장음표시 사용
111쪽
luculentis declarante xemplis)h) Verrinae inprimis d0cumenta exquisita omnis crudelitatis atque libidinis, omnis sagitii ac sceleris
in provinciis commissi nobis exhibent: sempiternum illae Romanorum opprobrium disertis verbis descriptum ad nostram propagarunt memoriam. Siculi certe Ciceroni, Verris accusatori constitulo, salis breviter atque sidenter aperuerunt: is quas res luxuries in flagitiis, crudelitas in suppliciis, avaritia in rapinis. superbia in contumeliis efficere potuisset, eas omnes sese hoc uno prael0re per triennium pertulisse ε). Quae sagilia atque scelera idem Verres legatus in lisia committere sit ausus, incredibile dictu. Quis euim est nostrum, quem post duo paene annorum millia I 'lii ludami, senis illius honestissimi, genere. honore, copiis, existimatione principis Lampsacenorum, non vehementer misereat, qui quum a filia sua honestissima perinde ac pulcherrima, virgine Summae integritalis ac pudicitiae. Verris legali improbant cupiditatem et vim nefariam propulsare es Set ausus atque tumultu orto Verris lictor a Lampsacenis esseti rucidatus, Cn. Dolabellae et C. Neronis improbissimo judicio damnatus est atque una cum lilio interfectus' Immane hoc sa- cinus Cicero nobis copiosa oratione descripsit'. Cujus misericordiam illa saltem verba non movere possunt Constituitur in foro Laodiceae spectaculum acerbum ei miserum et grave loli Asiae pro inciae: grandis natu parens adductus ad Supplicium, ex altera parte silius: ille, quod pudicitiam liberorum, hic, quod vitam patris famamque sororis defenderat. Flebaluterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de pa- tris filius ' etc. h). Aliud scelus admirabile idem Verres in Achaia patraxit. Nam quum magistratum SicSonium nummos poposcisset isque non praebuisset, principem ejus magistratus miris tui mentis maceravit. ignem enim ex lignis viridibus atque humidis in loco angusto fieri jussit. Ibi hominem ingenuum domi nobilem, populi Romani Socium atque amicum, sumo
112쪽
excruciatum, semivivum reliquiti . Τ alia republica Romanorum libera in provinciis patrari impune licuit. Quis tandem, his sceleribus cognitis, non solum illam, Sed omnem rempublicam liberam, quocunque illa sese nomine jactet, ab0minetur, quippe quum haud raro illa nihil aliud fuerit, nisi mullorum tyrannorum dominatio gravissima atque scelestissima Τ Sine dubio
provinciae Romanorum rempublicam Saepi SSime Sunt exsecratae.
Equidem contendere ausim, si quis nihil aliud cognosset de
provinciarum si alu diverso . Senatu populoque et deinde imperatoribus rem publicam regentibus, quam lania scelera, quae Verres commisisset, sub imperatoribus patrari non licuisse, id ei sunscere posse ad intelligenduin, cur civitates illae lanios honores imperatoribus tribuerint, quantos neu curia in Stiluta est complexa. - Nobis Sane non potest n0u perquam mirum et paene incredibile videri, qua ratione tandem fieri puluerit, ut homini impurissimo, audacissimo, sceleratis Simo, cujus suria atque
sagitia non in Sicilia solum, sed in Achaia, Asia, Cilicia
Pamphylia, Romae denique ante oculos omnium maxima iurpissimaque nossent cives Romani, ut Cicero exposuit, tam diu impune grassari liceret β). Addit orator: HPopulatae, Vexalae, funditus eversae provinciae: socii, stipendiariique populi Romania lilicti, miseri, jam non Salutis Spem, Sed exilii solatium quaerunt ' . Inducit deinde Siciliam insulam ita loquenlem: Quod auri, quod argenti, quod ornamentorum in meis urbibus, sedibus,
delubris suit: quod in unaquaque re beneficio Senatus populique Romani juris habui, id mihi tu, C. Verres, eripuisti atque ab
tulisti. Quod si nullum aliud nobis testimonium esset relictum, quid illo tempore in provinciis administrandis pessimis hominibus licuerit, hoc unum sui liceret. Sed permulta alia nobis exempla sunt tradita. Ciceronis aetate Verri simillimus erat
I Cie. in Verr. Λet. II, lilir. I, e. II. 8 Divinat . in Q. Caecilium C. 2.9 Ii,id. e. 3. Quantas, quam inauditas injurias idem Verres in iudiciis habendis admiserit, in eredibile dictu. Cr. Λcl. II. 2, 27 - 30. Quam diversa judicandi ratio sub imperatoribus probis obtinuerit, Traianie AemPlum quam maxime potest docere. CL Plin. Ep. V l. 3l.
113쪽
Caesoninus Calvenitus, qui urbem Byzantiorum aliasque civitates impudenter spoliaverat '). Provinciarum vastitates Cicero saepius memoravit i). Mulii proconsules atque propraetores eo consilio in provinciam sunt profecti, ut quanias possent divitias inde Romam reportarent. Et non solum ipsis hoc erat propositum, sed plerumque et quaestoribus. legatis, omni amicorum comitumque cohorti, quae illos comitari solebat th). Hinc illas provinciarum lacrimae: hinc illae opes immensae, quibus mulli optimatium erant instructi: hinc villae splendidae, praedia amplissima et tali landia: hinc illae comessaliones inauditae, innumeraque supremae luxuriae genera. Atqui quum multis idem esset propositum, non potuit seri, quin haec diripiendi ratio in senatu mulios haberet patronos ac fautores, etiamsi eorum nemo lain impudens inveniretur, qui id apertis verbis consitori auderet. Sine dubio tamen illam agendi rationem verbis lenissimis excusare et maleficia gravissima in meliorem partem interpretari solebant. Cf. Cic. pro Flacc. c. II. Haud minus illud pro certo habendum, multos juniores Romanorum eo
maxime consilio ardenter id egisse, ut celerrime ad quaesturam, aedilitatem, praeturam et consulatum admitterentur, ui eo maturius aliquam provinciam sortiri atque hinc locupletes Romam ad vitam luxuriosam degendam reverti possent, quum polentissimis amicis cognatisque Deli legem de pecuniis repetundis
non magnopere timerent, ut supra expositum. Immo quaeri
poterit, num inde a bellis Punicis sinitis victoriaqus de Antiocho Syriae atque Philippo et Perseo Macedoniae regibus reportata
I03 Postquam orat. de provine. eon S. e. 4 urbem Byaanliorum resertissimam atque Ornalissimam signis designaverat, additi Te imperatore infelicissimo et teterrimo, Caesonine Calventi, civitas libera et paeoximis suis beneficiis a senatu et a populo Romano liberata sic spoliata atque nudata est, ut nisi C. Virgilius, legatus, vir fortis et innocens, intervenisset, unum signum ByEantii ex maximo numero nullum haberent. Quod sanum in Achaia, qui Ioeus aut lucus in Graecia totatam sanctus suit, in quo ullum Rimulacrum, ullum ornamentum Teliquum ait 'M .
114쪽
in senatu Romano non id Sive arcano Sive aperto sit actu in consilio, ut provinciae polentissimae ct Vitalesque Romae sub jectae praestantiores ita admini Sirarentur, ut ne nimis sese recreare atque creScere, ut ne Viribus reparalis sese erigere
atque Romanis ipsis aliquando negotia exhibere possent. I equa conjectura sit tamen suum penes quemque judicium. Allia quam certe probabili latem haec opinio sibi apud cum facile acquisiverit qui praestantissimas polentissimasque urbes Numantiam, Carthaginem, Corinthum, eo ipso consilio prorsus deletas esse meminerit, qui Calonem illum, alioquin virum integerrimum, Suam improbam exhortationem, o Carthaginem esse delendam ' usquequaque inculcasse recordari velit. Noluit enim a senatus illas storentes videre, noluit perpetuo limere. - 0uomodo enim tot sagitia atque scelera quotannis sere patrari potuissent, ni Si ista provincias exhauriendi atque infringendi ratio in senatu frequentes nacta esset defensores δ), quum pauciores essent viri boni et honesti, qui neque ipsi ex provinciis divites reverti vellent, neque aliis, ut illas impune diriperent, permittendum putarent. Huc accedit, quod milites ex provinciis collecti, illa nempe auxilia iam frequenter memorata, sive legiones auxiliares atque sociales copiae dictae. bellis assiduis maxilne consumebantur. Ila sane factum, ut provinciae quotannis opibus spoliatae, juvenlulis siore orbatae, exhaustae oneribusque impositis defatigatae ne minimam quidem rerum noVarum Suspicionem excitare possent. - Illis malis publicis alia pestis est addita, privata haec quidem plerumque, at cum illis tamen haud raro arciissime conjuncta: publicanos, laeneratores, negotiatores. decumanos et omne hoc genus hominum intelligo, qui quum
I 23 Hue pertinent, quae Cic. in Verr. Ac t. II, 3, 4; , , Ex quo intelligi potest. eos vobis esse carissimos, qui ita vixerunt, ut sine vestro praesidio salvi esse non possint. Hortensium enim nobilesque Perstringit. Λntea dixit: , Odistis hominum novorum industrias: despicitis eorum frugalitatem οῦ pudorem contemnitis: ingenium vero et virtutem depressam ex Atincta inque cupitis. Verrem aniatis. Ambitus furorem paullo ante Caesaris dietaturam quidvis ausum ac sine omni Pudore grassatum ex multis veterum locis cognoscere possumus. Cf. Suet. Caes. e. I 3. sae. Ann. I, 2. .
115쪽
cives Romani essent, pessimis hominibus provincias administraniihus impudenter grassari atque illorum auxilio freti provinciales miserrimos omni modo vexare illisque pecunias impune extorquere polerniat lyh). Immo homines locupletes illorum artibus improbissimis haud raro omnibus soriunis sunt spoliati domibusque suis, praediis, landis crudeliter exlurbati. Exempla praebent Ciceronis orationes atque epistolae. Quas vero miserias bellis civilibus provinciae illae sini perpessae, auditu incredibile. Jam omni discrimine sublato non solum provincialibus hominibus summae calamitales erant perferendae, sed civibus etiam Romanis, qui in provinciis degebant Cic. ad Fam. XII, ib.: praecipue civibus Romanis omnibus crudelissime denudatis ac divenditis . lla M. Antonius in Asia εmulta crudelissime patravit, pecuniis colligendis maxime de- dilus i ), ut alia silentio praetermittamus. Quodsi sortuna provinciae alicui ita esset propitia, ut nau-cisceretur praesecium justum, honestum, integrum, omni virtute
insignem, tum sane eum veluti deum colebant, omnique ratione
laudandum, honorandum, decorandum putabant. Hinc illae laudes Pompeio a Cicerone tribulae ': Altaque omnes quidem nunc in his locis Cn. Pompeium sicut aliquem non ex hac urbe missum, sed de coelo lapsum intuentur: nunc denique incipiunt credere, suisse homines Romanos hac quondam abstinentia,
I P Cie. in Veis. II, I, 29: Erant nonnuIli togati credi lores Grae- eorum, quilius ad exigendas pecunias improbissimi cujusque legali pIv-ximum prodest gratia. Paullo inferius: ,,Qui si dixisset, quod iste
iussisset, per ejusdem lictores . Populo Pecuniam posset exigere. Ael. II, libr. Ill, e. Si ,,qui primum certos instituerit nomine decumanos, revera ministros ae satellites eupiditatum suarum. Cic. pro M. Fonteio e. I. r .,Reserta Gallia negotiniorum est, Plena civium nomanorum. Nemo Gallorum sine cive Romano quidquain negotii geriti nummus in GaIlia
nullus sine civium Romanorum tabulis Commovetur. ε
116쪽
quod jam nationibus exteris incredibile ac salso memoriae proditum videbatur: nunc imperii nostri splendor illis gentibus
lucet: nunc intelligunt, non Sine cauSSa majoreS Suos tum, cum
hac temperantia magistratus habebamus, Servire populo Romano quam imperare aliis maluisse ' Ex hoc ipso loco in ilium atque originem neo coriae quam maxime intelligere possumus. Nam quum civilales illae virum honestum, justum sibique benignum quasi de coelo lapsum Suspicerent, h. e. deo similem haberent, eorum opinioni ac judicio plane fuisset consentaneum, si eidem aram Sive templum consecrasSent et velut deum adorassem, quod sub imperatoribus demum factum. Talis enim homo miserrimis illis provincialibus ut deus propitius salutem asserre eosque ab improbis magistralibus diu vexatos recreare atque spe melioris condicionis suturae eorum animos erigere potuit. Haec de provinciarum condicione senatu populoque Romanorem publicam moderantibus. Pauca ex multis ei quae in promptu erant, in medium proluti: nec erat aliud mihi propositum, nisi ut imaginem extremis lineis adumbratam exhiberem.
g. Alia provinciarum condicio inde a Caesaris dictatura, quae, ut Cicero ait, vim regiae potestatis jam obsederat β), et deinde Augusto Tiberioque imperantibus oblinere coepit. Licet enim non omni diripiendi cupiditale repressa, licet multa et iamlum improbis studiis pravisque consiliis sint administrata st , habebant tamen proconsules atque propraetores, legati ac quaestores omnesque magistratus in pr0vincias missi, quem respicerent, quem timerent, si a Varilia ad rapinas, si libidine ad flagitia si truculento animo ad crudelitatem stimularentur. Inde ab eo tempore provinciae assii elae, exhaustae, novorum identidem praesectorum vel dominorum potius cupidi lati vix jam sufficientes sine dubio intelligebant, ipsis magnopere prodesse, Romanos habere dominum, qui improbos a Scelere ac flagitio deterreret,
117쪽
proborum virtutem agnosceret, h0nore dignam censeret eosque improbis praeserret. Provinciarum voluntatem, Octaviano Λugusto jam principatum obtinente, I acilus egregie leslatur: -Neque provinciae illum rerum statum abnuebant, Suspeclo senatus populique imperio ob certamina polentium et avaritiam magistratuum, invalido legum auxilio, quae vi, ambitu, postremo pecunia turbabantur 373. Sine dubio principes honesti operam dederunt, ut provinciae civi latesque dudum exhaustae paullatim in meliorem flatum redigerentur: principes improbi non ita lamen ab omni honesti studio atque a gloriae, famae, existimationis bonae cupiditate abhorruerunt, quin plerumque viris probis,'si de ac virtute praedilis provincias decernendas curarent, quod ei Τiberio ei Claudio et Nerone imperantibus factum.173 Ann. I, 2. Immo Romanis ipsis Augusti principatus jam magis Plaeere coeperat, quam praeterlapsi temporis respublica libera, laetionum, seditionum, tumultus, bellorum civilium plena, quod Dionis Cassii
erba testantur: To τε δημοκρατικον ηδη τινὲς, ως κΠὶ σταμωδες, θιμσουν καὶ πῆ ριε3αστασει της πολιτείας ἐρεσκον τω τε Καίσαρι υσυρον. LIII, e. II. Tacit. Ann. I, 9. t ,,Non aliud discordaniis patriae remedium suis te, quam ut ab uno regeretur. Caesar ipse monuisse fertur, , .rem Publien In, si quid sibi eveniret, neque quietam sore, et aliquanto deteriore eanditione civilia bella subituram. Suet. Caes. e. M. Dio Cass. LIll, I9. rcH ιιὲν ουν πολιτεία ουτω τοτε προς τε το βελτιον καὶ προς TO σωτηριωδέ-οτερον 1ιεχεκon ημὶ sub Augusto et καὶ γαρ που καὶ παντα πασει tiδυναzονῆν, δζuοκρατorritoottet αυτους σωθῆνera. - Ciecro, utpote in rebus sui eis intelligendis divinandisque antia sagax atque exercitatus, ad Atticum suum de bello civili inter Pompeium et Caesarem orto haec pronuncinuit
ad Att. X, T : ,. Regnandi eontentio est, in qua pulsus est modestior rex Pompeius et probior et integrior et is, qui nisi vincit, nomen Populi Ilomani sh. e. rei publicae dignitas pristinusque splendor deleatur
ne esse es tr ain nutem vincit, Sullano more exemploque vincet . Intel-
Iexit igitur. inde a Caesare vietore futuro rempublieam DPpres am nunquam Iibertatem esse eeeuperaturam, quod tali viro, qualia semper fuerat Cieero, idem valuit quam nomen populi Romani deletum. Quodsi Pompeius Vitisset, sine dubio Sullano more et exemplo aliquod dominnlionis genus, Rive dictaturam sive aliam regnandi sorma in arripuisset et deinde satiatus Sullae exemplo fortasse deposuisset. Quidquid igitur futurum esset, reipubliene incolumitatem atque libertatem sinceram haud diu conservatum iri Cicero prudenter inteuexerat.
118쪽
Praeterea nec pessimi homines quidem, si iis provinciae essent commissae, ita principis favori c0nsidere p0lerant, quin poena esset metuenda, si leges migrarent. Si nequitatem atque justitiam . prorSus contemnerent. Fieri enim potuit, ut princeps sul mali in amicos etiam sunt lubrici et sallaces) integritalis speciem atque existimationis opinionem illorum patrocinio suscepto praeserret eosque Sena lui puniendos permille rei, quod saepius esse factum Tacili Annales testantur. - Nihilominus etiam luna scelerum elilagitioruin in provinciis commissorum exempla sunt reperta non contemnenda, verum lainen si cum illis, quae respublica viderat libera, comparentur, exigua sane et plerumque celerius graviusque punita. Ex altera parte sine dubio sub imperatoribus majora et plura beneficia, commoda, emolumenta Sunt pro inciis concessa, saepiusque laborantibu siest subventum, quam republica libera. Nam sub pessimis etiam principibus haud raro sactum est, ui provinciae aut penuria et fame, aut peSte. aut terrae motu, aut incendiis vexatae sive tribulo in aliquot annos remi SSO, Sive frumento dato, sive pecunia numerata aliisve rebus sint egregie adjutae atque erectae. Ut inde a Iul. Caesare ordiamur, de eo Suetonius tradit, jus eum laboriosissime et severissime dixisse, repetundarum convictos etiam ordine senatorio movisse β). Ex quo apparet, eum provincias minime vexari ac diripi esse passum, quamquam ipse ante dictaturam in Hispania et Gallia nonnunquam sana expilasset urbesque diripuisset ' . Jam Augustum respiciamus videamusque, quid in provinciis adjuvandis earumque calamitalibus levandis praestiteri l. Suetonius de illo imperatorum co-rγphaeo haec reseri: ,, Provincias validiores et quas annuis magistratuum imperiis regi nec facile nec lutum erat, ipse Suscepit: celeras proconsulibus sortito permissit: et, lamen nonnullas commulavit interdum: atque ex utroque genere plerasque
I 83 Suet. Caes. e. 48. Comis etiam ac blandus pro ineialibus suit. Suet. e. 48.: ,,Convivatum assidue per provincias duobus tricliniis : uno. quo sagati Palliative . altero . quo togati cum illustrioribus provinciarum
119쪽
saepius adiit. Urbium quasdam laederatas, sed ad exilium licentia praecipites liberiale privavit: alias aut aere alieno laborantes levavit aut terrae motu subversas denuo condidit: aul merita erga populum Romanum allegantes Latini late vel civitate donavit. Non est, ut opinor, provincia. excepta duntaxat Africa et Sardinia, quam non adierit ' δ' . Poenas eum gravissimas provinciarum direptoribus irrogasse, ex alio ejusdem scriptoris testimonio cernitur: , Paedagogum ministrosque Gali filii, per occasionem Valetudinis atque mortis Superbe avareque in pro incia grassantes. oneralis gravi pondere cervicibus, praecipi lavit in sumen i). Hinc minime mirum, provincias pleraSque super templa et aras Iullos quoque ei quinquennales paene oppidatim constituisse, ut jam supra ex Suetonio narratum. Praeterea provincias nova ratione distribueral δ). Haec de Augusto,
quibus alia multa addi possunt. Tiberius primis imperii annis in rebus plerisque Augusti vestigia sequi solitus, in provinciis
administrandis etiam caule pleraque ac diligenter egit. Tacitus complura nobis de eo tradidit, quae ad provincias moderandas Spectani: ,, Achaiam ac Macedoniam, onera deprecantes levari in praesens proconsulari imperio tradique Caesari placuit . Deinde de Cappadocia refert: oregnum in provinciam redaelum est, fructibusque eius levari posse centesimae Vectigal professus Caesar, ducentesimam in posterum statuit *- . Praeterea duodecim Asiae urbes celebres nocturno terrae motu collapsas, adjuvit et sublevavit. Sardianis maximam cladem passis centies sesteritum est pollicitus et quantum aerario aut si sco quotannis pendere solebant, in quinquennium remisti . . Eadem bene-Volentia saepius erga alias usus est civitales simili calamitate
203 Suet. Caes. e. 47. CL Dio Cass. LIV. 23. aliisqne locis.
21 C. 67. Quum alias ob caussas, tum sine dui, iis idcirco etiam Corne l. Gallus Augusto invisus erat factus. quod ditior ex AegJPto Od- ministrata esset reversus. CL Dio Cass. LMI, 23.
120쪽
asgictas: Tiberius, nihil intermissa rerum cura neg0lia pro solatiis accipiens, jus civium, preces sociorum tractabat: factaque auctore eo senatus e0nsulta,'ut civitati Cibyraticae apud Asiam, Aegiensi apud Achaiam, motu terrae labefaciis subveniretur remissione tribuli in triennium. Ilis Statim exemplum poenae a Tiberio in proconsulem ulterioris Hispaniae consti- ,
tulae subjungitur his verbis: Εi Vibius Serenus, proconsul ulterioris Hispaniae, de vi publica damnatus, ob atrocitatem morum in insulam Amorgum deportatur' *β . Complura hujus generis exempla apud Tacitum reperiuntur. Quum Lucilius
Capito, procurator Asiae, a pro Vincia accusatus caussam in senatu diceret, Τiberius asseverabat; non se jus nisi in servilia et pecunias familiares dedisse: quod si vim praetoris usurpasset manibusque militum usus foret, spreta in eo mandala sua: audirent socios 73. Addit Tacitus: - Ila reus, cognito negotio, damnatur. Ob quam ultionem et quia priore anno in C. Silanum vindicatum erat, decrevere Asiae urbes templum Τiberio matrique ejus ac Senatui. De quo templo supra disputavimus. Subsequentes imperatores silentio praetermittamus,
licet vel a pessimis haud raro viri probi et impigri provinciis
sint praefecti, mulla commoda et beneficia in eas collata provinciarumque direptores acriter sint puniti δη . Sub Traiano
26 Tae. An n. lV, I3. Alio loco, libr. VI, 27. . Tiberius queritur
litteris ad senatum datis egregium quemque et regendis exercitibus idoneum abnuere id munus: Reque en necessitudine nil preces cogi, per quas consularium aliqui capessere Provincias adigerentur. CL VI, 29. 32. 273 Ann. IV, Io. Provinciae nempe eo tempore jam divisae erant in proconsulares. praetorias et Praesidiales, prout a Procongule, R pr
praetore nut a Procuratore sive praeside regebnntur. Ex nostro loco nΡ- paret, procuratori In intine licuis Ne, vim practoris usurpnre.
28 Cf. Suel. Calig. e. 21. - Ad istos quidem ea perlinent niaxime, qnae Tacitus Hist. I, 2 perstrinxit i , , Nec minus praemia delatorum in
visa, quam scelera, quum alii sacerdotia et consulatus ut spolia adepti, procurationes alii et interiorem Potentiam, n gerent, verterent cuncta odio et terrore. Nero tamen duces non spernendos in provincias miserat.
Ibid. e. I 0. - Eo imperante judicia etiam non negligenter tractata. Tac. An n. XIII, 30. i , , Damnatus iisdem consulibus Vipsanius Laenas ob Sardiniam provinciam avare habitam. Absolutus Cestius Proeulus repetun- r