장음표시 사용
141쪽
nam refert,cuius ad aspectu euideli minae aestuat Mare , gliscitq; humor quilibet concretus. Verum quum Luna silentes, non minus fiant maris illae reciprocationes,incerti biniiserum influxus confugiunt in asylum, trahique dicunt a Lunae radijs marinas aqua vi quadam magnetica ad littus, mox relinqui, hincque fieri ut pondere suadente, repetant illa tandem antiquas stationes. At naenia isthaec sunt,&ocio abutentium figmenta . Dic sodes, obseruasti ne Cinthiam e littore undas ad se allicientem, aut e sublimi specula illas concitantem , Quid i trahit magnetis in morem, cur non iugis tractiora uis hebetat lunarem energiam α' an fatigata prae nixu respirat, viresque labefactatas quandoque recolligit ZMira sunt haec, meraque mendacia. Verum trahat Luna; illud constat,quod traci um,si Obsequens, in trahentis locum concedit. Quapropter, quum Luna non semper e littore mare prospiciat, neque eodem ex littore, illa poterit a fautoribus reddi ratio certar, ac inuiolabilis reciprocationis Insuper , si quando si fit,
Luna subterxa latitet, unicus tantum nostro in
Hemisphaerio obseruabitur aquarum motus ad te lis centrum, minimeque reciprocus: similiter quod tamen acriter pernegat Arist probi. q. a 3 se 2. astu iraris non super tendit ad rea'
142쪽
&contingeret, si Luna ad perpendiculum intueretur Oceanum,seu Mare quod vis: nam ex datis, ut trahenti obsequerentur aquae, ag- glomeratis fluctibus, fastigiatam elevarentur in molem, parum q. abesset, qui Titanico ausu, nouum Caelo bellum indicerent. Quae t men, quum secus fieri observemus, statisq; horis fuat, atque refluat Mare, absente, vel prε- sente Luna, quoquomodo aquas intuente, fas , equumque erit, ut Lunam ab imposito illi onere levemus, veramque causam marini aestus substituamus. Non dubito fieri multo. ties particulares Maris reciprocationes, prae Ventornm, aut fluminum impetu frequentiores , neque inordinatas obseruo, dum Mare ad promontoria assidit pulsumq; resilit, postq,breues circuitus rursus arietat incassum. At vero
neque legitimae sunt hae Maris reciprocatio nes, plurimumque distant ab aestu illo, cuius causam modo ua uestigamus. Fluunt quidem, atque refluunt aquae illae ad particulare littus, agitaturque Mare, veluti vertigine quadam,intra statos tetrae sinus,at ubi vere aestuat, uniuersum cietur, atque extenditur nulla violentia, mox verbconcedit, aquasq; palantes reuocat tandem, intraque propria viscera recolligit. Qui primus citationi huic,aestus,nomen imposuit, proiecto, ni rem acu tetigit, digito sal
143쪽
De Igne Subterraneo. IZ Ierm indicauit Obseruauit sorsan alienum Igni ad otum, quod plenum, ubi calorem conceperit turget tunc contentus liquor, atque exundat, sim calor fatiscat, priorem ad amussim occvipat locum Felicius haec prosequitur Galeotius Martius,egregius Promiscuar DoctrinsAuctor Eo enimspatio aquae masi raresit, striuconsequem intumescit: non enim illud incrementum sit abquo aquarum additamento, nam ut in aheno subiectisflammis aqua bulliendo augetur , ita calore subtracto in se ipse residet, et incrementa cessant. Non dissimilem ob causam Mare aestuare censemus . qui im enim ambiatur undique a terra, quae Ignem includit Subterraneum Choc vero superius abunde conuicimus' rationi prosecto
consentaneum est, ut praeter non controuersam quam Marinis aquam communica caliditatem,parem illis quinetiam impertiatur motus morem, & modum,praecipue vero ubi Mare penitus in terram se insinuat. Motus vero Ignis qui nullibi dubius euidentissimus est inflamma quapropter accurate hunc obseruauit Galenus in lib. de Utilitate respirationis, fassusque est,quod omnesilammae duplici motu moueri et identur, altero a materia, ex qua aecenduntur, per quam maxim ursumseruntur, stin δε- quaque disperguntur, altero vero huic contrario, ad
144쪽
sui mirum principium. veluti radicem πεrgente, per quem confisidunt,t contrahunturi, quod cxperimento,& ratione confirmat, nec non illud in seit, vi enim in uniuersum , velut sepe etiam in audis locis demonstratum ea, ex motibus contrarijs quorum aber alterum mutuo excipit , consequiatur, alterumsine altero conferum impossibile . Haec vero, pro instituto, Animalibus tandem aptat. Eodem modo vero non dissimile ea contingere, st circa insitam animantibus cabditatem v pote qua materiam, νnde accenditur,fiminem ha-bo, a natura item insitum principium Motus intramq; partem, ita ut altero priuata etiam reliquo ex nece late priuetur. Obsecunda igitur Mare duplici huic Ignis Stbterranei motui, quem diastolem, systolem, si dixeris, non repugno, sin eleuationem, atque concidentiam, exactius me iudicerem significasti: exactissime vero unico complexus est carmine Etruscus Va
Egonstar tutia, eris ter compressa Eleuat aquas Ignis Subterraneus dum ad sepo
se infert obici alibi semitem repetit, notosque lares, considet mare,atque concidit Sub tollat vero necne, vel rarefactum promoueat, si a me sciscireris, respondebo, utroque ingenio quin,&tertio impulsore concitari a
145쪽
De Igne Subterraneo. 23 re, ex balatione nempe, atque fuliginibus ab ardente pingui praecipue eleuatis. Succedat ne vero in diastole,vel in systole , non est notii instituti, sat vero tibi sit in praesentiarum,4 motum, quem dicis tu, Maris systolem, nona facultate, verum a necessitate oriri quapropter qgre obtinebit, quantum video, ut fuli gines Ignis, Marisque excrementa repurget. Non sum tamen nescius, qu)d multitudo Maris in rigida exhalationes, o prohibet pondere, σtim infert, sic erustierat me Aristoteles . sc igitur illa est irrequieta causa Marini 'stus, hic
impulsor: non negarim tamen augeri nonnunquam eleuationes illas,pr sertim ubi Luna Soli opponitur. Contingit vero ut Opinor, non quod astru ius habeat ullum subiectas in aquas, verum quoniam pro inducto tepore uocetur copiosior tunc Ignis Subterraneus Parcussum, fateor, in re curiosissima, verum ex industria, ne scilicet nimius habear, aut ineptus nam Mediterranea incolo, Prolusiionem, dum lucrubro, venientibus hospitibus aliquid reser
Cap. XLVI Terraemotus. Inus equidem obsecundat Terra Ignis
Subterranei motionibus, quam Mare,
146쪽
L2- Ioannis Nar j plus vero, halationum, atq; fuliginum exhauries quo beneficio late, superque compensat, quod inepta prae corpuletia illi denegarat. Gruna,s quando contingat, ut obstruantur tellu- Sioramina atque rimae, cinclusis en getur viadpiritibus, quatitur Terra illi, neque tremere desinit, donec abiectis obicibus, fractisque repagulis succussarios halitus bonas.
de excludat. Quam commodet operam sinis Suburra us Terrae ninotui, testatur Aristoteles, cuiusmodbsententiam recenseo. Se quoniam
manifestum H, quod necessarium . ab humido, asicco si ri exbalationem , sicut diximus in prio. tribus , nec se H his existentibus sera Terraemotus. Existit enim terra per se quidem sicca,propter imbres autem habens in se ipsa humidum nustum, a Sole ab eo, qui in ipsa IGNE incalescens, multus quidem extra , multus quoque intra sit spiritus. Qui Anaxagorae Cla Zomenio fidem adhiberet, luculentiorem Iguis Subterranei experiretur conatum . Credidit namque ille aethierem natumferri suf/m, imideutem autem in infe riora terra, sist caua mouere ipsam. Et vero il-
ud,quod immensam valet ciere molem, duo
haec habeat necesse est &quod vehementissimum sit,&qubd usquequaq; pervadat quapropter subtilissimum erit, litissime fere
147쪽
Hinc ille , s motu facilisque, viribus acer
Spiritus, atq; imas babilis penetrare cauernas, Et rursum violintus. atro erumpere.
Fumido proinde halitui magis,quam segni vapori munus demandabitur Ingeminant nonnulli exhalationem, nudaque voce contenti,quae matrice educatur illa, vel ignorant, vel prae incuria detre clant. Frequentissima excitatur quae Terraemotus causa, a sulphure, talo nitro,qus si sorte accendatur,maioris loci tunc indiga, discurrit, indignataque Terrs, quati illam,quassat, atque subuertit. Sic naturae aem la ars, pyrium puluerem aristis coercet loculis, qui si accendatur cunista pessundat. Incerta ferens raptim vestigia anhelus Spiritus incursit, nunc huc, nunc percitus illuc. Exploratque aditum insissens, s singula tentat Si qua serta queat dictis erumpere Austris.
D. terea tremit ingentem factura ruinam Terra uis quatiens latis cum moenibus urbes.
Dissiliunt avulsa iugis immania fixa,
Procambunt turres, Hernuntur unditus arces, Magnorumqs cadunt templa impolluta eorum Excidium, ut magni iam iam timeator Olympi.
Non ignoro e metalloru sinu pares educi euentus,dum modo observentur Pyrotechniae leges;&recentissamo inuento obseruauimus, praeter Solem fulminantem O Crol ljj,Martem, quin- 'io BasCh
148쪽
l2.6 Ioannis Narajetiam similem incutientem terrorem spe statin ribus Quhd si ars hucusque processit,Naturam quoque, cui omnia perui abalijs valere ingenijs terrae globum concutere, atque agitare, quis ambiget'
Arit quandoq; unicum illud commodum Terraemotus, ut quae id fouit proprijs
in visceribus ineralia, atque Metalla, discerpta Tellus revelet tandeanque mortalium conspectum adducat. Fruemur, donos inuoluntario beneficio, primumque scrutabimur, quid, quantumue Fossilibus contulerit quis Subterraneus es quidem ex condicto ea scrutari postremo loco tenebanaur, quae in terra gignu-tur, ibique esse perseuerant quod ex partes cimus, modoque absoluimus. Et vero, si fi- . ι. .'dem non deroges Aristoteli,cuius ego bimembri diuisione libentissime utor, non ignobilem fossilium portionem prs terrae conflagrationea Subterraneo ne olim costitisse admittes,quod luculenter ille, ac dudum asseuerabat Plurima tamen illorum pars nulla violentia gignitur ab exhalatione,quam e terra, terreisque e citat Subterraneus Ignis, quod disertis fassus est
149쪽
De Igne Subterraneo. IzT' verbis Philosophus Sicca igitur exbalatio igni ens cit fossibilia omnia, Ut lapidumgenus illiquabilia, strandaracham, Ochram . Minium , ον Sulphur, malia talia. Neque vero credas velim, mista illa constituta sola exhalatione,verum illuc necessario conuenire vaporem: quamquam enim Subterranea corpora alteri horum summo iure ab Aristotele tribuantur, illud tamen memineris velim, quod siccitas, humor materia sunt mistorum linc cum Philosopho inseras, quare aqua, ν terra, bac enim euidentissimam habent potentiam, utrumque utriusq;. hincq; elicias primum, non posse solit riam exhalationem, quae terrs est, mistum comstituere, sed ubi coluerit cum vapore,qui quae soboles est, pro cuiusque modo, atq; excessu,
dici mistu terreum, aut aqueusvapore, aut X'halatione constitisse. Et ut ad pensum redeam, iam satis constare arbitror, quam praestet Fossilibus operam Ignis Subterraneus siquide prster id, quod halitum utrumq; promoueat, atque comitetur, illud 'super accedit, quod nouum mistum termina compaginat, atque consti, tuto, prae innati caloris energia.
150쪽
i 28 Ioannis Na ij Cop. XLIX. Metalla.
Lterum vero corporis Subterranei:
nus, quod vapori atque aquae tribubtur, sunt Metalla, atque Metallica quorum materiam , si cum Democrito Chymico, Gilgire Arabe ex calce, cinere quaesucris, utrisque sedulam locauit operam Subterraneus
Ignis . Neque verbosi mystice , ut Chymicismos est, haec interpreteris abesse dc prehendes a veritate, ab Aristotelis placitis jam plurimu terra Metallis inesse ex pondere coij- ciet quisque,illudq;tenuissimu,quod exacta missio incorpore usquequaques milari suadet insuper atque conuincit. Tenuitas vero illa nonnisi uni accepta referri poterat hic enim,duminania pervadit, similem sibi qualitatem introdu cere quin etiam satagit qua propter ex tenui terreo. aqueo astulo compaginantur Metalla. Hucusque res bene cesssiat; verum si calcem, atque cinerem pro tenui terreo admittere recuseS, Omem Lixivi intra ramas lapidum fluentis, prae nouitate abomineris, substituam ego incunctanter fumosum Aristotelis halitu, qui tenuissimus, ni Subcirranei vi e terra ela- tu , mox copioso vapori, quia quae soboles ab