장음표시 사용
41쪽
satia est personis ecclemsiasticis Astron in In sutilitas ad Cosm graphiam . Astrono Πνς utilitas ad rei p. a. ministra ro
S CD M MENT. IN I. CAP. SPHAERAE
A R. s quoque.Nautica tantum humano geners utilis, ae necessaria, nulla ratio. his fines suos a que prodio Αι ironomia digne potest tueri , ut 3ngenue fatentur omnes Nautica artis si raptores. ACCEDIT etiam, quod viris in ecclesiastica dignitate eonfliιntis per necessaaria eιὶ Astronomia, te ite B. Augustino , ad congressiis , oppositioneas lumin trἰum, ad mobilia festa, id gentis alia decin, er parum Ecclesae reJuientia , a curatius discutienda; Ob eurus Apronomiae neglectum D tu est, ut a vera sacra Paschat is obaseruatione, altarumq; eelebritatum mobilium tantum plerumque exorbitem , t tu.dci, Turca, catera gentes Durum in modum Cnorantiae nos arguant 3 Quod qui in dem plurimi ac grauissimι Mathematici vehementer deplorant: Atque hine malo Nio laus V. Leo X. plerique al3 Pontifices maximι dicuntursve remedia voluissa adhibere,si modo tune temporis eximioru ae praepanti. Astronomorum eis copia f. sset, quibus tute curam emendandi Calenda νω, eorragendis potu 1sent committere..Haber etenim Astronomia inter ceteras propemodum insinuas , hanc etram insignem l litate, quod anm eertas metas, m partium anna tur ani des rapι tonem, notatu L. I genter AEqui ct s, e s ιι dis veru, demonstrat, menstrua Pacia defini t , dierum noctiumq; ces, e interualla, quantitates exam'me metitur, atque dimnauit. Spero tamen, brevi sore. ut Gregoram X I I L Pontifex Opt. Nax. vltimam manum Calendar, Romans cor remoni apponat. Qua in re σ ego aliquot am AEnnis, usi. eius m Summi Pontificis, non parum pud , atque operae collocavi.
EST praeterea Astronomia veluti fons, cir origo Cosmuraphia r quoniam sine huius scientia auxilio descriptioIIo M.terrens, doctrina de locorum internasiis , debregionum designatione, er eatera hut modi, qua mirabile ornamentum. simul ac utilitatem omnibus rebustub. asserωnt, nulla pasto poteLi perfecte baberi. OMITTO, quod hae scientia summe est necessaria ad reipub. administra clois nem, i ad agriciaturam ad bella gerenda, e atra binusmodι 3 Cuius reι multa no bis exempla hiporiae proponunt. Sis itivi enim ob scientiam eci Uis lunaris . qua
solum in Ailrologia edocetur, ingenti meis exercitum totum tiberasse perhibeturi Quod idem de Perieu Atheniense, nee non Dione Sicilia rege testam. ν bisorio . At vero Nicias Aibemensum imperator obhvius ro una rationem metis percularsus classem portu educere non est ausus, haudparua rei tub. Athemensis ivrammoso.
N E QI E vero praetereunda est, quod no ita multos ante annos νι νefert I an. de Rotas in vi sola ad Caroζώ v lmperatorem q- eomenta νε s sos in plan sphaerio vnt uersale proxiι Colonin duAIον exercitus Ferdinandι regis Hispaniaris iam Cainoli v. apud lamaicam insulam totum exercitοῦ Christianorum ab νm-nente morarhuius diuinae discis linae auxilio eripuit. Cum enam uniuersia PDspanorum exercitus in Utimo iam vitae periculo esset constι tutus, neque Disae a Iamieensibiti alime sit Moposset modo impetrare, Hae enim ratione sterabant Barbari exercit om Christianorum facile sine armis posse expuna νι νectoribus lama censum nunc arx ruber ni sibi, sui3s omnibus necessaria ad vim.m subministrent, plurima ι ris ae suprema mala ι- nere : In euius rei testimonium non multo post Lunam eosλobseuratam esse Usuro , quam quidem 3pse in Astronomia eximie versatus i iam defeeturam Vnoscebat. Contempserunt quι dempramo Barba νι issa Dueis Chri Litam, ac nusnas: At cum ad ce titutum ab iis tampu, lisnam docere sensim cosuerent, neqι huius rei causam rveae Aerent, Pt .s tum vari utrumum fidem praebentzs e 'commea .m Gr inanis assatim βλιns ν'una . m. a. τίνε Dinra, caterorum: m litum t de prεμοlura. γιι sis Cnoscerent,obvixa es altar ι. Tacco mulla aba exemplo
42쪽
similiout non immerito PtoIemaeo asseruisse videatur, optima Astrologis multz maia prohiberrim sapientem Astronomum mulium bonum hominibus posse procurare . t Α D omnes has laudes accessit, quod semper hec scientia de rebus eales. , nimia Astrono rum Astronomia, habita fuerit in magno presio. Thalas etiam Milsis, ita hae aste Rpud delectabatur,vipaver omnino philos baretur, iudams rei familiars curam habere videretura qui eum ab ignavas, i fera solet,quo sui usus esset obtiam , deridea uatuit. retur . edoctus -ram silua aum fertilitatem ab Istrologia , omnes magro Musa
oleas, antequam fore re civissent, coemisse dicitur , diras, - : euasisset Quam raosendere Milius volebat,prudentem virum. Ur sapientem , 'cuniam VHi t ,focere posse. SILENTIO praetermitto, quoil apud Aeraptios nudi sacerdotEt, nullii: Pontifres creabantur,nis Mathematie Ita enim Astrologos ter Autono visa nomina. bant Nucti apud Laeedaemonios regibus assidebant. tiis. Mathematrii a Nulli apud Pers, saltitabantur Reges, nisi Mathematicii imma princeps plutosopboris Aristote les ad Alexandia magnῶ itastra ire fertura quod tamen absit ab homine Christiano) O rex Elementissime nee surgac,nec sedeas, Me e/bum sumax. Mupatum,pentius vmbi Isine periti Mathematiei consilio, si seri ores , faetas i HAC disciplina Diana m Areopantam oberii in uis factam in petiituato,
ruod naturae viri erat impossibile. D m pustionem denuuerasse Dumas.quanino exclamauit, A ut Deus naturae patratur, aut mundi machina dissoluetur da
paulo post, tradicatione rauli Apiauli Ed Cb isdem est conuersos. Hane , si
His omnibus laud. sagae , nullam s.pro' Moem, quamuis delectati sint Astrono. maximi qu/que Reges, Cr Imperatores, quam Α'onanua a Fuit emmissis hae disia mia sempextima familiarissima, cui-s rra esses sunt tam qui priscis seitiis vixerunt, quam qui 1 ' ζ' nos Iro faculo . Nam fuit istu Rudium Ast ono cum summa cura Iulio Caesari Ro- ti' manorum Imperatori, qui ut historia perhιbent , ex Aegapto secum adduxit Sosigeia tinea. Quem Mathematicum insignem . peritum. euius opera plurimum es UM in ordina
atriueri eo tempore ea erunt artes Mathematicam Itam diis dita c. b. Hie Caesar tantum est hocsuio delectatus . vi ipsemet des ipso apud Lucanum dixer/t. media inter praelia semper S tet larum, caeliq; plagis, supe ris Ll; vacavi.
N V NC secutus est Admanus Imperator adeo in motibus aproram versatus,
ut singulis anni Hi ipsi conscripsisse prognosticon referant historiae. Q , t D dieam de Alphonso rege Hi Daniamum' qua adeo doctus in astrorumβισνia extitit, ut insigne opus tabMlarum Astronomicartim eomposiser it. P R. AE TE REO ex recentioribus Caroliam Q intum imperatorem semper A. gustum, Cr Ferdinandam eius fratrem, qu rum ια modum bι sitisses, astronomaoc is instrumentis sunt recreat . . , C C ε Di T huc etiam, quod ex nulla alias entia tamma tanta voluptaa, et celectatio capitur, quanta ex Astronomia; Q-ιd enim iucundiss s. est, quid ot volu-αmam . , P ds -- quιd denique delectabilim,quam ιstam tot, Cr ιanior- ω-. H .m venutissimam , atque ordinati 'mam seriem oculis perlupraxes Nihil emm
43쪽
QFrmant, ut iam mirum videri nem debeat, eωr aliqui duodecim integras annos, aliis q. q-adraginta, aIiqui plures,pauciare in in montib- μb dio transegerant ea a considerandarum Hellarum. Ininio diuium Plato solum Astronomiae ea a oeulas naisbu esse eone os, erere non est verit- . Ad quod omi- poetar- ιngem isΠ-mua videt.r atriadere, dum sire canit. Finxit in emgiem moderantum cuncta Deorum, Pronaq; cum spectent animalia 'tera terram, os homini sublime dedit,caelumq; videre Iussit,& erectos ad sydera tollere vultus. Et alio 1n loco. Felices animae,quibus haec cognoscere primum , Inq; domos superas scandere, cura fuit. I E. t paulo post. - . Admouere oculis distantia sydera. nostris, Aetheraq; ingenio suppositore suo. Sic petitur caelum,non ut i erat Ossan Olympus , Summaq; Pesiacus sydera tangat apcx. . I N bar enim pulcherrima arte ea IMIrantur,qisibus mai-, aut pulchriu/ exeortari pateri nihil ν In hac amnii nostra rapiunt.r,atque abstrahuntur a reb-λM- terreHruorbis nunqωam in eΦdemstatis permanent bus ad ea , quaniatas corruptionib- μbiacent a In hac eantemptis terrem b-- puncti angustiis per aeras cissem uter aureo soles, araena ixeas,mutabitiis Lunas, ac tacida fora, mra dulcia . u. . me, miracunditata magatur amm . ARM bo .. , . . pauea ex multis, qua de Ia ibus , Hilitates . . ius exima discipli cr rip enti i. . ..ia dictas oriant. Nunc ad a. u. remst ra explicandum
44쪽
RAc τλτvM 'baera quatuor capitulis distim Quem ordiguimus , dicturi primo compostitionem si tarp. quid sit Jbara, quid sit eius centrum, quid atis sphaerae, quid sit spi in v polus mundi, quot sint sphaerae, quae seu forma mundi. ''IN secundo de circulis,ex quibus ybaera materialis Nonitur, ct illa supercalesis quae per istam repraesentatur, conet pcni intelligitur. I tertio de ortu, ct occasu signorum , de diuersitate dierum, O noctium, O de diuisione climatum. I quarto de circulis , o motibus Planetarim , O de cosis eclipsium. COMMENTARIVS.NsCRIBITUR hie libellus de sphaera,id est, de si gura in ripi .
quadam globosa ,scurotunda varios,& diuersos circulos con huius opotiri crate, quae sphaera materialis solet nuncupari, inuenta miro x .
artificio ad hoc, ut possimus aliquam de rebus caelestibus habere notitiam. Quoniam enim in nostra potcstate non est, eaelos, quando labucrit,ascendere, ut ibi gradus , circulosque consideratos visu percipiamus, eos luc rc uoluamus, unda cunque & quocunque voluerimus; Ruinis nc ue hominis aetas sussicit expectare ea omnia, quae in caelo sutura sunt, neque xllus hominum , dum vivit, ca omnia, quae praesentia sunt, intueri potest; Amplius, nunc hic dies existit ilic nox; His modo Sol oritur , vetalia sic laqua uis , illis vero Ceodit; Hi sub si pera hobliqua, illi ubi retia dogunt ;It dcnjqqqWψlvso ni ibu in si mulco dem l culpore PD st ; quae tamcn omniar siquiιuntur, ut aliquarn possimus cognitionem ii bcti: eorum, qu*in caelosit ille Pgio: c fiunt, tu PI ma- cue .b A. sna industria , summoq; ingeni , , cxconit run . - ic t huiM lμi mira stronem seruditione praediti matςrial aliquod insuli nent vim, quo bis omnia illa, qua in caelo imaginamur,& scire dccdcramus, ob oculos ponor t. . Tale ili ' strumentum appellatur Sphaera matcrialis, de qua nas ipsit situm libellum aureor hie, non quod quasi ex proprio instituto dc lUc vclit dist)rcre . PrinΡpa' pilestiis in Ias enim cius intcntio osti hoc ubcllo agere dc sphaera illa caelcsti, in cuius gra, hocii basi-xiam haec materialis ustinuciata. Sed quoniam,vd diramus, OticiacCrum H in caelo apparent,acquiri minime potust absque sphaerae maici talis usu, ideo tua libςllum do hac sphaeraei ci ipsit, ira tanidn,x omnia, quae dc hac sphaera dic μtur, d illam cail nisi tu in rcscrantur. 3MHo
45쪽
redem declaret nobi ς constitutionem , & figuram totius mundi, doceatiue, quomodo caelestia corpora inσucantur, qua ratione stcllae & signa oriantur,oc- ei dantque, quid denique cx hoc ortu consequatur, quantum ad dies & noctes in varijs climatibus 1, Ita ut iste tractatus sit fere compendium univcrsae Astro- . nomiae. Quare non incongrue idem huius libelli statuemus subiectum , quod λ ii .is. ' totius Astronomiae, nempQ Corpus caeleste mobile circa medium . Nam iuxtantii x sui, P philosophonina subicctum alicuius libri tres debet habcre conditiones; Lb. quod. primo, ut partos subiectae, ac passiones eius quod subicctum dicitur, in illo lib. Q clarentur: Secundo, et omnia, quae in eo tractatu dicuntur, ad ipsum subiectum reseramur: Tertio, ut id, quod subiectum illitis libri eonstituitur, distin- at librum, seu ieientiam illam ab omnibuς alijs quidem omnes conditiones corpori cael cisti mobili circa medium rei pectu istius libelli conueniunt.
4nuciligantur eniam inco corporis caelestis mobilis parie subicctae, videlicet caeli particularcs,quotnam sint numero,&passiones cius diligentissimc explican tu ut motus, situs, figura, qualitas, & huiusipodi alia. Deinde omnia , quae bietractantur, per attribution om ad corpus eaetaste mobile circa medium consid rantur,rt quod torra & aqua rotundum corpus e sciat quod terra sit in medio mundi sita immobilis , & punctum existat rei pectu firmamenti,& id genus alia; Dequc Cnim r*tio eorum, quae apparent in corporibus caelostibus, aut gnari posiet sine his: Atque haec suit cauta, cur Ptolemaeus in Alma gesto, S auctor nonor, Alphraganus, & caeteri omnes Astronomi multa dixerint de quatuor clementis, Praecipue vcro de terra, ut nimirum facilius possent motus caelestes, qui circa terram tanquam centrum fiunt, declarare . Postremo per corpus caeleste
mobile circa mcdium distinguitur hic libellus ab omnibus alijs scietijs. Quamuis cnim Aristololes quoquc de caelo agat in lib. de Crio, taminalia id ratione facit, quam Astrologus . Philosophus siquidem praecipue naturam, ac substantiam caeli conatur imi estigare,& si quid de motu caeli in particulari asserit,id totum ab Astrologis emendicat: Astrologus oro de codem corpore caelςsti agit liac praecisa ratione, qua circa media Univer si mobilo, ud videlicet astignet
periodos, de varietatos omnium motuum, intelligendo semper motum tantum modo loealem. Nam caelestia corpora alios motus, ut alicrationem, saltem com rumpentem , augmentationem, diminutioncm,gen Crationem & corruptioncm
restit In sin IN II OC IGIT V R Proee o declarat nobis rauctor suam intenti bis suiu, ' nem,pre ponitquz modum proecdendi, diuidens totum tractarum in quatuor lib. conti capita , In citrorum primo ait se declaritimam partes sphaerae , & quaest forma mundi, quos quidem 6st dignissimum scitu . Quomodo enim non erit iucu . . dissimum sithul ac .utilissi in m. nosse, quonam pacto huius mundi machino,qua tegimur, continemur,& in qua actidue vitam degimus , eonstructa sit atque disposita In se eundo pollicetur se dicturi m de circulis sphaerae. In tertio & quarto asserit se disputaturum de motibus astrorum, hoc est, de ortu & oecasu simo, rum, stella ruinque . Verum quoniam duplex potest es: de motibus eaelestibus tractatio; Altera, quae inquirit, ac explicat primum motum', qui proprius est,&. peculiaris primo mobili ab ortu in occasum, rapitque omnest lilios orbes seeum statio vigintiquatuor horarum: Altera vero tonsiderat, & declarat secundum
motum,qui peculiaris est & proprius alijs caelis infra primum mobile . st o ub. . . mccasu in Ortum I Contra nituntur enim quodammodo singuli orbes inferiore singulis etiam, ae propriIs motibus primo illi motui, a quo trahuntur ab ortu in
46쪽
in occasum r Idcirco auctor .noster volens utramque tractatiorem breuites perstringere, in tertio cap. agit duprimo illo motu , & du omnibus, quae ra- tione imus accidunt in vari13 rcgionibus, nempe de ortu&ocxasus ignorum, quae a primo mobili perpetuo ab ortu in occasum destruntur: Item de diuersi. te dierum aca octium,Quae ob diversum ortum, obitumque signorum diuersuas locis varia existit ; i& denique dp climatibus, in quibus hubis modi diuersias λς rixur, disserit. In quarto uc icap. puratidcirculis,orbibus,& motibus planetarum,& de causis eclipsinni Solis & Lunae,& de ijs, quae ratione secundimotus contiΠgunt. Atquς ita compendio quodam videtur complexus tuisse hoc libello totam scientiam dc rchus in
diametro eousque circiinducitqr o quousque ρd locum fui rectis. Messi Sphaera est tale ro idum, in
describitur as arcu femicirculi cis candum.
47쪽
re, quod apud paucos reperiatur bene explicata. Mathema SCIENDUM est igitur, omnia commensurari linea perpendicularia ος Q Ri Mathematicis, ita ut tam longa dicatur esse quaelibet magnitudo, quanta est inti ν ipE perpessicularis ducta ab uno extremo sigurae ad aliud extremum; Ut in hoe proia
posito parallelogrammo A BCD, longitudo erit linea perpendicularis LM, ducta a puncto L , lateris A D, ad latus oppositum B C,pr tractum , vol perpendicularis A F.
pati latione latitudincm cuiusuis quantitatis tanta dicunt osse, quanta est perpedicularis educta ab uno
latere/d aliud; Vtpropositi paralle
grammi latitudo crit perpendic
Menique,seu crat lites', alii tudovet duis seu lique corporis tanta cile iudicatur, quanta est perpendiculari iptolictai ab una parte ad aliam . Quam ob rem Euclides pulcnerrime ad initium se rei tibi definiens .altitudinem cuiusque figuraedixit, Eam esse lineam perpendicularem a vertice ad basim deductam . . RATIO vero, cur omnia Mathematici metiantur linea perpendi ei lar , ea est, quam Ptolemaeus affert i' libello,quem de Anale minato conscripsit, &i quam Simplicius accepit ex libro diusdem Ptolo H db Di mensione ; quoniam nea perpen vidclicet mensura alicuius rei debet esse stata, determinataque, & non indefinio Masi . lay Inter culictas autem lineas rectas, pones quas sumitur omias mensura, sta, linea perpendicularis est cereae, determinataeque longitudinis , aliae autem omis r nes in determinatae . Ut in superiore parallesogrammo , linoa Pe endiculati, B E, penes quam sumpsimus latitudinem figurae,inter omnes lineas,quae a late.
re A B, duci possunt ad latus D C , sue ulterius protractum sit, siue non , sota est statae,ae invariabilis qnantitatis; λ quocunque enim puncto lateris A B, du'. xeris ad latus D C, lineam perpendicularem, rive prorius eandcm habebit longitudinem, quam perpendicularit B E, qualis est per ridicularid G H. Nah, cum G B E H, ut manifesto constarux primo lib. Euclidis si parallia nam et primi . . mum, eruntiatera opposta B E G H aequalia, & sic de abjη ; tQω minime eontingit in alii, lin i, quae non perpendiculares sunt: Ex quo eunqtio enit, puncto lateris A B, ad latus D C 'duci possunt innumerae lineae non perpendiacularcs,quarum una altera maior est, & omnibus mino iratistit perpendietilati ab eode ii puncto aeducta , ornanifestum est in lineis G H, G I, G K . Quod
cum ita sit, non sine magno cosilio, imino ipsa Natura duce, monsum quantita tum capiuntur penes lineas perpendicul re ς, quae solae torminatae sunt, ac invariabi
ues, non autem scor im alias, quae inses
iis modis possunt duci modo breuiotesii modo longiorex; Sicut etiam non tam apud Mathemati eos, verum Hiarii apudi vulgo fhucia, de iunorum interiisti lux ta lineas restis sumuntur, quae breuisti m lsunt,& non penex circular quae sexcen iis
48쪽
ri, nodo oriaia possint ti Vispacium interiectum inter A,& B, huncta, tanta esse definitur, quanta est linea recta Α C B, non autem , quanta est circularis A D B, aut A I B, aut Λ F B; quoniam hae non sunt determinatae , ciuid crevelongitudinis,illa vero semper eadem est,& omnium quae ex. puncto A, ad pun-
um B, duci possunt,breuissima D in .. C agitur ita ostenso, omnia: videlicet c5mensurari linea perpcndiculari, facile demonstrabitur, tres tantum csse dimensiones cx natura rci in unaquaquere corporeae; vnain videlic secundum longitudinem , alteram secundum in tituti incor,&tertiamsicundum profunditatem; Cuius rei causa est , quoniam ad quod uis punctum in aliquo corpore susceptum solum tres liri ae perpendicularcs , ita ut quaelibet illarum ad reliquas duas sit adlangulos rectos , constitui possunt, non plures,quaru duae quomodolibet sumptae existent in una eademqet superhcic, reliqua vero ia alia diuersa. Penes unam itaque harum linearum a capitur longitudo corporis, pencs aliam latitudo,& penes tertiam altitudo, scup Otunuatas. Ex quibus constat, cum am corpori tres tantum in sint dimesiones.
Quare non inepte quidam sic; corpus definire solent. Corpus, seu Solidum est magnituuo, in qua tres lincae rectae se inuicem ad angulos rectos intorsccant in uno eodemque puncto protrahi possimi; in superscie enim solum duae possunt. Quod autem ad quod uis punctum tres potaint lineae duci , ita ut quaelibet ad reliquax duas sit perpendicularis,ita dcmonstrabimus . In superioriscura, ubi duae rectae A B, B E, sese ad angulos rectos secant in B, si ex B,intelusatur ad planuin, in quo illae rectae existunt, semper enim duae rectae se intersecantes in uno plano sunt a excitari recta linea ad angulos rectos, crit haec ad utra
nea ex B, pcrpcndicularis ad rectas A B, B L: quae necessirio ad planum, in quo sutat rectae A B, B E, recta erit. Cum ergo S. rertia linea excitata sit ad idem planum recta, ducciatur duae rectae lineae ex puncto B, ad idem planum perpen- cacularcs,ad easdcm partcs'. quod fieri non potest, . . HIs rite intellcctis, facile duae dcsnitiones sphaerae percipientur. Ita namo: bct pruna dcsnmo,quam auctor sic desumpsisse restatur ab Euclide . ssi a
ad iacum sium Id est, utauctor ipse declaratia s Sphaera essM ς--, quod deserabit,r ab se oriuti ei rein, Leti l Ne oue e iam sphaeraeest transitus, seu reuolutio ipsa, sed efficitur incit modi tra latu, scu rc uolutione; Ita ut haec praedicatio, Sphaena cst transitus , sit causialis. minime vero sormalis . Est cnim sensus,quod sphaera est tale solidum,quod ab arcu semicirculi, sua quidem diametro immobili, & fixa manente, una completa reuolutione circumscribi intclligitur: Id autem Solidum circunscribi inici ligitur, quod continu ab arcu circunducto tangitur . . Vt si sumatur argilla, aut 'u uri alia materia tractabilis, cui diamctcr aliqua pro materiae spissitudine inseratur,vi ad huius diametri extremitatos lemicirculi circunscretia utrinquo ap- . .. - - LMR ducatur, donec ad eum locum, ex quo dimoueri coepit, ri u rta - , Qx Dmni inaequalitas argillae, es hcieturque figura sphaerica ,sue rotun
49쪽
uuialia VER V M dicci aliquis, Cum circunscientia semieliniis sir linea qu sities
' dis curua omnis latitudinis CXpers, ductu aut , seu motu cuiuiuis lineae linamimone au. nario, omnium Mathematicorum Conscnsu, non cisiciatur nisi supersciei, qui Hom. feri potcst, ut Sphaeramuae est ibi id umquippiam, ut S auctor ipse in declaraiatione suae dcfinitionis asicruit,& mox iterum ex Thzodosio subiungetur, mar tur ex ductu,scurcu olucione, circumactioncuc circunferentiae semicirculii nam sol io du ex tali cireunductu sola superficies extima sphaerae procreatur. Cui oecurrenda ' est, definitionem hanc Luclidis non esu sidcliter ab auctore iratim. Euelia Definitio des enim in lib. . t . des n. t . non dixit, Sphaeram cifici ex iconvcrsione ei reuma id iis t. strentiae semicirculi circa diametrum, scd Qx ductu ac reuolution in toti ut semiata. circuli, quem quidem constat cilc superficiem . Quamobrem sicut exi reuolutio ne lineae rectae finitae cirea alterum cxtrcmum fixum describatur circulus, ita ut ipsa linea supersciem efficiat, punctum Vero alterum extremum circunferen tiam designet; sie quoque ex circumactione quidem superscici semicirculi proacreabitur soliditas sphaerae, ex reuolutione vero scini circunserentiae superficies extima rotunda; atque hac ratione P Iscctum corpus iphaericum naicitur. I
STH AE etiam a Theodosis sic describitur: Sphaera en soli
tiadita a dum quoddam Nna supcrficie conicytum, in cuius medio punctus es h --β- quo omnes tinea ad circunferentia sunt squales. .
ENTARIV s. . . iubis. H AE C est seeunda sphaerae definitio desumpta ex Theodosio de sphaeti.
1ehisiae a cis elementis; in qua quidem tros particulae eontinentur'. Prima est s.sti dum lThe .ua- id est corpus, poniturque ad dissilientiam sturarum planarum, cuiusmodi ess. circulus, quadratum,cte. Seeunda, ωna superficie eontentis apponitur ad excludendum figuras solidas pluribus superscicbus comprehensas, qualis est tota currus, lapis molaris, pyramis, cubus,&e. Sed quoniam duplex est superficies, una plana, quae cx omni parto linea recta adaequa te potest commensurari, ut est superficies alicuius iniri Dene complanati vel tabulae, Vcl papyri bene extensae: Altera curua,quae undique linea recta mensurari nequit; Atque hae e vel est eou ''' i caua, vi est interior superficiις alicuius hydriae; vel eonvexa, cuiusmodi est exoterior superscios hydriae, vel pilae: Sphaera superficie curua, eaque convexa Munica cotinetur. Tertia donique particula cst Lm c. in mediis, ere. 3adiungiturq; ad disterentiam plurimorum solidorum una quidem superficio contentorum, in quibus tamen tale punctum assignari minime potest; quale est corpus ouale, lenticulare,& alia huiusmodi...rtii Is QS O D s hanc desinitionem cum priore conseramus, reperiemus illam sactis stilub bricandae sphae modum, industriarin t e nobis pnebcre : Hac vcro sphaerae iansna iniet se. fabricatae substantiam inplicare, ob id quo illa potius descriptio, haee vero deri finitio dicenda erit. Quam quidem dchnitioncm Theodosii desumptam ex Tvmaeo Platonis eleganter expressit tactu o in lib. de Univcrsitate his verbis
des nitio uniuersis mundo; Mundus siquidem est sphaera solida , cum nihil in isto vacuum existat, sed omnia corpotibus sint repleta a ruundi convexitate
50쪽
usque ad eius centrum, ut in a. Phyc. Aristoteles probat . . V E R V M si rem diligentius introspiciamus , ambae praedictae desnitiones sphaerae potius cuilibet globo,seu pilae accommodari possunt, quam sphaerae illi, de qua libellum inscripsit auctor,& de qua praecipue nobis est futura disputatio; idcirco aliam descriptionem adducemus hoc modo . Sphaera de qua agendu DeserIpsis nobis est est instrumentum quoddam rotundum, in quo varii circuIi armillaeve si h R
continentur,quibus caelorum motus,& totius mundi situs commodissime explicantur. Quale 'imirum est instrumentum,quod sphaeram materialem dicunt . iu). 'h I autem suerint pulcherrimi istius instrumenti inuentores primi, non QuidIGn-Latis constat. Quidam enim tutant, Atlantem sphaeram primum reperisse; De- tur inuenta inde cam transportatam fuisse in Graeciam ab Hercule, ut auctor est Plinius . P i , Quidam vero, ut idem testatur, Anaximandrum Milcsium primum inuentorem faciunt. Lacritus Diogenes Musaeo hanc inuentionem ascribit. Alia denique alios inuentores saciunt; inter quoς etiam connumeratur Architas Tarentinus non ignobilis scriptor. Cicero tamen & Maternus testantur, Archimedem Syracusanum Mathematicum subtilissimum inuentorem primum extitisse sphaerae instrum et alis, quae sphaeram illam caelestem ad viuum rcpraesentarct. Nam ut nobis caelorum compositionem, ordinationem, motusque corum ob oculos p neret, fabricauit, inquiunt, sphaeram quandam vitrcam omnino transparcntem sphaera aseanto artificio, ut in ea planetarum elobi,praecipue SolIs ac Lunae, proprijsmo mirabiliseibu, in diuersas mundi plagas incederent, non sccus ac in Caelo ipso mouentur. Ita perfecte & ad amussim sphaeram caelo stem imitabatur sphaera haec vitrea ab '' 'Archimede summa industria , ae arte constructa . De qua sphaera Claudianus poeta elegantissimum Epigramma conscripsi, quod libuit hic areoncre.
Iuppiter in parvo eum eerneret aethera γι tro,
Rast, or ad superos ta Ita die la dedit. IIuccine mortalis progressa potentia cura fIam mein infagili luditur orbe Iabor. In rapoli, rerum, fidem, seges, Deorum Eeee Saraeu ε transtulit artesenex . Inclusuι variis famulatur spiritm apris,
Et visum certis motib- urget opus. Pereurrit proprium mentitus Signifer annum, Etsimulata nouo tant bia mense redit.
ET illa punctus dicitur centrum si sene. Linea vero recta transiens e per centrum Ocra, applicans extremitates suo ad circuit fier iam ex Hraque parte, circa quam sphaera volnitur, dicitur axis Phaerae. Duo 'h RMνει opis Ita axem terminantia dicuntur post Do i COMMENTARIVS.
DECLARAT hie tribui reliquis de itionibus, quid sit eentrum phaerae, quid axis, quid denique sint poli sphaerae; quae omota permicua sunt