Jo. Danielis Schoepflini vindiciæ typographicæ

71쪽

Fallaetae Fausti.

CAPUT VI.

Fallaces Fausi discriptiones.

S. I.

UPEREST, ut speciosum & validum contia AN gentinenses telum retundamus, quod ex Inscriptionibus petitur, quae primis libris, a Fausto impressis, adjectae, typographiae inventae o riam Fausto & Schoemero, adeoque Moguntiae tribuere videntur. Speciosas illas esse epigraphes , non equidem dissiteor. odsii tamen eas inspicias propius, sinonii profecto ingenii partus sunt, ab homine callido &alienae laudis invido excogitatae; qui artis repertorem, Gutenbergio vivo, se jac me non ausus, Moguntiam inVem tricem jactavit, ut veteratoria hac arte lectores incautos decipereti Ex omnibus mala Fausti fides eluceti Posti quam enim Gutenbergius ea, quae ab a. I 36. Per noVemnium Argentinae egerat, in Patriam redin circa a. I so. Fausto manifestasmet, ibique hocius artem ciam eo per 'vim quennium tractasset, uti ex lite a. I ss. inter eos judicata

Aucet, Faustus in Ualtem, duobus post litem annis in publicum edito, ubi prima anni, loci impressionis & typ graphi mentio, ut jam dictum, occurrit, nullam Gutembergit, socii nuper sui, & certissimi typorum mobilium, quibus liber impressus est, inventoris fecit mentionem; tantum laudi suae detrahi arbitratus, quantum Gutenbem

gianae accedereti Disiti od by Coos

72쪽

Notitia Psitterio a. I4ς7. hiis miniatis subjicia, quae In omnium prima est, ita se habet: ' Presens Spalmorum. sic Codex . . . . adinventione artificiosa imprimendi acis caracterigandi absque calami ulla exaracione nc effigiatus is &ad ensebiam Dei industrie est consummatus per .I Ohaimis nem Fust civem Moguntinum & Petrum Schoi r deis Geriasticim Anno mi millesimo CCCCLVII. in vigilia

is Assumpcionis. V Librum non calamo exaratum, sed amissiciosa adinventione caracterigandi cssigiatum & consummatum esse, Faustus declarat, at inventorem artis nec se, nec Ρetrum Schuesterum pronuntiat. Biennio post secun- da hujus Psalterii editio an iisdem facta est, in cujuS su, ... aiecta notitia Petrus Schoiffer de Gemineis dicitur clari.

A. I 4 9. praeter secundam Psalterii editionem, prodiit In Πum, GuIL. DuRANDI Rationale intorum ditano , in cujus calce haec verba rubro quoque colore impressalinuntur: si Presens Racionesis divinorum Codex ossiciorum v is nustate capitalium decoratus rubricationibus distinctusis artificiose adinventione imprimendi ac caracterizandi AELO Uterque codex descriptus est in comvinitariis Regia Inferipi scotilentiae T. a CLAUDIO DE BOEE, elePntis d ctrinae Viro, haud ita pridem defuncto . cuius Bibliotheca principum editionum delectu nulli concessiti Prieter duas has editiones tertiam. Μoguntinam 'uoque . anni i οὐ possedit Boaeus; omnes Omnibus per Galliam, Italiam, Anguam BLhliothecis ignotas. ConL lupra Cap. III S. D Disiti od by Cooste

73쪽

. que calami exaratione sic emgiatus & ad eusebiam Deiis industrie est consummatus per Iohannem Fin civem. Morantinum & Petrum Gernsiliuim Clericum diocessi. Huldem. Anno Dni Millesimo quadringetitesimo quimis quagesimo nono. Sex. die Octobris. VSimilis formula in Goliturionibus Gementinis a. I 46 . O curriti In nulla earum Faustus inventoris sibi vindicat laudem; civis Moguntini contentus elogio. g. 4. At in JANU Eus Is Cactolico. quod eodem anno Iθω. impressum est , prima Moguntiae, ut urbis inventricis, memoria, suppressis artificum nominibus, occurriti Enepigrammatis verba : Altissimi pnesidio, cujus nutu imis fiatium lingue fiunt diserte, quique numero sepe pamis Vulis revelat, quod sapientibus celati Hic liber egregiusis Catholicon Dom. incarnati a. MCCCCLX. alma in urber is Moguntina nacionis inclyte Germanice quam Dei es is mentia tam alto ingenii lumine donoque gratuito ceteris is terrarum nacionibus preferre illustrareque dignatus est,

- b) non calami styli aut pennae suffragio, sed mira pa-- tronarum formarumque c concordia proportione acis modulo impressus atque consectus est. V Epigraphe haec omnium prima Moguntiam inventricem constituit, sed nomina Fausti Schoenerique omittiti Nec insignia eorum, O Ιia sane in Notitia Catholici, pro di nata es, legitur.

o Patronam vocant typum prominentem, chalybi insculptum qui imprimitur modulo, Cui infunditur metalliun, ut literae inde metallicae prodeanti Galli patronas & sormas interpretantur λωμα & Marines.

74쪽

ut in prioribus, subsignata Pnti Catholicon hoc ex pr iprio Gutenbergit prelo prodiisse, quod post litem cum Famllo solus instituralle videtur, arbitratus est SCHWARZI-υ s. cd) Conjectura haec Schon gii si vera est, suboritur qtraestio, cur Gutenbergius nomen suum non addiderit li-hro, ex ossicina sua prodeunti, false Fausti gloriae ut se tandem opponeret 8 i

Quidquid de Catholita sit, in Bibliis Latinis, quae anno In Biblita I 62. prodierunt, co Fausti nomen denuo comparet, ita L lini . Limen, ut nec in eis inventorem artis se profiteri sit ausus; eam dΙoguntiae repertam , librosque a se impressos essh, annotare contentus. Ait enim: Presens hoc opusculumis adinventione artificiosa imprimendi & caracterigandi se absque calami exaracione in civitate JΙoguntina sic em . si giatum .... per JO. Fufi civem & Petrum Schoiffher de . . . si Gurnaehcym clericum dioces. ejusdem est consu natum is anno Dum. AICCCCLXII. &c. V

Alius quivis J Ioguntinus typographus, eX artis imem uterisia. tione nihil sibi arrogans, ambigua hac formula uti potuisset. Catholicon Ianuensis ex Faustiano si prelo procellit, Moguntiae inυentricis Riustus in eo mentionem injecit, quod lectores ita ratiocinaturos esse, facile praeviderat: si

t Dissert. de Orig. υ graphia Part. I. pQ. I a. 9 Supra Cap. III. g. T. f opusculum vocatur a Fausto duorum grandioris formae v luminum liber. . IDisiti od by Cooste

75쪽

mguntia typographiae prima inventrix est ; si Faustus typographica nova arte primus immellit, Faustus dicendus est typographiae inventor. Nec 1pes prosecto deceptorem decepit. Faustum, civem Moguntinum, & Schoeffertim artificuosa inventione imprimendi hos libros perfecisse, non comtrarium est vero. Faustus, nihil falsi professus, vera, quae non reticere debuerat, malitiose reticuit; silentio suo p steros, quod intenderat, in errorem inducenS. Ex tommulis tamen his palmarium contra Argentinenses argumem tum producitur.

g. 7. Sed nee Sincessero, sodali, dein genero filo, Faustus debitam laudem adscripsit; eum nunc Clericum. nunc PMerum ni m. laum, nunquam inventorem appellans. g) In fine di eiorum Ciceronis, a. I 6s. & I466. editorum, Faustus ait: Petri manu pueri mei feliciter esset Ingenio A inventione dicere debuisset, non manu. Manifestiam invidiae documentum. Schoetarus, Fausti stipendio vivens, mussitare non ausus est. Gutenhergius laudem sibi debitam vim dicare potuisset, sed id facere neglexiti Eo autem silente, cur Argentinenles clamassent tg. 8.

te . Neque vero post Fausti decessum in Pigraphis suis in

Gutenbergium aequior fuit Petrus Sch efferus; Θbnuo soccero solus typographiam exercens. Hic enim in Τ Η o M N Vide supra Cap. H. S. 4.

76쪽

A IUINAT Is secunda editione, quam a. I v. in lucem emisit, inventae typographiae laudem Moguntiae similiter tribuit, Gutenberguo nihil. Eandem formulam in Constatutionibis Oementinis, eodem anno impressis, repetiiti Atin JusTINIANI Insiturionibus, ct Sal. I 68. forma majore edudit, adjecit versus quosdam de originibus artis, ubi Gutembergium praenomine indicat, atque in eandem cum Fausto collocat salsem; sibi prae utroque gloriam inventae artis adscribens. Ita enim: . oeos genuit ambos Urbs Moguntina IUMmes,. Libroruin insignes prothocaragmaticos. . is Cum quibus optatum Petrus venit ad polyandrum is Cursu posterior, introeundo prior.

. Quippe quibus praestat sculpendi lege sagitus. Α solo dante lumen & ingenium. b)Ρer ambos Gutenhergius &Faustus designantur; vocantur prothocarum tisi, quod primi libros excuserunt At Ρe s Schoemerus, licet ordine postremus ad opuS accedens, artis penetralia tamen, secundum hos versus, primus intraviti Allegoria ad Johannem & Petrum Apost i s alludit, qui ad Christi sepulcrum ita festinamni ut postremus adveniens Petrus tamen primus intranti ci

in Iidem versus repetiti in earundem Institutionum editione L 1473. quae sola SCHEL HORNIO innotuit, umit. liter. I - p. 3 I. D SUHELno aurus si id. p. 3os. Po nisi nomine homunem quendam designari existimavit. qmam sepulcretum d noteti μ Quis sub Polyandri nomine lateat, si me edocueris. si eris milii magnus Apollo, ' inquit Schelhornius, in eo quo-

77쪽

Testim nium ejus de Guten- bergio.

Patethinc, Petrum Schoefferum, suae ut Velificaretur gloriae, illum typographiae declarasse auctorem , qui literas fulas invcnit ; qua hypothesi Gutenbergius & Argentina

excluduntur. g. 9.

Idem tamen Schoefferus in nasyatione, de typographiae initiis, quam ex ore ejus descriptit TRITHEMIus, h onmem ejus inventae laudem Gutenbergio tribuiti Scribit enim: μ HIs temporibus in Civitate Muguntina ... inVen-- ta & excogittata est ars illa mirabilis A prius inaudita im-- primendi & caracterigandi libros per Jo. Gutenbergeris Civem Moguntinum, qui cum omnem pene substantiam is suam Dro inventione hujus artis exposuisset, & nimia si dissicultate laborans jam in isto, jam in alio deficeret, is jamque prope esset, ut desperatus negotium intermitte is ret, considio dandem & impensis Jο. Fuit, aeque Civisis Moguntin rem persccit inceptam. V &c. Gutcnbergius distincte auctor artis ex irelatione Schoemeri a Trithemio pellatur ; at in libris , a se imprellis, de Guten hemiosiluit omnino SchoesteruS ; in scrinone, quam in libris,

sincerior. que deceptus, quod Amoruit. tom. I. p. s. Ρetro Schoessero mobilium literarum inventionem adscripsit. Commentarium ad hos verius dedit ScHwAREIus de Orig. t 0gr. Part.

60 Chron. Hirsatae. ad a. I SO. ubi narrat rem, prout eam antego. annos ab ipsis Schoeifero, quem Opilisnem vocat, audius rat. Eadem, sed brevius, leguntur in Cis ou. Spanheim. ad

eunc annum.

78쪽

Johannes Schoesteriis, Petri filius, qui in xypographia Io.6choe Moguntina patri successit, memonabile ouoque malae fidei in Guten burgium reliquit exemplum. Lixium enim, in 'μ' Germanicum idionia translatum, & MOguntiae a. Is s. a se impretium , Maximiliano Caestri dedicans, aperte profitetur, Joh. Gutenbergium a. I so. typographiam II

guntiae invenisse, atque perfecisse sumtibus & onera Joh. fausti & Petri Schoesteri. l) At decennio poli, in epigraphe , Compendio Chronicorum TRITHEMII adjecta, inventae typographiae historiam fuse exponens, Gutenhemgium praeterit: Faustum vero primarium artis auctorem appetilat, qui a. I so. eam proprio in emo excogitare coeperiti is

Quis crederet, cum, qui Maximiliano Imp. Livium deducavit, haec scribere potuisse Z Quae in dedicatione, Germanice scripta, exposuit Caesari, ea in libro Latino, ad omnes

ni Impressum . . est . . opus a. I I s . . in nobili famosaque urbe si Moguntina, hujus Artis imprestariae inventrice prima, neris Jo. Schoester , nepotem quondam honesti viri Jo. Fuith. is civis Moguntini, memorate artis primarii auctoris, qui tanis dem imprimendi artem proprio ingenio excogitare specul se rique coepit A. MCCCCL. . . . deduxitque eam in Opus im-- primendi, opera tamen x multis necessariis adinventionibus. Petri Schoener de Gernsheim, minit ri tuique filii adoptivi.

79쪽

Fraudir

Notitiae ergo, quas in calce librorum suorum Faustus& Schc seri dolerunt, Daudis sunt plenae, atque ita com- ipositae , ut lectores incautos facile decipianti Homines ambigui, fallaces, veritatem nunc dissimulant, nimc pro- lfitentur, nunc torquenti ceterum non primus ego Fausti latque Schoemerorum astutiam in lucem produco. Scum Am iEius n & KOELERus co occasione litisFaustialiae cum G imbergio, & ante hos ducentos annos ARNOLDus BE GELLANUS p eam jam abunde probarunti Artibus trumen suis, ut & artibus generi atque nepotis, obtinuit Faustus, ut Aventinus, Cario Vel Melanchthon, Apianus, Stumpsius, Opmeerus, Ρantaleon, Frisinlinus, Salma. thus aliique, quos magno numero recenset SCRIVRRI-us, q) eum pro inventore typographiae haberent; quod peruliari quoque libro probare M ALLI NKROTIus r studuiti At in actione forensi, a Fausto contra Gutemhergium, a. I s s. instituta, hujus rei nihil sibi arrogaverat Faustus; tantum repetens pecuniam, quam Gmdinbergio mutuam dederat , ut typographiam continuaret ; quae propter hoc debitum Fausto oppignerata fulti

n In meumentu de origine dimoσphiae par. 22. Ο rerere ir Gutenterm pQ. aa. sqq. ubi dolos & perfidiam Fausti in Gutenbergium perstringit. 3 In Poemate de Chaon bia inve sume, a. edito. Fuit in typograthia Μoguntina Corrector. vi Laia ea costeri par 9. O De Orimne di graphiae tap. XI. m. 73. Jo. Frict Faustus Aicii elaburgensis. ex Fausti nostii fratre descendens. suo quoque Gentili inventionem . quod non mirum, adscribit. xausti iunioris notitiam Oedit ΚοELERus invita Cure1 hez.

80쪽

7 Postquam autem Gutenbergius in lite succubuit, ossicina Gutenbergii transivit ad Faustum; unde mendax de Famsto , artis inventore, fama nOVum robur accepiti

CAPUT VILopographica Argentine is aera Moguntinens

oentiquior.

g. I.

rerum requirit, ut a fallaciis Fausti ad Doeo. menta nostra redeamus. ει his evidens est,omne P typographica Gutenbergius antea. I 4s. suscepit, soli Argentorato deberi. ALkrtio haec Moguntinetivum postulatis minime eontraruatur , quippe qui ante a. I so. ex primitiis artis libi vim dicant nihil. Argentinensium causam Moguntinensis haec aera quam maxime firmati Ambo Schoemeri, pater& filius, & ex patris relatione Trithemius , epochae M guntinae initiiun a. I so. affigunti In eodem anno Chronicon Coloniense, AventinuS , Munsteriis, Accursius, Roccha, Beughemius, Saubertus, Serarius, Paulus p

ter, aliique conVentanti ΑPI ANUS & GEM EBR ARDus s)ad ann. 14s3, FASCICULUS TEMPORUM R. IqsT. FELIX FABER a. 14 9. Moguntinam aeram posueruntiri Documentis autem nostris elucet, jam ab a. I 36. adein o SERA Rius de Rebus Moginis. M. L cap. 33. p. III