장음표시 사용
1181쪽
D R A, et I p. I. Irs testator filius masculis terram Salicam diuisit; quod iudices de praediis eudalibus interpretati sunt. Quo iure Germani antea semper si sunt, quousque Fridericus II. Imperator Austriae genti pro singulari beneficio cocesisisset, ut si mares liberi stiperstites nulli fui sientda aereditate Austriacae domus foeminis curnere liceret.Sed quoniam Imperator contra leges Imperiales, contraq; morum Germanorum sua voluntate id fecerat, Otho carus
rex Bolaemiae iure propinquitatis Ducatum Austriae deposcit, exercitu adhaerius Rodulphum conscripto, qui concellii Friderici ad se pertinere contendebat:id postea Bauaris quoque principibus tributum est. Sedit te udaicummis tribuantur, quid habent praedia
cum rura naaiestati commune Quacumque tamen vecordia principes ac populi obstupuerint qui Gynaeco- cratiam pertulerunt, Franci nihilominus ab ista foeditate seipsos hactenus vindicarunt beneficio Salicae legis, quae tametsi Philippi Valesii MCaroli Belli principatu vexata est, numquam tamen Clotarii i Sigeberti filiae sceptra huius imperii ad se ullo iure pertinere putarunt. Quamobrem Baldus nostii iuris aeque ac Romanipe. '' II:
ritus, Burboniae gentis masculos etiam millesimo gradu a stirpe remotos prius sceptra Fracorum adepturos si ribit, quam foeminis locus ullus relinquatur. Quae iura nopulos omnes exceptis admodum pauciS, antea semper amplexos esse videmus. Et certe principes Allo Lirogum Salicae legis auctoritate foeminas ab imperio semper depulerunt .Etenim Constantiam Ducis Alloc rogum filia a patruo de ma perii uri cellantes iudicum ustragiis summotam fuisse legimus, Non tamen dubito quin platique imperia muliebria perhorrescant. qui tamen reipsa foeminarum libidua obsequentillimos sese praebereno dubitat. Nihil aute refert, ut Cato dicere solebat,u-vtru ad foeminas imperii sui ha deferatur, an V. imperato res ac reges liae minaru maperiis ac libidini obsequatur .
Cum igitur planum sit Opinor, monarchiam caeteris Aristi iariuItatum generibus praestare, Ammon arcniaru genere
1182쪽
regale imperium, inter reges eos qui a stirpe regum ducuntur,deniq; in regia stirpe proximum quemq; caeteri, anteferendum,& iura maiestatis summoto muliebri sexu indiuidua esse oportere:postremum est ut illud etiam disseratur,prς stetiae regale ciuitatis genus harmonica an Vero geometrica vel arithmetica iustitiae proportione gubernari. Neq; enim operis conclusio siue ad utilitate fructuosior, siue ad animi voluptatem iucundior vlla es se potest quam de iustitia, qua quidem Rerum omnium publicaruna, post Deum immortalem, fundamentanituntur, ut Plato rectissit me libros De Republica di stulationem de irare ac iustitia appellasse videat vi
De tribus tulitiaegeneribiu proportionegeometrica, arιthmethica, ct harmonica constitutis, quaequest earum adrnitu principupopuli Pe,auto, ptimatum imperiasmilitudo.
CAP. VI. EX his quae hactenus de optimo ciuitatis genere disputata sunt perspicuum iit regale ciuitatis genus, pproximo cuique totum quantumcumque est, Obvenit, Draestare quidem caeteris omnibus sed ad consummata '
sui perfectionem harmonica tultitiae temperatione co-
glutinatum esse oportet, id est, populari quadam ωo ptimatum similitudine moderatum quemadmoduna monarchiae status quidem simplex, non concretus aut confusus, gubernandi tamen ratio triplici genere tem perata dicetur. Quae quoniam obscura videli post int, nec ullius quantum quidem memini,scriptis aut disputatione conclusa enitendum nobis est ut perspicua demonstratioκe intelligantur. Iustitiam appello poenarum ac praemiorum earum rerum' cuiusq; iup rLaesunt, aequabilem distributionem. I st Hebraei Credata peregrina voctavi ab iustitia diuinitus homini tributa quam ipsi sedaca vocamsbiugatur. His ctiana ducibus in hoc religiosiissimum augustillimum iustitiae templum ingrediendum nobis est. Illa vero dis tributio
1183쪽
D REPVBLIC A, LIB. V I. cytributio aequabilis quam quaerimus aequalium ac simili bina rationibus modice confusis, id est, ex harmonica proportione exsistit. Cum enim Plato optimam Reipublicae tormam esse iudicaret, quae ex imperio populari ac tyraiani de conflatur, a se ipse tamen dilientiens, ciuitatem non tantum stat , sed etiam gubernandi modo popularem fecit: quippe qui cluium omnium multitudine legum serendarum magistratuum creando Iu, belli indicetidi, pacis iubendae, pr miorum deniq; ac poenarii irrogandarum potestatem dedit. Ad hunc modum ciuitate conitituta beatam fore negauit, nisi geometrica J-potiione gubernarentur. Putabat Deum huius mundi antiquitumum temperatore, quem ad imitandum optimus qui iq; legislator sibi,pponere debet,geometrical portione omnia tueri. Illud aute saepi' iactare solebat, ase Deὸν γεω αξτρειν ' quae tametsi Platonica sunt, nusquai I
tamen in Platonis scriptis comperiuntur. At populare metricia sem. mperia in Platone constitutum geometricis rationi P φν xς aus plane contrarium est: quia populus rerum omnium qualitatem consectatur, aequalitas autem arithmeticis luidem riui Onib. congruit, geometricis nullo modo.
Et quoniam Xenophon Platonis aemulus aequalitateirithmetica ciuitates constitui ac iura distribui putabat portere, Cyrum adhuc puerum vapulantem hinducit, I 0 Ρ
uod rex a lociis creatus vestimenta commutari iussis et, ut ampliora grandioribus minora breuioribus tri uerentur Cyrus ita castigatus docetur a magistro se 'ersam natum esse ac propterea Persarum moribus ac
egibus utendum; qui quod cuiusque proprium esset,idi uique tribuerenti, non Medos, qui quod cuique aptum
e commodum videretur, id ipsum cuique dandum pu- arent: Plato cum verbera sibi non Cyro infligi animad- sertisset, Cyropaediam repudiauit. Haec igitur Graecoruermonibus pervulgata Platonisin Xenophontis conentio duabus factionibus,optimatum inquam&io-ularium , praebuit incrementum alteri quidem arith-neticam tultitiae rationem secuti,populares status alteri
1184쪽
stocratiae congruentem adamaverunt.
Ex his duabus tertia nectio exstitit, quae iustitiam
tithmeticam ad aequalem rerum permutationem adhibuit, sed in praemiorum ac poenarum distributione geometricana; quae non aequaliter omnia omitibus, sed proculusq; meritistit m poenas infligat, tum praemia largiatur. Atqire haec fuit Aristotelis sententia: qui tamen nec magistri Platonis meminit, nec Xenophontis. Id autem animaduersione dignum est,quod utramq; iustitiae proportionem seluxerunt, harmonicae vero iustitiae nusquam eminerunt nec Latinorum quisquam aut Graecorum harmonicas rationes me ad iuris distributionem siue ad ciuitates moderandas accomodauit; quq ipsa ramen cum dignitate cae eris longe praestat, tum vero ad illud regale ciuitatis genus quod quaerimus aristo cratica quodamodo ac democratica ratione reperatum refertur.
Et quoniam locus hic tum ad iuris&iustitiae vim penitus intelligendam, tum etiam ad Rerum publicarum
status constituendos ac retinendos maximum pondus habet ac momentum, non modo Iurisconsiliorum responsis, verum etiam mathematicorum definitionibus nobis est utendum. Nam cum mathematici ab incertis
ac inter se discrepantibus Iurisconsultorum opinioni b. abhorrerent Iurisconsuli vero mathematica propter sui obscuritate repudiarent; harmonicam illam iustitiae, Ibis Vim minus P ceperunt. Est igitur geometrica proportio,
definitiones. quae CX rationi Du magnitudinum inter se similium c Propo xi flatui inaequali excestu et arithmetica proportio usque .s i . si quaque&progressione&excestu aequalis est harmon, q3 cavero ex virlique inter se artihcio mirabili consul tithmetiea colligatis, Virique tamen disti milis exsistit. Uerbi gratias .s, s *x, 7 proportio triplex detur quinque numeris constans;zeo Proportio harmoni ea. metrica quidem tripla ratione progredies, umiles com-3, ,ε,3,x plectitur rationes, sed excessii valde inaequati: quia pri-l ornumerus a secundo tantum senario distat, quartus
vero scilicet 8ia 2 3 consimili ratione distans excessiit
1185쪽
D REPVBOcA, LIB. I. III rmaior est cir ωquo longius progrediere, eo maius futurum est incrementum Atia proportione arithmetica, tametsi secundu numerus eodem excessu a priore superatur quo in geometrica quintus tamen a primo fere decies minor liqv.am in geometrica proportione, qsemper sui similes rationes Θmplectitur aritia nactica usquequaque aequales harmonica vero exaequalibus ac sinii libus spatiis qtiodammodo temperatis extistit: Geometricae quidem dc arithmeticae saepe in Iurisco multorum scriptis occurrunt,ac facili me iudicantur:Harmo a in L c--ην. nicae vero non ica perspicue deprehenduntur K oi ρη--dri
interualla numerorum perimet; quae marithmeticis ra b modistionibus sempei aequalia, in eo metricis num Quam dilia 'U' 'ii mula. n Iliaequalitarem Co modo interpretemur quo I. u. c.
Solonem se tu ut, qui cum ad ciuium animos sibi conciliandos praedicaret, se leges omnibus aequales laturum, si legem eicia dcrium arbitrium ad se deferrent: plebs .equalitatem arithmeti m inquit Plutarchus, Linnuiputa Ris ' bat; optimates ac Ioc lates adgeometricam dictum Solomstra hebant quo fructum eth, ut Omnium Atheniensium consentione creatus iit legislator. Lexigitur geometrica gubernandae ciuitatis est,cusi. milia similib. copulatur,ut leges connubiales duodecim tabularum patriciosi cu plebeiis coniugia vetabant, ut
patricii ducere ne patricias, S cia plebeiis plebeii iungerentur; contubernia vero seruorum ab utrisq; distinguerentur. Quae lex etianii apud Rhagusios inuiolabilis est. Idem iudicadu e siet, si princeps principibus, tenuib.te-1 nues, ancillaeseruis conubio geometrica lege maritaretur.Si vero cautum esset, Vt rte connubia quaererentur.gratillima plebi lex esset; quia nobiles ac locupletes tenuib. . obscuris hominibus ibrtitione saepius obueuitent:ac princeps ancilla, opifex illustri sanguine foemina luceret,suae conditioni plane dissimilem Sors igitur aequalitate populare arithmeticis legibus congruentem ELEE tue
1186쪽
ii a IOANNis Boni Nitueretur; optimatum Vero ad locupletum opes ac dignutatem omnino labefactaret. Illud est quod ab Euripide
dicitur aequalitatem legitimam humanae naturae consentaneam esse:id est, γγ ίσον νορομον ἀνθρωποις εφυ. Sed utrumque regendae ciuitatis genus suo quodam morbo laborat: propterea quod alterii tenues ac plebeios homines opprimit, alterum potentes ac locupletes opibus
At v. harmonica gubernandi forma virosq; concentu suauissimo tuetur. Neq; n. maiorum gentium patricios Omnes patriciis, aut iis latum quia paterno ac materno
genere proauos illustres omnes ciere possunt: quia non modo a plebeiis, sed etia a se ipsi patricii nimium diuellerenturmecitem harmonica lex Opifices ac plebeios omnes patriciis ac principibus omnibus promiscue iungit aut ex urna sorte ducit sed nobilitatem vel a patre WA,2 --, . tantum ducit, Vt legibus Polonorum iussicere constat: ν' vel ab auo paterno,ut nostris; vel ad iiimmum ab auo paterno ac materno , Ut Equestri lege Allobrogu cauetur: perniciosissime tam epigriq; Germanorum, qui generis.
nobilitatem altissime repetentes, atauorum atau OS Vtriusq; sexus pari nobilitate ad connubia iungenda coquirunt. Quamobrem lex illa connubialis quam in Duodecim Decemuir Appius retulisse dicitur, Canuleia lege de maritandis ordinibus abrogata est propterea quod ciues a ciuium coplexu i caritate diuellebat ac seditionibus ciuitatem euertebat: lseditiones abrogata lege derepente conquierunt, tametsi rarius illustres foeminae a patribus enupserint sepius patricii plebeias sceminas duxerunti, quia nobilitas a patre quaeritur. Id autem harmonicis legibus optime conuenit, si plebeia locuples , patricio egenti nupserit; aut patricia in-Opsa pecuniis plebeio locupleti.&qvetustate ac forma excellit, ei qui ingenii praestantia pollet, ut nec societas ulla stabilior est inter mercatores si ignaui diuitis custrenuo,cui nihil adest praeter studium accumulandarum opum quae coniunctiones similium ac dissimilium consensu
1187쪽
D REpunt IcA, LIB. I. III; sensi siuauissimum essiciuat in Republica concentum.
Quamobrem rect illime tarci Amorem Copia o Inopia dest, Poro ac Penia, parenta b. gerat tu linxerunt, quasi media voce inter summam&intimam Interiecta. Est n. omnibus natura insitum, ut quo quis'; egeat, id ardentius amet sic deformis formosum,inops a pecunia locupletem, ignauus strenuum conquirit. Quod si locuples ac nobilis nobilem docuplete duxerit; quia altς alterius pe minus eget, minus etiam alter ab altero colitur.
Et quemadmodiu sympoliarcha sit ineptus, qui conuiuas omnium ordinu caelatum, uti quis idomum ingressiis fuerit, accumbere iubeat nulla siexrrs,coditionis,
artatis habita ratione: ita quoq; imperitus iii,qui dignis simos quosq; illipremo loco, sapientes sapientibus, senibus senes forminas foeminis, stultos simul coniungat,ut geometricae leges praecipiunt; qui nihil aliud quam reruti militudinem consectantur. Quae ratio etsi minus insi-pida quam superio , inlulfi tamen est. Optimus igitur1ympoliarcha, velit Horatius loquitur arbiter bibendi, tranquill mentis hominem inter colentiosos collocabit; sapientes ter insanos, ut illo rima sermonibus quasi medicina victimq; sanari possint; inter sophistas moderati animi viru, clisene loquacita cituriati coniunget,&vt linguam ei soluat, parcius ipse loqui condiscat; egetem cum locuplete dc ut ei suae benignitatis fontes aperiat,ab eoq; gratiam ferat; inter severos ac tetrici vultus homines urbanos admiscebit.Qua quidem ratione non modo inuidiam& malevolentiam eorum qui selemhmis sedibus, aut non eo quem cupiant ordine positos,qri possinta,eruinctiam ex illa pulcerrima conuiuaruratum singulorum tum uniuersorum collocatione ita uis simus exiistit omnium concentus: quam ordinis pulcri tudinem geometrica lege mutare, aut arithmetica confusione turbare qui volet, omnem fluctum, omne dulcedinem eu amabilitatem, quam inter conuiuas Omnes intercedere oportet, de conuiuio sustulerit,
Quamobrem Scipionem Africanum in sapietum re-
1188쪽
prehensones incirrnile fertini,quod primus leges theatrales de ordinia conten futtilisset, ac senatores a plebe in ludorum spei faculis sciunxisset, clam promiscue Patres cum plebe ludos spectaui sient, usque ad annum ab V.C.DLVIi I. Vnde postea graues ac perniciosae in Rempubli-
L 'Τ' eam seditiones eruperunt . Neq; enim hoc tantum se piens legislator praestare debet, ut poenarum metu ciues a mutuis iniuriis abstinere cogat; verum etiam hoc efficere, ut etiamsi nullae sint leges, concordiam tamen colamus&amemus inter nos. Omnium autem societatun humanarum risunt innumetabiles, fundamentum in amicitia sistit, quam suae harmonica iustitia tueri nemo potest. Cuius rei tota vis est a natura pete nda; quoniam arithmeticae rationes ac geometricς a te inuicem disiunctae lunt harmonicae vero semper interuallis mediis
, . ci rationibu consentaneus; quoniam ut aequalia insiiuncta a. 3.ro etiamsi in infinitum excrescant interualla; scpopulares
homines ut sint in infinita multitudine innumerabiles, opibus, honoribus, imperiis exaequari volunt, Vt Vniuersis leges iubere, magistratus mandare, iudicia disceptare, suffragia omnibus in omnes serre liceat, denique omnia sortibus ac ponderibus committet pulcerrima ducunt, id est, ut Graeci veteres populare imperium significabant,πάντα ζωγῆς si κληροις;regulaque reci istima
usquequaque legibus arithmeticis aequabili omnia metiri. Et quoniam inflexibilis est atque rigidistimatirpterea ius ipsum appellatur rectum , nostro loquendi
more: quocsab Hebraeis acceptum videtur suos enim de
iure ac iustitia libros uim suid est Aibrum recti, siue ut
erata Isuis Chaldaeus ' interpres, librum rei titudinu,vocant vel quia virtutis ac iustitia via nullos habet anfractus, nec patiatur nos limcinde arein cursu desectere; vel quiaomnibus eadem lex, nullius per nam accipit, non gratia M.
iusquam non odio permovetur qualem fuisse Polycleti regulam nonnulli putaui, quae frarigi pituSquam flecti potu illet. Verius
1189쪽
DE RE PUBLICA. LIB. I. Irys Verius tamen est Polycleti canona vocati libωn, que insignis ille statuarius de artificio sito edideiat, quo libro
omnia quae in statua hominis fingenda obseruari coueniret, quae singularum partium minimarum maximarum figura est et qui litus, quae ter se proportio, subti-Jillime persecutus erat, qualem nostra aetate Albertus Durctus accuratissime scripsit sed hoc amplius Polycletus, quod eodem tempore statuam a se facta publice l- posuit; in qua omnia diligentissime obseruata erant, ne quid praecipere aliis videretur, quod non ipse praestaret; quam statuam ipsam quoque canona, id est, regulam, nominauita, aqua caeteri opifices statuas conformare consili flent. Demus tamen Polycleti regulam fuisse omnium rectissiima AI quidem ferream aceto maceratam ut inflexibilis esset. Eiusin odistarum popularem legitime institu- tu indicemus in quo legibus iisdem omnes,iisdem etiaparalis tantur, nec in poenis decernendis rationem di-gilitatis aut nobilitatis nabeant vllam, nec priuilegium cuiquam irrogari patiantur Argeometrica regendarei- uitatis sorma, normam Lesbiam mattatur lascienim plu-bea filit,ut in quamuis partem flexibilis ad omnem lapidem sic accommodaretur,ut de materia quoad eius heri posset, nihil periret: cum caeteri qui lapidem ad normam
accommodare conuieuerant, materie detrimentum paterentur. ita iudices legem ad propositas causis aptare Oportere putabant, ut ex personarum temporum ac locorum varietate ab illa inflexibili rectitudine discedere tur. Ego vero sic statuo. 3 regulam Lesbiam, si torqueatur, quoniam plumbea sit, regulae nomen amittete, di legis vim ac nomen perire, quam iudex arbitratu tuo in omnes partes sic flectat ac reflectat,ut legum moderator Marbiter sit, qui earum ministere se debuisset. Vt igitur a regulae Lesbiae mutabilitate , rursusque
ab illa inflexibili rectitudine, id est , ab arithmeticis
geometricis gubernandarum ciuitatum artibus paulu
1190쪽
oportet, ex ea materia quae in hanc atque .lam partem modice,vel potius intra modus e sti &eodem mometo ad rectitudinem redire possit, id est , harmonicis iu- stitiae legibus statum ciuitatis moderari. Id autcm recte fieri posse putem, ii quatuor terminis quos antea pegimus,gubernandi rationem definiamus:lege inquam, aequitate , legis actione, ossicio magistratus:quae eandem inter Leproportionem habet quam hi quatuor numeri,
4, 6, 8, i a Nam quaeratio est ad 6,eadem: adi 2. rur- sus eadem ratio est ad 8, quae Gad Ia. Ita quoq; lex ad a aequitatem ita sese habet, ut legis achio ad ossiciuiumagistratus , contrave iam actio legibus seruit,&magimi stratus ossicium aequitati. Quod si numeros halmon Ica et Q. et lege compositos transposueris; magistratum aequita-α te priorem, actionem item lege superiore ira feceris: ci- uitatis harmonica, musicae concentus peribi :ge Ome trica Vero proportio transpositis terminis semper siuisimilis est , seu continua sit proportio, ut his quatuor nu
rie collocaueris,semper eadem erit analogia primi ad secundum quae tertii ad quartum rursusque primi ad te tium quae secundi ad quartum. Ac tametsi continua p portio gratior est ea quae ex numeris seiunctis coalescit, nullum tamen essicit ex seipsa concentum, scilicet 2, , 8, Ic: multo minus ex arithmeticis rationibus, siue disiungantur hunc in modum, a , , ,7; siue coniungantur,2, , c, 8.Vtiaq; Vero,pportio ab harmonica tantu distat.
quantum aqua tepida differt a gelidissima feruente. Igitur siue unus, siue pauci, siue populus uniuersiis
maiestatis imperio praesit,ac sine legibus ciuitas regatur arbitrio imperantis, qui praemia, qui poenas, qui connumbia, qui honores pro cuiusque meritis decernat, idque
sine fraude fiat; quamquam fieri non potest hic tamen
status nec diuturniis erit, nec ciuibus utilis futurus: quia nullum potentioribus cum infimis concordiae vinculuintercedit; ut superius geometricis exemplis docuimus.