Io. Chrysostomi Magneni ... Democritus reuiuiscens siue De atomis ad excellentissimum Senatum Mediolanensem. Addita est Democriti vita cum indicibus necessariis

301쪽

c. I. De Alteratione .gradus habet, sit quidam primus ratione aliqua, ut situ, prioritate, dignitate Sc. Respondeo posse esse primum aliquem, aliu sccundum ratione temporis quo sunt ediusti , alteratio enim fit successive . Quaeres quinto quomodo intereant illae atomi, & quo ordine cum enim nulla st differentia nisi indiuidualis cur A peribit potius quam B, aut B quam CeRespondeo modum interitus sumi in sphsra acti ultatis a prima instratione minuente angulum, qui deinde hac serie imminutus eadem manente basi , sed diminuta propagatione resta i ; in atomo autem singulariter si id quaeras. Respondebo sequi analogice hane sphers Istructionem, & penes centri fluxus angularumq, mathematicorum dimensiones , figuratione'; vavas interitus ordinem sumi. Quaeres sexto an sphsin activitatis propagetur in instanti pResp plurima quidem agentia incredibili velocitate eam propagare ut sol qui ab densitate sibi innata, firmissimaq; partium compaginatione, qua fortasse unicum orbis est corpus quod potas careat , quodq; ex e Iemcntorum deliciis compactum, tan uni ex solidioribub. aqua, terra,& igne hausit ut nihilae iis habeat, ideoq; ob firmissuriam, & aequabili tenore dispositam teriem atomorum longissimae, S pene in instanti lumensundit ad nos, sud in perceptibili successione id fieri necesse

est, cum nulla sit ratio cur de calore id potius quam de Iuce ducamus, videmit', in nubibus frequentes Iucis sontes , dum . nubus vitia tu i radio sel pervadit; ςsterum ratio Oidinis ditispositionisque Democriti cs id exigere videtur cum pars vici nior ag snti de ipso pl citiust participet quam rc mota. Q Srcs septinio quomodo fiat anti peristasis Θlicspon. licia quia ambiens coniralium coercet dispersio - nem coipu Lulorum jmpeditq; ne diffluant, quare vir untur

302쪽

252 De Atomis. T se. III. Queres octauo an Democritus admiserit qualitates diuerasas a primis cum Galenus lib. I. de elementis cap. 2. sic excirente ipsius loquatur. Lege enim CHcebat Democritus 9 color est, lege amarum, lege dulce; atomus meo, cuum et ere est, risi ET EIS Zxit redidi enim ilis usiles quatiat s ex indiuiduo rum durum corpusulorum conuentu per solam ad nos quisntimus collationem gigni, i a mero natura nihil esse asium aut nigrum .muum aut rubrum , amiarum aut dulce, quippe hoc tyi isse, Nouo Amsi abat, ex nostra nimirum existimatione non ex ipsa rerum natura: tu etiam illi'ETHEH A ET EON deductum est, quo vorumsignificat: itiniuersifermonis illius sussit: Arbitrantur quidem bomines quippiam esse album , melnerum, mel dulce , meta arum stare mera Omnia sunt inum, θhibili nam in issi hoc modo loquitur qui atomos iocat inum, macuum autem nihil; haec

Galenus, qui subdit atomos omni qualitate carere sed exia

ruri nodo omnes oriri,Vagitari atomos pe= omnem aeternitatem ,

quem integrum Galeni locum etsi satis feliciter verterit Trin- cauellius, aliqua nihilominus addita alia imminutae significationis vocabula reperi , cum ad graeci exemplaris fidem testimonium pro Democriti doctrina adeo luculetum reuocaui, est enim mihi integer Galenus grscus, quod opus nuspiam repe riri existunat aliqui viri doctissimi, Aldi characteribus editum est ab Andrea Torresano Venetiis anno II 2 s. Resp Democritum admisisse has omnes qualitates de quibus bic est sermo , sed nihilominus tamen ita esse voluit in natura ut cuipiam unu dulce esset,alteri vero amarum,qui Gnim

nescit ceruos serpentibus, capras cicuta pinguescere ut ait Lucretius at nobis est venenum. Nonnullis rose sunt exosqviq;ad animi deliquium alijs sunt delicie: turnicri vescuunt hellcboro gallinae araneis e patiter mulierem vidi quae M schum magis quam foetorem cadaueris horiebat , S sacharo

303쪽

c. de Alteratione atomorum dulcibusq; vexabatur , hoc itaq; voluit indicare Democritus certa quada lege, & proportione inter agens,& patiens aliud alteri dulce esse quod amaru est alteri ; Cirus numquam voluptuosius bibit quam aquam turbidam, nomo ergo dulcis crat, aeger saccharum ob impuros succos amatum Pronuntiat nomo ergo saccharum est amarum &C. Si cui verbad parum probabile videatur legat Masseum ubi dela ponum moribus agit, illis nostra musca absurdissima est, inspidssunt epulae nostro modo apparatae, Europaeana diaeta inutilissgrotis quibus pisces exhibent crudosquos sani coctos comedunt, Europai nullam in Iaponum musca harmoniam, nullum in suis epulis saporem offendunt, haec omnia ergon rno, sue proportione sum harmonica,sapida, Mianae nostros odoresqu ibus delica tisii mi quiuis in Europa recreantur ut fptores quosdam abhorrent, sui vero nobis non arrident, nomo ergo odoratum est moschum, ora ambara,& Zibetum: reueinra cum inter agens, & passum debeat intercedere proportio, si illa dest non sequetur effectus, at primas elementorum qua litates non ea voluit proportione probari, neq; dixit Galenus nomo ignem esse calidum M. De coloribus acturi sumus cap. seq. vacuum autem, & atomum vere dixit esse hoc est uniue D li intellectus acceptatione quia non requiritur ad lisc ea pr p. Milo qui in qualitatibus no raro desideraturiunt enim foridquidam odores quos percipit canis quorum homo non est capax ETEON vocabulum est poeticum derivatum ab Eo,

i vi ut a

304쪽

De Colorum generatione iuxta

Democritum . Visquis in naturae adyta familiatius se se ingessit, nihil

pene ab intellectiis vide lumine coloribusq; vi laria si potui ueconses us est, sunt enim quatuor quaestiones, qua humanum captum videntur superare: de compositione in continui, de motu, de specierum intollectualium imaginatimni'; oeconomia, &de colorum causis i nihilo nuru tamen, ut imaginationis vires specieruq; naturam doctissime probauid Democritus ita etiam. de coloribus furissime, certe facillime Pionuntiauit.

coloress lumen internum corporum ab atoreis igneis ae sum, oe per

alias atomos refractum ia

s Vis fuerit author libelli de coloribusques vulgo Aristoteliς operibus adnectitur,quamuis& Stagiritae,&Theophrastringenio principijsq; adversetur, S mi usq; sublimi inclite sit indignus, satis disputatur inter doctos. Sed enim in primo capite primaq; fere linea, hoc absurdum pronuntiat et aer' aqua

perse uni natura alta , quis autem ἔζpimur, terra mero natu ra alba eLI , & infra, niger autem color consequitur elementacum

in se inuicem mutantur: Sed quam id mereatur audiri quemlibet facio, iudicem et cum originales duos colores faciat al-bbum & flauum reliquosq; omnes ex hiS OrtoS, quanam autem ratione fiet niger e tinctura enim nulla est nisi ab elemetis

quae flava sunt S candida , Inde si eximium albedinis gradum valem

305쪽

c. q. De colorum natura Iqualem in niue prima videmus, ad exquisitam flaΠedinem qua

habent genistis flores,peromnes omnino colorum intermediorum gradus deducas,omnes coloroe possibiles secundum istam sententiam attingere necesse erit, quam uisnec purpur Sin caeruleus, nec viridis nec niger eorumq; amnes sint libati. Eleganter omnino Costarus i. a. de stirpilim natura cap. qq. Si color perspicui terminatiq; mrporis extremum est quod adrnit tuntomnes ergo aer, aqua,ignisquialienis termitiis continenturcolore carent, cum non sint terminata, terra autem coinlore carebit cum notast perspicua,nullo igitur colore pura eI menta tingi necellarium cst. Sed enim an Claudianoassentiria

debemus qui ita ait in Mallij paneg.

Sit ne color proprius rerum lucisene repulse Tludant aciem P ia n Lucretii sententiae qui vult colores progigni luminis actu stan alijsqui a quatuor primarum qualitatum dominio omnes

oriri colores crediderunt PSuppositis aute his principi)s elementa carere omni colore cum sunt dei cata, & abonini mixtione immunia ; Et ex mistione perspicui,& opaci varios enasci colores quos apparente4 vocant , melius tamen dicerentur transeuntes , alij vel bquos veros dicunt, aptius permanentes appellarent sic explico sententiam Democriti. Ad corporis cujuscunq; compostionem concurrunt elementales atomi, laoc est terrae, aquae, ign''i particulae, terra quidem cubos suos confert de quibus egimus initio 'spera spicuos, de diaphanos secundum quid, hoc est, cum secundum latera lumen excipiunt ignis'; radios peraque atomos nc a habetatOS hauriuntb; aqua vero versatiloe suas atomOS Omnisq; figurae capaces, ignisq; tanquam nobilior mixti pars lumine

306쪽

66 De Atomis. Di '. III. mine suo persu sitis mixtionem ingreditur, &hoc quidem Ii

mencum atomi laxitatem non excedat videri seorsim non potest nisi plurimus ignearum particularum cumulus adst ut in Bamma mixtisq; omnibus contingit, itaq; aqua absolute quissim diaphana est,terra vero secundum quid. Quod autem haec ita se habeant primo quidem Iumen inepse igni dubium esse non potest, tum experientia tum etiam . Omnium pene philosophoi um authoritate,& rationibus. Via deamus enim secum,ca delas, lampade'; lucere,& hoc instrumento vicanos soles quotidie astraq, domestica facimus ratcausa aliqua proxima luminis istius est assignanda , quae nulla fingi potest quam ignis: Ille quidem licet in se ipso sit lucidus: nihilominus effectum suum non promit nisi in humido pingui dominetur, ratio est quia humidum pingue videtur compactarum partium, viscosarumq; esse, dissicibus ergo ab his laqueis se se expediunt ignei spiritus, unde S plures simul cateruatim in flamma morantur, factaq; multitudine conspicui fiunt, lugentque: ea de causa quae pinguiora sunt, & vistidiora diutius fammam pascunt,ut cera quae gluten habet immixtum, ut aitHpum Cauarumque Poeta Vigilius ita Dctum hac ipsa ad nnmera Hutem Et misco, o phrygiae fruunt picefirmius Idae . lentam etiam viscosamq, humiditate pinguem diutissimElampades vivunt, minus lauum, modico vero tempore lignu, minus viscosa, min us perdurant,pinguia plus flammae lucentis edunt, ut pinus quae pinguis est sed visco earet mmmam reddit hilarem , sed nullius pene custodiar, quercus viscidior est, quam pinguior,iubtristi ergo est flamma quamuis diuturna,&ceconomicae utili et fraxinus quod viscida pingui'; sit foc tum praecipuus est honor. Lumen itaque puro delacatoq; iacis clcmcato iacio Aquam

307쪽

c. q. De colorum natur a. 26 IAquam diapha nam esse dubium non est cum sit eadem ratio totius holnogenei singularumq; eius partium,& istud sane et mentum Videtur priscae primaevaeq; suae puritatis vestigia pulchra retinere in ijs duabus qualitatibus quas in aqua omni percipimus perspicuitate, ει fluiditate. Caeteras enim ob nccessarium cum alijs corporibus commercium corrumpit, etiam foedus illud quo leuiora debet supernatantia ferre, nam in Peruvia , ut inquit, cas Garon se de L Veni, nobilis Peruanus, qui commentaria Regum Peruan0rum edidit, Lacus est Titico ca q8. vlnis altus circumfusus vero per milliaria plusquam ducenta,qui Omne omnino lignum absorbet, ncque vel leuissiima

nauicula potest nauigari s cum itaq; aqua omnibus sere qualia talibus alus idemtidem varijsq; in locis priuetur, & maneans ubiq; gentium illae duae transparentia,& fluiditas quae frigoritui tamen praepeditur, latendum est Primigeniam illam ant, qua mq; esse aqus dotem; Terrae vero atomos perspicuas esse secundum quid colligiamus a posteriori, quia si nunquam essent lumini in uiae omnia corpora essent diaphana, S si semper essent adlaphans nullis corporibus mixtis perspicuitas competeret,quam videmus in vitris crystallo,adamante, sin aragdo alijsq; tum solidis tum liquidis corporibus: prsterea sal in quo terri dominium agnoscunt plurimi Diaphanum est crystalli nnstar in Hispania Tati

raconensi.

An notanda praeterea est differentia inter lumen purum impurum. Purum illud est quod omni alieno caret definiturque forma accidentalis, quae facit actualiter visibile perspicuum, quod alienocolore terminatum in potentia erat tantum visibile;haec est explanatio eius obscurae desinitionis quam Arist teles tradidit,actus perspicui ut perspicuu est, L 2. de an. t. 69. Lumen verbimpurum est illud quod aliquam a terminante tincturam

308쪽

inficiens. et quod istius, rad. j lint retractr il orto uoti in urnia aliquod implura et terminati. Vel vita iiij Maii ibonitu lib. s. Prop. IS. 4 r. sui opticae,lumen impurum est lumen in corpore aliquo varie restabum,vel a lumine sic retracto pro

' Lumen uerbpurum iri seri non posse, facila conuitici potest ratione,&experientia ἱ Ratione quidem quia in omni uisi ne requiritur terminus , actiones enim debent limatari, a qui lumen purum non potest esse terminatum, ergo no potcst uideri ; Experientia uero quotidiana est,quod enim tu men in pariete illapsum uides, in aere oculum etiam explora-hundum fallit , neque illuminatus aer uidetur nisi ratione con-porum opacorum, ratio est quia aer n ullo modo terminat tu .men, εrystalluS autem quamuis nullius esse coloris uideatur tamen ob uariatam refractamq; radiorum admissionem lumen terminat secundum quid. Vnde & ea ratione fit ut delicati spiritus ignei qui per aerem uolitant nullo modo uideatur quia -hon est terminatum eorum lamen, & nimis exiguum ab unita, . iunditur a tomo quam, ut possit species excitare. His praesepposeisaccedamus propius ad sontem colorum probabiturque postea assertio is Cum in mixtionem veniunt ista tria quatuorue ignis, aer, aqua, terra, necessarium est ignis lucem per aer eae propagatam in aqua refringi, & in ten. ram impingere modb, modo verbiesecti ; modo cum diaph pa est aliam pati refractionem, praeterea cum non a luce talum, & corpore obuio petatur ratio refractionis verum etiarn multo magis a figura , crystallus enim subprismatis sormataraliter lumen rcilingit quam sub sphaerae cylindri ire typo Uuno mixtam uni bris lucem profundit ex omphaloptra

4rytallinx cim enim illuminatae limbissim soli illuminati cs

309쪽

teris obscuris, nisi forta sse pro ratione conueZitatis circa centrum modica pars illustretur, at mutantur in diuersas figuras aqueae atomi ergo etiam varias immo, & omnimodas Pen facient refractetones; terreae vero pro situ vario diueismo

excipient lumen illudq; coercebunt. Ex quibus Probatur primo sententia Democriti qui colorem dixit esse Iumen ignis in corporibus mixtis vara refractum s non potest fieri mixtio sine multiplici refracti me luminis, & proporti ne peripicui, opaci, densi, rariue, ergo etiam ex suppositionequod nullast alia causa colorum) ista ratione unica multiplices imo infiniti generabuntur 3 antecedens est probatum superius coufirmaturq; variis experimentis ut si diuersi generis immisceas corpuscula diaphana varkq; Iucem applices variae resultabunt refractiones opaci, & illuminati, sic anim duertit ingeniose Sanctorius in artem paruam Galeni quaest. 8. splinulas vitreas aqua plenas opacare lumen, tenebrasqῖ pro luce reddere,at vero si vacuae fuerint albedinem habebunt quod quidem experimentum sic ipse praescribit, dimitti iubet in purissimae materis vitrea phialam vitreas pariter sphqrulas complures vacuas, S album oculis exhiberi colorem asserit; si

compleantur aqua, nigrum facienti non ergo poterunt complura corpora adhiberi lumini quia varias faciat refractiones, probatut itaq; consequentia. Colores iridis oriuntur, ab opacatione Iuminis, sed in mixtis est opaca tio ergo etiam in ijs oriri poterunt colores , nam eadem causa posita cur non eosdem effectus expectabimus ecum ergo illa opacatio variaq; refractio sit constans in mixtis con stantes etia pei ma nen te's, colores exhibet. Itaq; etiamsi nulla inuenta ellet alia colorum generatio hac unica ratione

omnes explicari facile possent; frustra igitur quastanq; alias semiadis cum natura hoc ipso quod miscearis Neti, r

310쪽

1 7o Ἐe Atomis. Qi φ. III. Si enim refractio transiens facit colores transeuntes resi ctio permanens debet facere permanentes, sed datur in mixtis refractio luminis permanens, ergodebet in iis facere col

res permanentes. Irim autem reflexos esse tu humidis nutibus: radios definiuit Zeno ciuisusAE τι uit Possidonius in meteorologica, declaratiosissurae radiorum setas aut lunae in nube rosida concaua atq; continua quae circulo Diau magni sit orbis circumferentiam,Ostendiectioratam. Ita Laertius lib. 7. i l l . .

Probatur secundo videmus in nubibus omnes omnino col ies lacteum, nigrum, viridem, rubrum alia'; innumeras dinferentias, sed earum causa unica est lumen refractum , ergo a pari in corporibus mixtis ubi lumen varijs modis refringitur idem contingere debet : & reuera quod in nubibus uidemus a radiis solis fieri id etiam deprchendimus in uarijs fam-mis: Iguis enim ualios colores dat flammis, siccariae crassi ris flamma caeruleacst, cerei candida, sulphuris clanea, picis nigra Obscuraue, subflaua olei, rubicunda in buxo, pallida iasoeno, fumus pariter uarius est pro materis uarietate,sic ligno-rtim siccorum leucophcus est, obscurior cst uiridium , fumus mercurijstaphure naiuli rubet, albescit stibii fumus , uirescitor tus ab aere fusi, uapor, aliaq; aliis corporibus ob refractione luminis ignis in subiecto raro uel denso, per spicuo uel opaco , profundo uel parum alto,aliter aliteri bgurato,unde expresse Democritus nigredinem ab asperitate a laeuuate verbalbe , dine oriri voluit ; quod scilicet multiplici refractione umbraq;qus in asperis fit necessario maior sit opacitas, O consequentet, nigredo squia vero cum umbram opacumue non faciant, sed aequali ratione lumen excipiant album reptae sentant; quod si alios colores singulatim volis a res actionibus opacuatcq; rimari, oportet in tridis coloribus refractionum momcnta per- readere istatuae si ram sensitalcm,Piolanditatem, termianum ν