & Libros laudorum, si & alios quosdam libros typis ligneis imprestas. V Paulo post addit: φ Quis vero neget, istum Jo. Gutenbergium cum Io. Mentelio & Henrico Hulacro, Civibus Argem tinentibus, jam potuisse conferre considia, de typis mλώ bilibus, ex ligno sculpendis ; ac postea Moguntiam re-- versum L a Fausto Scnceiseroque adjutum, literis ex m si talio fusis artem magis perfecistis, aut certe perficiendae,, suppetias tulis h. ' Alio in loco I idem ScΗWAR-Σ I u s s uentia prodit: Is autem Gutent,crgius cumri receptuet se Moguntiam, adjuncto sibi do. Faustio item- is que Petro Schoeffero Gernshuimensi, in libris quibusdam ,, imprimendis adhuc typis ligneis usi sunt: id quod non si solum Arnoldus Bergellanus in celebri Poemate de Inven-- tione Chalaographiae indicat, sed etiam nos ipsit partem is Codicis divini, grandioribus hujusmodi typis IIIoguntiae imprelsam, in aliquo monasterio Moguntino vidimus. Vis Index nov. Librorum p. 2 s. D. Excerpta ex e6 dedit vo L- pius in Monumentis typograph. Irim. a. pst . IIT9.

3 hi Programmate , quod sub Nic. meistii Rectoris nominea. I 3s. Aliorsu scripsit, & voLPII Monumentis opo .

Tom. a. par II 8 . insertum legitur.

Schuraretii

sententia.

83쪽

g. q. ui: m. Sch a io ΡAULUM PATREM, Geclinensem, suruthnu,' jungo, qui similes quoque veritatis scintillus jam sensiti a , . is Productae, inquit, auctoritates & testimonia veterum, is quin & ipsa veritas assirmat, in nobili Argentorato, II, is in ematici Regi montani consilio, memoranda haec ausia is generosaque conata Gutenbergium suscepi lse, insumta- , que magna pecuniae Vi erat enim perdives tentat se priis naum ibidem rem Variis experimentis ab a. I o. polleati Vero circa a. Iaso. in Vicinam Moguntinensem Civit,

is tem commigralle atuue Ope Jo. Fausti, qui & Fustusis itemque Genslieitch dicitur, feliciter tandem perfecisse. 'Conjectiira vcritati propinqua, nisi quod Regiomonta-mam, a) qui normisi a. I 36. natus est, Gutenbergio consilia de thogryphia Argentorati jam dedille memorat, &in Faustum cum Gensfleisclito eundem elle censet.

g. s.

1ententia.

O Dissert. de Ger vitie miraculo, idipis litta aruin p. 9 O De quo supra Cap. I. g. 6. Huic primam typis ligneis ii primendi artem THEODORus Z IN GERus in Thea orte Vol. XX. Lib. I. pag. 3629. Se PETRUs RArius in Schol. Mathem. Lib. II. adscripserunt. Noribergae ille typ graphiam instituerat, ut veteres Mathematicos, quos ex italia attulerat, prela stibjiceret. Sculpendorum quoque typorum eminuit arte; ScΗwARZIUs in Indice novo par 27. Sed Guten bergium ab eo in arte adjutum sitisse , impossibile est, quod eo aemum anno natus est, quo Gutenbergius cum sociis Argentorati jam primitias exercuit. Disiti od by Coosl

84쪽

TIuri subjungo, qui in Anti- Plagiaris O) suo sententiam

suam ita exponit: Probabile videtur, Joh. Gutenbero giuna, virum patricium ex nobili gente iam Iuram seu is Jungiorum, quae nunc quoque Francofurti floret, pruis mas artis typographizae cogitationes animo concepisse Ais Argentorati agitare crepisse, sed Moguntiae demum persi ficere potuisse, adjutore Jo. Fausto, Moguntino, & ge- si nero Fausti, Petro Schoessero, Gerneshemensi. . . Fieri ,, potest, ut Jungio in urbe Argentoratensi haec vetitati, si altiterit Mentelius ille Argentoratensis. VHax Leibnitius.

Quodsi ergo Gutenbergianus apologista KOELER Usi vir candidus & egregie doctus, a. 17sq. defunctus, docu is menta haec legere jam posset, primariam hanc Gutenber. ginnae Vitae periodum, quae Argentinensis est , suo libropnaemitteret, atque adeo tela, quae pro Moguntinis contra Argentinam direxit, communi nobiscum sententia contra Moguntinos dirigeret. Argentinenses Gutenbergium jam non amplius hirti complicem agunt, quod secerant olim, sed ingenue fatentur, inographiam ex Gutenbergit ingenio prodiisse, at prodiilbe Argentorati; indeque domum migrasse Moguntiam, ut Eceleri apud Altorfinos collega

olim divinaverat SchmarZius; cui conjecturae suae verit tem dominentis probari tandem laetaretur ex animo, si inustam redireti Rerum jam conversus est ordo. Amicillia mo nunc vinculo Gutenbergius & Argentina junguntur. Ρrillini defensores Mentelium deserunti BOECLERUS, b Cons supra Cap. L S. I. not. I .

85쪽

SCHMIDIUS, SCHRAGIUS, ScΗΙLTERUS, c) ein rumque sequaces, palinodiam nunc canerent, reditusque illis ii daretur in orbem , fassuri essent lubenter, honam Argentinensium causam falsis a se rationibus fuisse adstim

ctam.

g. 7.chfontes Illustribus his Argentinensibus viris errorem suum eo f, Colon. cilius condonaturus est lector, cum intelliget, quam longe a veritate illi quoque scriptores recesserint, qui in argumento hoc ab omnibus suspiciuntur ut principes; qu rum duo temporibus, quibuS reS gesta est, proximi, tertius auctoritate quoque & judicio gravis. Coloniense illud Chronicon vetus, Irithemium atque Serarium intelligo.

. CHRONICON COLONIENSE, a. I 499. editum, in sequemtibus circumstantiis errati I. Gutenhergium vocat Argentinensem. 2. Inventionem inter a. IMO. & Ιqso. poniti H Κ o EI. E R u s in Gutent m o Drerentis, m . a. de viris his ita scribit: Man musisti h nrmidern, dos der sons versandige tiris Consultus u. rasoribus D. Io. Schilter aus eis Diues

86쪽

3. Artem Moguntiar inventam, indeque ad Colonienses, colonia ad Argentinenses transsatam fuisse proditim Biblia Moguntina primum omnium librum perhibet typis impressum.' ς. Utricum Zellium, qui floriait Coloniae a. I 499. prumum dicit typographum illius urbis, quum tamen a. IATO. in ea jam libros impresserit Petriis de Olpe. In domesticis rebus errans, in exteris num oculatior credendusty 8. TRITHEMII e) testimonium, quod apud omnes Titob magnae auctoritatis est, quia ex ipso Petri Scncesseri ore errores.. perscriptum, in pluribus tamen partibus Vacillat, ac a V ridate recediti Auctor a Schoessero ipso in errorem inductus est; qui a Fausto malas artes ex parte, sed non omnino didicerati Enimvero Trithemius Iv. Gutenbergium quidem artis inventorem pronunciat, sed omnes Argentunenses ejus operas ignorat; cuncta soli Moguntiae tribuens. a. Gutenbergius, inita cum Fausto societate 'Iogunti jam pridem Amantinae literas quuin tractaverit mobiles, fallitur Trithemius, inquiens, Gutenbergium cum Fausto Catholicon e resisse ex tabulis, indeque singulares literas inveniendi sumsisse occasionem. 3. Singularium literarum sculpturae nullam facit menti nem; atque adeo a tabulis sculptis ad fusiles typos Gutem

87쪽

Ierarii.

bergium Mosuntiae subito transivisse putavit. Dicendum erat, Schoesterum , inventis a Gutcnbergio Argentinae libteris singularibus sculptis, futiles addidisse Moguntiae.

. Ambigua est Trithemiana relatio. Quum enim a Gutenbergio inυentam & ex pitatam fuisse artem dixisset , postea Faustum ei atque Schoesterum ita adjungit, ut omnes tres typographicae artis inventores appellet, cum nullae plane Fausti nac in re extiterint parteS. s. Trithemius addit: artem clam habitam, per famulos di.

vulgatam . ad Argentinenses primo , paulatim ad omnes nationes

pervenisse. Typi fusi poli captam IIoguntiam ad ArgentunenseS quoque pervenerunti Sed hi jam ante annos viginti typographiam ligneis literis exercueranti

ΝIc. SERA RIus rerum Moguntinensium copi sus & florentillimus Scriptor, non iniquus Argentinentia' bus, nec in Faustum propensus, sed veritatis studiosus, in ipsis illis rebus, quas Moguntiae eruere potuisset, in emrores prolapsus esti Argentinam Gutenbergio dat patriam, genuique ei denegat equestre : quum pauia Moguntinus fuerit atque nobilis ortu. Gutenbergio generiim init Petrum Scncesterum, quem generum Fausti per longam amnorum seriem Moguntia viditi Greenbergius nullam printem reliquiti Molguntino scriptori haec excidere potuisse, multi mecum mirabuntur. ει tam turbidis fontibus Moguntinae causae patroni argumenta sua rem hauserint, nemo fortasse mirabitur, inventae typographiae origines ab illis non ex vero perscriptaS.

Transeamus ad BatavOS. D Rem Mogunt. Lib. I. cap. 38. Disiti od by Coosl

88쪽

CAPUT VIII.

Tapuraphicae Harlemensum origines.

S. I.

8 impressoriae artis inventorem producit civem l um, Laurentium Costerum, ρ) quem a. I 428. eam inVenisse, a. I 4 o. evulgasse contendunti b Ρrimus hanc Harlemensibus gloriam vindicavit Hadrianus Junius ; majores eorum incuriae accusans , suod lau- 'dem patriae debitam, tam diu neglexerinti i) Hic CXXVIII. annis post Costerianae inventionis epocham, quam ad a. I 447. p0nit, testamenti instar, Bataviae suae, ε) ad posterorum memoriam, inseruit ea. quae a testibus auritis perceperat, qui sua ab oculato audiverant teste. Oculatus

p Laurentius Jansonius Costerus, Belgice Laurena Imitet K ser, de quo H A D R. J u N I u s in Batavispar ita: μ Η is bitavit ante annos CXXVIII. Harlemi in aedibus satis splenia is didis, soro imminentibus, e resione palatii regalis Laure ,, tius Ioannis , cognomento AEdituus Custosve, quod tuncis opimum & honorificum munus familia, eo nomine clara, is haereditario jure possidebat. ' hy Ita loquuntur nummi memoriales, a. I U. cusi Harlemi, vos protulit S EI Z I u s in libro: Derde Iubedaar der Bocruri LMns, pa . IO6. sqq. i) Nihil enim hac de re GuIL. HED A , nihil REI N E R us S Novus, aliique Rerum Batavicarum ante Iunium script

res.

89쪽

est Cornelius, bibliorigus, operarum Costeri olim submunister, a quo Nic. inlius, Junii praeceptor, & Quirinus Talesius, Harlementis Consul, rem intellexerant, qui eam boni fide Iunio retulerunti Nec circumstantias pnaetem milit Iunius, quibus typoseaphia. Hartemo Mogontiam migrarit; quas vellem omissilieti Faustum cnim, vel alium ex operariis Costeri, ipsa Christi natalium nocte, sacris solennibus cum herus interesset, omnia typographiae instrumenta ex inlibus ejus Harlemo Amstelodamum, inde Coloniam & denique Monantiam furto transtulisse, fuse enarrati Narratio, cui nec verum, nec verisimule inest. Fur tot utensilia, plusquam plaustri vecturam, una nocte effert Harlemo; nec latebras aut divetaticula quaerit, sed furtivam tot instrumentorum sarcinam . nemine persequente, nemine coram ullo judice querim niam movente, per maximas civitates M' ntiam persere, sibique in publica orbis luce, in libris a te editis invento-

rem typographiae se jactati Iunius addit, Faustum a. I a. tqui insecutus est furtum, cum ipsis typis, Costero ablatis, 'Alexandri Doctrinale impressisse Moguntiae, quae tamen in- ste a. Iaso. nihil typographiciae artis sibi unquam vindic

viti si Testimonium ergo Cornelii, de Xylographia loquentis, Gallus & Talesus ad typographiam Gutelaber-gicam applicuerunt, remque Junio ita exposuerunt; qui ieandem nerscribens, tabellarem typographiam cum veta liatili conluditi i I Vide Cap. VIL

90쪽

g. 2.

Auctoritas Iunii quinquaginta post annoS Petrum S - . verium, Harlemensem, pnestantis doctrinae virum, indrurit, ut patriae suae causam mama cum eruditione, testibus undiquaque excitatis, defendereti Lauream ille populari suo, Laurentio Costero, an) ne it, qua non apud Bat vos modo suos, sed & apud exteros, sibi laudem paravit; omne a mentum hoc peculiari volumine copiose pertractans. In illustri tamen illo opere nihil aliud costero quam Xylographiam tabellarem adscribiti Non eo, imis quit, n qui hodie usitatus est, modo, typis scia exis plumbo & stanno arte fusoria factis, qui singulatim e 1 is culamentis a typotheta excepti, in gnomone juxta seis ponuntur, quot eorum primum ad vocem, deinde adis versum, postremo ad paginam integram formandam reis quiruntur. Neque enim hoc pacto primum haec ars tr is chata est, sed liber imprimendus per partes sive solia i ,, bulis ligneis incidebatur. V His aliud ejusdem Scriverit testimonium accedit, qui libello de Tentarioniuem morientium, Harlemi in Curia servato, sua manu inscripsit: U Liber l, si bularum ligno incisariam a Laur. Costero circa annum I si lutis hum. MCCCCXXVIII. V Libellos oego quosdam

m) Laureorans Mor Marens CVer a. Restitur ibi uescriptio sequens: inmoriae Sacrum typographia

ars artium Omnium consemula Hic primum inventa '