Jo. Danielis Schoepflini vindiciæ typographicæ

61쪽

tenbereius natus est, & ubi artem invenit, diversitas; liter rum futilium & sculisarum confusio; non incertaS tantum, sed fabulosas quoque hujus artis Origines reddiderunti Res variis per ora hominum volavit sermonibus, quibus plerumque aliquid veri Sc aliquid fimi commixtunia

tissimus veri, qui a. I 4s I. Selestadii natus, Argentinianis. adolescens appuait, ex qua Gutenbergius vix ante quatuor lustra exierat in qua sIentelli S. Eggesteinii tum prelae ferbuerant; ut mimphelingius hic, inquam, OrigineS has primus nostrum describens , jam deflexerit a vero. Act rum ille Senatus & D. I homae ignarus, ad Halgares traditiones confugiens, tribus in Iibris, ubi de originibus typographiciS loquitur, eici male exposuit; addendo aliquiae vel omittendo erroneus. In Epigrammate, quod a. Ig99. in Iaudem Geniueischii, quem scarum vocat, composuit, typographiam aeneis typis ab eo exercitiam praedicat; u ligneos typos, Argentorati ab eo prius inventos, OmittenS. Scripsit haec extra Alsatiam versatus. In Epitoma Rerum Germamcariam, Thomae molnhio a. I soa. dedicata, distinctius ait: Anno Claristi I o. Friderim VI. Romia is Imp. regnante, magnum quoddam ac pene divinum ben

O is Felix Ansicare per te Gerinania felax- Omnibus in terris praemia laudis habet.. Urbe Moguntina, divino fulte Joannes,, Ingenio; primus imprimis aere notas Extat hoc Epigramma in fine Memoria MARsILII AD INOMEN, editae Heidelbergae a. I 499. in GO. M Cap. 6 s. apud Scis ARD. Script Ren Germ. Tom. Ll. I TR.

62쪽

s 3 is ficnim collatum est universe terrarum orbi a Joanne Gimri lcnberg, Argentinensit, novo scribendi genere reperto. Isis enim primus artem impres Briam , quam latiniores enis cusoriam vocant, in urbe Argentinensi inveniti Indeis Moguntiam veniens eandem feliciter comple siti γ)Bene haec imphelingius , in anno tamen inventionis, ut & in eo deceptus, Fod Gutenbergium Argentinenseim constituta sit in Diseoporum argemmensium Catalogo, a. Trog. scri- Alii erro.

pto, circumstantias rei additurus, in avia phine dilabitur: is Sub hoc Roberto Episcopo Ainciati J nobilis ars impreL 'is seria inventa fuit a quodam Argentinensi, licet incomis plete , sed cum is Maguntiam descenderet ad alios, in is hac arte investiganda similiter laborantes, iliactu cujus- is dam Joannis Genlafleiscli, ex senio coeci, in domo Bonuis montis Gutenberg , in qua hodie collegium est durist is rum, ea arS completa & conlammata fulti 'Multiplex in Ioco hoc mimphelingit error.

I. Imentoris nomen reticet, cum in Epitoma Gutta bergium nominaritia. Ιmentorem anonymum appellat Argentinensem.

Brevius rem expressit in Germania cis Rimum, quam Sena, tui Argentinensi a. Iso I. dedicavit, ubi pag. 43. umpliciter: ἡ Urbs vestra plurimum excellere videtur imprestariae artis si origine, licet in Moguntiaco consummatae.

O Vira Roberti Episcopi.

63쪽

s43. Moguntiae eodem tempore, quo ars Argentorati imventa , Insfleischium in eadem investiganda laborasse perisibit. . Geniueischium ex senio coecum fuisse ait, quum in vegeta aetate Argentinam reliquerit, viginti post annos imter Aulicos Electriris receptuias. Gensfleischium a Gutenburgio distinguiti Scilicet quo magis ad circumstantias rei mi helimgius descendit, eo magis in errores delapsus est; in eo tantum sibi semper constans, Argentinensem Argentinae artem reperisse.

De Mentelio autem haec modo tradit: - Interea Joannes Mentet, id opificii genus inceptans, si multa volumina castigate ac polite Argentinae imprimem. do faciais est brevi opulentillimus.

q. a.

HIERONYMUs GEB v ILERus, scholae Selestadiem sis, dein Hagenoensis Rector, a. I 473. nat , Gutenbe gio praeterito, inVentorem typographiae primus in scenam produxit Mentelium. In Panegari enim, Carolo V. Imp. a. Isa I. dedicata, O) ita locutus est: μ Joannes Mentellis non infimtim locum inter praeclarae indolis homines is obtinet, ob calcographandi, seu staneis Calamis excu-

O Impressa est Argentinae to. vi S ML I9. a. Recusa a. IMI. Gebvsterus eadem repetiit in Commentariis MSS. de ortu C mirum Hasburg. Lib. V. Disiti od by Coos

64쪽

rsis dendi libros artem, quam primus ante septuaginta &is quatuor annOS in hac urbe mortalibus adinvenit; cisi M A guntiaci cuidam Joanni Fust civi suo id acceptum ferant. Perverse haec Gebvsserus, typographiae infantitan omnino ignorans; stanneomin modo typorum gnaruS, quOS apud heredes Mentelii viderat; inscius ligneorum, quos specklinuS, a. Is 89. mortuum, Argentinae conspexiti Idem in anno inventionis artis graviter errat. Calcitius enim ejus

incidit in a. I 447. b quo Gutenbergius jam Argentina discesserati Gobvileri narrata tamen mimphelinpii ex sorore nepos secutus eth J A c. S P I E G E L I U S, qui Maximiliano, Car lo V. R Ferdinando a consiliis & epistolis fuiti 1s enim in Commentario ad BARTHOLINI Austriadem e) haec annotati. Insigniter autem divina illa impressoria ars, Argentoratiis primum per Ioannem Mentet, Schotti nostii avum, d)is a. Iqqq. -enta, Germanos in aere tractando prest bis testatur.

Gebvsserus ergo triplicis accusandus erroris. I Gutembergio tribuenda Mentelio tribuiti a) laventioni artis amnum I 447. assignati 3 Ligneas omnino literas ignorati Patet lunc, Gutenbergii memoriam, Gebvsseri aetate,

F Panegyrin suam salpsit Gebvilerus a. Isa I. dicitque artem ante 74. annos a Mentelio Argentinae inventam , qui calculus ad a. I 47. ducit.

o Lib. IX. pag. a I. editionis Ioh. Schotti, Vae a. Is 3I. In DL prodiit Argentorati, quae princeps impressio est. Austitas

haec Bellum Noricum sive Bavaricum, a. Iso a Mariandi

no L Imp. gestum, heroico Carmine Libris XII describiti do De Scholio hoc intra Cap. x

65쪽

apud Argentinenses jam refriguisse, quanquam ille per XV.

annos in urbe hac transegerat civis. S. s.

Cautior Gebvssero GAsPAR HED Io fuit, qui Paralia pomena ad Conradum Ursperg. Argentinae, sub Caroli V.

initia, scribens verbolenus ea repetit, mae in Rerum Gemmaniorum Epitoma Wimphelingius scripterin B E R N Η Α

DusHERZoGI Us e) artis inventionem Argentinae, &quidem Gutenbergio soli attribuit, sed tamen adjutorem& Gensfleischium & Ioh. Faustum adjungit, quorum comsilio & cum quibus hioguntiam migraveriti S. 6.Αnonymum Argentoratense Chronicon, Spesuini temporibus Germanice scriptum, in publicis Argentorati scriniis servatum, fabulosum illud denique contexuit trama, cujus summa huc redit: A. I go. Nic. Schantiuiri tertium Cos Walthero Spiegelio, Burcardo Mullenhemio , C none Treubelio, Jonaniae Balthasare ab Endingen, pra toribus, typographia inventa est Argentorati per soli. Memtelin, cujus domus pro insagnibus Vi rium habeti Hic famulo suo, Jin. Gensfleischio, Moguntino, sagacis tim

genii homini, cum arcana artis communicasset, ut in ea

perficienda ab eo juvaretur, deceptus est: tit iter. Gen ficischius enim Joh. Gutenbergio, homini cliviti, cui aliquid de trientelia arte innotuerat, prodidit arcana. Quum autem Argentinae ars non exerceri potuisset, Mentelio primsente, spe lucri inducti migrarunt Moguntiam. Nemesis dirina perfidum Gentileischium caecitate punivit.

66쪽

Hic idoneus ille testis est, cujus auctoritatem Sc HR

s Ius, Scis MIDIus, g)Bo EcLERUS, b) Soli II TERUS, i)ARTO POEUS, E) aliique scriptores Matici hona fide Iecuti sunti Forma & indoles styli Germ nici scriptorem seculi XVI. facillime prodit, qui cum

Wimpnelingit, Gutenbergium semper inventorem praedi-

GIus , Reip. Argent. Advocatus, alium librum contra Maulinhrotium 1cripturus erat Latino sermone, ut ipse in fine lubri fatetur. IOH.ScΗri in Ius, Theot D. & Pros Argenti in Gnci nibus sesto typograph. habitis a. I αυρο In Orat. seculari de TXpographia, a. I o. quoque dicta. i) In Observat ad Rotu . pQ. - h commenta . ad Schraderi Tradi par Φετ ι His accensendus est JAc. MENTE LIus, Castroaheod ricianus, Medicus Ρarisinus, qui instinctii Gabr. Naudaei comtra Malliinrotium a. Isso. Paraenesin de vera Papographiae oriatine scripsit Parisiis , ut Joh. 5Ientelii gloriam vindicarenidem jam a. Brevem Excursum de ino, texine F smihore inoemtionis Tam raphiae ad Nau tran Pariuis ediderati GAsPAR Us BERNEGGERus, Matthiae filius , Mentesio huic variarum rerum notitiam Argentorato transirisit sed tritam popularium suorum viam secutus. Mentelii liber caute lagendus. Continet plura lectu digna, at plenus quoque emrorum, invectivarum & vanae gloriae est. Pag. I s. Paranesos falsum commisit, in versu hoc: Plura licet summae dederis tu Arrentina laudLIn exemplari, quod in Sorbonae Bibliotheca servatili , non A gentina, sed legitur. Vid. MAITTA IRE Annal naen tom L par 27. CHEvILLIER Orim de to im

67쪽

cantis & Mentelium ei postponentis, auctoritate haud qu,

quam comparand .

seri. Baeclerus tamen Anon mai, privata tantum fide scribentis, Chronicon, I abulario Civitatis illatum, publicis Reipublicae Commentariis aequiparat. Audiamus Boeci rum: Ex his Chronici, quae protulimus, VerbiS) h, ω bemus auctorem inventi nobilissimi; habemus tempus is & locum; habemus primam & furtivam demigrationem 'is artis; qua effectum est, ut statim circa initia Moguntu is norum Civitas & nomen operis typographicis inclaresceis reti Habemus haec & plura, in tuam, non ex vago &is veteri rumore, non ex ambitiosi scriptoris ingenio & imis su; non ex fallacibus aut ambiguis inscriptionibus, sed is ex ipsis Reipubliciae nostrae Commentariis & Instrumen- .is tiS, quorum nec auctoritas detrectari a inodesto homine, is nec simplicitas suspectari a bono, nec perspicuitas decliis nari a fano potest. Ita gravissimi Argentinensium per duo secula seperiora ' staptores typographiae inventorem proclamarunt Ment

lium.

Gutenbergius & Gensfleischius pro divinis sunt habita

Hic auctor, ille particeps furti accusatin . Geniuei hius semulus MenteIio domino, artis inventori, Argentinae furto abstulit artem, eamque Gutenhemgio Argentinae quoque detexit; ainbo mignarunt Moguntiam, artemque, furto ablatam, ibi excoluerunt. Eadem fere cum Monymo hoc retulit DANIEL SPECKLINUs. n)

68쪽

g. 8. Bilem haec excitasse Ecelero , ut Vindisias Gumber i uiniso.

contra Argentinenses a. IT . conscriberet, non equidem

miror. Verum & Salmutho, Mallini rotio, aliisque cai sae Moguntinae patronis dicam scribere debuisset, quippe ui Gutenbergium multo apertius furti insimulanti Equuem nescio , qui factum, ut Argentinenses, Moguntini, Batavi atque Britanni, originum Vpographicarum menti nem cum faciunt, semper fabulon quid de furto admiseruanti De Fausto a Batavis furti acculato; de emissario Amillo, qui typomaphiae arcanum Gutenbergio Harlemi altilis surripiens, illud ad Britannos transtulerit, insta disseritur. pographiae autem inventio ut adisiberetur Ment, Iio, non una res dedit occasionem. Gutenbeipio discrudeote, praecipuus artis magister cum fuisset Mentelius, eamque Argentinae persecisset, uti Gutenbergius & SchoeL serus eam persecerunt Moguntiae, magnasque inde opes pararet, non mirum est, Argentinenses in eum praesentem oculos fixisse, artisque proclamasse auctorem ; lama comstanter tradente, artem Argentorati fuisse inventam. Quin & inventi sunt Literati, qui Jota Mentelium &Joh. Gm tenbergium pro uno eodemque homine sumendum esse statuerunt; Gutenbergit agnomen Mentelio accessisse credentes , postquam Argentina relicta migrasset Mogum

par 4 a. Monymus Chronici scriptor atque Specuinus via dentur fuisse aequales. M Lexieon Hisor. Balia in voce Guimberg. CHRisTIANU 1 LEss Est in Tam raphia Iubilante par 38. Faustuin qu que eundem cum Gensfleischio fuisse credidit, qui cum G tenbergio fuit idem.

69쪽

VINDICI R

Fausto.

g. 9.

Rum Lutetia, ubi Biblia sua, a. I 62. impressa, vendide- irat, redeuntem. Venisse Argentinam, ibique typographi- lcam artem docuisse Mentelium. Ρrimus traditionis hujus lnarrator est Plenricus Schorus, Belga, Surburgensis in lAllatia Collegiatae α ) Praepositus, vir alias fide dignus, qui leam Argentorati in aedibus Michaelis Theureri Joh. malchio retuliti WALcΗI Us eam Decari suae Fabularum in- seruiti Resen nimirum malchius, Faustum multa Bibliorum exempla inaequali admodum pretio cum vendi- Idisset Lutetiae, emptores, qui carius emerant, ei intem disse litom, atque redeuntem in patriam quoque pertinaciter persequi continuasse; quoS ut evitaret, Argentinam fugisse, ibique artem docuisse Mentelium. Equidem nec utetiense Fausti iter, nec exempla Bibliorum inae ualiter ibi vendita, nec Fausti Argentinam adventum in Gubium vocaturus sum, sed si advenit, co artis magistro non eguit s 1 de Typo raphia.

y sitim a Pras. de Louis XI. edit Leviet. pag. 332. - r) res. de imprimerie pM. I a. o Lexis. Hisori voce Io. Faesus. 9 Introi di. ad Hist. liter. pag. 92 - His. de imprimeris Num. V. pq. 26. D. x Quae a. 1738. Hagenoam translata. Fab. IX. par i8a. Decos haec Argentinae a. I 9. impressa in Mo. Marchandus narrationem admittit, sed dubitat, num Faustiis artem tum adhuc occultam Mentelio manifestaturus . iuisset. Itaque Argentinense iter Faulli ad aliud tempus rejiaciendum esse putati

70쪽

Mentelius, Gutenbergianae artis iam tum gnarus & conti. nuator industrius.

G mae autem de Fausto, ob typorum inter se similitudinem,

in Bibliis deprehensam, magiae Parisiis accusato, C A I L L I U Sscribit in Hist. de imprim. par I a. ficulnea fiant. Cur opus erat Partamenti. sententia, ut a magia Faustus absolveretur, quum Bibliis ipse tuis adjecerit notitiam, citiae artificiosa ad- inunitione ει iniendi seu ca acterizandi absque calami exar tione librum compositum fuisse annuntiati Faustum illum gestigiatorem, de quo drama ridiculum extat, qui cum Famo typographo confundunt, recipiendi sunt risu. Confutavit eos BiER LINO de Pretolismo historico, atque ostendit. praestigiatorem hujus nominis 1eta XV. in irtenbergico Ducatu vixisse, qui cum Moguntino nihil habuit commune. Cons. STRuvii Boliotheca antiqua a. IT . par 232. sqq. Secundum Lutetiense iter Faustus a. I 466. suscepiti Visum

est mihi in publica Geneven sium Bibliotheca Ossicioriun Cic

ronis a. IV6. impressum eXemplar, in cujus fine haec verba,

manu adlita, leguntur: Hic liber nertinet michi Ludovicosi de la Vernade Militi, Cancelliario Domini mei Ducis Bo si bonii & Alvernie, ac praesidenti Partamenti si e Occit si nie , quem dedit michi Jo. Fust supradictus rarisiis , in is mense Julii, anno Domini MCCCCLXVI. me tunc ex

is stente Parisiis pro generali resormatione totius Francorum si Remi. ' O ia Ciceronis a. I 6 s. & I466. adeoque his ex

Fausti prelo prodierunti Eodem a. I 6. pestis amissit Lut tiam, qua mense Aug. &NC ψα millia hominum perierunti Lues haec Faustum abstulille videtur. Post haec enim solus ubique Schoefferus in libris, MOMntiae impressis, occurriti Ita hiennio ante Gutenberoiun, duodecennio ante Menteliam, Faustus decessiti Disiti od by Cooste