장음표시 사용
61쪽
D RE N DUC A LIB. I. denterCato maior disserebat. Quamquam fieti nullo lib. , is fati modo potest,ut tantus parentum erga filios amor, cu ' ρυί tanta crudelitate, id est, inius a liberorum cede conuigari possit. Antormentum parenti grauius ullum est,
quam filium iure vel iniuria occidi et Nostra quidem aetate, cum in Andium agro pater lilium castigare cupiens,quem fugientem consequi non poter.it, terrae gleba duriore in caput temere adacta nemine conscio necauisset, laqueo sibi gula doloris mapatientia fregit. Quς cum satis intelligerent antiq legumlatores apud AEgyptios,in eu, qui sine iusta causa filium necauisset, non aliam poenam decreuerunt qui cum lilii cadaueretrissuum concluderetur . sapienter illi qui gem, cum Spter fili caedem parentabiis vitam, quibus filius suam deberer, ei istimet is esse iudicarent. Sed ne patria potestas rei publicae obesset, eade solutus cerat filius, in iisque ad Republicantinerent: o, Fa et ire a M'. . Gurges latitam colli laturitio Oprobati Ir, Cum parem a
te priuatum ad se venientem ex equo descendere ni sit pater iusta consulis exsecutus, Perge, inquit fili, ista virtute consularem dignitate tueri. At pater, inquies, contra Rempublica patria porestate conia sus aliquid molietur: sit ita:pleriq; tamen filios Reipublicae causa occiderunt ut Brutus primum graui certe exemplo; dein dc L. Torquatus,qui filium de hoste cςso triumphare, deinde securi pcuti mandauit, v contra iussium imperatoris contraq; ius militare idimica1let. II. de ramicis.
Quod ad filioru ex haeredationes attinet, legib' 3-
hcerc dare pol set, propositis ex haeredationu legitima cous . rum caulis. Quanquam laudabilior est mos antiqu' Roman Orsi,u nulla actione aduersus patris testamen
tu filio dari pini terunt; sed in osticiositatu querela , . 3 'st
nihil a filio cotra patris dignitate ac voluntate retaretur, sed id totum religioni, osticio, aeetati magistratuurelinqui placuit. Sed cum pra torcs, qui heredem facere neminem poterant, bonor rara pollessionem suis decretis
62쪽
decretis darent,cuius possessionis eadem prope vis erat atq; haereditatis ipsius sententia decretq; cum item legitima filiorum definita magistratus obligassent,parentes paulatim a liberis contemni,& in annos pate nos inquirere coeperunci,ut Philippus rex Macedonii liberis obiecit,l se vivo ac spirate haereditate sua creuissent. quae certe res Ephorum quendaLaced moni-
- - oria impulit,ut lege Testamentaria ferret qua side sua
bona legare uti vellet, cuiq; ius esset, cuantea testandi libertas antiquis morib .esset adeta: cu diceret,exhqredationis metu filiorum erga parentes supbiam contemtum coerceri oportere. Ac si quis praestabilius esse ducat haereditates legibus qua testamentis deferri,nob N ''-ω a3 repugnabo; cum id lege diuina cautum V sit, ne liberipatemas haereditates adulationibus ac blanditiis potius, quam ossiciis praeripiendo, fraterna mutuaq; ca-' ritate seipsos spoliarent. sed cur non eadem leges diuina; quae vitς ius,ac necis in f hos pareti tribuit,utimur Diximus imperium illud vitae ac necis parentes in eos,quos ad Optarent, perinde habuisse , atque ine-Os,quos iusto connubio quaesiissent; ac tametsi adoptionum iura Iustiniani nouis legibus prope anti-cuata fuissent,nemo tamen ambigit, opinor, quin ius illud adoptionum populorum fere omnium tam comune fuerit,Vt in sum reuocari mereatur.Iacobum
enim legimus Ephraimum ac Manastem nepotes vivo εγιμ' patre adoptauiue i, agri partem, quem armorum
iure quaesierat,dono dedisse. Quod antea Egyptiis .riai, quoq; in Usu futile planum est ex ipseMose,quemRegis filial suo adoptauit '.Nec tantum licuit apud E-
F.ratis iis ginetas adoptate filios sed eos etiam h redes habere e gi'σiς' si patri naturales ac iusto connubio quaesiti liberi nulli
G A. pz redem reliquit. Inde lex Atheniensib lata v natu-
ηι - , O quales filiosAttica matre genitos adoptarent,& in cen-
sum referrent,ut eodem iure parentib.succederent ac
63쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. sisi iusto matrimonio quaesiti filissent: quia illegitimum filium definiebant si ex ciue ac peregrina conceptu d b, r.
esset, etiamsi peregrinam XOIem quantumuis nobi misi ue
lem duxissent; quanquam prioribus seculis nullust re disi timen erat inter eos qui ab uxoribus u ab ancillis sitsciperentur. Nam Iacobus Israelitas virosq; ,&ab uxoribus de ab ancillis susceptos,eodem habuit loco: tametsi Sara ex ancilla susceptum, ne legitima haereditate cerneret,paterna domo abegisset. Quinetia Diodorus haud tar est,ex ancilla coceptos iisdem legi 4 53.,.-ωbus ac priuilegiis apud AEgyptios uti csisseeuisse,perinde ac iustis ni aptiis sti sceptos: plures n. uxores habere
licebat, Persariam inanium Asiae populorum mo e M a .li. 3.ribus&inst itutis;ac femesoli Gra mani ex omnibus Barba r b. t. Iru, inquit Tacitus'. inguis uxores ducebant. At Romani uxorem. filios naturales tantum non alio iure ' habuerunt qua o.
peregrinos; nec illos adoptare , ut Athenienses; nece bis iuris. quicquam testamento legare cogebantur; ac ne ullam /is quidem in eos potestatem habebant f. Theodosii ta-fl1. τὸ nattifime: Arcadii orincipatu, g temperata mi legum se si C.
ueritas: ac deinde Zenonis lege' obtinu It,Vt naturalech l . . ,--.
liberi consequentibus cum matre nuptiis iusti ac legi timi haberentur Anastasius quoq; sanxerat, Vt naturales filii adoptione legitimi fieret; sed Iustinus primu, deinde etiam Iustinianus legem Anastasiam abrogarunt,ut iustae uxores,iusti liberi, iusta nuptiae colerentur,neve gentiles haereditates&iura successoria naturalii liberorum adoptionib' coturbarentur: quarum adoptionum iura eatenus vim habe1 e voluerunt, si liberi iusto connubio suscepti nulli exsinent.
Et quonia vitae ac necis potestae eade 'erat in adopti-i ci. l.3. 3,.ια uos lustitillet in naturales ac legitimos; Spterea non ' licuit foeminis antei csIc DioclCriana liberos adonta- re, cu ipsae In PDCtua patris,aut mariti, aut, Ppinquoi uia. potestate Mellent allit n. Apellius, qui foeminas ob id li adoptare non potuiste tradit, v illiSm comitio con-isistere non liceret nam adoptio sine comitiis sic bat. Ita
64쪽
Ita neque apud Graecos sceminis adoptare licebat ut res ' Isiacus irator scribit. - curn igiturRomanoru morib ac institutis adoptionum iura nobilitata fuissent, loge late Jpagatis imperii finibus,c teri quoq; populi certatim adoptiones
coluerunt, Gothi,ino, Germani, Franci,Salii, Utu dem videre es in legibus Ripua io una ubi verbum ADFATINIRE ip adoptare Vlurpatur:&adoptiui liberi eodem iure, quo naturales ac legitimi habentur; ψaRomanis dictum erat nam antiquis moribus Vtriq; ex aequo ad bivit de adul haereditatem paternam vocantur, quasi sui haeredes V.
in P L V. Sion. Calliodorus scribit, i gem Heruloria a Theodo-
ait. α'Maeabini rico rege Gothorum, Caroli priircipis Francorum, ' filium a Luit brando rege Longobardorui ' capillis o . oena g. sesi resecistis adoptatum, tametti legi Pimo si nubio silice-I ptos haberet . ut olim Micipsa rex Numidaru etiasile-νNat s. Is d. gltuna de sellem videret, nihilomin Iugurtham no-:ν t iuna adoptauit,lucum ieeitimis fratrib ad regni spe ι. I. 5,os. di Q. Vocauit cum tamen adoptionum pruna potissimaque g causa esset,ut cui liberos,aut certe mare natura dene- ,,r Das H, garet,legum auctoritate sarcirentur.Na Scipio Ahica- 'μ 'bi teli in anus cum liberos praeter Corneliam matrem Gracchoc Paulisi is rurn nullo haberet, Pauli Emilii filium, si Asricanus cst με tib si Da iunior dictus est,adoptauit, Cumq; non modo nomi-I S*- nis,sed etiam bonorum heredem reliquit.&ita quoq; Caesar dictator,cum pi ter Iuliam, quae Pompeio nupserat, liberos nullos ab uxoribus quatuor suscepisset, roris filium Octauium adoptauit,&ex dodrate haerede testamento reliquit. Hic rursus,cum liberos prae . aer Iuliam, quam ipse Vomicam sile gentis appellabat, nullos genuisset, Caium&Lucium sororis mios emtos per aes& libram a patre Agrippa , domi deinde iis sine pie sublatis Tiberium adoptauit; Tiberius Caligulam, Claudius Neronem, Galba Pisonem: sed hic d Gai quill in apud exercitum arrogatus est ut etiam Aurelianus ms Au ustris: quomodo Iustinianus Chos oe regem Per-
. , uarii adoptaret, si Chosio es pateretur: edisse respuit, quod
65쪽
13 RvΡYELICA, LIB. I. 47 arbitraretur iter ad imperium ista ratione sibi prae , m. --.elusum 'iti: falso id quidem Nam Traianus Augustus Neruae, Adrianus Traiani, Antoninus Pius Adliani arrogatione, imperii Romani principatu adepti sunt. Sapieter Adrianus, sino modo Antoninu Pium adoptauit, sed etia este cit ut Piu, Philosophu,principia de cus,adoptaret, ne ab opima is principibus impertule- sereretur. at culic Coir dum ad imperii dedecus natu suscepi siet, aliua dignus ellet imperio tibi adopta
re decreticiar, nili ab amici I Uocaretur: quia nemo
fere talios, si legitimo si ullo conubio iustulit.adoptare silebat. Itaq; Claudius male audiuit, , Agrippinae illecebris adductus Nerone adoptasset; cum tan. e liberos utriusq; sexus conubio legitimo quaesitos heberet. Sed peregrina omittamus ac domesticis utamur exemplis. Ludovicus Andium dux Caroli regis frater,adoptatus et Ioanna, quae ab impudicitia contumeliose Lupa dicebatur, eique regnum Neapoleos adoptionis' nomine reliquit, repudiato tamen Alphon 'it mi Aragonum rege, quem prius auectoritate Ponti in r cis maximi adoptarat. Post etiam Ludovici nepos a Ioanna iuniore Neapoleos regina Henricus dux Pomerant a Margarita V olmara, Daniae,Suecia ac Noru egiae regina adoptatur : nec ita multo post Hen ricus V. Rex Angloiu, non quidem a Carolo I rege με AE Francorum qui tum furore torquebatur, sed ab eius ' uxore,quae litium Carolum VII. rerum gestarum gloria clarum publico iudicio danari,du indignum imperio iudicari pallae it Iustinianus Augultus, ut huic morbo medicina salutatae affeci et adflios adoptiuos inarenti naturalium ac legitiinorum hqreditate detuit, l)pterea quod aepi timeas, qui ilium adoptaret,ieui lima de causa eandem repudiareta, .ujs eoat iuderarentis utriusque haei editate careret. Inique tametatura patriae potestaris a leniit. cum nihil aliud ad op a-tipatii relinqtiei e tur litaritaret adoptiones iis phibere,gnaturales ac legiri in ostilio su cepissent aut ii
66쪽
a taliarisis. .tis Orbi essent,Vt adoptiuilegitimorum ac naturaliuaure deprρ-at vers fruerentur.nostris quidem moribus adoptare cui u li-
stinctu, Aen. cet, nullum tamen proximis, aut iis qu1 ad legitu asH inca. Ru liaereditates ven1unt,piudicium creatur:nec plus ado
se bibis his. ptiuo liOMO nar aut legari potest, quam qui omnino
ιδ alienus sit. Adoptionibus autem haudes legibus fieri AL, thsi questus est Olim Scipio Africanus maior, in oratione bsuti quam habuit ad populum de cessera ut etia post leges
: Papias Poppaeas, quibus quide plurima beneficia tri
e Taeit lib. r. buta sunt iis,qui liberos legitimos pcreassent: sed qui: liberis orbi erant, fraudes legibus faciebant quos n. e eit lib. i. adoptarat ad breue tepus emancipabant, ut Claudi' ιης ς trib.pleb.patriciae gentis,ab homine plebeio sese ado- fcr. . adopti piandu curauit i, ut eiurata nobilitate plebis tribun'm, fieret adepto tribunatu mox emacipatus est a patro stitia, ri adoptiuo. Qua re intellecta senatus,decreuit ne post σκει sat hac adoptiui ulla immunitate publicorum munerum Lia' - 2.ῖ fruerentur, neue magistrat' honores quisqliberodit is sem rum,quos adoptaret, specie consequi pollet; nec sub- .. IT, stitutio prohiberi; nec legatorum aut stipulationum aui et conditionibus,quae in spem liberorum i)conceptae fu-l ' issent locum fore: nec ipter liberos adoptiu OS dona-
Palae ebin adoptione foemina ab haereditatis, summoueri , i a . lib. I. legibus per masculam prolem excludi solent, nec filii H. A .d iis qui Verbum Uegibus aut testamentis aliisq; legitimis actis
venim α alii additum, ad eos quos adoptamus extendi: qui b. frau-
ditis demo Litionis leges ac iura conuellere ac labefaci are . Atque Σ ',' haec de mutua parentum ac liberorum pietate,deque patria potestate quae secunda familiae pars est.
De imperio herili, ct anseruitiaserendasint in republica bene constitata P. N. ERTI A regendς familiae pari est in imperio herili,d in mutuis addictorum , eorumq; quib sese adducerunt,
67쪽
DE RE DUBLICA, LIB. I. 49 dixerunt, officiis versatur. dc quoniam magnus sempin familiis seruoru ac famulorum numer exstitit, vel quod nulla maior opum coge darum ratio ruerit, qua in bruis ac famulis, seruorum ac famulorum multitu
dinem, non immerito familiam veteres appellarunt
Nam ut Seneca planum faceret qua animi moderati Votituis, ronedo. ainus erga seruos esse debet, 1naiores scrib: ti
familiae caput patremfamilias, non dominum appellas te a iuri dicit.
Et quoniam pene totus terrarum orbis multicudine seruorum abundat,exceptis qbusdam Europe regionibus, disserendum nobis est de potestate dominica, deq; utilitatibus inco modis qu ad Republicam,si
scruitia reuocentur, manare pollini: quae sane quaestio magnu habet nomodo ad omnes familias ac societates, sed etiam ad Respublicas, podus ac momentum. seruorum aut quinq; sunt genera: num Corum, qui natura serui dicuntur, ex ancilla concepti; alterum eorum, qui capti sunt ab hostibus, qui antiquo iure belli serui fiebant; tertium est eorum,qui ad opera publica damnati fuerunt, qui serui poenae appellantur; quartum eorum, seipsbs inseruitutem sponte dedi deriit,ac potit simum ii, qui suae libertatiSpretium acceperunt; extremii est eorum, quia piratis aut i latronibus venditi, bona fide ab emtoribus postidentur. Diximus antea libertatem a latronibus minuitio posse λ: ita ne ab emtoribus quidem, qui liberum caput a t/- de Ρ3. latrone scientes ac Prudente emerunt,aut qui alea li- ia' sa
bertatem alienam sibi mancipauerunt, Vt quodam a manumisi.
pud Germanos' fieri solebat. Quod ad hostes attinet, c. ἡ,4
iusta fuit olim seruitus,in quidem omni fere popu- lorum consensione , praeterquam Hebraeorum interiplos, nutae sponte liber homo in perpetuam seruitii- tem alteri dedidisset:atque etiam Graecorum inter se, apud quos iure belli quasi acho conuentOGr cos captiuos auri libra redimere fas erat; barbaros vero inseruitute abducere i. Eade fere lata lex est apud Polo d et os.
MO SZrmatiae populos, ut captiui iure belli serui fieret eorum
68쪽
. IOANNIs Boi, truteorum,a quibus capti essent, nisi ic Polonis auri drarchmam in singula capita pendere mallet. Sed qui pretium libertatis alterius soluit, tantisper captiuum,notamen ut seruum, retinere suo iure potest, quoad pretium Litum receperit, licet suum tantisp quodam-anis V κ β ' modo idicere poll1t, lege antiquistima Graecorum', qν,3 sικιλιιου ab hiSas Romanos inde ad Omnes populos manaiam του λυ-- uit. Debitores autem etsi legibus duodecim liceret iii μδου membra credito tibias diuidere pro debiti cuiusq; mo- 'λti do si soluendo non essent; non tamen uni creditori li-zέ- βα,μ cebat,quod multiS: quia nec libertatem debitori adi ' AIS L mere, nec vita pol rat: erat enim libertas vita certior. τρο Quis n.excelso animo ac forti mortem oppetere non
is malit, si turpitc seruiret Itaq; ex illa duodecim, qui
a j,. in arbo liberum caput creditori addicebat, rogatione Paetitias, s. tribunitia sublata est,ac Velitum ne deinceps homineis vis. . liberum ob aes alienti creditorib adiudicare, neue h
ι g si qui se comune habent curiis qui vel mercede vel etiam ind tercede seruiles operas praestant si nullum suae libere ιοba ab nati praeiudicium facere pos Iunt; sue pactis conuentis id fiat sime legatum seruili coditione subiecta, recepe rint. At ne seruo dem cum manumittitur lex ulla dici
xi v liis potest',qua libertati suae praeiudicet nec aliud patro Mndis se e no seruus pollici ri,quam operas quas libertus uiso i et g - ,-- praesta. e consueui .ltaq; conuentiones illas, qu1bush ν da, qu rum Neri homines adiecta poena pollicentur seruiles ope-
ia, Galliata pridem reiecit; Britania pbar; quae adhuc veteris illius eruitutis Vmbram prae se ferunt; seruitutem tamen nulla habent, etiamsi eius ira odi serui apud magistratus,decurso teniporis spatio. qui seruiles operas ae bent,emancipari, ac pileorum iura consequi dicantur. Erat enim pileus libertatis argumentum, quo
serui emancipati abras a capita contegebant, quous
69쪽
capilli concrescerent. nam Brutus occis Caesare a nil Pi ''c . smisma percutituitu lubplle Iragura, quali populuRoman .emancipaslet: mortu Neione plebs pileata per Vrbem cucurrit'. ut rex ipseEumenes mortuo Mi illii late rege pilcatu Roma Venit, ac Selia tui populoq; Rom. libertate accepta tillit. At liberi homila es,ci sponte nobis inferumni, tam et ii serui non mi, sed omnes aectus legitimosi sese obire pollini differtit ta- me ab iis, quos mei cede ad Opera extra familia coduximus, in quos nullum in ramo imperium liabemus; a nobis tam cori crit poliunt, dum id modice fiat. Etenim domettici iam uti patremfamilia leuereri debet, eiusq; mandatis a ciuilis obsesi &omnia honesta ossicia praestate de quib. Olliciis, i motu anunt potetioruac tenuium inter ipsos, quodq; ad morale disciplina p-tinent, non est, Opmor, nobis hoc loco disterendum. Sed quantum adseruos attinet, duae quaestiones,ad ciuile micientiam latillime patenteS, Xplicandae nobis lunt. Vna ede, an se tuitus naturalis sit 5 utilis Reipublica futura: altera, qt aequalisq; est debeat dorninorum In seruos potestas Aristoteli quidem seruitus et r.lusti
dem ad imperitim, alios ad obsequium esse illatos Ac iuris consulti, qui ciuilem scientiam non Plailosopliorum
deci eris, feci populari captu ac sensu metiuntur, seruitutem natura penituSalienam elle tradunt ', ac modis dis his., . . omnibus pro libertate propugnandum putant: ea, st*um M'. quae, liuem legibuS, me in ei amentis, siue in pactis conuentis; liuem rebus iudicatis obscura vel ambigua
videntur,pro libertate licinterpretantur , Ut necle gibus, ac testamentis locum ullum ς relinquant. quod I'is ς' si tanta, tamque PeripIcua a Cit legum , Ut ab ira fama,t deisiudiscedi no pollit, libi tamen acerbitatem illam legum fi ρ ρJexit displicuisse testantur. Vtra litigitur sententia Veriora I 'ia melior decernatur. multa quidem sunt argumenta, μμ ' - hae quibus seruitutem Rebuspublicis utilem, natur 'I τ' consentaneam esse docemur. Nam quaecum natura
70쪽
11 IOANNis Boni vi discrepant,diuturna essem 6 possunt; ac si vim adhibeas nihilominus ad naturae leges reuocatur. At seruitus ab ipsius orbis originib',id est, post aquarum eluuiones ac voragines, ortum habuisse videtur; nec prius respublicae,qua seruitia constitui coeperunt.ac tametsi trecentos circiter aut quadringetos annos intermissa se tuitia fuere, nunc tamen omnium fere populorum summa consensione probantur. Quin etiam Indi populi,si ad occasum positi sunt, etiamsi nulla diuinaruaut humanarum legum praecepta didicissent seruitia tamen cum caeteris populis comprobarunt me vita fuit usqua terrarum respublica,qHaeseruiSVacaret; nec ullus unqua exstititia integer ac sceleris purus,qui,ca potuerit,seruis uti nollet. Vbiq; vero gentium vitae ac necis potestas dominis in seruos es attributa,exceptis Oppido paucis, qui dominorum nimiam arcebitatem
leuitate quadam temperauerunt. At verisimile non sit omnes Vbiq; populos ac nationes, tot reges ac pi incipes,tam multos legumlatoreSVirtute rerumq; gerendarum usu clarissimos seruitiatata coniensione susc -pturos fuisse,si cum ratione ac natura pugnaret. Quid autem rationi ac humanitati taco sentaneum , quam
eos quos iusto bello ceperis parta victoria, seruare, iis etiam victum ac vestitu suppeditare, summaq; caritate fovere,ac petatis beneficiis Obsequium & operas exigere inum aequius illud est, quam captiuos crudeliter mactare ΘInde prima seruorum origo Iam vero legibus diuinis humanis congruit, eos qui sua egesta- . t gmt β te legum ac iudiciorii vim eludere solent, corpore tor
ωris id i cum blica seruari)hinc etiam serui poene dichi In eadem ac
iuste; qui alienis bonis,uitae, libertati deniq; insidian- tuti, quietiasi principes ac reges ipsos se ferant, verius
est tamen ut m latronum numerum censeantur.
No est igitur natura ipsa alienia, ut plagiarii gallos inique inseruitute abducere armis tentaverunt, ipsi